3. Huidige situatie
3.2 Caribische landen: huidige identiteitsinfrastructuur
3.2.5 Wet- en regelgeving Rijkswet
Voor wat betreft rijkswet en –regelgeving verwijzen we u naar paragraaf 3.1.5 (pagina Fout!
Bladwijzer niet gedefinieerd.). Voor dit onderzoek is het nog relevant om te constateren dat de sédula geen reisdocument voor het Koninkrijk is, en dat de NIK enkel een reisdocument voor het Europese deel van Nederland is. De NIK is niet verkrijgbaar en niet geldig in Caribisch Nederland of de Caribische landen.
Aruba
De Landsverordening op het aanleggen en bijhouden van het bevolkingsregister legt in Aruba de basis voor het aanleggen, inrichten en bijhouden van bevolkingsregisters. Meer specifiek is in het Landsbesluit bevolkingsregister geregeld op welke wijze hier in de praktijk uitvoering aan gegeven dient te worden. Dit landsbesluit regelt onder meer dat er een Bureau Burgerlijke Stand en
Bevolkingsregister is en welke gegevens het bevolkingsregister tenminste omvat. Daarnaast kan het register met andere gegevens worden aangevuld die in het belang van de dienst nodig worden geacht. Afwijkend van de bevolkingsregisters in Nederland en Caribisch Nederland is het
Arubaanse bevolkingsregister ingericht op basis van gezinskaarten. Op grond van genoemd besluit dient van een verhuizing naar een locatie binnen (de voormalige) Nederlandse Antillen of Nederland terstond een duplicaat getuigschrift van deze verandering naar de houder van het betreffende bevolkingsregister verstuurd te worden.
Aruba kent geen wettelijke identificatieplicht.
In de Identiteitslandsverordening is de verstrekking van identiteitskaarten geregeld.
Identiteitskaarten worden afgegeven aan degene die in het bevolkingsregister van Aruba staat ingeschreven en hebben een geldigheidsduur van vijf jaar. Het afgeven van een identiteitskaart is derhalve niet gekoppeld aan nationaliteit. Daarnaast bepaalt de verordening welke gegeven in ieder geval op de kaart weergegeven dienen te worden. Bij landsbesluit is het model identiteitskaart vastgesteld.
Curaçao
De relevante landsverordeningen hebben we vooralsnog nog niet mogen ontvangen.
39 Caribische landen: huidige identiteitsinfrastructuur
Sint Maarten
Alle wet- en regelgeving op het gebied van de basisadministratie, identiteitskaarten en de
identificatieplicht op Sint Maarten, dateert van voor de landswording en is van het eilandgebied Sint Maarten overgegaan op het land Sint Maarten.
In de Verordening basisadministratie persoonsgegevens wordt geregeld dat er een
geautomatiseerde basisadministratie met persoonsgegeven over de bevolking van Sint Maarten bestaat. In het Uitvoeringsbesluit basisadministratie is meer specifiek aangegeven op welke wijze uitvoering gegeven dient te worden aan deze verordening. De verordening is grotendeels gelijkt aan de Wet basisadministratie persoonsgegevens BES.
In de Landsverordening identiteitskaarten is de basis gelegd voor de uitgifte van identiteitskaarten voor Sint Maarten. Het model identiteitskaart is vastgesteld bij het Landsbesluit identiteitskaarten.
Inmiddels wordt er op Sint Maarten een nieuw model identiteitskaart verstrekt, welke nog geen basis heeft in het Landsbesluit identiteitskaarten. Betrokkenen gegeven aan dat er een nieuw besluit in voorbereiding is.
Op Sint Maarten geldt een identificatieplicht die vergelijkbaar is met die in Caribisch Nederland.
Ieder persoon vanaf 12 jaar dient altijd een identificatiebewijs bij zich te dragen. Meer specifieke regels zijn gesteld bij het Landsbesluit identificatieplicht.
3.2.6 Actoren
De actoren in de Caribische landen zijn grotendeels dezelfde als die in Caribisch Nederland. Toch zijn er enkele verschillen:
De Caribische landen krijgen dezelfde ondersteuning van Agentschap BPR als vóór 10-10-‘10.
