overwinning op Asterion, de zoon van Minos, uit Kreta teruggekomen was. Dit werd
beschouwd als zijn meest opmerkelijke prestatie, volgens mij niet zozeer omdat Asterion de dapperste man was van hen, die door Theseus gedood zijn, maar omdat het feit dat hij uit het Labyrinth wist te komen en vervolgens heimelijk kon ontsnappen het geloofwaardig maakt, dat Theseus en zijn metgezellen door goddelijke voorzienigheid gered werden. (2) In deze tempel staan altaren van de goden, die onder de aarde zouden heersen, en op deze plaats zou Semele door Dionysos uit de Hades gehaald zijn en zou Herakles de hond van Hades naar de bovenwereld gebracht hebben. Maar ik geloof dat Semele helemaal niet gestorven is, omdat ze de vrouw van Zeus was. Mijn mening over de zogenaamde hond van Hades zal ik op een andere plaats kenbaar maken.
(3) Achter de tempel is het graf van Pittheus. Hierop staan drie zetels van wit marmer.
Pittheus zou samen met twee andere mannen op de zetels recht gesproken hebben. Niet ver daarvandaan staat een heiligdom van de Muzen, dat door Ardalos, de zoon van Hephaistos, gemaakt zou zijn. Men gelooft dat Ardalos de fluit uitgevonden heeft en naar hem noemen ze de Muzen Ardalides. Hier zou Pittheus de kunst der retorica onderwezen hebben. Ik heb zelf een boek van Pittheus gelezen, gepubliceerd door iemand uit Epidauros. Niet ver van het heiligdom van de Muzen staat een oud altaar, dat ook door Ardalos gewijd zou zijn.
Hierop offert men aan de Muzen en aan Hypnos, omdat hij, zoals verteld wordt, de god is die de Muzen het dierbaarst is.
(4) Vlakbij het theater heeft Hippolytos een tempel van Artemis Lykeia gebouwd. Van de gidsen heb ik niets over deze bijnaam kunnen vernemen, maar ik denk dat Hippolytos de wolven gedood heeft, toen ze het land van Troizen plaagden, of dat dit de bijnaam van Artemis was bij de Amazonen, van wie hij via zijn moeder afstamde. Er zou nog een andere verklaring kunnen zijn, die ik niet ken. De steen voor de tempel, de Heilige Steen, zou de steen zijn, waarop eens negen mannen uit Troizen Orestes gereinigd hebben van de moord op zijn moeder.
(5) Niet ver van Artemis Lykeia staan vlak bij elkaar enkele altaren. Het eerste is van Dionysos, die volgens een orakel de bijnaam Saotes heeft, en het tweede wordt het altaar van de Wetten genoemd. Ze zouden door Pittheus gewijd zijn. Wat betreft het altaar van Helios Eleutherios, het lijkt mij een heel waarschijnlijk verhaal dat ze dit gemaakt hebben, toen ze ontsnapt waren aan de slavernij van Xerxes en de Perzen. (6) (6) Pittheus zou de tempel van Apollo Thearios opgericht hebben. Dit is de oudste tempel die ik ken. Ook de Phokaiers in Ionië hebben een oude tempel van Athene, die eens in brand gestoken is door de Pers Harpagos, en op Samos staat een oude tempel van Apollo Pythios. Maar deze tempels zijn veel later gebouwd dan die in Troizen. Het huidige beeld is een wijgeschenk van Auliskos en gemaakt door Hermon van Troizen, die ook de houten beelden van de Dioskouroi gemaakt heeft. (7) In de zuilengalerij van de markt staan stenen beelden van
vrouwen en kinderen. Dit zijn de vrouwen en kinderen, die de Atheners aan de hoede van de Troizeniërs toevertrouwd hebben, toen ze besloten hadden hun stad te evacueren en de aanval van het Perzische leger niet af te wachten. Niet van alle vrouwen zouden ze beelden opgericht hebben, want in feite staan er niet zo veel, maar alleen van de vrouwen die hoog in aanzien stonden. (8) Voor de tempel van Apollo staat een gebouw dat "Hut van Orestes"
