Welzijn gezondheid en zorg
MEETBAAR RESULTAAT 2013
indicator Behaald 2012 Beoogd 2013 Behaald 2013 Middellang termijndoel (2016) Bezettingspertcentage 103% 100% 109% 100% Aantal opnames 317 300 344 300
Steunpunt Huiselijk Geweld
Het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) heeft een centrale rol in de preventie van en
laagdrempelige hulpverlening bij huiselijk geweld. In 2013 is de nieuwe Wet Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling ingevoerd, die instellingen verplicht een meldcode te hanteren om deze vormen van geweld eerder te signaleren en te melden bij het SHG of het AMK. Ook de politie heeft in 2013 besloten om met ingang van 1 november 2013 alle meldingen huiselijk geweld door te leiden naar het SHG en niet meer alleen die meldingen met een instemmingsformulier voor hulpverlening. Hiermee wordt enerzijds de totale omvang van huiselijk geweld meer inzichtelijk, maar dit heeft er anderzijds toe geleid dat het aantal meldingen bij het SHG fors is gestegen. Omdat het grootste deel van de meldingen wordt toegeleid naar de lokale netwerken (OGGZ-coördinatie) is ook daar de druk flink toegenomen. Begin 2014 zullen we deze nieuwe werkwijze evalueren en onderzoeken welke maatregelen eventueel nodig zijn.
Pilots
In 2013 zijn we daarnaast gestart met het ontwikkelen van twee pilots. De eerste heeft betrekking op een deelaspect van ouderenmishandeling, namelijk ‘financiële uitbuiting’. Groningen is door het ministerie uitgekozen tot één van de 7 pilotgemeenten om hierop een aanpak te ontwikkelen. De tweede pilot ontwikkelen we samen met de provincies Drenthe en Friesland en heeft tot doel de Wet tijdelijk huisverbod ook vaker toe te kunnen passen bij vormen van kindermishandeling.
MEETBAAR RESULTAAT 2013 indicator Behaald 2012 Beoogd 2013 Behaald 2013 Middellang termijndoel (2016) Aantal politiemeldingen
huiselijk geweld provincie 537 700 823 800
Aantal politiemeldingen
huiselijk geweld stad 189 200 307 300
Aantal huisverboden provincie 112 115 107 120
Aantal huisverboden stad 36 40 33 40
Conclusie Wat hebben we bereikt?
De toestroom naar Vrouwenopvang is op hetzelfde hoge niveau gebleven als voor gaande jaren. Het aantal politiemeldingen huiselijk geweld bij het SHG is fors gestegen omdat de politie niet meer werkt met een instemmingsformulier en nu alle politiemeldingen doorzet. Het aantal huisverboden is ongeveer op hetzelfde niveau gebleven, dus de stijging van het aantal politiemeldingen heeft vooral betrekking op minder ernstige zaken (geen huisverboden) die doorgeleid worden naar het lokale veld.
Beleidsveld
Infectieziektebestrijding
Op basis van de Wet publieke gezondheid hebben we een belangrijke rol in de bestrijding van infectieziekten. We zijn zowel verantwoordelijk voor preventieve maatregelen als voor bestrijding van (een epidemie van) infectieziekten, zoals tuberculose en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa).
Doelen Wat wilden we bereiken?
We willen voorkomen dat infectieziekten zich verspreiden. We willen seksuele gezondheid behouden/beschermen en bevorderen en soa terugdringen.
Activiteiten Wat hebben we hiervoor gedaan?
