De Herakliden kregen ruzie, omdat de ene groep het lichaam van Alkmene naar Argos terug wilde brengen, terwijl de anderen het naar Thebe wilden brengen. Want het graf van de kinderen van Herakles en Megara en van Amphitryon was in Thebe. Maar de god in Delphi zei in een orakel dat het beter voor hen was Alkmene in Megara te begraven. (2) De
plaatselijke gids bracht mij daarvandaan naar een plaats waarvan hij zei dat hij Rhous heette, omdat daar water uit de bergen boven de stad stroomde. Maar Theagenes die toen tyran was leidde het water in een andere richting en bouwde daar een altaar voor Acheloös. Dichtbij staat de tombe van Hyllos, de zoon van Herakles, die een tweegevecht gevoerd heeft met een Arkadiër, Echemos, de zoon van Aëropos. Wie Echemos, die Hyllos gedood heeft, was zal ik op een andere plaats vertellen, maar Hyllos is ook in Megara begraven. Deze
gebeurtenissen zou men met recht een veldtocht van de Herakliden tegen de Peloponnesos ten tijde van het koningschap van Orestes kunnen noemen.
(3) Niet ver van de tombe van Hyllos staat een tempel van Isis en daarnaast een van Apollo en Artemis. Alkathous zou deze gebouwd hebben nadat hij de zogenaamde leeuw van de Kithairon gedood had. Door deze leeuw zijn veel mensen omgebracht, onder wie Euïppos, de zoon van koning Megareus, wiens oudste zoon Timalkos al eerder door Theseus gedood
was, toen hij met de Dioskouroi tegen Aphidna ten strijde trok. Megareus zou aan hem die de leeuw van de Kithairon zou doden de hand van zijn dochter en de opvolging op de troon beloofd hebben. Daarom had Alkathous, de zoon van Pelops, het beest aangevallen en overwonnen en, eenmaal koning geworden, dat heiligdom gebouwd. Hij gaf Artemis de bijnaam Agrotera en Apollo de bijnaam Agraios. (4) Dit is het verhaal van de Megariërs. Ik wil graag dat mijn beschrijving overeenkomt met wat zij vertellen, maar ik kan toch niet alles accepteren zoals ik het bij hen gevonden heb. Ik geloof wel dat er een leeuw in de Kithairon door Alkathous gedood is, maar wie heeft geschreven dat Timalkos, de zoon van Megareus, met de Dioskouroi naar Aphidna gegaan is? En gesteld dat hij daar gekomen is, hoe kan men dan denken dat hij door Theseus gedood is, wanneer de dichter Alkman in een gedicht op de Dioskouroi zegt dat zij Athene veroverd hebben en Theseus' moeder als krijgsgevangene weggevoerd hebben, maar dat Theseus zelf afwezig was?
(5) Pindaros is het in zijn gedicht daarmee eens. Hij zegt namelijk dat Theseus door huwelijk aan de Dioskouroi verwant wilde zijn en daarom Helena ontvoerd heeft en onder bewaking gehouden heeft, totdat hij vertrok om met Peirithoös het legendarische huwelijk tot stand te brengen. Het is aan iedereen die zich in de genealogie verdiept heeft duidelijk dat de Megariërs zich aan een al te grote lichtgelovigheid schuldig maken, als Theseus tenminste een afstammeling van Pelops was. Maar hoewel de Megariërs de werkelijke toedracht kennen, houden ze die verborgen, omdat ze niet willen dat men denkt dat hun stad tijdens de regering van Nisos veroverd is, maar wel dat Nisos' schoonzoon Megareus hem opgevolgd is en deze weer door zijn zoon Alkathous. (6) Het schijnt dat Alkathous juist op het tijdstip dat Nisos gestorven is en de toestand in Megara flink in de war was uit Elis gearriveerd is. Als bewijs daarvoor noem ik het feit dat hij de muur geheel opnieuw gebouwd heeft, omdat de oude ommuring door de Kretenzers verwoest was.
