ï. Economische en Verkeersbetrekkingen
B. DE INWENDIGE POLITIEKE TOESTAND
3. De Inlandsche beweging
De Inlandsche beweging k o m t niet alleen tot uiting op politiek gebied, m a a r ook op godsdienstig, maatschappelijk en cultureel gebied. I n dit overzicht worden in hoofdzaak alleen die organisaties besproken, welke zich op politiek gebied bewegen of een politiek karakter dragen.
Als zoodanig k o m t in de eerste plaats in aanmerking de nationalistische beweging. Van de politieke vereenigingen zijn Boedi Oetomo, Persatoean Bangsa Indonesia, P a r t a i Nasional Indonesia (sedert opgeheven), Pasoendan, verschillende andere m e e r regionale groepen, de P a r t a i B a ' j a t Indonesia, zoomede de federatie P e r m o e f a k a t a n (sedert Persatoean) Perhimpoenan-perhimpoenan Politiek Kebang-saan Indonesia, alle uitsluitend of in hoofdzaak op het nationalisme gegrondvest:
I n de P a r t a i Sarekat I s l a m Indonesia en de politieke vereenigingen van I n h e e m s c h e Christenen, de Perserikatan Kaoem Christen, de P a r t e i Kaoem Masehi Indonesia en de P a k e m p e l a n Politiek Katholiek Djawi, blijkt het nationalistisch s e n t i m e n t telkens weer een groote rol te spelen.
N a a s t deze politieke organisaties hebben zich verschillende I n h e e m s c h e ver-eenigingen gevormd, welke zich uitsluitend op godsdienstig, sociaal en cultureel gebied bewegen. De door omvang en invloed belangrijkste hiervan, n.1. de refor-mistisch-Mohammedaansche vereeniging Moehammadijah en de organisatie van oud-geloovige M o h a m m e d a a n s c h e godsdienst-leeraren in Oost- en Midden-Java, Nahdatoel Oelama, worden in dit overzicht vluchtig aangeroerd, waar h u n werk-z a a m h e i d en h u n geestelijke invloed hen in aanraking brengt m e t de politieke partijen.
De I n h e e m s c h e jeugdorganisaties doen volgens hare s t a t u t e n niet aan practische politiek. Aangezien de nationalistische onder haar o.m. beoogen om de leden geschikt t e m a k e n voor „ I n d o n e s i a B a j a " (Groot • Indonesië, waarin tevens de vrijheidsgedachte tot uiting komt) en daartoe de politieke vraagstukken in studie n e m e n , terwijl bovendien de verschijnselen in de I n h e e m s c h e jeugd-beweging parallel loopen aan die in de groote I n h e e m s c h e politieke partijen en deze soms zelfs voor zijn, worden zij in dit overzicht in beschouwing genomen.
D e I n h e e m s c h e vrouwenbeweging heeft over h e t algemeen geen politiek karakter. Vermits verschillende I n h e e m s c h e politieke vereenigingen m e t vrouwen-organisaties m i n of meer n a u w contact houden en stroomingen in de I n h e e m s c h e politieke vereenigingen h a a r weerslag vinden in de vrouwenbeweging, worden enkele der voornaamste v r o u w e n v e r e n i g i n g e n hieronder besproken.
' De I n h e e m s c h e vakbeweging, w a a r a a n in het bijzonder door de bemoeienissen van leiders v a n I n h e e m s c h e politieke partijen m e t bepaalde vak-organisaties een politieke beteekenis niet valt t e ontzeggen, doch die n i e t t e m i n in hoofdzaak gericht is op verbetering van de positie der werknemers, wordt in hoofdstuk V, I :
„ A r b e i d " behandeld.
H e t onderstaand overzicht, hetwelk aansluit bij de doorloopende reeks over-zichten van de I n l a n d s c h e beweging in de Mededeelingen der Eegeering o m t r e n t enkele onderwerpen van algemeen belang, laatstelijk in die van 1929 (Bijlage A der Koloniale Verslagen), loopt in hoofdzaak over de jaren 1929 en 1930.