Spreekuren
De GGD heeft geïntegreerde spreekuren soa-centrum en Sense en houdt daarnaast spreekuur bij het UMCG. Ook is er een jongerenspreekuur uitsluitend voor cliënten die weinig risicogedrag hebben en risico’s lopen voor soa. Om de diverse doelgroepen op de juiste spreekuren te kunnen plaatsen is er een duidelijke triage (medische selectie) ontwikkeld. Daarmee krijgen de meest spoedeisende gevallen voorrang en houden we de wachttijden voor deze groep beperkt. De triage bij het online aanvragen van de soa-test in het project ‘Test The Best’ heeft geleid tot het afnemen van de wachtlijst van het jongerenspreekuur, maar ook tot het sneller verwijzen naar het geïntegreerd spreekuur soa-centrum en Sense. De nieuwe aanpak heeft er toe geleid dat mensen die het nodig hebben sneller worden gezien. Wel is mede door de toename van het aantal cliënten met meer dan 600 in 2013, de wachttijd van het GGD spreekuur soa-centrum en Sense toegenomen. De cliënten zijn tevreden over de spreekuren. In het tevredenheidonderzoek van maart 2013 scoort het jongerenspreekuur een 9.2, het UMCG spreekuur een 8.4 en het GGD spreekuur een 8.8. MEETBAAR RESULTAAT 2013* Indicator 2012 Beoogd 2013 Behaald 2013 Middellang termijndoel (2015)
Wachttijden GGD spreekuur 2 weken <2
weken 1 maand
<2 weken
Wachttijden GGD spreekuur in
het UMCG 9 dagen
<7 dagen (bij ernstige klachten 1 dag) <7 dagen (bij ernstige klachte n 1 dag) <7 dagen (bij ernstige klachte n 1 dag)
Bezoekers soa-centrum 3.903 ca.
4.000 4.518
ca. 4.000
Aantal positieve soa** 689 <650 <650 <650
* deze gegevens hebben betrekking op de provincie Groningen en zijn vanwege de privacy niet te scheiden per gemeenten.
**voor 2013 zijn deze gegevens nog niet beschikbaar.
Preventieactiviteiten
Risicogroepen (heteroseksuelen met wisselende onveilige sekscontacten, jongeren, allochtonen, asielzoekers, homoseksuele mannen, prostitue(e)s, HIV-positieven) zijn in 2013 gericht
voorgelicht. Zowel bij de GGD als bij het UMCG heeft de GGD spreekuur gehouden. Ook is doorgegaan met de spreekuren ten behoeve van prostituees op de tippelzone en het inloopspreekuur bij de GGD. We maken deel uit van het zorgoverleg vanuit het convenant ‘Ketensamenwerking bestrijding mensenhandel’ en participeren in het Samenwerkingsverband Tegen Seksueel Geweld Groningen.
De Tour of Love-bus heeft scholen, jongerencentra en festivals bezocht om diverse thema’s waaronder seksualiteit/soa, alcohol-&drugsverslaving, huiselijk geweld en weerbaarheid aan de orde te stellen. Verder werd ingezet op het project Liefde en Genot (op VMBO-en
leerwegondersteunende scholen) en Project Seksuele Gezondheid Allochtonen (netwerkontwikkeling en voorlichting onder andere over vrouwenbesnijdenis).
In het kader van het Project Liefde en Genot zijn activiteiten uitgevoerd die gingen over seksuele vorming, drugsgebruik, grenzen stellen, groepsdruk, anticonceptie en homoseksualiteit.
Om zoveel mogelijk jongeren te bereiken op een laagdrempelige wijze is in 2013 meer accent gelegd op digitale preventie-activiteiten. Op 6 februari 2013 is het digitaal loket ‘vrijfijn.nl’ gestart. Hier kunnen jongeren met vragen over seksualiteit terecht. In september 2013 is met het online aanvragen van soa-testen ‘Test The Best’ voor jongeren gestart en is het project Testlab voorbereid.
jongerenwerkers, medewerkers jeugdgezondheidszorg, leerkrachten, UMCG, huisartsen) en ook zijn bijscholingen gegeven.
Er is onderzocht hoe de samenwerking tussen het soa-centrum van de GGD in Groningen en de infectiepolikliniek en polikliniek dermatologie van het UMCG nog verder geoptimaliseerd kan worden. In 2014 zullen de daaruit voortvloeiende acties uitgevoerd worden.
MEETBAAR RESULTAAT 2013* indicator Behaald 2011 Behaald 2012 Behaald 2013
Aantal bezoekers soa-centrum 3.664 3.903 4.518
Bron/contactonderzoeken soa 494 542 371
HIV-testen 3.568 2.929 2.872
* deze gegevens hebben betrekking op de provincie Groningen en zijn vanwege de privacy niet te scheiden per gemeenten.