Deze is beperkter dan de ondersteuning die Caribisch Nederland (nu) krijgt. Het Agentschap BPR ondersteunt de Caribische landen alleen in het kader van de Paspoortwet en, wat betreft PIVA, in het kader van het Bestuursakkoord uitwisseling persoonsgegevens en, desgevraagd, met adviezen of toelichtingen.
De IND heeft in Caribische landen een beperktere rol dan in Caribisch Nederland. Zij heeft daar alleen een rol op het gebied van het Nederlanderschap.
De KMar heeft geen formele rol in de Caribische landen.
Alleen Curaçao maakt voor de identiteitskaarten ook gebruik van Multipost. Aruba maakt gebruik van Morpho en Sint Maarten van een derde leverancier (die geen directe relatie heeft met de huidige sédula van Caribisch Nederland of met de leverancier van Nederlandse paspoorten en NIKs).
40 Europees Nederland: huidige identiteitsinfrastructuur
3.3 Europees Nederland: huidige identiteitsinfrastructuur 3.3.1 Identiteitsdocumenten
Nederlandse identiteitskaart (NIK)
Eén van de twee identiteitsdocumenten die object van onderzoek zijn, is de NIK (naast het vreemdelingendocument).
Iedere Nederlander die als ingezetene in de basisadministratie persoonsgegevens van een gemeente is ingeschreven, of die woonachtig is in een land waarvoor de NIK geldig is, heeft recht op verstrekking van een Nederlandse identiteitskaart.30
Dit betekent dat Nederlanders die ingezetene zijn van één van de openbare lichamen of van de Caribische landen geen NIK kunnen verkrijgen en dat de NIK niet geldig is in het Caribisch gebied.
Ook betekent dit dat de aanschaf van een NIK niet verplicht is. Andersom kan de NIK niet worden geweigerd aan een Nederlander die woonachtig is in één van de landen waar de NIK geldig is.
Op basis van de Wet op de Identificatieplicht moeten alle Nederlanders vanaf 14 jaar zich kunnen identificeren.
Hieronder is het model van de NIK opgenomen.31
De Paspoortwet regelt welke gegevens op elk reisdocument vermeld moeten zijn, te weten:
Geslachtsnaam Geboortedatum Geslacht Voornamen
Lengte Geboorteplaats Autoriteit die het document heeft verstrekt
De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties kan in zijn hoedanigheid als minister van het Koninkrijk bepalen in welke gevallen kan worden afgezien van vermelding van respectievelijk:
geboorteplaats, woonplaats, adres en lengte (artikel 3 van de Paspoortwet). Voor wat betreft de NIK (en het paspoort) worden in het door de minister van BZK vastgestelde model de woonplaats en het adres van de betrokkene niet vermeld.
30 Paspoortwet, artikel 16a
31 www.paspoortinformatie.nl
41 Europees Nederland: huidige identiteitsinfrastructuur
De twee functies van de NIK zijn:
Het zijn van een reisdocument (op basis van de Paspoortwet)
Het zijn van een identiteitsdocument (op basis van de Wet op de Identificatieplicht).
De NIK is een officieel reisdocument dat voldoet aan de criteria van de Europese verordening biometrie uit 1994. Met de NIK kan een Nederlander zich dan ook binnen de gehele EU/EER identificeren (alle landen van de EU plus Liechtenstein, Noorwegen en IJsland). Dat betekent dat de houder zich ook kan identificeren in overzeese gebieden die onderdeel zijn van de Europese Unie (ultra perifere gebieden) zoals Guadeloupe en Martinique.
Momenteel werkt de Nederlandse regering aan een wetsvoorstel dat er toe moet leiden dat in de toekomst nieuw uit te geven NIK’s geen officieel reisdocument meer zijn.32 De planning is om dit wetsvoorstel medio 2012 voor advies aan de Raad van State van het Koninkrijk voor te leggen.
