de mensen van onze tijd is Poulydamas, zoon van Nikias, de grootste. (2) Skotousa, de vaderstad van Poulydamas, is tegenwoordig niet meer bewoond. Alexander, de tiran van Pherai, veroverde de stad tijdens een wapenstilstand. Hij omsingelde de bewoners van Skotousa die in het theater verzameld waren – ze hielden toen juist een volksvergadering –
met lichtgewapenden en boogschutters en liet hen allemaal neerschieten. De overige volwassen mannen liet hij afslachten, maar de vrouwen en kinderen werden als slaven verkocht om de huurlingen te betalen. (3) Deze ramp trof Skotousa toen Phrasikleides archont in Athene was in het tweede jaar van de 102e Olympiade, toen Damon van Thourioi voor de tweede keer de overwinning behaalde. De Skotousaiers die aan de ramp ontsnapten bleven nog een tijdje, maar ze waren zo verzwakt dat ook zij de stad verlieten toen de godheid voor de tweede keer alle Grieken een ramp bracht in de oorlog tegen de
Makedoniërs.(4) Anderen hebben schitterende overwinningen in de pankration behaald, maar van Poulydamas zijn behalve zijn overwinningen in de pankration nog andere
prestaties te melden. In het Thrakische bergland aan de andere kant van de rivier de Nestos die door het gebied van Abdera stroomt leven allerlei soorten wilde dieren. Daarbij zijn ook de leeuwen die eens het leger van Xerxes aanvielen en de kamelen die de voorraden droegen toetakelden. (5) Deze leeuwen zwierven ook vaak rond in het gebied rondom de Olympos.
De flanken van deze berg zijn aan een kant gericht op Makedonië en aan de andere kant op Thessalië en de rivier de Peneios. Daar, op de Olympos, heeft Poulydamas een leeuw, een buitengewoon sterk dier, gedood zonder een wapen te gebruiken. Hij werd tot dat waagstuk gedreven omdat hij Herakles wilde evenaren. Immers Herakles heeft volgens de legende de leeuw van Nemea overwonnen. (6) Ook een andere geweldige daad van Poulydames blijft in herinnering. Hij ging naar een kudde runderen en greep de grootste en wildste stier bij een van zijn achterpoten. De hoef hield hij stevig vast en hoe het dier ook sprong en probeerde zich te bevrijden, hij liet niet los totdat de stier met uiterste krachtsinspanning eindelijk ontsnapte, terwijl hij de hoef in Poulydamas´ hand achterliet. Ook gaat het verhaal dat hij een wagenmenner die met zijn wagen in volle vaart reed tegengehouden heeft. Met één hand greep hij de achterkant van de wagen vast en stopte tegelijk de paarden en de wagenmenner.
(7) Dareios, de bastaardzoon van Artaxerxes, zette met hulp van het Perzische volk Sogdios, de wettige zoon van Artaxerxes af en werd koning in zijn plaats. Toen hij koning was geworden, stuurde hij boodschappers, omdat hij over Poulydamas´ daden gehoord had. Hij haalde hem door allerlei geschenken te beloven over bij hem in Sousa te komen. Daar daagde hij drie van de zogenaamde Onsterfelijken uit tot een gevecht van hen samen tegen hem alleen en doodde hen alle drie. Sommigen van de hier genoemde daden zijn afgebeeld op het voetstuk van het beeld in Olympia, andere worden in de inscriptie vermeld. (8) Maar ook Poulydamas zou getroffen worden door wat Homeros aan anderen die prat gaan op hun kracht voorspelde en ook hij zou het slachtoffer worden van zijn eigen kracht. Het was zomer en Poulydamas ging met een groep makkers een grot in om te drinken. Het ongeluk wilde echter dat net op dat moment het plafond van de grot begon te scheuren en het was duidelijk dat dit het niet lang meer zou houden en dreigde in te storten. (9) Toen de anderen het naderende onheil merkten, vluchtten ze weg, maar Poulydamas besloot te blijven. Hij hief zijn handen op omdat hij dacht dat hij het instorten van de grot zou kunnen tegenhouden en niet door de berg verpletterd zou worden. Zo vond hij de dood.
6. Naast het beeld van Poulydamas in Olympia staan drie atleten, twee uit Arkadië en een uit Attika. Het beeld van Protolaos van Mantinea , zoon van Dialkes, die het boksen voor jongens gewonnen heeft, is gemaakt door Pythagoras van Rhegion en dat van Narkydas, zoon van Damaretos, een worstelaar uit Phigalia, door Daidalos van Sikyon. De Atheense schilder Mikon heeft het beeld van de pankratiast Kallias van Athene gemaakt.
Androsthenes, de pankratiast uit Mainalos, die twee overwinningen bij de mannen behaald heeft, is het werk van Nikodamos van Mainalos. (2) Bij hen staat Eukles, zoon van
Kallianax, afkomstig uit Rhodos uit de familie van de Diagoriden. Hij was namelijk de zoon van de dochter van Diagoras en heeft een overwinning in het boksen van de mannen
behaald. Zijn beeld is het werk van Naukydes. Polykleitos, niet degene die het beeld van Hera gemaakt heeft, maar een leerling van Naukydes, heeft het beeld van de
jongensworstelaar Agenor van Thebe gemaakt. Dat beeld is gewijd door de gemeenschap der Phokiërs. Want Agenors vader Theopompos behartigde de belangen van hun volk. (3)
Nikodamos, de beeldhouwer uit Mainalos, heeft het beeld van de bokser Damoxenidas uit Mainalos gemaakt. Er staat ook een beeld van Lastratidas, een Elische jongen die de krans bij het worstelen gewonnen heeft. Hij behaalde ook op de Nemeïsche spelen een
overwinning bij de jongens en nog een bij de jongemannen. Paraballon, de vader van Lastratidas, won de dubbele race en latere generaties daagde hij uit door de namen van de Olympische winnaars op te schrijven in het gymnasion van Olympia.