a. Boedi Oetomo (B.O.). De oudste der I n h e e m s c h e nationalistische ver-eenigingen, Boedi Oetomo, is van de oprichting in 1908 af eene partij groepeering
DE I N W E N D I G E POLITIEKE TOESTAND. 37
van intellectuecle J a v a n e n (daaronder begrepen Soendaneezen en Madoereezen) van goeden huize geweest, voor het meerendeel a m b t e n a r e n , die, beroerd door den geest des tijds, zich organiseerden om gezamenlijk den vooruitgang t e
bevor-deren — zoowel i a materieelen als in geestelijken zin — van de bevolking van J a v a en Madoera. Na een aanvankelijk grooten opbloei — eind 1909 zou de vereeniging reeds 10 000 leden hebben geteld, verspreid over 40 aldeelmgen ; t h a n s bedraagt het ledental 1700 — trad eene periode van inzinking in, o.m.
door de oprichting van de Sarekat I s l a m . _ Meer en meer vond de vereeniging echter tusschen andere nationalistische
partijen h a a r eigen plaats, terwijl zij door instrooming van tal van jongere elementen nieuw leven ontving. H e t verschil in mentaliteit tusschen de oudere en jongere leiders veroorzaakte echter eene tegenstelling in den boezem der ver-eeniging die op haar actie een r e m m e n d e n invloed uitoefende en haar een eenigszins tweeslachtig karakter gaf. Tot nu toe heeft de vereeniging, die nog steeds voor een aanmerkelijk deel uit a m b t e n a r e n bestaat, m e t alleen haar intellectueel en aristocratisch, doch ook haar J a v a a n s c h karakter behouden.
Werd een voorstel om de vereeniging ook voor n i e t - J a v a n e n open t e stellen in April 1928 nog verworpen, op h e t kerstcongres in 1930 kwam m e n hierop reeds in zooverre terug, dat aan artikel 4 der s t a t u t e n , l u i d e n d : „ D e leden der
ver-eeniging bestaan uit gewone leden, eereleden en donateurs of begunstigers.
" G e w o n e leden k u n n e n slechts zijn Indonesiërs van J a v a , Madoera, B a h en Lombok, alsmede andere m e t h e n in cultureel opzicht verwante volkeren m ' I n d o n e s i ë " , deze officieele interpretatie werd gegeven, dat onder andere m e t
„ h e n in cultureel opzicht v e r w a n t e v o l k e r e n " m e d e begrepen werden „ I n d o n e -s i e r -s van de andere Indone-si-sche eilanden afkom-stig". _ _ ,
Op het in April 1931 t e B a t a v i a gehouden congres der vereeniging (sindsdien wordt h a a r n a a m „ B o e d i O e t a m a " geschreven) werden hiervan de consequenties getrokken door de s t a t u t e n zoodanig te wijzigen dat voortaan alle „Indonesiers gewoon lid van de vereeniging k u n n e n worden.
I n dezelfde richting ligt het op dit congres genomen besluit om t e t r a c h t e n tot eene fusie t e geraken van de op coöperatie-grondslag staande I n h e e m s c h e politieke vereenigingen. Aan het hoofdbestuur werd, onder machtging om m die richting werkzaam t e zijn o . m . door h e t ontwerpen van de daarvoor noodige s t a t u t e n en het plegen van overleg m e t andere I n h e e m s c h e politieke vereeni-gingen, verzocht h i e r o m t r e n t op de in 1932 t e houden jaarvergadering verslag uit t e brengen.
Luidens haar beginselverklaring streeft Boedi Oetomo „ n a a r de tot stand
-„koming van een parlementairen regeeringsvorm in nationalen geest en t e dien '„einde naar de invoering eener kieswet en naar gelijkheid en uniformiteit van
" h e t r e c h t " , terwijl zij als beginsel uitspreekt „ d a t door eene nationale wet-'o-eving moet worden aangestuurd op het wegnemen van de maatschappelijke
„oorzaken, welke tusschen de leden van het volk ongelijkheid scheppen of ver-s t e r k e n t e n aanzien van h u n n e ontwikkelingver-svoorwaarden".
Op h e t congres van April 1931 werd naar aanleiding van h e t door een der inleiders op de Nederlanders gedaan beroep om, ter voorkoming van conflicten en ellende, dominion-status t e schenken — waartegen van de zijde der nationa-listische s t u d e n t e n scherp stelling werd genomen — het besluit genomen, dat.
B O haar doel niet zal t r a c h t e n te bereiken via een dommion-status.
