Bevorderen ondernemerschap Bedrijvigheid in de wijken Creatief ondernemerschap
Duurzaam ondernemen en innoveren Vergunningverlening en handhaving Detailhandel/markt
GELD
De totale lasten van het deelprogramma Ruimte voor bedrijvigheid bedragen 8,6 miljoen euro. Deze lasten worden gedekt uit lokale heffingen, werken voor derden, reservemutaties, overige Inkomsten en een bijdrage uit de algemene middelen.
Beleidsveld
Werklocaties
Met ‘werklocaties’ bedoelen we plekken in de stad waar werkgevers geconcentreerd zijn:
bedrijventerreinen, kantorenparken en locaties voor (grootschalige) detailhandel. Op die plaatsen bevindt zich meer dan de helft van onze werkgelegenheid. In nauwe afstemming met de
ondernemers en de regio werken we aan de juiste hoeveelheid werklocaties en aan het duurzaam beheer ervan.
Doelen Wat wilden we bereiken?
Met de juiste kwaliteit en hoeveelheid van werklocaties willen we het voor ondernemers mogelijk maken zich in Groningen te vestigingen en hier ook gevestigd te blijven. Mede door het
functioneren van Het Fonds Ondernemend Groningen ligt de nadruk daarbij steeds meer op samenwerking met het bedrijfsleven en op cofinanciering van ingediende projecten.
MEETBAAR RESULTAAT 2013 indicator Behaald 2012 Beoogd 2013 Behaal d 2013 Cofinanciering aantal projecten op werklocaties
uit ‘Het Fonds’
10 10 15
Activiteiten Wat hebben we hiervoor gedaan?
Het Fonds Ondernemend Groningen voortgezet
In het najaar van 2013 heeft een evaluatie van Het Fonds plaatsgevonden door adviesbureau BRO. Hieruit bleek dat Het Fonds aantoonbaar bijdraagt aan een beter economisch klimaat in de stad. De onderzoekers constateren een professionalisering van de bedrijvenverenigingen. Bovendien ervaren ondernemers een meer onafhankelijke relatie tot de gemeente.
Sinds de oprichting van Het Fonds in 2011 zien we een groeiend aantal projecten dat gerealiseerd wordt; niet alleen op bedrijventerreinen maar ook op kantorenlocaties en in de wijkwinkelcentra. In 2013 hebben we 15 projecten uit Het Fonds op werklocaties meegefinancierd. De precieze projectenlijst kunt u vinden op de website www.hetfondsgroningen.nl.
Terreinwinst: bedrijventerreinen gerevitaliseerd
Behaalde resultaten:
De revitalisering van Hoendiep fase 2 is vorig jaar van start gegaan en is eind 2013 nagenoeg afgerond.
Het plan voor de upgrading van meubelboulevard Hoendiep is in samenwerking met de ondernemers ontwikkeld en uitgevoerd.
Het ‘Werkboek West’ is afgerond in 2013. Dit werkboek is het resultaat van de gebiedsvisie-avonden waarin samen met betrokkenen is gewerkt aan de visieontwikkeling van het gebied Groningen-West.
De aankoop van gronden bij Bornholmstraat-Zuid is in 2013 nagenoeg afgerond. Met het aanpakken van de walbeschoeiing is eind 2013 een begin gemaakt.
De maatregelen voor de Ulgersmaweg die doorliepen in 2013, zijn gerealiseerd. Samen met de partners in de stichting BBOG is een verkenning opgesteld naar
cameratoezicht. In 2013 is gestart met het opstellen van drie business cases: Driebond, Hoendiep en Het Witte Lam.
Verder is in 2013 gewerkt aan een plan voor kleinschalige revitalisering van De Hoogte.
Terreinwinst: aandacht voor nieuwe bedrijventerreinen
Behaalde resultaten:
In november 2013 is de conceptvisie ‘De Rode Loper: visie en strategie op de werklocaties’ besproken door de gemeenteraad. De gemeente wil de kwaliteit op de bestaande terreinen behouden en de leegstand terugdringen met een vraaggericht aanbod en een uitnodigende en flexibele werkwijze. Westpoort is aangewezen als pilot voor deze aanpak.