Conclusie Wat hebben we bereikt?
De nieuwe aanpak met triage (medische selectie), diverse soorten spreekuren en meer digitale mogelijkheden heeft er toe geleid dat meer cliënten geholpen kunnen worden en dat mensen die het nodig hebben sneller worden gezien. Het aantal bron- en contactonderzoeken op soa is afgenomen en datzelfde geldt voor het aantal HIV-testen.
Beleidsveld
Gezond gedrag
In het beleidsveld Gezondheid hebben we onze ambities en activiteiten op het gebied van de gezondheid van onze Stadjers gebundeld. We gaan vooral investeren in factoren die van invloed zijn op gezondheid en scheppen voorwaarden die uitnodigen tot gezond gedrag. Daarbovenop blijven we investeren in wijken met de grootste gezondheidsachterstanden. Ook blijven we extra investeren in de gezondheid van onze jeugd. Een gezonde jeugd heeft en biedt immers de meest gunstige maatschappelijke en economische perspectieven. Dit beleidsveld heeft raakvlakken met het programma Integraal Jeugdbeleid en het programma Sport en Bewegen.
Doelen Wat wilden we bereiken?
Wij willen een stad zijn waar onze kinderen kunnen opgroeien tot gezonde volwassenen en waarin alle volwassenen gelijke kansen hebben op gezondheid en een gezonde levensloop. Daarom stimuleren en ondersteunen we de Stadjers bij het ontwikkelen van hun “eigen gezondheidskracht” door ruimtelijke en sociale voorwaarden te scheppen die onze inwoners stimuleren om gezonde keuzes te maken en een gezonde en actieve leefstijl aan te nemen.
Concreet wilden we:
op de verschillende beleidsterreinen in voorwaarden voor een betere gezondheid voor onze inwoners voorzien;
dat het thema Healthy Ageing breed verankerd raakt in ons gemeentelijke beleid; de (geestelijke) gezondheid van de bewoners van Paddepoel/Selwerd/Tuinwijk, Korrewegwijk/de Hoogte en Vinkhuizen bevorderen;
een gezonde zwangerschap bevorderen;
de toename van overgewicht bij kinderen en jongeren tot staan brengen; overmatig alcohol gebruik bij jongeren terugdringen;
de ‘mentale fitheid’ van kinderen en jongeren bevorderen; de weerbaarheid van kinderen en jongeren verhogen.
Activiteiten Wat hebben we hiervoor gedaan?
Investeren in een Gezonde Stad
We werken met veel partijen samen in de stad. Ook de samenwerking met zorgverzekeraar Menzis is in 2013 voortgezet. We zijn gestart met de uitwerking van twee speerpunten uit het convenant met Menzis: de inzet van de Nait Soezen-wijkverpleegkundige in het sociaal team in de
Hoogte/Indische buurt, en de samenwerking met het Gezondheid-Centrum Lewenborg bij het verbinden van de huisartsenzorg met welzijn.
Ageing heeft de eerste concrete resultaten opgeleverd. Op 1 juli 2013 werd Noord-Nederland door de Europese Commissie officieel uitgeroepen tot Europese voorbeeldregio op het gebied van ’Active and Healthy Ageing’. Groningen is samen met twee andere regio’s in (Schotland en Andalusië) aangemerkt als de Europese top op dit terrein. En in het kader van deelname aan het Europese actieplan Age Friendly Environments / Urban Strategic Planning waarbij het gaat om de invloed van de ruimtelijke context op onze gezondheid zijn we proeftuin, en werken we aan een concreet project in Selwerd om beweging en ontmoeting te stimuleren.
Investeren in een Gezonde Jeugd
We hebben ingezet op het tegengaan van overgewicht en het bevorderen van een gezonde en actieve leefstijl bij jeugdigen. Op diverse manieren hebben we sport en bewegen gestimuleerd onder andere door Bslim en door het verbeteren van het bewegingsonderwijs. Daarnaast is er aandacht voor gezonde voeding vanuit de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG’s) en de scholen. Wij hebben voorbereidingen getroffen om aan te sluiten bij het landelijke Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG).