(4) Dat alles heeft betrekking op hen. Ik wil niet voorbijgaan aan de geschiedenis van de bokser Euthymos, zijn overwinningen en andere roemrijke daden. Euthymos was afkomstig uit Lokri in Italië, dat bij de kaap Zephyrion ligt, en hij werd zoon van Astykles genoemd.
De bevolking van die streek echter beweert dat hij niet de zoon van hem was, maar van de rivier de Kaikinos die de grens vormt tussen het gebied van Lokri en Rhegion en het
wonderbaarlijke fenomeen van de krekels biedt. De krekels namelijk in het gebied van Lokri tot de Kaikinos zingen zoals andere krekels, maar aan de overkant van de Kaikinos in het gebied van Rhegion maken de krekels geen enkel geluid. (5) Euthymos zou een zoon van die rivier zijn. Nadat hij in Olympia in de 74e Olympiade het boksen gewonnen had, zou hem dat op de volgende Olympische spelen niet meer lukken. Want Theagenes van Samos wilde in diezelfde Olympiade het boksen en de pankration winnen en versloeg Euthymos in het boksen. Maar hij had niet meer de kracht om de olijfkrans voor de pankration te winnen, omdat hij uitgeput was door het gevecht met Euthymos. (6) Daarop legden de Hellanodikai Theagenes een boete van één talent op voor de god en één talent als schadevergoeding aan Euthymos. Ze geloofden namelijk dat hij alleen aan het boksen meegedaan had om
Euthymos dwars te zitten. Daarom veroordeelden zij hem ook tot het betalen van een boete aan Euthymos zelf. Op de 76e Olympiade betaalde Theagenes het voor de god bestemde bedrag en als genoegdoening voor Euthymos deed hij niet mee aan de bokswedstrijden. Op deze en de volgende Olympiade won Euthymos de krans bij het boksen. Zijn beeld is een werk van Pythagoras en is zeer bezienswaardig.
(7) Bij zijn terugkeer in Italië vocht hij met de Heros. Het verhaal daarover is als volgt.
Odysseus is, zo wordt verteld, op zijn zwerftochten na de verovering van Troje door de winden naar verschillende steden in Italië en op Sicilië gedreven. Zo kwam hij met zijn schepen ook in Temesa. Daar werd een van zijn matrozen dronken en vergreep zich aan een meisje. Voor dat vergrijp werd hij door de inheemse bevolking gestenigd. (8) Odysseus bekommerde zich niet om zijn dood en voer weer weg, maar de geest van de gestenigde man bleef steeds zonder onderscheid mensen in Temesa doden en viel mensen van elke leeftijd aan. Ze besloten Italië voor goed te verlaten, maar de Pythia verbood hen te vertrekken en droeg hen op de Heros gunstig te stemmen door een heilig domein aan hem te wijden, een tempel te bouwen en hem ieder jaar het mooiste meisje van Temesa als vrouw te geven. (9) Toen ze deden wat hen door de god was opgedragen, overkwam hen geen enkel kwaad meer van de kant van de geest. Juist op het moment waarop ze dat ritueel voor de geest uitvoerden arriveerde Euthymos in Temesa. Hij hoorde wat er aan de hand was en wilde meteen de tempel ingaan om het meisje te zien. Toen hij haar zag, kreeg hij eerst medelijden met haar, maar al gauw werd hij verliefd. Het meisje zwoer dat ze met hem zou trouwen als hij haar zou redden en zo wachtte Euthymos in volle wapenrusting de komst van de geest af. (10) Hij versloeg hem in het gevecht en de Heros werd uit het land verdreven, dook onder in zee en verdween. Euthymos kreeg een schitterend huwelijk en de mensen van Temesa waren voortaan bevrijd van de geest. Ik heb nog een verhaal over Euthymos gehoord. Hij zou erg oud geworden zijn en nadat hij weer aan de dood ontsnapt was op een andere manier uit het leven verdwenen zijn. Van iemand die als koopman daarheen gevaren was heb ik gehoord dat Temesa nog steeds bewoond wordt. (11) Dat heb ik gehoord, maar het volgende weet ik omdat ik toevallig een schilderij van die geschiedenis gezien heb. Het was een kopie van een oud schilderij. Daarop stond een jonge man, Sybaris, de rivier de Kalabros, de bron Lyka en verder een heroön en de stad Temesa. Daar was ook de geest die door Euthymos verjaagd
was, met een pikzwarte kleur en een bijzonder angstaanjagend uiterlijk. Als kledingstuk had hij een wolvenhuid omgeslagen. De letters op het schilderij vormden de naam Lykas.
7. Hiermee is over dit onderwerp genoeg gezegd. Na het beeld van Euthymos staan de