We wilden het parkmanagement voor Westpoort en Roodehaan gefaseerd opzetten. Voor Westpoort zijn in 2013 stappen gezet met het nieuw vormgeven van het parkmanagement en het ontwikkelen van verdere plannen voor glasvezel en cameratoezicht. Het opzetten van parkmanagement voor Roodehaan is met het oog op het ontwikkeltempo nog niet opgestart.
Aandacht voor kantoor- en kennislocaties
Behaalde resultaten:
Het onderzoeken van de mogelijkheden voor de invoering van flexibele bestemmingsplannen is onderdeel van de conceptvisie ‘De Rode Loper’. Op een aantal locaties zijn al stappen gezet zoals op het Europapark en Kranenburg.
In 2013 is het businessplan van de gebruikers van het Martini Trade Park over de mogelijkheden voor revitalisering gereed gekomen. Het vervolg is nu afhankelijk van de inzet van de eigenaren.
Op Corpus den Hoorn is de samenwerking verbeterd en is het aantal aanvragen voor functiewijziging toegenomen, zoals een zorghotel, wonen en horeca. Op de Dag van de Duurzaamheid, 10 oktober, tekenden Natuurmonumenten, het Martini Ziekenhuis, vastgoedeigenaren en gebruikers van het gebied en de gemeente een convenant voor een energieneutraal bedrijventerrein Corpus den Hoorn. Dit vond plaats in het kader van het innovatie- en transitieprogramma ‘Energiesprong’, dat als aanjager werkt voor grootschalige toepassing van hoge energieambities in de bebouwde omgeving. Daarnaast onderzoeken de eigenaren hoe zij het groen in het kantorenpark samen met Natuurmonumenten beter kunnen inrichten voor natuurbeleving van de werknemers.
Zernike Campus Groningen: In juni is een werkdocument ondertekend met daarin een visie, ambitie en agenda voor 2013-2014. In relatie tot onder andere de aanwezigheid van de Energy Academy Europe en EnTranCe is gekozen voor Energie als onderscheidend profiel voor de campus. Daarnaast is gestart met gezamenlijk parkmanagement en wordt gewerkt aan een nieuw master- en verkeersplan. Zie ook deelprogramma 3, beleidsveld Akkoord van Groningen.
De kantorenmonitor is vervangen door de vastgoedmonitor, gericht op inzicht in de vastgoedbehoefte van bedrijven in brede zin. Voor 2013 hebben we leegstand opgenomen als focus voor de monitor.
Conclusie Wat hebben we bereikt?
We wilden tien Fonds-projecten op werklocaties meefinancieren. Het zijn er 15 geworden. Het Fonds functioneert goed en er komen meer projecten los.
De recessie had effect op de vraag naar kavels, bedrijfsruimte, nieuwbouw van kantoren en winkelruimte. Er is geen grond uitgegeven hoewel de belangstelling voor bedrijventerreinen enigszins is toegenomen. Er was beperkt vraag naar bestaande kantoorruimte; alleen op het Europapark is nieuwbouw verrezen. Het nieuwe gemeentekantoor aan het Harm Buiterplein en het
Alfa College openden hun deuren in 2013. Team4 Architecten is in samenwerking met Lefier gestart met de bouw van een kantoor gecombineerd met jongerenhuisvestiging.
De marktsituatie maakt het voor ons noodzakelijk nog vraaggerichter en meer uitnodigend te werk te gaan. We hebben daarom in 2013 de eerste stappen gezet in het opzetten van een flexibeler, vraaggerichter beleid ten aanzien van onze werklocaties. Met de nieuwe visie (De Rode Loper) willen we de ondernemers meer centraal stellen en een directer bijdrage leveren aan ons hoofddoel: het creëren van banen.
Beleidsveld
Bevorderen ondernemerschap
Wij werken aan het creëren van een gunstig klimaat voor ondernemende mensen die een bedrijf hebben of die een bedrijf willen oprichten.
Doelen Wat wilden we bereiken?