Op grond van de Europese regelgeving inzake vrij verkeer van personen33, de afspraken met de EER landen en het Verdrag van Schengen zal dan nog steeds met de NIK tussen de lidstaten van de EU, de EER en de bij het Verdrag van Schengen aangesloten landen gereisd mogen worden.
Het is nog niet duidelijk of dit ook mogelijk blijft voor de overige genoemde landen waar de NIK momenteel geldig is (Andorra, Monaco, San Marino en Turkije).
Met de NIK kan niet naar het Caribische deel van Nederland of naar de Caribische landen van het Koninkrijk worden gereisd. De NIK kan daar evenmin als identiteitsbewijs worden gebruikt. Het bovenstaande houdt in dat voor reizen tussen het Europese en het Caribische deel van het Koninkrijk altijd een paspoort noodzakelijk is.
Vreemdelingendocument
Het andere identiteitsdocument dat hier object van onderzoek is, is het vreemdelingendocument.
Het vreemdelingendocument is verplicht voor alle vreemdelingen die langere tijd in Nederland willen verblijven en die niet afkomstig zijn uit een EU-land of een EER-land.
Er wordt verschil gemaakt tussen drie categorieën rechtmatig verblijvende vreemdelingen en dus zijn er drie modellen van het vreemdelingendocument, te weten voor:
Diverse verblijfsdoelen met betrekking tot arbeid en studie, uitgegeven door de IND.
W-documenten voor asielzoekers, uitgegeven door de IND. Het W-document is ook voor vreemdelingen die asiel hebben aangevraagd en nog geen (definitieve) beslissing op hun aanvraag hebben ontvangen.
Geprivilegieerden (diplomatiek en consulair personeel) uitgegeven door Buitenlandse Zaken (van dit model wordt onderstaand geen afbeelding gegeven).
32 Zie onder meer: Ministerie van BZK, Geldigheid van de Nederlandse Identiteitskaart buiten de landen van de Europese Unie (nieuwsbericht), d.d. 13-07-2011.
33 Europese Overeenkomst nopens het verkeer van personen tussen de lidstaten van de Raad van Europa gesloten Trb. 1960, 103.
42 Europees Nederland: huidige identiteitsinfrastructuur
Het Vreemdelingendocument ziet er als volgt uit:
Er kan niet met dit document worden gereisd. Vreemdelingen en vluchtelingen met een
verblijfsvergunning die niet over een geldig paspoort beschikken en dat ook niet kunnen krijgen van het land van nationaliteit, kunnen in Nederland een reisdocument voor vreemdelingen of
vluchtelingen aanvragen (ook wel Vreemdelingenpaspoort genoemd).
3.3.2 Persoonsgebonden nummer
In het Europese deel van Nederland is het Burgerservicenummer (BSN) het nummer voor communicatie tussen overheid en burger. Het BSN is een uniek persoonsnummer.
Kenmerken van het BSN zijn:
Het BSN is een uniek en betekenisloos nummer.
Het BSN bestaat uit 9 cijfers.
Het BSN wordt random gegenereerd.
Het BSN kan de zogenaamde 11-proef doorstaan.
Het BSN mag gebruikt worden door alle overheidsinstellingen.
Iedereen die is ingeschreven in de GBA, Nederlander of vreemdeling, heeft een BSN. Deze is verkregen bij de eerste inschrijving in de GBA (vaak de geboorte).
Voor het beheer van het BSN is de Beheervoorziening BSN gecreëerd. Daarin worden alle uitgegeven BSN-nummers bewaard met de identificerende persoonsgegevens. Bij elke nieuwe inschrijving in de GBA wordt de zogenaamde presentievraag gesteld waarbij aan de hand van de identificerende gegevens van een persoon wordt gecontroleerd of de persoon al een BSN heeft.
Daarmee wordt voorkomen dat een nummer dubbel wordt verstrekt.
Een overheidsorganisatie mag sinds de invoering van het BSN geen ander identificatienummer meer aan een individu vragen. Daarnaast kunnen bij of krachtens de wet gevallen worden geregeld waarin ook anderen dan overheidsorganen van het BSN gebruik mogen maken. Dit zijn onder andere zorginstellingen en financiële instellingen.
