De Ka`ba
De Grote Moskee is in het vorige hoofdstuk al vaak genoemd, maar een zeer belangrijk heiligdom die deze moskee herbergt nog niet, namelijk de Ka‘ba. De Ka‘ba, dat vertaald kan worden als kubusvormig gebouw, is de plek waar alle moslims naar toe bidden. De richting van het gebed, qibla, was Jeruzalem, tot de Profeet Mohammed een openbaring kreeg waarin werd hem opgedragen de qibla te wijzigen naar de Ka‘ba.144 De Ka‘ba is ongeveer twaalf meter lang, tien meter breed, en vijftien meter hoog en is bedekt met een kleed, kiswa, dat jaarlijks wordt vervangen. Dit kleed is versierd met in goud geborduurde Koranische teksten.145 De Ka‘ba herbergt de beroemde Zwarte Steen.146 Het is tevens de plek waar de beroemde pelgrimstocht, de hadj, naar toe leidt.147
Geschiedenis van de Ka`ba
De precieze bouwgeschiedenis van de Ka‘ba is niet bekend, echter is er wel een link met Adam. De Ka‘ba zou gebouwd door God als een gebedsplaats voor Adam, nadat hij uit het Paradijs was weggestuurd.148 In de Koran wordt er in Soerah 3:96 naar verwezen: ‘Voorwaar, het eerste Huis dat ter aanbidding voor de mensen is gesticht. Is dat in Bakkah, als Zegening en Leiding voor de werelden.’ Met Bakkah wordt Mekka bedoeld.149
Dit ‘eerste Huis’ werd vernietigd door een overstroming die God naar de aarde had gestuurd om het volk van Noah te straffen, echter zouden de fundamenten van het huis blijven bestaan.150 In de Koran is er
144 Zie voor de openbaring en de eis de qibla te wijzigen de volgende Koranversen: K. 2:144, 149 en 150. Ismael, De Interpretatie van de Betekenissen van de Koran., 32-33 en King, D.A. ‘Faces of the Kaaba: It’s a primitive observatory, weather vane, and pointer to God.’ The Sciences. Vol.22 No.5 (mei/juni 1982), 17-18. 145 Peters, F.E. The Hajj. The Muslim Pilgrimage to Mecca and the Holy Places. (Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1994), 9.
146
De Zwarte Steen is in de zuidoostelijke hoek van Ka‘ba gemetseld. Waar de steen vandaan komt is niet geheel duidelijk. Sommige moslims stellen dat de steen altijd onderdeel is geweest van de Ka‘ba, dus al uit de tijd van Adam. Anderen zeggen dat de steen door een engel aan Ibrahim en Ismael werd getoond en zij hem erin hebben geplaatst. De Zwarte Steen zou wit zijn geweest maar zwart geworden door de zonden die de mensen hebben begaan in het tijdperk voor de Profeet Mohammed. Een andere mogelijkheid zou kunnen zijn dat het door de vele branden die de Ka‘baheeft doorstaan verkleurd is. De steen vormt een belangrijk onderdeel van de
Tawaaf wanneer de moslimpelgrims proberen het te kussen, net zoals Mohammed dit volgens een Hadith zou
hebben gedaan. Zie Hawting, ‘Ka‘ba.’ 78, Peters, The Hajj, 14 en Mohamed, M.N. Hajj to Umrah: From A to
Z. (Riyad: Dar Eshbelia, 1999), 36.
147
King, ‘Faces of the Kaaba’, 18 en Hawting, G.R. ‘Ka‘ba.’ Encyclopaedia of the Qur’an. Ed. J.D. McAuliffe. Vol.3 (Leiden: Brill Academic Publishers, 2003), 75.
148 Hawting, ‘Ka‘ba.’ 78. 149
Ismael, De Interpretatie van de Betekenissen van de Koran., 72 en Hawting, ‘Ka‘ba.’ 78. 150 Hawting, ‘Ka‘ba.’ 78.
41 verder geen verwijzing naar Adam in relatie tot Mekka of de Ka‘ba, maar wel van de profeet Ibrahim.151
Ibrahim was een profeet die in contact kwam met God die hem, volgens de Koran, tot leider voor de mensen benoemde. Ibrahim is een belangrijk religieus figuur en wordt als een ‘vriend van God’ gezien. Ibrahim werd door God op de proef gesteld om te testen hoe gewijd hij aan God was, door aan hem te vragen of hij zijn zoon Ismael wilde opofferen voor hem. Ibrahim bleek hiertoe bereid en slaagde hiermee voor de Goddelijke test.152 Ter nagedachtenis aan dit offer kent de Islam nog altijd het Offerfeest. Ibrahim had een vrouw, Sarah, die het hem toestond een kind te baren met Hagar. Het kind dat vervolgens geboren werd heette Ismael. Ibrahim en Sarah kregen eveneens een kind dat Isaak heette. Sarah werd jaloers op Hagar en eiste dat Hagar en Ismael zouden vertrekken. Ibrahim vertrok met Hagar en Ismael en liet hen achter bij de plek waar nu de Ka‘ba staat.153
Ibrahim werd echter later door God verzocht opnieuw naar Mekka te trekken om aldaar het ‘eerste Huis’, ofwel de Ka‘ba te herbouwen.154
In de Koran, 2:125-127, staat geschreven hoe God aan Ibrahim en Ismael opdroeg de Ka‘ba op te bouwen op de fundamenten van het ‘eerste Huis’. ‘En (gedenk) toen Wij het Huis (de Ka‘ba) tot een toevluchtsoord voor de mensen en tot veilige plaats maakten. En neem de standplaats van Ibrahim tot gebedsplaats. En Wij gaven aan Ibrahim en Ismael het bevel om Mijn Huis te reinigen voor degenen die de Tawaaf155 verrichten, en voor degenen die daar verblijven, en voor degenen die daar buigen en neerknielen (in gebed).’ ‘En (gedenk) toen Ibrahim zei: ‘Mijn Heer, maak dit land (Mekka) tot een veilige plaats en voorzie haar mensen van vruchten, degenen onder hen die in Allah en de Laatste Dag geloven.’ Hij (Allah) antwoordde: ‘Wat betreft degene die niet gelooft, die zal Ik voor een korte tijd genietingen schenken, daarna zal Ik hem gebukt laten gaan onder de bestraffing van het Vuur. En dit is de slechtste Eindbestemming’.’ ‘En (gedenk) toen Ibrahim en Ismael de fundereringen van het Huis (ofwel de Ka‘ba) aan het ophogen waren: ‘Onze Heer, accepteer deze daad van ons.