genoemd wordt. Voordat hij gereinigd was van zijn bloedschuld wegens de moord op zijn moeder wilde geen enkele inwoner van Troizen hem in zijn huis ontvangen. Dus brachten ze hem daar onder, reinigden hem en gaven hem voedsel, totdat ze hem geheel gereinigd hadden. Nog altijd houden de nakomelingen van hen, die de reiniging uitgevoerd hebben, hier op bepaalde dagen een feestmaaltijd. De voorwerpen, die voor de reiniging gebruikt zijn, zijn een klein eindje van de Hut begraven. Hieruit zou de laurierboom, die nog steeds voor de Hut staat, gegroeid zijn. (9) De reiniging van Orestes zou met verschillende middelen uitgevoerd zijn, onder andere met het water uit de Hippokrene. Want ook in Troizen is een bron met de naam Hippokrene en de legende hierover verschilt <niet> van die van de Boiotiërs. Ook zij vertellen dat water uit de aarde opwelde op de plaats, waar het paard Pegasos met zijn hoef de grond aanraakte, en dat Bellerophontes naar Troizen kwam om Pittheus te vragen hem Aithra ten huwelijk te geven, maar dat hij voordat het huwelijk plaats vond uit Korinthe moest vluchten. (10) Hier staat ook een Hermes, die Polygios genoemd wordt. Bij dit beeld zou Herakles zijn knots neergelegd hebben. Deze knots, die van het hout van een wilde olijfboom was, schoot wortel in de grond - als je dit tenminste wilt geloven - en liep weer uit. De olijfboom staat er nog steeds en Herakles zou, toen hij de boom bij de Saronische zee ontdekte, er een knots vanaf gehakt hebben. Er staat ook een heiligdom van Zeus met de bijnaam Soter. Dit zou gebouwd zijn door Aëtion, de zoon van Anthas, toen hij koning was. Een waterstroom noemt men Chrysoroa. Toen er negen jaar lang droogte heerste en er geen regen viel, zou al het water opgedroogd zijn, maar deze Chrysoroa zou zelfs toen als altijd zijn blijven stromen.
32. Er is een prachtig heilig domein gewijd aan Hippolytos, de zoon van Theseus. Daarin staan een tempel en een oud beeld. Dit zou gebouwd zijn door Diomedes, die bovendien de eerste was die offers aan Hippolytos bracht. De Troizeniërs hebben een priester voor Hippolytos, die zijn leven lang dienst doet, en er bestaan jaarlijkse offerfeesten. Ook hebben zij onder andere de volgende rite. Elk meisje knipt voor haar huwelijk een haarlok af, brengt die naar de tempel en wijdt hem daar. Ze willen niet aannemen dat Hippolytos gestorven is doordat hij door zijn paarden voortgesleurd werd en ze laten zijn graf niet zien, hoewel ze weten waar dat is. Ze geloven dat met het sterrenbeeld, dat Wagenmenner genoemd wordt, Hippolytos bedoeld wordt, die deze eer van de goden ontvangt.
(2) Binnen deze omheining staat een tempel van Apollo Epibaterios, gewijd door Diomedes, toen hij ontkomen was aan de storm, die de Grieken op hun terugreis uit Troje trof. Ook zou Diomedes de eerste geweest zijn, die de Pythische spelen ter ere van Apollo hield. Damia en Auxesia worden ook door de Troizeniërs vereerd, maar ze vertellen een ander verhaal over hen dan de Epidauriërs en Aigineten. Volgens hen zijn de meisjes uit Kreta gekomen. Toen er overal in de stad rellen waren uitgebroken, zouden ook zij door de tegenpartij gestenigd zijn en er wordt een feest gevierd, dat Lithobolia heet. (3) In een ander deel van de
omheinde ruimte is het zogenaamde stadion van Hippolytos. Wat verder staat een tempel van Aphrodite Kataskopia. Iedere keer namelijk dat Hippolytos trainde, bespiedde Phaidra, die hevig verliefd was geworden, hem vanaf deze plek. Daar staat nog de mirteboom, die, zoals ik eerder beschreven heb, bladeren vol gaatjes heeft. Toen Phaidra in haar wanhoop geen uitweg voor haar hartstocht meer kon vinden, heeft ze de gaatjes in de bladeren van deze mirteboom gemaakt. (4) Ook het graf van Phaidra is er, niet ver van dat van
Hippolytos. Het is een grafheuvel vlakbij de mirteboom. Het beeld van Asklepios is gemaakt door Timotheos, maar volgens de Troizeniërs lijkt dit niet op Asklepios, maar op
Hippolytos. Ik herinner me dat ik het huis van Hippolytos gezien heb. Daarvoor is de Bron van Herakles, zo genoemd omdat volgens de Troizeniërs Herakles het water ontdekt heeft.