Tot zover mijn verhaal over Alkathous en de leeuw, waarbij ik in het midden laat of hij de tempel van Artemis Agrotera en Apollo Agraios gebouwd heeft omdat hij hem op de Kithairon of elders gedood heeft. Wanneer je vanuit die tempel afdaalt, kom je bij het heroön van Pandion. Dat Pandion begraven is op de zogenaamde rots van Athene Aithyia heb ik al verteld. Ook in de stad wordt hij door de Megariërs vereerd. (7) Dichtbij het heroön van Pandion bevindt zich de graftombe van Hippolyte. Ook haar geschiedenis zal ik beschrijven zoals de Megariërs hem vertellen. Toen de Amazonen op hun veldtocht tegen Athene om Antiope door Theseus verslagen waren, werden de meeste van hen in de strijd gedood en Hippolyte, de zuster van Antiope, en toen de leidster van de vrouwen, ontsnapte met enkele anderen naar Megara. Omdat het haar bij haar militaire campagne zo slecht vergaan was en zij in die situatie geen hoop meer had en nog meer wanhoopte aan een veilige terugkeer naar huis in Themiskyra, is ze van ellende gestorven. Na haar dood is ze daar begraven. De vorm van haar graftombe lijkt op die van een Amazonenschild.
(8) Niet ver daarvandaan is het graf van Tereus, de echtgenoot van Pandions dochter Prokne.
Tereus was koning, zoals de Megariërs vertellen, van het Megarische gebied rond de zogenaamde Pagai, maar ik denk, en ook hiervoor bestaan nog aanwijzingen, dat hij over Daulis boven Chaironeia heerste. Toen Tereus zijn schanddaden tegen Philomela gepleegd had en de vrouwen via Itys wraak genomen hadden, kon Tereus hen niet te pakken krijgen.
(9) Hij pleegde zelfmoord in Megara en men heeft meteen een grafheuvel voor hem opgeworpen. Ieder jaar offert men en daarbij gebruikt men voor het offer kiezelsteentjes in plaats van gerstekorrels. Toen zou voor het eerst de vogel die hop genoemd wordt
verschenen zijn. De vrouwen bereikten Athene en klagend over wat ze geleden hadden en wat ze als vergelding gedaan hadden kwamen ze om in hun tranen. Als oorzaak van hun metamorfose in een nachtegaal en een zwaluw noemt men, denk ik, het feit dat ook deze vogels een geluid maken dat klaaglijk is en op een jammerklacht lijkt.
42. De Megariërs hebben nog een andere akropolis, genoemd naar Alkathous. Als je die akropolis beklimt staat rechts de graftombe van Megareus, die hen tijdens de veldtocht van de Kretenzers als bondgenoot vanuit Onchestos te hulp kwam. Ook wordt de haard van de
goden die Prodomeis genoemd worden getoond. Volgens de overlevering was Alkathous de eerste die aan hen geofferd heeft, toen hij met de bouw van de muur zou beginnen. (2) Dichtbij de haard is de steen waarop Apollo zijn cither gelegd zou hebben toen hij Alkathous hielp met de bouw van de muur. Dat de Megariërs schatplichtig aan de Atheners waren, daarvoor heb ik de volgende aanwijzing. Alkathous schijnt namelijk zijn dochter Periboia met Theseus meegestuurd te hebben naar Kreta om de schatting te betalen. Toen hij bezig was met de bouw van de muur, heeft Apollo hem geholpen, zoals de Megariërs zeggen, en heeft hij zijn cither op de steen gelegd. Als iemand de steen toevallig met een kiezelsteentje raakt, klinkt hij net zoals wanneer op de snaren van een cither getokkeld wordt. (3) Dit wekte verbazing bij mij, maar nog veel meer verbaasd was ik over de Egyptische kolossos.
Op mijn tocht over de Nijl naar de zogenaamde Syrinxen zag ik in het Egyptische Thebe een beeld in zittende houding dat een geluid gaf. De meeste mensen noemen hem Memnon en volgens hen was hij van Ethiopië naar Egypte en tot Sousa getrokken. Maar de Thebanen zeggen dat dit beeld niet Memnon voorstelt, maar iemand uit de streek, Phamenoph, en ook heb ik mensen horen zeggen dat het een beeld van Sesostris is. Kambyses heeft het in twee stukken geslagen. Tegenwoordig is het bovenste deel, van het hoofd tot het middel, er afgetrokken, maar de rest heeft een zittende houding en laat iedere dag bij zonsopkomst een geluid horen dat je het best met het breken van snaren van een cither of lier kunt vergelijken.
(4) De Megariërs hebben een bouleuterion dat eens het graf van Timalkos geweest zou zijn.