' W a t h a a r houding tegenover de Eegeering betreft, s t a a t Boedi Oetomo nog steeds op het s t a n d p u n t , geformuleerd op haar in Aprl 1928 gehouden congres, dat zij principieel vóór samenwerking is, dat haar leden m vertegenwoordigende lichamen door de vereeniging erkend worden en dat zij er geen bezwaar tegen heeft dat zij deze individueel al of niet het lidmaatschap van een vertegenwoordi-gend lichaam a a n n e m e n of aan eene eventueele verkiezingsactie deelnemen
De belangstelling en werkzaamheid van Boedi Oetomo bleven zich verder bewegen op het gebied van het onderwijs en van verschillende andere m a a t s c h a p -pelijke belangen, z. a. i n t e r n a t e n , reclasseering, woekerbestrijding, leeszaal, bibliotheek, polikliniek en coöperatieve organisaties. Sedert het overzicht
hier-38 DE STAATKUNDIGE TOESTAND.
van, verstrekt in de Mededeelingen der Eegeerng o m t r e n t enkele onderwerpen van algemeen belang van 1930 (Bijlage A van het Koloniaal Verslag van dat j a a r ) , werd in deze richting gestadig voortgegaan.
Óp politieke vergaderingen werd door Boedi Oetomo in 1929 gedurende eenigen tijd weder propaganda g e m a a k t voor militieplicht voor I n h e e m s c h e n , eene herleving van de uit 1914 dateerende beweging voor „ I n d i ë W e e r b a a r " , m a a r n u nationalistisch verwerkt. H e t onderwerp wekte destijd veel belang-stelling, welke sedert zeer verminderd is.
' I n den Volksraad was Boedi Oetomo gedurende de l a a t s t e jaren vertegen-woordigd door den voorzitter van het hoofdbestuur, den heer B . M. A. A. Koe-soemo Oetoyo, die bij de jongste verkiezingen opnieuw in het college is gekozen.
H e t hoofdbestuur van Boedi Oetomo bestond gedurende 1930 uit de heeren B . M. A. A. Koesoemo Oetoyo voorzitter, B . M. H . Woerjaningrat ondervoor-zitter, Mr. B . B . Singgih 1ste secretaris, M. Soetedjo 2de secretaris, M. S.
Martodihardjo penningmeester, M. Tjiptadi wd. penningmeester, benevens drie commissarissen.
b. Partai Sarekat Islam Indonesia ( P . S . L I . ) . Toen de n a a m Sarekat Islam in 1913 voor het eerst in Indië werd gehoord, werd hij, vooral op J a v a , m e t ongekende geestdrift begroet, overgenomen en van desa tot desa doorgegeven.
Al spoedig was deze beweging over geheel Indië verspreid.
. I n t u s s c h e n zijn de tijden o o k v o o r deze partij wel zeer gewijzigd. Op den duur bleek hare actie m e d e door een tekort aan geschoolde en onbaatzuchtige leiders, niets blijvends tot stand te brengen. Moeilijke dagen bracht haar de doelbewuste communistische agitatie, eerst binnen de partij zelve, later — na een breuk in 1921 tusschen hen voor wie c o m m u n i s m e hoofdzaak was en de vóór alles gods-dienstigen — rechtstreeks tegen h a a r gericht. Veel schade deed h a a r in 1928 de vertaling van een Koran-commentaar van wijlen Moehamad Ali, den leider van de door reformisten en oud-geloovigen gelijkelijk bestreden Ahmadijah-groep van L a h o r e . H a a r gelijktijdige pogingen een van haar afhankelijk gezaghebbend college van wetgeleerden (Madjlis Oelama Indonesia) t e vormen mislukte, door-dat alle andere groepen zich van medewerking onthielden. Ten slotte deed ook de actie van organisaties als Moehammadijah en de Indonesische Studieclub t e Soerabaja, die op godsdienstig, sociaal of economisch terrein m e t vrucht werk-z a a m waren, haar veel van h a a r invloed verliewerk-zen. I n den als gevolg van dewerk-ze en andere factoren ingetreden toestand van verval, waaruit noch de pogingen der leiders om belangstelling t e wekken voor het P a n - I s l a m i s m e noch eene opleving der propaganda na de vernietiging van de Partij K o m m u n i s t Indonesia in 1926—
1927 de partij konden opheffen, is weinig of geen verandering gekomen.