(5) Op de akropolis staat een tempel van Athene, bijgenaamd Sthenias. Het houten beeld van de godin is gemaakt door Kallion van Aigina. Hij was een leerling van Tektaios en Angelion, die het beeld van Apollo op Delos gemaakt hebben. Angelion en Tektaios kregen hun opleiding bij Dipoinos en Skyllis. (6) Als je naar beneden gaat, is er een heiligdom van Pan Lyterios. Hij toonde namelijk de magistraten van Troizen in dromen de middelen om de pest, waardoor Troizen en vooral Athene getroffen werden, te genezen. Als je verder gaat, kun je de tempel van Isis zien en daarboven een van Aphrodite Akraia. Deze is gebouwd door de Halikarnassiërs, omdat Troizen hun moederstad is, maar het beeld van Isis is door de bevolking van Troizen gewijd.
(7)Als je de weg door de bergen naar Hermione neemt, kom je bij de bron van de rivier Hyllikos, die oorspronkelijk Taurios heette, en de zogenaamde rots van Theseus, die ook een andere naam gekregen heeft, toen Theseus de laarzen en het zwaard van Aigeus er onder vandaan genomen heeft. Daarvoor heette hij altaar van Zeus Sthenios. Vlakbij de rots is een heiligdom van Aphrodite Nymphia, dat ook door Theseus gebouwd is ter gelegenheid van zijn huwelijk met Helena. (8) Buiten de muur is een heiligdom van Poseidon Phytalmios.
Poseidon zou namelijk, omdat hij boos op hen was, hun land onvruchtbaar gemaakt hebben doordat het zout tot de zaden en de wortels doordrong, totdat hij, tevreden gesteld door offers en gebeden, de zee niet meer over het land liet stromen. Voorbij de tempel van Poseidon staat er een van Demeter Thesmophoros, die door Althepos gesticht zou zijn. (9) Afdalend naar de haven bij het zogeheten Kelenderis kom je bij een plaats, die Genethlion heet, waar Theseus geboren zou zijn. Voor deze plaats staat een tempel van Ares, omdat Theseus daar de Amazonen in een gevecht overwonnen heeft. Zij zullen wel behoord hebben tot hen, die in Attika tegen Theseus en de Atheners gestreden hebben.
(10) Aan de weg naar de Psiphaiïsche zee staat een wilde olijfboom. Deze boom wordt
"Gebogen Rhachos" genoemd. Elk soort olijfboom zonder vrucht - een wilde of gewone olijfboom - noemen de Troizeniërs "rhachos". Deze boom noemen ze Gebogen, omdat de wagen van Hippolytos omver getrokken werd toen de teugels er in vast raakten. Niet ver daarvandaan staat het heiligdom van de Saronische Artemis. Het verhaal hierover heb ik al gegeven. Maar het volgende moet ik er nog aan toevoegen, dat ieder jaar voor Artemis een feest met de naam Saronia gevierd wordt.
33. De Troizeniërs hebben eilanden, waarvan één zo dicht bij het vasteland ligt, dat het te voet bereikbaar is. Dit heette vroeger Sphairia, maar later werd het om de volgende reden het
"Heilige Eiland" genoemd. Daar is het graf van Sphairos. Hij zou de wagenmenner van Pelops geweest zijn. In opdracht van een droom, die Athene gezonden had, stak Aithra naar het eiland over om hem plengoffers te brengen. Toen zij daar aangekomen was, zou
Poseidon gemeenschap met haar gehad hebben. Daarom stichtte Aithra daar een tempel van Athene Apatouria en veranderde de naam Sphairia in het Heilige Eiland. Ook vestigde zij het gebruik voor de meisjes van Troizen om voor het huwelijk hun gordel aan Athene Apatouria te wijden.
