Synnoön die zelf leerling was van Aristokles van Sikyon en bijna even beroemd als hij.
Waarom Theognetos een pijnappel en een granaatappel draagt, kan ik niet verkleren, maar misschien bestaat er een locale sage in Aigina over.(2) Na het beeld van de man die volgens de Eliërs niet bij de anderen op de lijst geschreven is omdat hij tot winnaar van de
veulenrace uitgeroepen is staan Xenokles van Mainalos die de jongens bij het worstelen versloeg en Alketos, zoon van Alkinoös, winnaar van het boksen voor jongens, ook een Arkadiër uit Kleitor. Het beeld van Alketos is door Kleon gemaakt, dat van Xenokles door Polykleitos.(3) Aristeus van Argos won zelf de lange wedloop en zijn vader Cheimon het
worstelen. Zij staan vlak bij elkaar. Het beeld van Aristeus is gemaakt door Pantias van Chios, leerling van zijn vader Sostratos, en de beelden van Cheimon behoren naar mijn oordeel tot de prachtigste werken van Naukydes, zowel het beeld in Olympia als het beeld dat uit Argos naar de tempel van de Vrede in Rome overgebracht is. Er wordt verteld dat Cheimon Taurosthenes in het worstelen versloeg en Taurosthenes op de volgende
Olympiade hen die het worstelperk betraden. Dezelfde dag zou een geest in de gestalte van Taurosthenes in Aigina verschenen zijn en de overwinning aangekondigd hebben. (4) Het beeld van de Eliër Philles, winnaar van het worstelen voor jongens, is door Kratinos van Sparta gemaakt. Over de wagen van Gelon deel ik niet de mening van mijn voorgangers die daarover gesproken hebben. Zij beweren dat de wagen een wijgeschenk is van Gelon, de tiran op Sicilië. De inscriptie geeft aan dat hij gewijd is door Gelon, zoon van Deinomenes, uit Gela en de tijd van de overwinning van deze Gelon is de 75e Olympiade. (5) Maar de Gelon die tiran op Sicilië was veroverde Syracuse toen Hybrilides archont in Athene was, in het tweede jaar van de 72e Olympiade, waarin Tisikrates van Kroton de stadionloop won.
Het is dus duidelijk dat hij zich als burger van Syracuse en niet van Gela aangekondigd zou hebben. Deze Gelon moet dus wel een privé-persoon geweest zijn, een naamgenoot van de tiran en wiens vader dezelfde naam had als de vader van de tiran. De wagen en het beeld van Gelon zelf zijn gemaakt door Glaukias van Aigina. (6) Op de daaraan voorafgaande
Olympiade heeft Kleomedes van Astypalaia, zo wordt verteld, iemand uit Epidauros, Ikkos, bij een worstelwedstrijd gedood. Door de Hellanodikai werd hij schuldig verklaard aan onreglementair gedrag en de overwinning werd hem ontnomen. Gek van verdriet ging hij terug naar Astypalaia. Daar ging hij een school binnen waarin ongeveer zestig kinderen waren en trok de zuil die het dak droeg omver. (7) Dat stortte neer op de kinderen en toen hij door de burgers met stenen bekogeld werd, vluchtte hij de tempel van Athene in. Daar kroop hij in een kist die in de tempel stond en trok het deksel dicht. De Astypalaiers deden hun uiterste best de kist te openen, maar al hun pogingen waren vergeefs. Tenslotte braken ze de zijkanten van de kist open, maar ze vonden geen Kleomedes, dood of levend. Daarop stuurden ze mannen naar Delphi om te vragen wat er met Kleomedes gebeurd was. De Pythia gaf hun dit orakel:
“Kleomedes uit Astypalaia is de laatste der Heroën.
Eert hem met offers, want hij is niet langer een sterveling.”
Sinds die tijd vereren de Astypalaiers Kleomedes als een heros.
(9) Naast de wagen van Gelon staat Philon, een werk van Kallias van Aigina. Voor deze Philon heeft Simonides, zoon van Leoprepes, een fraai epigram geschreven:
“Mijn vaderland is Korkyra, Philon is mijn naam.
Glaukos´ zoon ben ik, winnaar van het boksen bij twee Olympiades.”