43 Europees Nederland: huidige identiteitsinfrastructuur
3.3.3 Registraties
Basisadministratie persoonsgegevens
De basisadministratie persoonsgegevens voor Europees Nederland is de Gemeentelijke
Basisadministratie persoonsgegevens (GBA). Elke Nederlandse gemeente houdt een decentraal GBA-bestand bij. Dit wordt gebruikt als basisregistratie voor de gehele overheid, en door andere organisaties die persoonsgegevens nodig hebben voor de uitvoering van een wettelijke taak.
In de GBA worden de volgende personen ingeschreven:34
Diegene die niet in de basisadministratie is ingeschreven en naar redelijke verwachting gedurende een half jaar ten minste twee derde van de tijd in Nederland verblijf zal houden, wordt
ingeschreven in de basisadministratie van de gemeente waar hij zijn adres heeft wanneer hij:
a) de Nederlandse nationaliteit bezit,
b) op grond van een wettelijke bepaling als Nederlander wordt behandeld of c) vreemdeling is en rechtmatig verblijf in Nederland geniet.35
Van deze basisregel wordt afgeweken voor in Nederland hun dienst uitoefenende militairen en burgerpersoneel behorend tot de krijgsmacht van een NAVO-lidstaat, inclusief echtgenoten en kinderen. Deze groep komt niet voor inschrijving in aanmerking.36
Ook diplomatiek en consulair personeel, waaronder diegenen die met die status werken bij een internationale organisatie hoeven zich niet in te schrijven in het GBA.
In de Wet GBA is vastgelegd welke gegevens exact in deze registratie zijn opgenomen.
Een precieze uitwerking daarvan staat (ook) in het Logisch Ontwerp GBA.37
Alle bevolkingsadministraties van het Koninkrijk kennen een gemeenschappelijk persoonsgebonden nummer, het zogeheten A-nummer. Dit nummer wordt toegekend aan een persoon bij het
aanleggen van een persoonslijst en verhuist mee met migraties tussen de verschillende delen van het Koninkrijk. Hierdoor is elke persoon individueel te onderscheiden binnen het Koninkrijk. De nummers worden verstrekt door BPR. Het A-nummer wordt alleen gebruikt tussen overheden, niet in de communicatie tussen overheid en burger. Zolang niet elke ingeschrevene binnen het
Koninkrijk een BSN heeft, is het noodzakelijk de A-nummersystematiek te handhaven en zo persoonslijsten binnen het Koninkrijk uit te wisselen.
De gegevenssets van de GBA en de PIVA kennen enkele verschillen. Zo wordt bij de categorie verblijfplaats in de GBA een postcode en woonplaatsnaam opgenomen, maar in de PIVA niet.
34 Artikel 26, eerste lid, Wet gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens.
35 Rechtmatig verblijf als bedoeld in artikel 8 van de Vreemdelingenwet.
36 Artikel 54, Besluit gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens.
37 Logisch Ontwerp GBA, versie 3.7.
44 Europees Nederland: huidige identiteitsinfrastructuur
De straatnaam-, postcode- en woonplaatsgegevens worden in Europees Nederland overgenomen uit de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). Ook kent de GBA een gegevenscategorie verblijfstitel, maar kent de PIVA deze niet.
Daarnaast zijn er nog kleine verschillen met betrekking tot de labels van gegevens. Zo heet de tabel met persoonsnummers in de GBA “BSN”, en in de PIVA “ID-nummer”. Ook spreekt de GBA van
“gemeente” en de PIVA van “eiland”.
De gegevens in de GBA kennen ook onvolkomenheden. Uit onderzoek, uitgevoerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken, bleek dat in 2009 bij 5% van de personen fouten zaten in de administratieve gegevens.38
Het zelfreinigend vermogen van de Gemeentelijke Basisadministratie is relatief groot. Omdat het gebruik van de gegevens verplicht is voor alle overheden, en omdat overheden verplicht zijn om bij gerede twijfel over de juistheid van de gegevens een terugmelding te doen aan de
verantwoordelijke gemeente, worden fouten in de authentieke gegevens (o.a. naam, adres, woonplaats) snel verbeterd.