(2) Ze zeggen dat Kalaureia lang geleden, toen Delphi nog aan Poseidon toebehoorde, aan Apollo gewijd was. Ook wordt verteld dat zij de twee plaatsen met elkaar geruild hebben.
Dit zeggen ze nog altijd en ze citeren daarbij een orakel:
Even dierbaar is het U te verblijven op Delos en Kalaureia, ook in het heilige Pytho en het door winden geteisterde Tainaron.
Er is daar een heiligdom van Poseidon, waar een meisje dienst doet als priesteres tot het moment dat zij de huwbare leeftijd bereikt.
(3) In de omheinde ruimte is ook het graf van Demosthenes. Volgens mij demonstreert de godheid in zijn geval en in dat van Homeros heel duidelijk hoe afgunstig hij is. Homeros namelijk, die zijn gezichtsvermogen al verloren had, werd nog door een tweede ramp, armoede, getroffen, zodat hij als bedelaar over de hele wereld moest zwerven, terwijl Demosthenes op hoge leeftijd nog ballingschap moest ervaren en zijn dood zo gewelddadig was. Niet alleen anderen, maar ook Demosthenes zelf, hebben steeds opnieuw verklaard dat
hij zeker niets van het geld, dat Harpalos uit Azië meegenomen had, aangenomen heeft. (4) Maar ik zal vertellen hoe het vervolg van dit verhaal was. Harpalos ontsnapte uit Athene en ging met een aantal schepen naar Kreta, maar hij werd korte tijd later door zijn huisslaven gedood. Maar volgens anderen is hij door Pausanias, een Makedoniër, vermoord. De beheerder van zijn geld vluchtte naar Rhodos en werd gearresteerd door de Makedoniër Philoxenos, die van de Atheners ook de uitlevering van Harpalos zelf geeist had. Toen hij deze slaaf in zijn macht had, ondervroeg hij hem voortdurend, totdat hij alles te weten was gekomen over de mensen, die iets van Harpalos aangenomen hadden. Toen hij dit wist, schreef hij een brief naar Athene. (5) In deze brief noemde hij allen op, die iets van Harpalos aangenomen hadden, maar Demosthenes noemde hij helemaal niet, hoewel hij toch
Alexanders grootste vijand was en Philoxenos zelf een persoonlijk conflict met hem had.
Behalve in andere delen van Griekenland wordt Demosthenes ook door de bewoners van Kalaureia vereerd.
34. Vanaf het land van Troizen steekt een schiereiland ver in zee uit. Aan de kust hiervan ligt een kleine stad, Methana. Daar is een heiligdom van Isis en op de markt staat een beeld van Hermes en een tweede van Herakles. Op een afstand van ongeveer dertig stadiën van de stad liggen warme baden. Het water zou voor het eerst verschenen zijn toen Demetrios koning van de Makedoniërs was. Het water kwam niet direct te voorschijn, maar er schoot eerst een heftig vuur uit de grond en toen dit weggestorven was, stroomde er water, dat nog steeds opwelt en buitengewoon zout is. Als je daarin gebaad hebt, is er geen koud water in de buurt en het is niet ongevaarlijk om in zee te duiken en daar te zwemmen. Want het wemelt daar van haaien en andere zeedieren. (2) Ook zal ik beschrijven, wat mij in Methana vooral getroffen heeft. Een wind, Lips genaamd, waait vanuit de Saronische Golf op de uitlopende wijnstokken en droogt de knoppen uit. Terwijl de wind nog aanhoudt, snijden twee mannen een haan met geheel witte vleugels door midden en rennen in tegengestelde richting om de wijnstokken, waarbij ieder de helft van de haan draagt. Als ze dan weer op het punt van vertrek aangekomen zijn, begraven ze de stukken daar. (3) Dit heeft men als middel tegen de Lips gevonden. De eilandjes, die voor de kust liggen, negen in getal, heten Eilanden van Pelops. Men zegt dat, wanneer het regent, één daarvan niet door de regen getroffen wordt.