Ook Agametor van Mantinea staat er, die het boksen voor jongens gewonnen heeft.
10. Naast degenen die ik opgesomd heb staat Glaukos van Karystos. Hij zou afkomstig zijn uit Anthedon in Boiotië en oorspronkelijk afstammen van de zeegod Glaukos. Deze Karystiër was een zoon van Demylos en was aanvankelijk, naar verluidt, landbouwer. Toen de
ploegschaar van de ploeg losraakte, maakte hij die weer vast, waarbij hij zijn hand als hamer gebruikte. (2) Toevallig zag Demylos wat zijn zoon deed en daarop bracht hij hem naar Olympia om aan het boksen mee te doen. Daar werd Glaukos, omdat hij helemaal geen wedstrijdervaring had, door zijn tegenstanders gewond. Toen hij tegen de laatst
overgebleven tegenstander bokste, dacht men dat hij de strijd moest opgeven vanwege het grote aantal verwondingen. Maar op dat moment schreeuwde zijn vader hem toe: “Kom op, zoon, geef hem die van de ploeg!” Zo gaf hij zijn tegenstander een veel zwaardere slag en behaalde meteen de overwinning. (3) Hij zou ook andere kransen gewonnen hebben, twee in Delphi en zowel in Nemea als op de Isthmos acht. Het beeld van Glaukos is door zijn zoon gewijd en gemaakt door Glaukias van Aigina. Het stelt een man voor die een spiegelgevecht houdt, omdat Glaukos die techniek in zijn tijd het best beheerste. De Karystiërs zeggen dat hij na zijn dood begraven is op een eiland dat nog steeds eiland van Glaukos heet.
(4) Damaretos van Heraia, zijn zoon en kleinzoon hebben ieder twee overwinningen in Olympia behaald. De overwinningen van Damaretos waren op de 65e Olympiade, toen de wapenloop voor het eerst gehouden werd, en op de volgende spelen. Zijn beeld heeft een schild zoals tegenwoordige hardlopers nog steeds dragen en draagt een helm op zijn hoofd en scheenplaten aan zijn benen. Die werden na verloop van tijd door de Eliërs en andere Grieken verwijderd bij de wapenloop. Damaretos´ zoon Theopompos won de pentathlon en de tweede Theopompos, die naar zijn vader genoemd is, het worstelen. (5) Wie het beeld van de worstelaar Theopompos gemaakt heeft weten we niet, maar de inscriptie zegt dat de beelden van de vader en grootvader door de Argivers Eutelidas en Chrysothemis gemaakt zijn. Maar van wie zij leerlingen waren staat er niet, want de inscriptie luidt:
“Eutelidas en Chrysothemis maakten deze werken, Argivers, die hun kunst van ouderen leerden.”
Ikkos, zoon van Nikolaïdas, uit Tarente, won de Olympische krans bij de pentathlon en hij zou later de beste trainer van zijn tijd geweest zijn.
(6) Na Ikkos komt Pantarkes van Elis, winnaar van het worstelen voor jongens, de geliefde van Pheidias. Naast Pantarkes staat de wagen van Kleosthenes, een man uit Epidamnos. Het is een werk van Agelades en staat achter de Zeus die de Grieken gewijd hebben uit de buit van de slag bij Plataiai. Kleosthenes won op de 66e Olympiade en tegelijk met zijn paarden wijdde hij ook een beeld van zichzelf en zijn wagenmenner. (7) De inscriptie noemt de namen van de paarden, Phoinix en Korax, en de paarden aan de buitenkanten van het juk, rechts Knakias en links Samos. Deze inscriptie staat op de wagen:
“Pontis´ zoon Kleosthenes uit Epidamnos, wijdde mij
na de overwinning met zijn paarden in de mooie strijd van Zeus.”
(8) Die Kleomenes was de eerste Griekse paardenfokker die een beeld in Olympia wijdde.