Na het congres van J a n u a r i 1929 t e Batavia, waarop de n a a m der vereeniging werd veranderd in P a r t a i Sarekat Islam. Indonesia, werden in 1929 achtereen-volgens provinciale congressen in Oost-, Midden- en W e s t - J a v a gehouden, welke geen resultaten van belang opleverden, zij het dat op in het Garoetsche ge-houden vergaderingen m e t de hulp van eenige bekwame leiders van verwante godsdienstige vereenigingen, zoomede van een aantal goed onderlegde en wel ter tale zijnde kiai's, der P . S . L I . zeer toegedaan, eene heftige en meeslepende propaganda werd gevoerd .
Aan het einde van 1929 was de toestand der P . S . L I . zeer ongunstig en viel slechts achteruitgang te constateeren.
Op het congres, dat van 24 tot 27 J a n u a r i 1930 te Jogjakarta werd gehouden, werd aan den toestand, waarin de partij verkeerde en aan de oorzaken daarvan, r u i m e a a n d a c h t besteed en tot eene reorganisatie besloten.
De wetgevende m a c h t van de partij werd t h a n s gelegd in h a n d e n van een congres, „Madjlis T a h k i m P . S . L I . " geheeten, waarin behalve de partijraad,
„ D e w a n P a r t i j " genaamd, ook de „ d i r e c t e u r e n " der verschillende door de P . S . L I . ingestelde „ d e p a r t e m e n t e n " en gedelegeerden van de verschillende afdeelingen zitting hebben.
Genoemde „ D e w a n " , welke te B a t a v i a zetelt, zorgt voor de richtige uit-voering van de partij-beginselen en voor de beslechting van geschillen over die
DE I N W E N D I G E POLITIEKE TOESTAND. 89 uitvoering. De uitvoerende taak is opgedragen aan een executief comité t e Jogja-karta Loednjah Tanfidijah" geheeten, gevormd Ui« de „directeuren, der vei-Ö j £ 1 i Ä v T Ï n ' o p laatstgenoemd congres g n o m e n b e s M t ^ l d e n de heeren E . O . S . H . Tjokroaminoto voorzitter+van ^a. Ra r t. W ^ rd'ag - £ g j een en A. M. Sangadji, voorzitter van het executief comité, m Maart lydU een
P r O PV a§nn6dt tC h8 A ^ i f S u werd t e P a r é p a r é een Celebes-congres der partij o-ehouden D e beweging, die aldaar in verband m e t bestaande grieven gedurende lenigen tijd heeft gebloeid, is sedert door onderzoek .en wegneming der grieven van Bestuurswege weer ineengezakt. „ w - r - • i J - . J «
I n Soerabaja richtte de plaatselijke afdeeling der P . S . I . I . zich tegen de Indonesische Studieclub en h a a r leiders, die haars inziens m eerbied Voor en waardeering van den I s l a m te kort schoten. D e voorzitter dezer afdeeling vestigde de aandacht der Islam-wereld op de z.i. anti-godsdienstige neigingen van sommige nationalisten en slaagde er in een „Comité Oemat I s l a m " bijeen te roepen, d a t
^ Ä l t n s t o o ^ V Ä e reeds geruimen tijd in godsdienstige M o h a m m e d a a n s c h e kringen was genomen aan de wijze waarop Islam-instellingen als de oeclevaart en d ° p o l y g a m i e door eemge nationalisten werden bestreden leidde bovendien tot de oprichting van een „Madjelis Permoesjawaratan I s l a m eene los^ samen-werking van verscheidene godsdienstige vereenigmgen,. welke zich t e n doel stelde dergelifke anti-godsdienstige uitingen en voorts alle aanvallen op den I s l a m te
b 6 SA n d e r e plaatsen behalve de reeds genoemde, waar de P . S . I . I . nog aanhang heeft z"[n B a t a v L , ' T j i b a r o e s a , Sadamoekti (Tjitjoeroeg) Tjiandjoer, Madjalaja, Mad asa ? Garoet, Leles, Tarogong, Nanggola, M a j a l e n g k a , Tjilatjap, Sidared a, M a d e n a n g , Kebarongan, Bandjarnegara, B a t a n g , Jogjakarta, Soerakarta, Bodjo-nekoro Probolinggo, Tempeh en Makassar. Zulks bleek o.m. uit het feit, a a t op 5 Mei 1930 op al deze plaatsen op hetzelfde uur eene openbare vergadering werd belegd waarin eene tevoren opgestelde resolutie werd aanvaard houdende b e f f i n g van adhaesie aan een door het uitvoerend comité onderteekend beroep op de I n t e r n a t i o n a l e arbeidsconferentie en op aller, internationale 1 ^ die het lot der niet-zelf standige volgen en rasgroepen behartigen, om t o t afschaffing der heerendiensten te geraken.
