Maritieme hoofdkwartieren en commandofaciliteiten

Om effectief zijn commando uit te kunnen voeren, heeft een (maritieme) commandant behoefte aan gespecialiseerd personeel (een staf) en aan ondersteunende middelen (een commandovoeringssysteem of Command and Control (C2) systeem) die zijn samengebracht in een hoofdkwartier of op een stafschip. In deze paragraaf wordt nader ingegaan op de specifieke kenmerken, vereisten en beperkingen van maritieme hoofdkwartieren.

Militair-strategische hoofdkwartieren bevinden zich doorgaans op een vaste locatie op land. Dit geldt vaak ook voor hoofdkwartieren op het

operationele niveau, al kan een JFC besluiten om te kiezen voor een zeegaand hoofdkwartier. Een zeegaand hoofdkwartier is vaak kant-en-klaar en

snel inzetbaar. De transittijd naar het operatiegebied kan effectief benut worden: het opwerken van de staf vindt al plaats en het hoofdkwartier kan al aanvangen met commandovoering. De vrijheid van navigatie biedt de mogelijkheid om in (de nabijheid van) het operatiegebied te komen en aanwezig te blijven, zonder bemoeienis met andere landen en met minimale behoefte aan externe logistieke ondersteuning. Er zijn ook beperkingen aan een zeegaand hoofdkwartier. Zo is de beschikbare ruimte op het commandoschip beperkt en bepalend voor het aantal ingescheepte functionarissen. Om een groter joint hoofdkwartier te kunnen onderbrengen

In sommige omstandigheden kan tactische maritieme commandovoering ook vanaf de wal worden uitgevoerd. Dit gebeurt meestal alleen indien de betrokken schepen opereren in een beperkt gebied nabij de kust en indien die schepen zelf geen mogelijkheid hebben om een tactische en/of technische staf aan boord te herbergen. Mijnenbestrijding en havenbescherming zijn soorten maritieme acties waarbij tactische commandovoering soms vanaf de wal plaatsvindt.

Commandofaciliteiten van de Nederlandse en de Belgische marine

Of een marineschip is staat is om te fungeren als commandoplatform of als stafschip, hangt af van de beschikbaarheid aan boord van:

˜ JYfV]bX]b[ga]XXY`Yb/

˜ =bZcfaUh]YjYfkYf_YbXYgmghYaYbbYhkYf_Yb WcaaUbXcjcYf]b[g!

systemen);

˜ @YYZ!YbkYf_UWcaacXUh]YjccfXYYlhfUghUɘYXYb"

˜ HfUbgdcfha]XXY`Yb\Y`]_cdhYfg

Sommige schepen zijn specifiek uitgerust met deze voorzieningen om te kunnen fungeren als commandoplatform. Bij andere schepen ontbreken deze

voorzieningen, maar door hun organiek aanwezige sensoren, systemen en bemanning kunnen deze schepen toch bepaalde rollen (duties) binnen de maritieme commandovoering vervullen. Hieronder volgt een overzicht van de commandofaciliteiten van schepen van de Nederlandse en Belgische marine en van de commandofaciliteiten binnen het Korps Mariniers.

Zr.Ms. Johan de Witt

Dit Landing Platform Dock (LPD) is gebouwd als amfibisch transportschip en als zeegaand commandoplatform. Het schip is voorzien van extra ruimtes, accommodatie en verbindingsmiddelen waarmee het kan fungeren als

commandoplatform voor alle soorten staven op maritiem-tactisch niveau (MCC, OTC, CATF/CLF en lager) of voor in omvang beperkte staven op operationeel niveau (deployable JFC). Ook kan het schip fungeren als commandoplatform voor andere staven op tactisch niveau, zoals een (deployable) LCC of CAOC.

Zr.Ms. Rotterdam

Ook Zr.Ms. Rotterdam is een LPD, maar zij heeft minder uitgebreide

voorzieningen op het gebied van stafaccommodatie en verbindingsmiddelen.