Over hem heb ik zojuist gezegd dat hij niet door Theseus gedood is. Boven op de akropolis staat een tempel van Athene. Haar beeld is verguld op haar handen en voeten na. Deze, en ook het gezicht, zijn van ivoor. Hier is ook een ander heiligdom van Athene, bijgenaamd Nikè, gebouwd en een derde van Athene Aiantis. De Megarische gidsen hebben nagelaten bijzonderheden over dit beeld te vertellen, maar ik zal schrijven wat ik denk dat er gebeurd is. Telamon, de zoon van Aiax, was getrouwd met Alkathous' dochter Periboia. Ik denk dus dat Aiax, die de macht van Alkathous overgenomen heeft, het beeld van Athene heeft laten maken. (5) De oude tempel van Apollo was van baksteen, maar keizer Hadrianus heeft hem later van wit marmer laten bouwen. De zogenaamde Pythische Apollo en de Dekatephoros lijken vooral op Egyptische houten beelden, maar degene die ze Archegetes noemen doet denken aan werkstukken van Aigina. Ze zijn allemaal gemaakt van ebbenhout. Ik heb iemand uit Cyprus die kennis van geneeskrachtige kruiden bezat horen zeggen dat aan ebbenhout geen bladeren groeien en dat er geen vrucht van komt en dat het zelfs niet in het zonlicht te zien is, maar dat het uit ondergrondse wortels bestaat, die door de Ethiopiërs opgegraven worden omdat zij mannen hebben die de kunst verstaan het ebbenhout te
vinden. (6) Er is ook een heiligdom van Demeter Thesmophoros. Als je daarvandaan afdaalt, kom je bij de graftombe van Kallipolis, de zoon van Alkathous. Alkathous had ook een oudere zoon, Ischepolis, die door zijn vader er op uitgestuurd was om Meleager te helpen het wilde dier in Aitolië te doden. Daar is hij gestorven en Kallipolis was de eerste die zijn dood vernam. Hij rende naar de akropolis, waar zijn vader juist een offer wilde brengen aan Apollo en smeet het hout van het altaar. Alkathous, die nog niets over de dood van
Ischepolis gehoord had, oordeelde dat Kallipolis schuldig was aan goddeloosheid en, woedend als hij was, doodde hij hem door hem tegen zijn hoofd te slaan met een van de stukken hout die van het altaar gesmeten waren. (7) Aan de weg naar het Prytaneion is een heroön van Ino met daaromheen een stenen omheining. Er naast staan olijfbomen. De Megariërs zijn de enige Grieken die zeggen dat het lichaam van Ino op hun kust geworpen is en dat Kleso en Tauropolis, de dochters van Kleson, de zoon van Lelex, het gevonden en begraven hebben. Zij zeggen dat zij de eersten waren bij wie zij Leukothea genoemd werd en dat ze haar ieder jaar een offer brengen.
43. Ze zeggen dat er ook een heroön van Iphigeneia is, omdat ook zij in Megara gestorven zou zijn. Maar ik heb een ander verhaal over Iphigeneia gehoord, dat door de Arkadiërs verteld wordt, en ik weet dat Hesiodos in zijn gedicht "Katalogos der vrouwen" zegt dat Iphigeneia niet gestorven is, maar dat zij volgens de wil van Artemis Hekate is. Wat Herodotos schrijft
klopt daar mee, namelijk dat de Tauriërs in de buurt van Skythië de schipbreukelingen aan een meisje offeren en dat zij zeggen dat dit meisje Iphigeneia is. Ook Adrastos wordt in Megara vereerd. Hij zou daar gestorven zijn toen hij zijn leger na de inname van Troje terugvoerde en de oorzaak van zijn dood zou zijn hoge leeftijd en de dood van Aigalieus zijn. Een heiligdom van Artemis is door Agamemnon gesticht toen hij kwam om Kalchas, die in Megara woonde, over te halen mee te gaan naar Troje. (2) Euïppos, de zoon van Megareus, zou in het Prytaneion begraven zijn en ook Ischepolis, de zoon van Alkathous.
Dichtbij het Prytaneion is een rots. Die rots wordt Anaklethris genoemd, omdat Demeter, als het verhaal tenminste geloofwaardig is, hier haar dochter teruggeroepen heeft, toen ze er rondzwierf om haar te zoeken. Tot op de huidige dag voeren Megarische vrouwen nog voorstellingen op waarin ze dit verhaal uitbeelden. (3) Er zijn graven van Megariërs in de stad. Een daarvan hebben ze gemaakt voor hen, die bij de aanval van de Perzen gesneuveld zijn, maar een ander dat het Aisymnion genoemd wordt was ook een graftombe van heroën.