Gedurende het geheele jaar 1930 is de P . S . I . I , noch m ledental ± J 0 0 0 0 -noch in invloed in eenigszins belangrijke m a t e vooruitgegaan; de mogelijkheden, die zich in h e t begin van dat jaar voordeden, zijn niet m vervulling g e g a a n ^
Op 28 December 1930 werden door alle afdeelmgen der P ^ S d . i . openbare vergaderingen belegd, waarbij h e t uittreden der partij uit de P . P . P . X . I . , om de b i jgd e behandeling* van die federatie nader t e noemen redenen, werd bekend gemaakt Op deze vergaderingen werd tevens eene resolutie aangenomen, waarin fn Verband m e t den economischen toestand der bevolking werd aangedrongen op w S d ^ v a n belastmg, zoomede op spoedige afschaffing ^ > ^ ^ g en v a n anderen verplichten arbeid m e t verhaal v a n de kosten geheel of gedeeltelijk op groothandel en industrie. Ook werd daarin het beleid v a n de.Eegeering inzake de bezuinigingsmaatregelen op de t r a c t e m e n t e n van h e t lagere personeel m dienst van het Gouvernement becritiseerd. .
-Na een pleidooi voor afschaffing van de erfpachtsregeling welke regeling, naar het h e e t t e , h e t volk berooft van zijne rechten op zijn grond de economische belangen v a n het volk schaadt en de ontwikkeling van den I n l a n d s c h e n landbouw be e m m e r t , hield deze resolutie voorts aan het Indonesische Volk den plicht voor om a Ie t e n dienste staande k r a c h t e n aan te wenden voor de economische ontwikkeling van I n d o n e s i a " en deze niet beschikbaar t e stellen t e n behoeve Z n t n ^ l ^ n C l i e n van de nationale onafhankelijkheidsbeweging werden daarin alle „ I n d o n e s i s c h e " politieke organisaties aangespoord om a f e , » aan t e wenden voor de bevordering der politieke bewustwording van h e t volk en alle aangelegenheden, welke niet.bij de wet aan de Begeering zijn voorbehouden zelfstandig t e entameeren, terwijl ten slotte als juist werd erkend h e t s t a n d p u n t
40 DE STAATKUNDIGE TOESTAND.
der P . S . I . I . , dat de samenwerking tusschen de politieke partijen dient te geschieden op de basis van z.g. „gescheiden s a m e n g a a n " , elk m e t behoud en wederkeerige eerbiediging van eigen beginselen.
Sedert 1923 heeft de P . S . L I . in principe een politiek van non-coöperatie ten aanzien van den Volksraad aanvaard. N a d a t de heer Salim in Mei 1924 was afgetreden als lid van dit college, waarin vóór h e m van 1918 tot 1921 de S.I.-leiders Abdoel Moeis en Tjokroaminoto zitting hadden, is deze partij daarin niet vertegenwoordigd.
c. Persatoean Bangsa Indonesia (P.B.I.) (Indonesische Studieclub te Soera-baja). E e n der vormen, waarin Westersch gevormde I n h e e m s c h e intellectueelen zich zelfstandig hebben georganiseerd om leiding t e geven zoowel aan het politieke als a a n h e t sociale en economische leven der I n h e e m s c h e bevolking' in Neder-landsch-Indië, is die der studieclubs, waarvan de Indonesische Studieclub t e Soerabaja (verg. Mededeelingen der Eegeering o m t r e n t enkele onderwerpen van algemeen belang v a n 1929, Bijlage A van het Koloniaal Verslag van d a t jaar) n a a r tijds- en rangorde de eerste is geweest. V a n de andere studieclubs, welke n a a r h e t model van de Soerabajasche t e Bandoeng, Solo, Jogjakarta, B a t a v i a ,
Semarang, Buitenzorg en andere plaatsen werden opgericht, hoort m e n n a a r buiten weinig. De Indonesische Studieclub te Soerabaja daarentegen, die zich onder de leiding v a n Dr. E . Soetomo in een gestadigen groei heeft mogen ver-heugen, is tot het einde v a n 1930 in dezen vorm blijven bestaan, om toen t e worden omgezet in eene ook voor niet-intellectueelen opengestelde partij v a n m e e r algemeen karakter : de P e r s a t o e a n Bangsa Indonesia.