Identiteitsdocumentregistratie
Welke NIK’s in omloop zijn wordt bijgehouden in de reisdocumenten-administratie in RAAS. Deze bevindt zich in de gemeente die de NIK heeft verstrekt. Om na een verhuizing naar een andere gemeente te kunnen zien of iemand over een paspoort of NIK beschikt, worden enkele gegevens ook op de persoonslijst in de GBA gezet.
Het beheer van de reisdocumenten wordt verder gefaciliteerd door het Basisregister Reisdocument-en, het Verificatieregister Reisdocumenten en het Register Paspoortsignaleringen. In het geval dat een NIK niet meer in het reguliere verkeer voor mag komen, wordt dit geregistreerd in het
Basisregister Reisdocumenten (BRR). Het gaat dan om gestolen of verloren documenten en om documenten waarvan de houder is overleden en het document nog niet is ingeleverd. In het BRR staan naast het documentnummer verschillende gegevens over de houder, de reden van de opname, enz.
Het grootste gedeelte van deze gegevens is geautomatiseerd afkomstig uit de GBA. Een ander gedeelte wordt handmatig ingevoerd, bijvoorbeeld als vanuit het PIVA-gebied of een Nederlands consulaat een formulier wordt aangeleverd inzake een vermist document.
Verificatie of documenten nog in omloop mogen zijn geschiedt in principe aan de hand van het documentnummer. Om verificatie mogelijk te maken wordt dagelijks vanuit het BRR het
Verificatieregister reisdocumenten (VR) opgebouwd. Hierin staan alleen de nummers van ongeldige documenten. Organisaties die geautoriseerd zijn krijgen toegang tot het VR om te kunnen verifiëren
38 Verslag van een algemeen overleg van Kamerleden Van Beek, Heijnen, Leerdam, Van Raak & Smilde en staatssecretaris Bijleveld-Schouten van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 28 juli 2009.
45 Europees Nederland: huidige identiteitsinfrastructuur
of aangeboden documenten al dan niet geregistreerd staan.39 Dit kan ook via de web interface van de BV BSN.
Het Register Paspoortsignaleringen is een overzichtslijst van personen die niet zomaar een nieuw paspoort mogen krijgen, of die hun paspoort moeten inleveren. Dit bijvoorbeeld omdat er fraude vermoed wordt of geconstateerd is.
In het kader van de internationale samenwerking zijn er nog de databases NSIS (Nationaal
Schengen Informatiesysteem) en SLTD (Stolen and Lost Travel Documents database van Interpol).
De politie voedt het NSIS, op basis van processen verbaal van vermissing van een reisdocument of op basis van een bericht uit de GBA of informatie uit het BRR (bijvoorbeeld over vermissingen in het PIVA-gebied). De opgevoerde informatie wordt vervolgens toegezonden aan de SLTD.
Welke vreemdelingendocumenten in omloop mogen zijn wordt op een andere manier geregistreerd.
De IND beheert een eigen register waarin zij persoonsgegevens en documentgegevens bijhoudt.
Dit register is gekoppeld met de GBA. Documentnummers van vreemdelingendocumenten komen echter niet op de PL (en via de GBA in het BRR en het VR) te staan. Vermoedt een instantie fraude of een ander probleem, dan kan zij ter controle contact opnemen met de IND.
3.3.4 Processen
1. Creëren van persoonsgegevens
In Europees Nederland worden gegevens betreffende de burgerlijke staat van personen bijgehouden in akten van de burgerlijke stand. Dit gebeurt in principe op dezelfde manier als in Caribisch
Nederland en de Caribische landen. Europees Nederland wijkt af van Caribisch Nederland en de Caribische landen omdat het een geregistreerd partnerschap kent en dat een huwelijk en
geregistreerd partnerschap ook kan bestaan tussen twee personen van hetzelfde geslacht.
