114.! De dagvaarding tot nietigverklaring op grond van benadeling voor meer dan zeven twaalfden moet worden betekend binnen de twee jaar te rekenen vanaf de dag van de verkoop. De vordering kan ook bij conclusie worden ingesteld als tegeneis tegen de hoofdvordering tot erkenning van de koopovereenkomst, op voorwaarde dat de conclusie binnen dezelfde termijn van twee jaar, overeenkomstig artikel 746 van het Gerechtelijk Wetboek, wordt neergelegd ter griffie.283
Wanneer er verschillende (mede)verkopers zijn of de koper laat verschillende erfgenamen na, volstaat het dat een van de medeverkopers/mede-erfgenamen de vordering tot vernietiging wegens benadeling voor meer dan zeven twaalfden voor zijn aandeel heeft ingesteld binnen de vervaltermijn van twee jaar. De andere verkopers kunnen zich later bij de procedure aansluiten.284
Afdeling 3. Het bewijs van benadeling voor meer dan zeven twaalfden
§1. Algemeen
115.! De artikelen 1677 tot 1680 van het Burgerlijk Wetboek regelen in detail de bewijsregeling uit inzake de vordering tot vernietiging op grond van benadeling voor meer dan zeven twaalfden. De na te leven procedure voor het leveren van bewijs is omslachtig en brengt hoge kosten met zich mee voor de verkoper. Deze keuze werd ingegeven door de wens om het roekeloos instellen van vernietigingsvorderingen op grond van artikel 1674 van het Burgerlijk Wetboek te ontmoedigen.285 Meer bepaald dient de verkoper zich van begin af aan bewust te zijn dat het instellen van een vordering enkel succesvol kan zijn wanneer voldoende feiten voorliggen die een benadeling voor meer dan zeven twaalfden aannemelijk maken. Pas na dergelijke bewustwording dient de verkoper te beslissen om al dan niet een vordering tot vernietiging in te stellen.
283&Cass.&24&januari&1969,&Pas.&1969,&I,&476a&Brussel&18&mei&1998,&AJT&1999W00,&50a&K.&VAN&EECKHOORN,&“De&vordering& o.g.v.&benadeling:&is&de&kantmelding&van&deze&vordering&verplicht&en&kan&deze&vordering&worden&ingesteld&bij&verkoop&
tegen&lijfrente?”,&AJT%1999W2000,&51W52a&B.&TILLEMAN,&Totstandkoming%en%kwalificatie%van%de%koop&in&Beginselen%van%
Belgisch% privaatrecht,& Antwerpen,& Kluwer,& 2001,& 585a& E.& SWAENEPOEL,& Toetsing% van% het% contractuele% evenwicht,&
Antwerpen,& Intersentia,& 2011,& 123a& B.& TILLEMAN,& A.L.& VERBEKE& en& V.& SAGAERT,& Vermogensrecht% in% kort% bestek,& Antwerpen,&Intersentia,&2013,&201.&
284& B.& TILLEMAN,& Totstandkoming% en% kwalificatie% van% de% koop& in& Beginselen% van% Belgisch% privaatrecht,& Antwerpen,& Kluwer,& 2001,& 585a& J.& DEL& CORRAL,& “Art.& 1676& BW”& in& E.& DIRIX& en& A.& VAN& OEVELEN& (eds.),& Bijzondere%
overeenkomsten.%Artikelsgewijze%commentaar%met%overzicht%van%rechtspraak%en%rechtsleer,&Mechelen,&Wolters&Kluwer,&
2017,&5.&&
285&J.&LIMPENS,&La%vente%en%droit%belge,&Brussel,&Bruylant,&1960,&239a&H.&DE&PAGE&en&A.&MEINERTZHAGENWLIMPENS,&
Les% principaux% contrats,& Brussel,& Bruylant,& 1997,& 496a& B.& TILLEMAN,& Totstandkoming% en% kwalificatie% van% de% koop& in& Beginselen%van%Belgisch%privaatrecht,&Antwerpen,&Kluwer,&2001,&578W579a&J.&DEL&CORRAL,&“Art.&1677&BW”&in&E.&DIRIX&