V a n den aanvang af heeft deze Soerabajasche groep zich niet alleen aan politieke actie gewijd, m a a r daarnaast een zeer groot deel van h a a r krachten gegeven a a n constructieven arbeid op economisch en sociaal gebied, welke nog steeds h a a r volle a a n d a c h t heeft. I n de hoogergenoemde Mededeelingen werd reeds melding g e m a a k t van de door h a a r opgerichte B a n k Nasional Indonesia, v a n de toko Pertoekangan, waarmede zij eenerzijds de J a v a a n s c h e handwerks-lieden in rechtstreeksch contact m e t de afnemers t r a c h t t e brengen, anderzijds m e t succes h e t I n h e e m s c h e handwerk door raad en door voorbeeld van elders t r a c h t t e verbeteren, van h a a r proefneming op het gebied der I n h e e m s c h e suiker-cultuur en haar streven om de I n h e e m s c h e industrie van kopjahs (mutsen) van Grisée uit de h a n d e n der Aziatische geldschieters t e bevrijden, zoomede v a n de door h a a r of m e t h a a r s t e u n opgerichte coöperatieve bankjes, polikliniek, studententehuizen, vrouwentehuis en weefschool. Ook werd reeds gememoreerd de bestudeering door deze studieclub v a n sociale problemen als de economische weerbaarheid der I n h e e m s c h e bevolking, onderwijs, gezondheidszorg, volkshuis-vesting, kinderhuwelijken, prostitutie, e.d. (verg. ook Mededeelingen van de Eegeering o m t r e n t enkele onderwerpen van algemeen belang van 1930, Bijlage A van het Koloniaal Verslag v a n dat jaar).
Sedert heeft de Soerabajasche Studieclub dezen arbeid voortgezet en uitgebreid.
D e ontwikkeling der B a n k Nasional Indonesia m a a k t naar buiten een gunstigen indruk. De crediet-coöperaties, welke onder toezicht der studieclub staan, n e m e n in aantal toe. D a a r n a a s t n a m de studieclub ook de leiding op h e t gebied der verbruikscoöperatie, w a a r v a n er t e Soerabaja in korten tijd een zeer groot aantal werden opgericht, terwijl als centrale inkooporganisatie in Augustus 1930 een P e r s a t o e a n Coöperatie Indonesia tot stand k w a m , die in een vijftal m a a n d e n een omzet van ruim f 127 000 had.
I n het begin van 1930 richtte de Studieclub bovendien een k a m e r van koop-handel (madjelis saudagar) op, welke instelling t e n doel heeft aan de inheemsche producenten bemiddeling te verleenen door aankoop van grondstoffen en het zoeken n a a r afzetgebieden voor de door hen vervaardigde producten.
De belangstelling der Studieclub voor het onderwijs u i t t e zich behalve in de door h a a r onderhouden i n t e r n a t e n t h a n s ook in eene proefneming m e t onderwijs voor analphabeten, zoomede in de stichting v a n het I n s t i t u u t voor Volks-ontwikkeling, tot t a a k hebbende de oprichting van scholen en cursussen te be-vorderen en op deze onderwijsinstellingen toezicht uit te oefenen.
DE I N W E N D I G E POLITIEKE TOESTAND. 41 Om h e t gewone volk te bereiken, werd eene wekelijksche editie van het J a v a a n s c h e dagblad Swara Oemoen in het laag-Javaansch uitgegeven, waarin getracht wordt door bevattelijke uiteenzettingen eemg begrip bij t e brengen o m t r e n t t a l van zaken, voornamelijk op economisch, sociaal en hygienisch gebied, die voor de desabevolking van belang zijn. Eemgen tijd lang verscheen van dit weekblad, waarvan het lezerstal in betrekkelijk korten tijd over de 10 000 klom ook eene Madoereesche editie. D a a r n a a s t ging de Studieclub voort m e t de uitgave van haar eigenlijk, in de Maleische taal uitgegeven, orgaan, de Soeloeh E a ' j a t Indonesia.
Ter verstrekking van hulp en inlichtingen aan degenen, de zich daartoe tot de studieclub wenden, werden advies-bureaux opgericht voor gemeente- en rechts-zaken, voor algemeene rechts-zaken, voor coöperatie- en arbeidsaangelegenheden, voor boedel- en handelszaken en voor armenzorg.