151 Ibrahim wordt in de Bijbel en de Tenach Abraham genoemd. Peters, The Hajj, 5. 152
Siddiqui, M. ‘Ibrahim - the Muslim view of Abraham’ BBC (September 2009): 1 pag. [nieuwsnetwerk], geraadpleegd op 1 oktober 2015. Beschikbaar via
http://www.bbc.co.uk/religion/religions/islam/history/ibrahim.shtml
153 Zie K. 14:37 ‘Onze Heer, voorwaar, ik heb sommigen van mijn nakomelingen laten verblijven in een vallei zonder gewas bij Uw gewijde Huis. Onze Heer, opdat zij het gebed zullen onderhouden. Laat daarom….dankbaar zullen zijn’. Ismael, De Interpretatie van de Betekenissen van de Koran., 293.
154 Peters, The Hajj, 4-5 en Hawting, ‘Ka‘ba.’ 78.
155 Tawaaf is het (zeven keer) omcirkelen van de Ka‘ba en onderdeel van de hadj. Hiermee betuigen de moslims hun respect aan Allah door zijn ‘huis op aarde’ te bezoeken. Zie Bianchi, R.R. Guests of God. Pilgrimage and
42 Waarlijk, U bent de Alhorende, de Alwetende’.’156
Toen de Ka‘ba eenmaal voltooid was moest het de bestemming voor een toekomstige pelgrimstocht worden, de hadj.157
Rol van Ka‘ba gedurende de hadj
Wat uit het bovenstaande al gedeeltelijk is gebleken, is dat de Ka‘ba op basis van de historie een belangrijk symbool voor de Islam zou worden. Echter, Ibrahim en Ismael hadden dan wel de bouw van de Ka‘ba voltooid, maar een volgende stap diende nog gezet te worden en dat was het opzetten van een pelgrimstocht er naar toe. God beval Ibrahim publiekelijk bekend te maken dat er een pelgrimstocht naar de Ka‘ba gemaakt diende te worden. K.22:27-30, ‘En verkondig de hadj aan de mensen, waarna zij lopende en op elke kameel vanuit alle verre plaatsen naar jou toe zullen komen (om de hadj te verrichten).’ ‘Zodat zij getuigen zullen zijn van de voordelen voor hen. En zodat zij de Naam van Allah op de bekende dagen zullen uitspreken als dank voor de veedieren waarmee Hij hen heeft voorzien. Dus eet daarvan en voed daarmee de behoeftige arme.’ ‘Laat hen vervolgens hun rituelen vervolmaken, hun geloften nakomen en de Tawaaf verrichten om het oude Huis.’ ‘Dat is de verplichting van de
hadj. En degene die de gewijde Zaken van Allah eert, dat is beter voor hem bij zijn Heer. En
toegestaan voor jullie is het vee, behalve dat wat aan jullie voorgedragen zal worden. Dus vermijd de onreinheid van de afgoden en vermijd het liegen over Allah.’
De precieze rituelen die men moet uitvoeren gedurende de hadj beperkten zich niet enkel tot de Ka‘ba. Wat deze rituelen waren liet God via de engel Gabriel zien aan Ibrahim. Naast de
Tawaaf dienen moslims dus nog meer rituelen uit te voeren eer zij de hadj voltooid hebben,
echter daar kom ik later op terug. Als gezegd dienen moslims de Tawaaf te verrichten. Dit betekent dat moslims zeven maal om de Ka‘ba moeten lopen. De reden dat dit zeven keer moet is dus omdat de engel Gabriel dit aan Ibrahim vertelde. Ibrahim is dan ook de eerste persoon die, na de voltooiing van de Ka‘ba door hemzelf en Ismael, de rituelen verrichtte die tot op de dag van vandaag uitgevoerd worden door moslims.158 De bedoeling van de hadj is dan ook dat moslims de stappen van Ibrahim en de Profeet Mohammed nalopen.159 De hadj dient uitgevoerd te worden gedurende de tweede week van de laatste maand, Dhu l-Hijja, van de Islamitische kalender en is een plicht voor elke moslim om te doen als eerbetoon aan
156 Ismael, De Interpretatie van de Betekenissen van de Koran., 29-30. 157 Peters, The Hajj, 7.
158
Peters, The Hajj, 7-9. 159 Bianchi, Guests of God., 8.
43 God.160 Er kan geconcludeerd worden dat de Ka‘ba een essentiële rol speelt in de Islam. Het is gebouwd door een belangrijke profeet in opdracht van God en vormt het richtpunt voor de moslimpelgrims die de hadj willen volbrengen. Daarnaast dienen alle moslims in de richting van de Ka‘ba te bidden, waardoor het een dagelijkse rol speelt in het leven van een moslim.