In 2013 is gewerkt aan een integraal uitvoeringsplan behorende bij het beleidsplan ‘De maat is vol’. Hierin wordt een groot aantal maatregelen in de sfeer van commitment, zorg, regelgeving en handhaving aangekondigd. Een belangrijke mijlpaal werd geslagen door de vaststelling van de nieuwe APVG, nodig door de wijziging van de Drank- en Horecawet (DHW) per 1 januari 2012. Een gevolg van de nieuwe DHW is dat de alcoholleeftijd is opgehoogd naar 18 jaar. Het afgelopen jaar is gewerkt aan de voorbereiding hiervan, onder meer ook door jongeren zelf in te schakelen voor draagvlakvergroting. Een aantal activiteiten wordt uitgevoerd in het kader van het convenant Alcohol&Jongeren, gesloten tussen de Groninger gemeenten, de GGD, de politie en het OM. Voor het eerst kon worden geconstateerd dat de trend naar steeds meer alcohol is omgebogen. Minder jongeren onder de 16 (in 2013 nog de wettelijke alcoholleeftijd) begonnen met drinken, vooral doordat ouders daar strenger op zijn gaan toezien. Zorgelijk is wel de toename van het ‘bingedrinken’, het drinken van grote hoeveelheden per gelegenheid. Dit zien we bij alle opleidingsniveaus, met een uitschieter in het MBO. De (na)zorg voor de ‘comazuipers’ is goed op gang gekomen nadat eind 2012 al, mede op initiatief van de gemeente Groningen een polikliniek Alcohol&jongeren (alcoholpoli) kon worden gerealiseerd.
We hebben verschillende acties uitgezet om de psychosociale gezondheid van jeugdigen te bevorderen. Allereerst hebben we de gegevens over de psychosociale gezondheid op een rijtje gezet en gepresenteerd in een feitenblad ‘Psychosociale gezondheid van de jeugd in Groningen’. Er is ingezet op het verbeteren van de vroeg-signalering van psychosociale problemen onder andere binnen de CJG’s. Er zijn lessen gegeven op een aantal VMBO-scholen gericht op ‘mentale fitheid’ en weerbaarheid. Ook was er nadrukkelijk aandacht voor pesten en pestaanpak. Het Consultatieteam Pesten heeft 8 scholen (zowel primair als voortgezet onderwijs) begeleid bij ernstige pestsituaties. Ook is de training ‘Plezier op School’ uitgevoerd in de zomervakantie. Deze training reikt (kwetsbare) aanstaande brugklassers een aantal sociale vaardigheden aan zodat ze een betere start kunnen maken in het voortgezet onderwijs. Er hebben 25 jeugdigen aan deze training deelgenomen. Verder is in november 2013 een bijeenkomst over ‘sociale veiligheid’ georganiseerd waarbij er specifiek aandacht voor pesten en pestaanpak was.
In 2013 is de campagne WE CAN YOUNG gestart. In totaal werden in 2013 ongeveer 900 jongeren voorgelicht over relationele en seksuele weerbaarheid tijdens verschillende activiteiten zoals de Maand van Liefde en Genot en het bevrijdingsfestival. Ook hebben 21 organisaties zich als coalitie partner aangemeld. Inmiddels hebben meer dan 200 jongeren vragen beantwoord en zich achter de campagne geschaard als changemaker.
MEETBAAR RESULTAAT 2013* indicator Beoogd 2012 Bereikt 2012 Middellang termijndoel (2016) Jongeren < 16 jaar die geen
alcohol hebben gedronken in de afgelopen vier weken
48 % 56 % Opnieuw
bepalen *deze enquête vindt eens in de vier jaar plaats. Laatste meting was in 2012, in 2016 wordt de volgende meting verwacht.