Ten slotte worde nog vermeld, dat een begin werd gemaakt m e t den bouw van een nationaal gebouw „Gedong N a s i o n a l " , waarvan de kosten op ± tlöOUUU zijn geraamd. N a d a t enkele leden der Studieclub uit eigen middelen een begin-kapitaal hadden bijeengebracht, werd ter verzameling van de noodige middelen te Soerabaja een „ p a s a r d e r m a " georganiseerd, welke een groot succes werd.
Ook de propaganda, door vele inheemsche vereenigingen in Oost-Java zoowel m als buiten Soerabaja voor dit doel gemaakt, deed de giften rijkehjk bmnen-vloeien. Toen bovendien nog van onbekende zijde een gift yan f 30 000 werd ontvangen, werd een stuk grond gekocht en m e t den bouw begonnen Om de rest van het benoodigde kapitaal t e verkrijgen heeft m e n obligaties uitgegeven
Ten einde de hierboven geschetste werkzaamheden der partij t e onderhouden en t e stimuleeren, werden maatregelen genomen om de centrale organisatie t e versterken. Hiertoe werden o. m . verschillende commissies m e t bijzondere taaK in het leven geroepen, nl. eene commissie voor politieke aangelegenheden, eene commissie voor sociale en economische aangelegenheden, eene perscommissie, eene commissie voor de financiën en eene commssie voor de vakbeweging.
D a a r n a a s t was sedert den aanvang van 1930 het streven dezer groep m toe-nemende m a t e gericht op bevestiging en versterking van haar mvloed op de volksmassa. Tot dit doel werd in October van dat jaar door de leiding het besluit genomen om de studieclub om te zetten in eene volksvereemging en op ver-schillende plaatsen afdeelingen t e vormen. Op eene daaropvolgende algemeene vergadering werden de s t a t u t e n dienovereenkomstig gewijzigd De Nederlandsene n a a m „ S t u d i e c l u b " werd, als niet meer strookende m e t den geest des tijds, gewijzigd in „ P e r s a t o e a n B a n g s a I n d o n e s i a " ( P . B . I . ) . Hoewel de vroeger voor het lidmaatschap gestelde eisch van eenige schoolontwikkeling werd vervallen verklaard, schijnt bij de aanneming van nieuwe leden nog wel eenige selectie t e bestaan. M e t verwerping van het voorstel van eene commissie,_ waarin verschil-lende richtingen in de studieclub vertegenwoordigd waren, om m de doelstelling der nieuwe partij de idee van eigen kracht en k u n n e n t o t uiting te brengen, werd deze overeenkomstig het voorstel van het bestuur aldus geformuleerd, dat „ d e
„vereeniging beoogt het lot van Volk en Vaderland t e vervolmaken, gebaseerd
op Indonesische n a t i o n a l i t e i t " . ,.
H e t werkprogram der P . B . I . werd in het partij-orgaan de Soeloeh -Ka jat Indonesia, in den volgenden zin omschreven. Als uitvloeisel van haar beginsel moet de vereeniging bescherming, voorlichting en leiding geven en den sterken, zuiveren en hoogen wensch, uit haar evengenoemde opvattingen voortkomende, h a n d h a v e n om zoo noodig alles op te offeren ter bereiking van dat doel. Tot ver-vulling van dien plicht moet allereerst de economie van het volk worden op-gebouwd en behooren verder alle belemmeringen die den bloei van die economie in den weg staan, t e worden bestreden. Op grond y a n dien opbouw en dien strijd moet m e n voortaan alle nuttige wegen indachtig zijn, b.v. opwekken en opbouwen van het bestaan van het volk ; het bevorderen van nijverheid, handel
H e t werkprogram der P . B . I . werd in het partij-orgaan de Soeloeh -Ka jat Indonesia, in den volgenden zin omschreven. Als uitvloeisel van haar beginsel moet de vereeniging bescherming, voorlichting en leiding geven en den sterken, zuiveren en hoogen wensch, uit haar evengenoemde opvattingen voortkomende, h a n d h a v e n om zoo noodig alles op te offeren ter bereiking van dat doel. Tot ver-vulling van dien plicht moet allereerst de economie van het volk worden op-gebouwd en behooren verder alle belemmeringen die den bloei van die economie in den weg staan, t e worden bestreden. Op grond y a n dien opbouw en dien strijd moet m e n voortaan alle nuttige wegen indachtig zijn, b.v. opwekken en opbouwen van het bestaan van het volk ; het bevorderen van nijverheid, handel