Toen Agamemnons zoon Hyperion, de laatste koning van Megara, door Sandion gedood was om zijn hebzucht en bruutheid, besloten ze dat ze niet langer door één koning geregeerd zouden worden, maar dat ze magistraten zouden kiezen en dat ze beurtelings elkaar zouden gehoorzamen. Toen ging Aisymnos, die het grootste prestige van allen bij de Megariërs had, naar de god in Delphi en vroeg na aankomst op welke manier zij voorspoed zouden krijgen.
De god gaf hem verschillende antwoorden, waarvan één was dat het de Megariërs goed zou gaan wanneer ze hun besluiten samen met de meerderheid zouden nemen. Omdat ze van mening waren dat deze uitspraak op de doden doelde, bouwden ze daar het bouleuterion met de bedoeling dat het graf van hun heroën daar zou zijn.
(4) Aan de weg van hier naar het heiligdom van Alkathous dat in mijn tijd als archief in gebruik was staat, volgens hen, het graf van Pyrgo, de vrouw van Alkathous voordat hij getrouwd was met Euaichme, de dochter van Megareus, en dat van Alkathous' dochter Iphinoë. Zij zou als jong meisje gestorven zijn. Het is voor meisjes gebruik voor hun huwelijk plengoffers te brengen bij het graf van Iphinoë en een haarlok te offeren, zoals de dochters van de Deliërs eens hun haar afknipten voor Hekaërge en Opis. (5) Naast de toegang tot het heiligdom van Dionysos is het graf van Astykrateia en Manto. Zij waren de dochters van Polyidis, de zoon van Koiranos, zoon van Abas, zoon van Melampous, die naar Megara gekomen is om Alkathous te reinigen toen hij zijn zoon Kallipolis gedood had.
Polyidis heeft ook het heiligdom voor Dionysos gebouwd en een houten beeld gewijd dat tegenwoordig op het gezicht na helemaal bedekt is. Alleen het gezicht is zichtbaar. Er naast staat een satyr van Parisch marmer, gemaakt door Praxiteles. Deze Dionysos wordt Patroös genoemd. Een ander beeld van Dionysos heeft de bijnaam Dasyllios en dit beeld zou opgesteld zijn door Euchenor, zoon van Koiranos, zoon van Polyidis. (6) Achter het heiligdom van Dionysos volgt een tempel van Aphrodite. Het beeld van Aphrodite die de bijnaam Praxis draagt is van ivoor. Dit is het oudste voorwerp in de tempel. Peitho en een andere godin die Paregoros genoemd wordt zijn door Praxiteles gemaakt. Van Skopas staan er beelden van Eros, Himeros en Pothos, als er tenminste zo'n onderscheid is tussen hun namen en functies. Dichtbij de tempel van Aphrodite is een heiligdom van Tyche dat ook een werk van Praxiteles is. In de tempel die daar dichtbij staat zijn beelden van de Muzen en een bronzen Zeus, gemaakt door Lysippos. (7) In Megara is ook het graf van Koroibos.
Hoewel het epische verhaal over hem ook met Argos te maken heeft, zal ik het hier vertellen. Tijdens het koningschap van Krotopos in Argos zou Psamathe, de dochter van Krotopos, een kind van Apollo gebaard hebben. Heel erg bang voor haar vader zou ze het te vondeling gelegd hebben. Maar honden van de kudde van Krotopos vonden het kind en verscheurden het. Apollo stuurde Poine naar de stad om de Argivers te straffen. Zij haalde de kinderen van hun moeders weg, totdat Koroibos Poine doodde om de Argivers een dienst te bewijzen. Toen hij haar gedood had en een nieuwe aanhoudende pest hen trof, ging
Koroibos vrijwillig naar Delphi om voor de god te boeten voor de dood van Poine. (8) De Pythia stond niet toe dat Koroibos naar Argos terugging, maar beval hem een drievoet op te
nemen, de tempel uit te dragen en op de plaats waar de drievoet hem uit zijn handen zou vallen een tempel voor Apollo te bouwen en er zelf te gaan wonen. Op de berg Gerania ontglipte de drievoet hem zonder dat hij het merkte en viel op de grond. Hier ging hij wonen in het dorp Tripodiskoi. Het graf van Koroibos is op de markt van Megara. Het verhaal van Psamathe en Koroibos zelf staat als inscriptie in elegische verzen er op en als grafsteen staat er een sculptuur met een voorstelling van Koroibos die Poine doodt. Dit zijn de oudste stenen beelden in Griekenland, voor zover ik weet, die ik gezien heb.
44. Dichtbij Koroibos is Orsippos begraven. Hij heeft in Olympia naakt de hardloopwedstrijd