en&A.&VAN&OEVELEN&(eds.),&Bijzondere%overeenkomsten.%Artikelsgewijze%commentaar%met%overzicht%van%rechtspraak%
Interessant is het om even stil te staan bij een ander toepassingsgeval van de benadeling, namelijk de benadeling bij verdeling van een nalatenschap. Overeenkomstig artikel 887, lid 2 van het Burgerlijk Wetboek kan een mede-erfgenaam, die bewijst dat hij voor meer dan een vierde is benadeeld, tegen de anderen een vordering instellen tot aanvulling van het gedeelte dat hem bij de verdeling is toegekend.286 Zonder inhoudelijk in te gaan op dit toepassingsgeval van de benadeling is het evenwel hoogst merkwaardig dat er voor de vordering tot vernietiging van de verdeling geen wettelijke bepalingen werden voorgeschreven omtrent het te leveren bewijs van de benadeling, terwijl voor de benadeling bij verkoop van onroerende goederen wel in regels inzake bewijs werden voorzien. Het niet voorschrijven van dergelijke regels heeft als reden dat de vordering wegens benadeling bij verdeling, bij de totstandkoming van het Burgerlijk Wetboek, geen voorwerp van discussie uitmaakte. Strenge procedureregels of bewijsregels bepalen vond men niet nodig om de tegenstanders van de benadelingsregel te overtuigen, aangezien er niet veel tegenstand was.287 Er kan dan ook hier worden besloten dat het bepalen van een strenge bewijsregime andermaal een toegeving was vanwege de voorstanders van de benadeling voor meer dan zeven twaalfden.
116.! Voor het bewijs inzake de benadeling voor meer dan zeven twaalfden dienen twee belangrijke fasen onderscheiden te worden. In een eerste fase dient de verkoper, overeenkomstig artikel 1677 van het Burgerlijk Wetboek, het prima facie bewijs van het mogelijke bestaan van de benadeling voor meer dan zeven twaalfden te leveren. In deze fase is een belangrijke rol weggelegd voor de bodemrechter. De eiser ten gronde zal pas toegelaten worden tot de tweede fase, indien de in de eerste fase aangevoerde feiten waarschijnlijk en gewichtig genoeg worden bevonden door de rechter. In dergelijk geval wordt in de tweede fase, overeenkomstig artikel 1678 van het Burgerlijk Wetboek, een college van deskundigen aangesteld, waarbij deze de opdracht krijgen om na te gaan of er weldegelijk sprake is van benadeling voor meer dan zeven twaalfden.288
In de volgende paragrafen zal, aan de hand van een grondige analyse van de relevante artikelen, ingegaan worden op de verschillende fasen van het te leveren bewijs voor de benadeling voor meer dan zeven twaalfden. 286&Cass.&1&juni&2007,&Arr.Cass.&2007,&afl.&6W7W8,&1179a&C.&SLUYTS,&“Gevolgen&en&oorzaken&van&onvolkomenheid&van&de& verdeling”&in&W.&PINTENS&(ed.),&Familierecht%en%familiale%vermogensrecht,&Deel&I,&Antwerpen,&Kluwer,&1997,&301a&H.&DE& PAGE&en&R.&DEKKERS,&Les%Successions,&Brussel,&Bruylant,&1974,&1040.& 287&E.&SWAENEPOEL,&Toetsing%van%het%contractuele%evenwicht,%Antwerpen,&Intersentia,&2011,&134.&& 288&Zie&bv.&E.&SWAENEPOEL,&Toetsing%van%het%contractuele%evenwicht,&Antwerpen,&Intersentia,&2011,&124W125a&& B.&TILLEMAN,&A.L.&VERBEKE&en&V.&SAGAERT,&Vermogensrecht%in%kort%bestek,&Antwerpen,&Intersentia,&2013,&201W202.&&