MEETBAAR RESULTAAT 2013
indicator Beoogd 2012 Bereikt 2013 Beoogd 2014
Percentage 10-jarigen met
overgewicht ≤22% 22% <22%
Percentage 5-jarigen met
overgewicht ≤14% 15% <14%
Investeren in een Gezonde Wijk
In de wijken met de grootste gezondheidsachterstand hebben we samengewerkt met de bewoners en de beroepskrachten in de wijk. Het pilotproject ‘Vinkhuizen op gezondheid’ (eerder bekend onder de naam ‘Dik doun in Grunn’) ging het derde jaar in. Ook in 2013 zijn samen met partners en wijkbewoners diverse activiteiten georganiseerd. Tijdens een Open Dag konden wijkbewoners op een leuke manier kennismaken met gezondheid bevorderende activiteiten. Verder hebben wij voorbereidingen getroffen om de werkwijze in Vinkhuizen ook te introduceren bij de
wijkvernieuwing Selwerd.
We hebben verschillende preventieve activiteiten in de wijken uitgevoerd ter bevordering van de geestelijke gezondheidszorg. Het project ‘Oase’ dat zich richt op kwetsbare (migranten) vrouwen is in dit kader uitgevoerd en in de participatiegroepen van migranten vrouwen heeft voorlichting over geestelijke gezondheid plaatsgevonden. Verder is er op wijkniveau naar aanleiding van het onderzoek naar suïcide (feitenblad: onderzoek naar suïcide in Groningen, november 2012) in Groningen, aandacht besteed aan de thema’s eenzaamheid, depressie en geestelijk gezond ouder worden. Daarnaast organiseerden wij in oktober 2012 samen met vrijwilligers en instellingen de conferentie ‘Samen tegen Eenzaamheid’ met als doel kennisoverdracht, uitwisseling van lokale initiatieven en het samenbrengen van partijen. Acties die daar uit voortvloeien worden in de wijken uitgevoerd.
De inzet van de wijkverpleegkundigen nieuwe stijl –de Nait Soezen-zusters- wordt op dezelfde wijze en in dezelfde wijken gecontinueerd, in afwachting van de overheveling naar de
zorgverzekeraars per 1 januari 2015. Dat gebeurt in nauw overleg met Menzis, de huisartsenkring en Eerste Lijns Advies Noord-Nederland (ELANN) als ondersteuningsorganisatie, en Thuiszorg Nederland waar de wijkverpleegkundigen in dienst zijn. De ervaringen van zowel cliënten als huisartsen zijn positief, en uitbreiding is zeer gewenst.
In de wijken Beijum en Lewenborg hebben we samen met onze partners extra aandacht gegeven aan het softdrugsgebruik door jongeren. Activiteiten richten zich zowel op preventie als op handhaving en veiligheid. Er is voorlichting gegeven op het VMBO en voor de CJG medewerkers is een training georganiseerd gericht op signalering. Ook is afgesproken dat wanneer er sprake is van middelengebruik door jongeren in combinatie met andere problemen, er wordt doorverwezen naar het sociale team Beijum.
In 2013 is ingezet op het bevorderen van een gezonde zwangerschap. In 2013 is het project Healthy Pregnancy 4All in de wijken Beijum en Lewenborg goed op gang gekomen. De
verschillende ontwikkelde onderdelen van het project zijn in 2013 uitgevoerd. Verloskundigen nemen zo vroeg mogelijk een risicoanalyse bij de zwangere af, en verwijzen door naar ondersteuning aan de hand van ontwikkelde zorgpaden. Ook is een multidisciplinair overleg gestart met verschillende disciplines (verloskundigen, maatschappelijk werk, gynaecologen UMCG en Martini ziekenhuis). Er zijn Voorlichters Perinatale Gezondheid opgeleid en zij zijn gestart met het geven van voorlichting over aan zwangerschap gerelateerde onderwerpen. Ook worden er kinderwensconsulten gegeven. Vanuit het project delen we kennis met andere partijen en participeren we in het consortium Zwangerschap & Geboorte Noord Nederland. Dit is een vierjarig onderzoeksprogramma dat zich richt op het bevorderen van transmurale samenwerking met als doel terugdringen van de verhoogde perinatale sterfte. Waarschijnlijk krijgt het Erasmus vanuit VWS toestemming om het project Healthy Pregnancy 4All te verlengen tot 1 juli 2014. Hoe dit gefinancierd wordt is op dit moment nog onduidelijk.