Het aantal startende ondernemers en het aantal bedrijfsvestigingen laten stijgen ten opzichte van 2012. MEETBAAR RESULTAAT 2013 indicator Behaald 2012 Beoogd 2013 Behaald 2013 Aantal bedrijfsvestigingen¹ 15.765 >15.765 15.094
Aantal startende ondernemers² 1.901 >1.901 2.161
Rapportcijfer vestigingsklimaat N.v.t. 6,8 6,8
Aantal bedrijfsbezoeken door accountteam EZ
1.180 800 817
1 Voorlopige cijfers uit Vlugschrift 2013, Onderzoek en Statistiek 2013, peildatum 01/04/2013. 2 Kamer van Koophandel Noord-Nederland, februari 2014.
Activiteiten Wat hebben we hiervoor gedaan?
Diensten op maat verleend
Wij wilden minstens 800 bedrijfsbezoeken realiseren in 2013. Wij hebben 517 bedrijfsbezoeken afgelegd en 300 adviesgesprekken gevoerd met bestaande horecazaken; samen 817. Bij deze gesprekken spelen onze accountmanagers in op ontwikkelingen en vragen van de ondernemers over bijvoorbeeld personele vraagstukken, huisvesting, subsidieregelingen, netwerkvorming en vergunningaanvragen.
Startende ondernemers gestimuleerd
In 2013 wilden wij meer startende ondernemers realiseren dan in 2012. Dat is gelukt: het zijn er 2.161 geworden. Dat is een toename met 260 startende ondernemers; een groei van maar liefst 13,7 procent. In 2013 hebben we in het nieuwe KCC aandacht geschonken aan het goed
informeren van de starter via webbased informatie. Ook wordt er nog steeds goed gebruik gemaakt van de mogelijkheid om digitaal afspraken te maken met onze accountmanagers. We hebben het afgelopen jaar een actieve bijdrage geleverd aan de groei van het aantal starters door het organiseren van kennisbijeenkomsten, zoals de startersdag, horeca-adviesgesprekken en het faciliteren en bijwonen van netwerkbijeenkomsten. Daarnaast is sprake van vele initiatieven vanuit de markt of de kennisinstellingen die wij hebben gefaciliteerd en ondersteund.
Voorbeelden zijn ‘De Noorderlingen’ (een initiatief van hogescholen in Noord-Nederland die studenten stimuleren bij het omzetten van een ondernemersidee naar een eigen bedrijf) en de ‘Ondernemers Academie’ waarbij het Jong Leren Ondernemen-netwerk een traject biedt voor ambitieuze MBO-ers die een eigen onderneming willen starten.
Stichting OTP ondersteund
Met deelname in het bestuur, de raad van advies en een financiële bijdrage heeft de gemeente bijgedragen aan de continuering van deze zelfstandige stichting. In het Jaarplan 2013 van
Stichting OTP is opgenomen dat zij 100 stage-opdrachten wilden ophalen, het zijn er in totaal 128 geworden. Ook wilden zij 250 bedrijfsbezoeken afleggen; het waren er 270. Daarmee zijn de doelstellingen gerealiseerd.
MKB-vriendelijk inkopen gestimuleerd
In 2013 heeft een groep ondernemers afstemming gezocht met de gemeente over MKB-vriendelijk ondernemen. Doel is het bereiken van een meer transparante werkwijze zodat meer (regionale) ondernemers kunnen inschrijven op aanbestedingen. Als gemeente hebben wij ons te houden aan aanbestedingsregels. Maar waar mogelijk zijn we zeer bereid opdrachten vaker te gunnen aan regionale partijen.
Regeldrukvermindering voor ondernemers
In overleg met de branche is de exploitatievergunning nog niet afgeschaft in 2013. De verwachting is dat dit in 2014 wel gebeurt. Ook is de ontwikkeling van het ‘Ondernemersdossier’ niet verder gebracht. Met dat systeem moet het digitaal indienen van vergunningaanvragen mogelijk worden. Een van de redenen daarvoor is het beperkte internetgebruik onder kleine horecaondernemers. Verder hebben we in 2013 voorbereidingen getroffen voor versoepeling van de beleidsregels voor terrassen. Tot groot enthousiasme van de horecaondernemers is een proef van start gegaan met het toestaan van terrasschotten. Ook is gewerkt aan de binnenstadvisie waarbij regels worden versoepeld en daghoreca wordt vrijgegeven binnen de diepenring. Het afgelopen jaar zijn terrassen aan het water gerealiseerd en is gewerkt aan ontheffingsmogelijkheden voor terrassen óp het water. Het aantal winkels met gemengde functies is toegenomen nu detailhandel met ondersteunende horeca wordt ondersteund.