2. Beheer van persoonsgegevens in de basisadministratie
Alle ingezetenen van een gemeente moeten zijn ingeschreven in de basisadministratie van die gemeente. De meeste nieuwe persoonslijsten komen tot stand door het registreren van een geboorte. Van iedere geboorte op Nederlands grondgebied moet binnen drie werkdagen aangifte worden gedaan bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar het kind is geboren. De ambtenaar van de burgerlijke stand maakt de geboorteakte op. Hiervan gaat een melding naar de ambtenaar GBA die een persoonslijst aanmaakt.
Wordt een kind geboren in een andere gemeente dan waar het zal gaan wonen, dan stuurt de
gemeente waar aangifte van geboorte is gedaan een GBA-bericht naar de gemeente waar het kind zal gaan wonen. De woongemeente schrijft het kind in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) in.
39 Een beperkt aantal organisaties kan gegevens verstrekt krijgen uit het BRR (zie artikel 4 van de Paspoortwet).
46 Europees Nederland: huidige identiteitsinfrastructuur
Geautomatiseerde systemen, GBA
De GBA is een grotendeels geautomatiseerd systeem. Het is nu nog een decentraal systeem waarbij de gemeenten verantwoordelijk zijn voor het bijhouden van de persoonsgegevens van hun eigen inwoners.
Alle overheden zijn verplicht gebruik te maken van de gegevens uit de GBA, al dan niet via systemen als de Beheervoorziening BSN. Dat betekent dat er veel berichtenverkeer plaatsvindt in dat verband. Dit verkeer vindt altijd plaats via Gemnet. Gemnet is een besloten netwerk voor alle gemeenten, woningcorporaties, provincies, ministeries, waterschappen en andere overheden.
Mutaties op de persoonslijsten in de GBA als gevolg van een wijziging in de burgerlijke staat komen grotendeels geautomatiseerd tot stand. De ambtenaar van de burgerlijke stand maakt een akte of een latere vermelding (een wijzigingsakte, zoals bijvoorbeeld een echtscheiding) aan in de burgerlijke stand module van de GBA. Na het opmaken worden de akten uitgeprint en op papier bewaard. .Indien de betreffende persoon die geen inwoner is van de gemeente, wordt er automatisch een bericht gegenereerd dat verstuurd wordt aan de gemeente van inschrijving.
De gemeente van inschrijving draagt vervolgens zorg voor het bijwerken van de persoonsgegevens in de GBA.
Andere mutaties in de GBA, zoals veranderingen in de nationaliteit of het woonadres, worden door Burgerzaken in de GBA doorgevoerd. De brondocumenten worden bewaard in het archief.
Bij het aanmaken van een nieuwe persoonslijst wordt via de Beheervoorziening BSN de
presentievraag gesteld. Als de persoon nog geen BSN heeft kent de gemeente een nieuw BSN toe uit de ‘voorraad’ toegewezen nummers. Na inschrijving wordt een bericht met de PL verzonden naar de beheervoorziening BSN, zodat daar ook bekend is dat de persoon een BSN heeft ontvangen.
Voor zowel de GBA als de burgerlijke stand liggen wetsvoorstellen klaar die gevolgen hebben voor de wijze waarop beide stelsels zijn vormgegeven. De Wet Basisregistratie Personen (BRP) bepaalt dat de GBA van een decentraal stelsel waarin elke gemeente de eigen database met gegevens van ingezetenen beheert, een centrale database wordt onder beheer van BPR.
De centrale voorzieningen worden in de loop van dit en volgend jaar opgeleverd voor het uitvoeren van testen. In de jaren daarna zullen gemeenten gaan overstappen naar deBRP. Dat is een omvangrijke operatie voor elke gemeente. Gemeenten die zich hierop aansluiten zullen een
De centrale voorzieningen worden in de loop van dit en volgend jaar opgeleverd voor het uitvoeren van testen. In de jaren daarna zullen gemeenten gaan overstappen naar deBRP. Dat is een omvangrijke operatie voor elke gemeente. Gemeenten die zich hierop aansluiten zullen een