Het project Gezond Zwanger Groningen is erop gericht perinatale sterfte in achterstandssituaties terug te dringen en kinderen een betere start te geven. Het project is tot stand gekomen vanuit een samenwerkingsverband tussen een aantal partijen, waaronder ziekenhuizen, verloskundigen, gemeente en GGD en werd gedeeltelijk gefinancierd met ZonMW - subsidie. Het project werd uitgevoerd in de Centra voor Jeugd en Gezin. De doelgroep van het project is de zwangere met
een lage sociaal economische status. Het project is gericht op het bevorderen van een gezonde leefstijl en de sociale cohesie in de groep en wat er verder komt kijken bij een bevalling en bij de geboorte van een baby. Het project startte in 2012 en is in oktober 2013 afgerond. Het project heeft er onder ander toe geleid dat er een grotere bewustwording voor een aantal
leefstijlgebieden ( voeding, beweging) is opgetreden. En de zwangeren hebben beter zicht gekregen op de financiële zaken die ze moeten regelen. De sociale cohesie is ook bevorderd: samen zwanger zijn schept een band die ook blijft bestaan als de baby geboren is. Het project Gezond Zwanger wordt op basis van de evaluatie in 2014 zonder subsidie van ZonMW in aangepaste vorm gecontinueerd. MEETBAAR RESULTAAT * Indicator Beoogd 2012 Bereikt 2012 Middellang termijndoel (2016) Jongeren 12-15 jaar die geen
softdrugs hebben gebruikt in de afgelopen vier weken
86% 91% >91%
Jongeren 16-17 jaar die geen softdrugs hebben gebruikt in de afgelopen vier weken
81% 81% >81%
*deze enquête vindt eens in de vier jaar plaats. Laatste meting was in 2012, in 2016 wordt de volgende meting verwacht.
Conclusie Wat hebben we bereikt?
We hebben geïnvesteerd in factoren die op gezondheid en gezond gedrag van invloed zijn zoals werk, participatie, fysieke en sociale leefomgeving. Ook is de samenwerking met Menzis versterkt door het ontwikkelen van business cases. Verder is gebruik gemaakt van de expertise van
kennisinstellingen. In 2013 werd Noord Nederland uitgeroepen tot Europese voorbeeldregio op het gebied van ‘Active & Healthy Ageing’. Net als voorgaande jaren hebben we extra inzet gepleegd in de wijken met de grootste gezondheidsachterstanden. We zijn doorgegaan met de integrale aanpak van overgewicht en de implementatie daarvan. Ook is in de wijken extra aandacht besteed aan de thema’s eenzaamheid, depressie en geestelijk gezond ouder worden. Hierbij is extra aandacht geweest voor (kwetsbare) migranten vrouwen. Ook is het project Nait Soezen gecontinueerd. Specifiek in de wijken Beijum, Lewenborg en Vinkhuizen is gewerkt aan het bevorderen van een gezonde zwangerschap. Tot slot is geïnvesteerd in de gezondheid van onze jeugd. Hierbij is ingezet op het stabiliseren van overgewicht, terugdringen van overmatig alcoholgebruik en bevorderen van de psychosociale gezondheid en weerbaarheid van jeugdigen.
Beleidsveld
Openbare gezondheidszorg
De gemeente Groningen neemt samen met de 22 andere gemeenten in de provincie Groningen deel in de gemeenschappelijke regeling Veiligheid en Gezondheidsregio Groningen (V&GR). We geven uitvoering aan de taken die aan deze regeling zijn opgedragen in het kader van de openbare gezondheidszorg.
Doelen Wat wilden we bereiken?
We willen de openbare gezondheidszorg en de brandweerzorg in de provincie Groningen goed en efficiënt organiseren.
Activiteiten Wat hebben we hiervoor gedaan?
Omdat de brandweer per 1 januari 2014 geregionaliseerd moet zijn, heeft in 2013 de
voorbereiding voor de wijziging van de gemeenschappelijke regeling plaats gevonden. Per 2014 zijn er twee afzonderlijke gemeenschappelijke regelingen: een gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Groningen (GR VR) en een gemeenschappelijke regeling Publieke Gezondheid & Zorg (GR PG&Z).
In tijden van rampen of crisis is een inhoudelijke en integrale samenwerking tussen GGD en GHOR