Want het wijgeschenk van Euagoras is wel een wagen, maar zonder beeld van Euagoras zelf en de wijgeschenken van de Athener Miltiades zal ik elders behandelen. De Epidamniërs bewonen nog wel hun oorspronkelijke gebied, maar niet meer hun oude stad. De huidige stad ligt een eindje verder en heet Dyrrhachion naar de stichter. (9) Lykinos van Heraia, Epikradios van Mantinea, Tellon van Oresthas en Agiadas van Elis hebben prijzen in de wedstrijden voor jongens gewonnen, Lykinos bij het hardlopen, de anderen bij het boksen.
Het beeld van Epikradios is gemaakt door Ptolichos van Aigina, dat van Agiadas door Serambos die ook uit Aigina kwam. Het beeld van Lykinos is een werk van Kleon, maar wie het beeld van Tellon gemaakt heeft wordt niet verteld.
11. Dan staan er wijgeschenken van Eliërs, Philippos, zoon van Amyntas, Alexander, zoon van Philippos, Seleukos en Antigonos. Antigonos is te voet, de anderen zitten op paarden. (2) Niet ver van de genoemde koningen staat Theagenes van Thasos, de zoon van Timosthenes.
Maar de Thasiërs beweren dat Theagenes niet een zoon van Timosthenes was. Thimosthenes zou een priester van de Thasische Herakles geweest zijn, die in de gedaante van
Timosthenes gemeenschap met Theagenes´ moeder had gehad. Het verhaal gaat dat de jongen, toen hij negen jaar oud was, op weg van school naar huis een beeld van een of andere god dat op de markt stond optilde, omdat hij het erg mooi vond, het op zijn
schouders zette en meenam. (3) De burgers waren woedend op hem over wat hij gedaan had, maar een gerespecteerde en oudere man weerhield hen er van de jongen te doden en gebood hem het beeld naar de markt terug te brengen. Toen hij dat gedaan had, werd de jongen meteen erg beroemd om zijn kracht en overal in Griekenland werd rondverteld wat hij gedaan had. (4) De beroemdste prestaties van Theagenes op de Olympische spelen heb ik al verteld, namelijk hoe hij de bokser Euthymos versloeg en de Eliërs hem een boete oplegden.
Dromeus uit Mantineia werd tot overwinnaar uitgeroepen en dat zou,voor zover we weten, ook de eerste keer zijn dat iemand zonder strijd de pankration gewonnen heeft. Op de volgende Olympiade won Theagenes de pankration. (5) Hij heeft drie overwinningen in Delphi op zijn naam. Die zijn in het boksen. Verder negen overwinningen in Nemea en tien op de Isthmos, sommige in de pankration en andere bij het boksen. Maar in Phthia in
Thessalië stopte hij met de training voor het boksen en de pankration. Hij besloot beroemd te worden bij de Grieken in het hardlopen en versloeg de andere hardlopers in de lange wedloop. Ik denk dat het zijn ambitie was Achilles te evenaren door in het vaderland van de snelste van alle heroën het hardlopen te winnen. In het totaal won hij 1400 kransen. (6) Toen hij gestorven was, kwam een man die hem tijdens zijn leven erg had gehaat iedere nacht naar het beeld van Theagenes en ranselde dan met een zweep het bronzen beeld in de mening dat hij zo Theagenes zelf mishandelde. Maar het beeld viel bovenop hem en maakte zo een eind aan zijn razernij. Na de dood van de man dienden zijn zonen een aanklacht tegen het beeld in wegens moord. De Thasiërs gooiden het beeld in zee in navolging van de regel van Drakon. Die had in zijn wetten inzake moord en doodslag voor de Atheners de bepaling opgenomen dat ook levenloze dingen verbannen moesten worden als een daarvan op iemand zou vallen en hem zou doden. (7) Na enige tijd, toen de aarde geen gewassen meer voor de Thasiërs voortbracht, stuurden ze een gezantschap naar Delphi. De god antwoordde dat zij de mensen die verbannen waren weer moesten toelaten. Op grond van dat antwoord werden zij weer toegelaten, maar hun terugkomst bood geen remedie tegen de onvruchtbaarheid.