Onderzoek gedaan naar BBZ-cliënten
In 2013 hebben wij onderzoek gedaan naar de ondersteuning van zelfstandigen die gebruik maken van het Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (BBZ). Anders dan bij startende ondernemers komen zij wel in aanmerking voor financiële hulp, maar worden zij niet (breder) ondersteund met advies, startergesprekken, netwerkvorming etc. Meestal stopt deze groep zelfstandigen na een jaar of twee. Wij gebruiken de resultaten van dit onderzoek om de ondersteuning van de BBZ-cliënten te verbeteren.
Benchmark vestigingsklimaat uitgevoerd
Aangezien in G32-verband nog geen afspraken zijn gemaakt voor het opzetten van een nieuwe benchmark, hebben wij samen met de gemeente Assen een benchmark laten uitvoeren naar de tevredenheid van onze bedrijven over het vestigingsklimaat. Deze benchmark was gebaseerd op een monitor uit 2012 onder de gemeenten Zwolle, Enschede, Arnhem-Nijmegen, Breda-Tilburg en Eindhoven. In het onderzoek zijn de volgende thema’s aan de orde gekomen: personeel,
bereikbaarheid, werklocaties, ‘quality of life’ en gemeentelijke dienstverlening. De gemeente Groningen scoorde het rapportcijfer 6,8. Dat is net (0,1) boven het gemiddelde behaalde cijfer. Wij gebruiken de resultaten om onze dienstverlening verder te verbeteren.
Conclusie Wat hebben we bereikt?
Een eigen bedrijf starten is voor veel mensen een alternatief voor loondienst of werkloosheid. Het aantal startende ondernemers is het afgelopen jaar wederom toegenomen en wel met bijna 14 procent. Tegelijkertijd daalde het aantal bedrijfsvestigingen op peildatum 1 april 2013 met -4,3 procent. De voorgaande jaren nam het aantal vestigingen steeds toe. Onze doelstellingen ten aanzien van het aantal bedrijfsbezoeken (minstens 800) en het rapportcijfer (6,8) zijn gerealiseerd.
Beleidsveld
Bedrijvigheid in de wijken
We willen het voorzieningenniveau en de bedrijvigheid in de wijk behouden en stimuleren. Dit is van belang omdat de wijkwinkelcentra, de bedrijven en winkels in de wijken, alsook de zzp-ers die vanuit huis werken werkgelegenheid bieden aan duizenden mensen in onze gemeente.
Doelen Wat wilden we bereiken?
In 2013 wilden we bereiken dat er 50 deelnemers mee zouden doen aan de acceleratorprogramma’s en dat minimaal vijf leegstaande panden in de wijken zouden worden ingevuld met zzp-ers.
Activiteiten Wat hebben we hiervoor gedaan?
Activiteiten wijkeconomie gecontinueerd
Via Onderneem ’t is in 2013 een programma aangeboden van workshops en bijeenkomsten gericht op netwerkvorming en kennisoverdracht: twee netwerkborrels waar ondernemers hun expertise
hebben toegelicht (118 deelnemers), drie workshops rond het thema ‘Markt en
acquisitievaardigheden’ (26 deelnemers), ondersteuning ondernemersbijeenkomst en opzetten netwerk Beijum (45 deelnemers) en bijeenkomsten voor ondernemers en bewoners in de Rivierenbuurt. Ook is er een informatiebijeenkomst georganiseerd over het Broodfonds; een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandige ondernemers (32 deelnemers) en is er een nieuwsbrief voor ondernemers opgezet (bereik 1.600 geïnteresseerden).