Zij kan hiermee fungeren als commandoplatform voor staven op het lagere tactische niveau, zoals CTG of (een beperkte) CATF/CLF.

Luchtverdedigings- en commandofregatten (LC-fregatten)

Zoals de naam van deze klasse al aangeeft, zijn de LC-fregatten mede ontworpen om te fungeren als commandoplatform. De schepen beschikken over extra accommodatie, ruimtes en verbindingsmiddelen om te fungeren als stafschip voor staven van maritieme taakgroepen op het tactische niveau (OTC, CTG). De extra stafaccomodatie is echter minder groot dan bij een LPD,

waardoor een LC-fregat niet geschikt is als commandoplatform voor een CATF.

Omdat de LC-fregatten ook specifiek zijn ontworpen voor het uitvoeren van luchtverdediging, kunnen zij ook goed fungeren als hoofdkwartier voor een deployable CRC. >

Joint Operations Room van Zr.Ms. Johan de Witt

100

100 Zie Hoofdstuk 8 paragraaf 8.4 (Coordinatie van de maritieme logistieke ondersteuning).

Multipurpose fregatten (M-fregatten)

De M-fregatten zijn niet uitgerust met extra staffaciliteiten. Met hun sensoren, verbindings- en commandovoeringssystemen, kunnen deze schepen wel uitvoerende taken op het lagere niveau van tactische commandovoering (duties) voor hun rekening nemen. Voorbeelden hiervan zijn het binnen een maritieme taakgroep fungeren als Principal Warfare Commander (met name ASWC of ASuWC) of Functional Group Commander (zoals SAU Cdr of SAG Cdr).

Zr.Ms. Karel Doorman

Dit Joint Support Ship (JSS) heeft alleen beperkte staffaciliteiten ter ondersteuning van de logistieke processen. Daarmee kan het schip fungeren als Underway Replenishment Group Commander (URG Cdr) en als Group Logistic Coordinator (GLC)¹⁰⁰.

BNS Godetia

Het ondersteuningsschip BNS Godetia beschikt over extra accommodatie. Met de organieke verbindingsmiddelen kan zij fungeren als stafschip voor maritieme taak-groepen van beperkte omvang, bijvoorbeeld een groep

mijnenbestrijdingseenheden (duty MW Coordinator).

Mobile Forward Support Facility (MFSF)

Naast bovengenoemde commandofaciliteiten op schepen, beschikt de

Nederlandse marine ook over een mobiele commandofaciliteit ten behoeve van mijnenbestrijdings-operaties, de Mobile Forward Support Facility (MFSF). De MFSF bestaat uit negen containers die zowel op land als aan boord van schepen kunnen worden geplaatst. De containers zijn ingericht als mobiele werkplaats,

kantoor en verbindingscentrum en zijn oorspronkelijk ontworpen om buiten de thuishaven onderhoud en reparaties aan mijnenjagers uit te voeren. De MFSF kan echter ook als mobiel hoofdkwartier worden ingezet voor

commandovoering op het lagere, lokale tactische niveau. Zo kan de MFSF gebruikt worden als coördinatiecentrum voor (onder andere)

mijnenbestrijdingsoperaties, duikoperaties, havenbescherming. logistiek (Forward Logistic Site, FLS) of zeeverkeer (Shipping Cooperation Point, SCP).

Korps Mariniers

Het Korps Mariniers is opgebouwd uit Marine Combat Groups (MCG), raiding squadrons en raiding platoons. Op bataljonsniveau (MCG) worden de eenheden aangestuurd vanuit de Main Command Post (MCP). Vanwege de noodzakelijke mobiliteit maken de commandant MCG en zijn stafelementen hiervoor gebruik van lichte voertuigen (zoals de Viking) en tenten met daarin de nodige

commando- en verbindingsmiddelen.