Dus gingen ze opnieuw naar de Pythia en zeiden dat ze de bevelen van het orakel wel uitgevoerd hadden, maar dat de toorn van de goden bleef. (8) Daarop antwoordde de Pythia hun:“Maar uw grote Theagenes hebt u vergeten.” In hun radeloosheid konden ze geen manier bedenken om het beeld van Theagenes terug te krijgen. Maar, zo wordt verteld, vissers die uitgevaren waren om te gaan vissen kregen het beeld in hun netten en brachten het aan land. De Thasiërs zetten het weer op zijn oude plaats en brengen het offers als aan een god. (9) Ik weet dat ook op veel andere plaatsen in Griekenland en bij de barbaren beelden van Theagenes staan. Hij geneest ziektes en wordt door de locale bevolking vereerd.
Het beeld van Theagenes is een werk van Glaukias van Aigina en staat in de Altis.
12. Vlakbij staat een bronzen wagen met een man erop. Aan beide kanten van de wagen staan renpaarden waarop jongens zitten. Dat zijn herinneringen aan de Olympische overwinningen van Hieron, zoon van Deinomenes, die na zijn broer Gelon tiran van Syracuse was. Die wijgeschenken zijn echter niet door Hieron gestuurd, maar zijn zoon Deinomenes schonk ze aan de god. De wagen is door Onatos van Aigina gemaakt, de paarden aan weerskanten en de jongens door Kalamis.
(2) Naast de wagen van Hieron staat een man met dezelfde naam als de zoon van Deinomenes en die ook tiran van Syracuse geweest is. Hij heette Hieron, zoon van
Hierokles. Na de dood van Agathokles, een vroegere tiran, stond weer een tiran in Syracuse op in de persoon van deze Hieron. Hij greep de macht in het tweede jaar van de 126e
Olympiade, waarin Idaios van Kyrene de stadionrace won. (3) Die Hieron sloot
gastvriendschap met Pyrrhos, de zoon van Aiakides, en bevestigde dat door een huwelijk van zijn zoon Gelon met Pyrrhos´ dochter Nereïs. Toen de Romeinen in oorlog kwamen met de Karthagers om het bezit van Sicilië, beheersten de Karthagers meer dan de helft van het eiland. Hieron besloot in het begin van die oorlog de kant van de Karthagers te kiezen. Korte tijd later echter liep hij over naar de Romeinen omdat hij dacht dat zij sterker waren en betrouwbaarder vrienden. (4) Hij vond de dood door toedoen van Deinomenes, een Syracusaan en een bittere vijand van de tirannie. Later, toen Hippokrates, de broer van Epikydes, juist uit Erbessos naar Syracuse gekomen was en het volk begon toe te spreken, rende hij op hem af met de bedoeling hem te doden. Maar Hippokrates verzette zich en enkele lijfwachters overmeesterden Deinomenes en doodden hem. De beelden van Hieron in Olympia, een te paard en de andere te voet, zijn door zijn zonen gewijd en gemaakt door de Syracusaan Mykon, zoon van Nikeratos.
(5) Na de beelden van Hieron staan Areus, de zoon van Akrotatos, koning van de
Lakedaimoniërs, en Aratos, de zoon van Kleinias, en dan nog een beeld van Areus, zittend op een paard. Het beeld van Aratos is een wijgeschenk van de Korinthiërs en Areus van de Eliërs. Eerder in mijn boek heb ik zowel Aratos als Areus al genoemd. (6) Ook Aratos is tot winnaar uitgeroepen in de wagenrace in Olympia. De Eliër Timon, zoon van Aisypos, deed
met zijn paarden mee aan de wedstrijd in Olympia ******* dat is van brons en er zit een meisje op, volgens mij Nikè. Dan zijn er Kallon, zoon van Harmodios, en Hippomachos, zoon van Moschion, Eliërs van geboorte. Zij zijn winnaars van het boksen voor jongens. Het beeld van Kallon is gemaakt door Daïppos, maar wie het beeld van Hippomachos gemaakt heeft weet ik niet. Hij zou drie tegenstanders overwonnen hebben zonder zelf ook maar één slag of verwonding aan zijn lichaam te hebben opgelopen.
(7) Theochrestos van Kyrene fokte paarden op de in Libye gebruikelijke manier. De inscriptie op de wagen zegt dat hij in Olympia met zijn paarden gewonnen heeft en voor hem zijn grootvader van moederskant die dezelfde naam droeg en dat zijn vader op de Isthmos gewonnen heeft.