Dertig ondernemers uit het groeiprogramma hebben begeleiding op maat gekregen. De meerderheid van de trajecten loopt nog zodat een totale inschatting van de gerealiseerde omzetstijging nu nog niet te geven is. Verder zijn we als gemeente betrokken bij het i3-event (project waar voor 16 kansrijke ideeën van bestaande en startende ondernemers een investeerder wordt gezocht) en bij NL Innovators (waarbij ondernemers door stages worden ondersteund op het gebied van hun ondernemingsplan of marktonderzoek).
Naast meer kansen voor startende en groeiende zzp-ers wilden wij vijf nieuwe vestigingen of invullingen realiseren voor leegstaand commercieel vastgoed in de wijken. In de Rivierenbuurt hebben we met ondernemers en studenten twee leegstaande panden in de Vechtstraat ingevuld, waardoor deze na 1,5 maand zijn verkocht en een nieuwe invulling hebben gekregen. Twee bedrijfjes hebben zich gevestigd in het pand aan de Van Ketwich Verschuurlaan. Een ander bedrijfje is naar de Griffeweg gegaan.
Wijkwinkelcentra ondersteund
Voor Paddepoel is eind 2013 een kansenkaart opgesteld door het Hoofd Bedrijfschap Detailhandel. Dat is een opsomming van mogelijkheden, kansen en bedreigingen. Met alle relevante partijen zijn twee bijeenkomsten georganiseerd. Onder begeleiding van het Servicepunt Detailhandel is in september gestart met een (stage)onderzoek voor de winkeliers van Helpman naar een
(gebieds)marketingplan: Op welke wijze ontstaat er een bruisend en levendig Helpman waar elke winkelier van profiteert? In oktober organiseerde de gemeente in samenwerking met de
Nederlandse Raad voor Winkelcentra en RetailVisie een masterclass in Groningen over de ontwikkelingen, kansen en bedreigingen in de stad.
Het Servicepunt Detailhandel heeft in 2013 met verschillende wijkwinkelcentra verkennende gesprekken gevoerd over de behoefte aan thematisch overleggen om de wijkwinkelcentra beter met elkaar te laten communiceren en kennis en informatie te delen. Het idee is positief ontvangen.
Conclusie Wat hebben we bereikt?
Al met al zijn 250 ondernemers ondersteund bij hun ondernemersvragen via Onderneem ‘t: 30 individuele ondernemers doen mee aan het specifieke groeiprogramma. Daarnaast zijn ruim 200 startende en groeiende zzp-ers en ondernemers ondersteund met een gericht programma van workshops en bijeenkomsten gericht op netwerkvorming en kennisoverdracht. Via i3-event en NL Innovators kregen nog eens tientallen ondernemers ondersteuning bij het vinden van investeerders en stageonderzoeken. Het realiseren van vijf vestigingen of invullingen voor leegstaand
commercieel vastgoed in de wijken is gelukt.
Beleidsveld
Creatief ondernemerschap
Innovatie is een belangrijk middel om de werkgelegenheid op peil te houden. Innovatie komt vaak voort uit nieuwe (onverwachte) combinaties, uit gezochte en niet-gezochte co-creatie. De
creatieve industrie wordt erkend als economisch vliegwiel, vooral bij innovatie door kruisbestuiving (cross-overs). Die innovatie-nieuwe-stijl heeft toekomst: daar waar creatieve en technische bedrijven nauw samenwerken en vanaf het begin samen nieuwe producten, diensten, concepten en processen ontwikkelen, zoals in de apps- en games-industrie. Ook in de creatieve kennisstad Groningen zijn hiervoor kansen. We hebben het Ebbingekwartier aangewezen als zone voor de creatieve industrie, we hebben er geïnvesteerd en zien daar nu netwerken ontstaan. We zien het gebied betekenis krijgen als creatieve ‘hub’ voor stad en regio.
Doelen Wat wilden we bereiken?
Een aantrekkelijk (vestiging)klimaat creëren voor de creatieve industrie om zo het aantal bedrijfsvestigingen en arbeidsplaatsen te laten groeien.