Of dat zo is, weet ik niet, maar de mensen in de buurt van Methana vertelden het en ik heb al gezien dat mensen proberen hagel af te wenden door middel van offers en
bezweringsformules.
(4) Methana is een schiereiland van de Peloponnesos. Op dit schiereiland ligt Hermione, grenzend aan het land van Troizen. De Hermioniërs zeggen dat Hermion, de zoon van Europs, de stichter van de oude stad was. Volgens Herophanes van Troizen was Europs, die zeker een zoon van Phoroneus was, een bastaardzoon. Want het koningschap van Argos zou nooit op Argos, de zoon van Niobe en kleinzoon van Phoroneus, overgegaan zijn als
Phoroneus een wettige zoon had gehad. (5) Maar ik ben er zeker van dat zelfs als Europs een wettige zoon was, zijn zoon geen kans had gehad tegen een zoon van Niobe, wiens vader, zoals men veronderstelt, Zeus was. Later hebben Doriërs uit Argos zich ook in Hermione gevestigd. Ik denk dat er geen oorlog tussen hen plaats heeft gevonden, omdat daarover anders wel door de Argivers gesproken zou worden.
(6) Er loopt een weg van Troizen naar Hermione langs de rots, die vroeger Altaar van Zeus Sthenios genoemd werd. Maar omdat Theseus daar later de herkenningstekens opgenomen heeft, noemen de mensen hem nu Rots van Theseus. Als je een bergpad langs die rots neemt, kom je bij een tempel van Apollo met de bijnaam Platanistas en een plaats, die Eileoi genoemd wordt. Daar zijn heiligdommen van Demeter en haar dochter Korè. In de richting van de zee bevindt zich aan de grenzen van Hermionis een heiligdom van Demeter, die de bijnaam Thermasia heeft. (7) Op een afstand van ongeveer tachtig stadiën ligt het
voorgebergte Skyllaion, genoemd naar de dochter van Nisos. Want toen Minos dankzij haar verraad Nisaia en Megara veroverd had, zei hij dat hij haar niet als vrouw wilde hebben en droeg de Kretenzers op haar van het schip te gooien. Toen zij verdronken was, spoelden de
golven haar aan op dat voorgebergte. Ze tonen geen graf van haar, maar ze zeggen dat haar lichaam aan de zeevogels gelaten is om verscheurd te worden. (8) Als je vanaf Skyllaion in de richting van de stad vaart, kom je bij een ander voorgebergte, Boukephala, en na dit voorgebergte bij een aantal eilanden. Het eerste heet Halioussa en dit biedt een geschikte haven voor schepen om voor anker te gaan. Dan komt Pityoussa en het derde eiland heet Aristerai. Als je dit passeert, kom je bij een voorgebergte, Kolyergia, dat vanaf het vasteland uitsteekt, en dan een eiland, dat Trikana heet, en Bouporthmos, een vanaf de Peloponnesos in zee uitstekende berg. Op Bouporthmos staat een heiligdom van Demeter en haar dochter en een van Athene. De godin heeft de bijnaam Promachorma. (9) Voor Bouporthmos ligt een eiland met de naam Aperopia en niet ver daarvandaan een ander eiland, Hydrea. Hierna strekt zich op het vasteland een strand uit in de vorm van een halve maan. Na het strand is er een landtong tot aan een tempel van Poseidon, vanuit zee beginnend, die zich naar het westen uitstrekt. Daar bevinden zich havens. De lengte van de landtong is ongeveer zeven stadiën en op het breedste punt is hij niet meer dan drie stadiën. (10) Hier hadden de
Hermioniërs hun vroegere stad. Nog steeds hebben zij daar heiligdommen, een van Poseidon aan het begin van de landtong en verder landinwaarts een tempel van Athene. Daarnaast liggen de fundamenten van een stadion. De zonen van Tyndareus zouden hier hun
wedstrijden gehouden hebben. Er is nog een tweede klein heiligdom van Athene, waarvan het dak ingestort is. Ook staat er een tempel voor de Chariten en dan nog een voor Serapis
wedstrijden gehouden hebben. Er is nog een tweede klein heiligdom van Athene, waarvan het dak ingestort is. Ook staat er een tempel voor de Chariten en dan nog een voor Serapis