(8) Agesarchos, zoon van Haimostratos, uit Triteia won de bokswedstrijden voor mannen in Olympia, Nemea, Delphi en de Isthmos. Dat wordt verteld door het epigram, maar ik heb gevonden dat de verklaring van het epigram dat de Tritaiers Arkadiërs waren onjuist is. Want wat betreft de steden in Arkadië die beroemd zijn geworden, daarvan zijn ook de daden van hun stichters niet onbekend, maar de steden die door hun zwakte van het begin af aan onbeduidender zijn geweest en daarom tot Megalopolis samengevoegd zijn, zijn niet opgenomen in het decreet dat door de Arkadische gemeenschap uitgevaardigd is. (9) In Griekenland is geen andere stad Triteia te vinden dan in Achaia. Je kunt dus denken dat Triteia in die tijd tot Arkadië behoorde zoals ook nu nog sommige Arkadiërs deel uitmaken van de Argolische gemeenschap. Het beeld van Agesarchos is een werk van de zonen van Polykles die ik later in mijn boek nog zal vermelden.
13. Het beeld van Astylos van Kroton is een werk van Pythagoras. Hij heeft op drie achtereenvolgende Olympiades de stadionloop en de dubbele wedloop gewonnen. Om Hieron, de zoon van Deinomenes, een plezier te doen verklaarde hij zich bij de twee laatste Olympiades tot Syracusaan. Daarom besloten de mensen van Kroton dat zijn huis een gevangenis zou zijn en haalden ze zijn beeld neer, dat in de tempel van Hera Lakinia stond.
(2) In Olympia staat ook een stele die de overwinningen van de Lakedaimoniër Chionis noemt. Mensen die menen dat de stele door Chionis zelf gewijd is en niet door de Spartaanse staat zijn nogal onnozel. Want gesteld dat, zoals op de stele staat, de
wapenwedloop er nog niet was, hoe zou Chionis dan kunnen weten of de Eliërs die ooit aan de lijst van wedstrijden zouden toevoegen? Maar nog dwazer zijn zij die beweren dat het beeld naast de stele, een werk van Myron van Athene, een afbeelding van Chionis is.
(3) Beroemde prestaties, vergelijkbaar met Chionis, leverde Hermogenes van Xanthos, een Lykiër. Hij won op drie Olympiades acht keer de olijfkrans en kreeg van de Grieken de bijnaam Paard. Ook voor Polites kun je grote bewondering hebben. Deze Polites was afkomstig uit Keramos in Karië en toonde in Olympia al zijn capaciteiten bij het lopen.
Want hij schakelde van de langste afstand, die het grootste uithoudingsvermogen vereist, ogenblikkelijk over op de kortste en snelste afstand en na een overwinning op de lange afstand en meteen daarop in de stadionloop voegde hij er op dezelfde dag nog een derde overwinning in de dubbele afstand aan toe. (4) Polites heeft in de tweede ******* en vier, zoals zij door loting in groepen gedeeld worden en ze laten hen niet tegelijkertijd starten voor de wedstrijd. De winnaars van iedere groep lopen nog een keer om de prijzen. Zo behaalt degene die de krans voor de stadionloop wint twee overwinningen. De schitterendste resultaten bij het hardlopen staan echter op naam van Leonidas van Rhodos. Hij bewaarde zijn topvorm in het hardlopen gedurende vier Olympiades en haalde daarin twaalf
overwinningen.
(5) Niet ver van de stele van Chionis staat Skaios, zoon van Douris, uit Samos, die het boksen voor jongens gewonnen heeft. Het beeld is een werk van Hippias, zoon van *******
en de inscriptie erop verklaart dat hij zijn overwinning behaalde toen de Samiërs in ballingschap van hun eiland waren en de gelegenheid ******** het volk naar zijn eigen woonplaatsen.
(6) Naast de tiran staat Diallos, zoon van Pollis, afkomstig uit Smyrna. Deze Diallos beweert
(6) Naast de tiran staat Diallos, zoon van Pollis, afkomstig uit Smyrna. Deze Diallos beweert