MEETBAAR RESULTAAT 2013 Indicator Behaald 2012 Beoogd 2013 Behaald 2013 Middellang termijndoel
Aantal bedrijfsvestigingen 2.789 >2.789 2.684 groei
Aantal arbeidsplaatsen 5.812 >5.812 5.632 groei
*Voorlopige cijfers uit Vlugschrift 2013, Onderzoek en Statistiek Groningen.
Activiteiten Wat hebben we hiervoor gedaan?
Deelname aan Creative City Challenge (CCC)
Als opvolger van CCC dat eind 2012 werd afgerond, kon in 2013 met een aantal partners een overbruggingsproject naar het programma Horizon 2020 worden ontwikkeld. Met Horizon 2020 wil de Europese Unie (EU) het concurrentievermogen van Europa vergroten door wetenschap en innovatie te stimuleren. Het ontwikkelde overbruggingsproject heet ‘CCC reloaded: CREALAB’ en richt zich nog sterker op creatief ondernemerschap onder zowel studenten (Hanzehogeschool Minerva is full partner) als onder ondernemers. Via het House of Design-netwerk is sprake van sterke betrokkenheid van ondernemers. De gekozen cross-over thema’s in ‘CCC reloaded: CREALAB’ zijn energie en biobased design.
Ebbingekwartier gestimuleerd
Het Ebbingekwartier is met succes in beeld gebracht als locatie voor activiteiten en evenementen met een duidelijke creatieve kenniseconomie-component. Ook de bouw van het Infoversum en de in gang gezette vestiging van House of Design in de watertoren dragen bij aan het versterken van de ‘hub’ en van de positieve identificatiefunctie van het Ebbingekwartier. Dat geldt ook voor daar georganiseerde evenementen als KEI, Zienemaan, Ommelander markten, Energize festival, Mini Maker Fair en Eurosonic.
Symposium voorbereid
In 2013 hebben we voorbereidingen getroffen voor een ontmoeting met de topsector Creatieve industrie begin 2014 in Groningen. Doel van deze ontmoeting was de onderlinge samenwerking stimuleren: zowel tussen onderzoekers en bedrijven als tussen landelijke en regionale
beleidsmakers. We rekenden op 20 deelnemers; het waren er uiteindelijk 85.
Onderzoek uitgevoerd
We hebben onderzoek laten doen naar de creatieve industrie in de stad: Hoe ziet de sector eruit? Wie behoren ertoe? Waar heeft de sector behoefte aan? Hoe kan de sector worden versterkt? Hoe kan de gemeente daarbij faciliteren? De resultaten geven handvatten om een agenda te
ontwikkelen samen met de creatieve sector in het Noorden, zodat deze zich verder kan profileren en professionaliseren. Ook is een Master-onderzoek uitgevoerd naar de huidige en mogelijke rol van de gemeente bij het versterken van ondernemerschap in de creatieve industrie.
Kennis en innovatie gestimuleerd
Zie deelprogramma 2 (Binnenstad en toerisme), beleidsveld Talent en kenniswerkers. Zie ook programma 6 (Cultuur), beleidsveld Kunst & Economie.
Conclusie Wat hebben we bereikt?
In de ‘Atlas voor Gemeenten’ schommelde Groningen rond de vijfde plek qua omvang van de hier wonende creatieve klasse als percentage van de beroepsbevolking. De creatieve klasse wordt beschouwd als de beste indicator voor de voorraad human capital. In 2013 is deze indicator niet meer gemeten.
Het is niet gelukt groei te realiseren in het aantal creatieve bedrijfsvestigingen en aantal arbeidsplaatsen in de stad. Het aantal vestigingen daalde met 3,8 procent in de creatieve sector wat minder dan de daling bij het stedelijk gemiddelde van 4,3 procent. Het aantal werkzame personen in de sector daalde met 6,5 procent, tegenover een daling van 2,8 procent voor de stad. De grootste afname betrof 100 uitzendkrachten bij de theaters. Verder was er vooral afname bij architecten. Deels zal daar een overgang naar zzp-er zijn gemaakt waardoor de afname van vestigingen onder het gemiddelde bleef.