Technische aangelegenheden

139. Wanneer het gaat om (louter) technische aangelegenheden, besluit de DVB ook dat er geen sprake kan zijn van een beschermd werk. In een eerste casus ontwerpen vier bestuurders de constructieplannen en het prototype van een landbouwmachine voor hun vennootschap actief in de studie, het ontwerp, de vervaardiging en de commercialisering van landbouwapparatuur. Een tweede casus betrof een zaakvoerder gespecialiseerd in het capteren en op een begrijpelijke

394 _{Voorz. Gent 24 januari 2005, IRDI 2005, 257, noot F. PETILLON.}

395 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2017 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

ruling.be, punt 6.1.2.

396 _{L. SALIEN, “Auteursrechten: wat zijn de mogelijkheden anno 2019?” SLIDES, FHS, Brussel, 2019, onuitg.} 397 _{Deze methodologie omvat een plaatsbezoek, een fotoreportage en een analyse en redactie van een op maat}

gemaakte restauratiemethode die volledig wordt afgestemd op de noden van de klant.

398 _{L. SALIEN, “Auteursrechten: wat zijn de mogelijkheden anno 2019?” SLIDES, FHS, Brussel, 2019, onuitg.} 399 _{L. SALIEN, “Auteursrechten: wat zijn de mogelijkheden anno 2019?” SLIDES, FHS, Brussel, 2019, onuitg.}

70 manier vastleggen van bedrijfsprocessen in een soort ‘voor dummies’ handleiding. In de handleiding worden de bedrijfsprocessen op vraag van de klant in detail geanalyseerd en uitgeschreven400_{. In beide gevallen worden de creaties niet aanvaard als auteursrechtelijk}

beschermde werken. De vergoeding voor de plannen van de landbouwmachine zijn volgens de commissie louter voor technische informatie met betrekking tot de machine, wat niet door het auteursrecht wordt beschermd401_{. Ook het gedetailleerd uitwerken of uitschrijven van}

bedrijfsprocessen, is een loutere weergave van de werkelijkheid waardoor het werk niet als origineel kan worden beschouwd402_{. De commissie meent dat de handleidingen het resultaat zijn}

van een cliëntspecifiek-technisch werk. Ook het uitschrijven van snoeitechnieken voor boomtypes in een handleiding vormt volgens de DVB de neerslag van een louter technisch proces403_.

140. Wat het prototype van de landbouw machine betreft, heeft de ondernemingsrechtbank van Antwerpen reeds aanvaard dat machines op zich – ondanks dat de ontwerper rekening moet houden met de functie, technische beperkingen en noodzaken, efficiëntie, performantie, veiligheid en toepasselijke normen bij het maken van keuzes404 _{– ook auteursrechtelijke}

bescherming kunnen genieten als de ontwerpen ervan voldoen aan het

oorspronkelijkheidscriterium405_{. Dit is niet het geval wanneer de uitdrukking van de}

machineonderdelen door hun technische functie wordt bepaald406_{. Inderdaad, op het eerste zicht}

lijken technische overwegingen ook hier de bovenhand te nemen op de creativiteit van de ontwerper. Nochtans zal hij binnen dit functionele kader nog steeds een zekere keuzevrijheid behouden, zoals het uitzicht en de plaatsing van controlepanelen en bedieningshendels407_{. Verder}

kan ook de samenstelling van niet-originele elementen ertoe leiden dat de combinatie op zich een origineel werk wordt408_.

400 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2018 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

ruling.be, punt 7.1.1.; C. BUYSSE, “Auteursrechten en managementfees: waar struikelde de Rulingcommissie?”, Fiscoloog 2019, afl. 1629, 9.

401 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2016 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

ruling.be, punt 7.17.

402 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2018 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

ruling.be, punt 7.1.1.; C. BUYSSE, “Auteursrechten en managementfees: waar struikelde de Rulingcommissie?”, Fiscoloog 2019, afl. 1629, 9.

403 _{L. SALIEN, “Auteursrechten: wat zijn de mogelijkheden anno 2019?” SLIDES, FHS, Brussel, 2019, onuitg.,}

recente prefilling

404 _{J. KEUSTERMANS, P. BLOMME en M. FLAMME, Auteursrecht – Capita selecta, Gent, Larcier, 2015, 39-76.} 405 _{Orb. Antwerpen (afdeling Antwerpen) (18e k.) 14 februari 2019, A/18/288, ICIP 2019, afl. 1, 138.} 406 _{Orb. Antwerpen (afdeling Antwerpen) (18e k.) 14 februari 2019, A/18/288, ICIP 2019, afl. 1, 138.} 407 _{J. KEUSTERMANS, P. BLOMME en M. FLAMME, Auteursrecht – Capita selecta, Gent, Larcier, 2015, 39-76.} 408 _{Orb. Antwerpen (afdeling Antwerpen) (18e k.) 14 februari 2019, A/18/288, ICIP 2019, afl. 1, 138.}

71 141. Wat de constructieplannen betreft, wordt dan weer aangenomen dat schetsen, plannen of technische tekeningen van industriële machines auteursrechtelijk beschermd kunnen worden indien deze oorspronkelijk zijn. Wat het onderwerp is van deze werken speelt geen rol, al kan dit wel de ruimte beïnvloeden die de ontwerper heeft om uiting te geven aan zijn persoonlijkheid409_.

Het argument van de rulingcommissie dat de plannen te technisch zijn om auteursrechtelijke bescherming te kunnen genieten, is dus twijfelachtig. Wat meer van belang is, is of deze plannen en het prototype origineel zijn.

142. Ook de weigering om auteursrechtelijke bescherming toe te kennen aan een handleiding, kan bekritiseerd worden vanuit de rechtspraak. Het Hof van Justitie stelt immers dat een gebruikshandleiding van een computerprogramma een auteursrechtelijk beschermd werk van letterkunde kan zijn410_{. Via de keuze, de schikking en de combinatie van woorden, cijfers of}

wiskundige concepten kan de auteur op een originele wijze uitdrukking geven aan zijn creatieve geest en tot een resultaat komen dat een intellectuele schepping vormt411_{. Ook de}

gebruiksaanwijzingen van een hifiketen en een gsm-toestel zijn reeds als auteursrechtelijk beschermd beschouwd in de nationale rechtspraak412_{. Volgens de DVB draagt een handleiding}

daarentegen te weinig de stempel van de auteur en bevat deze vooral technische informatie. Hierdoor is het een weergave van de werkelijkheid en bijgevolg niet origineel413_{. Uit de rechtspraak}

valt echter af te leiden dat de originaliteit schuilt in de keuze, schikking en combinatie van elementen. Ook in de gevallen die niet aanvaard zijn door de rulingcommissie kan dus de facto wel sprake zijn van originaliteit. Elke auteur kan namelijk een andere bewoording gebruiken om een handleiding te schrijven.

143. De volgende negatieve ruling betrof een persoon die examenvragen opstelt voor een internationale organisatie en hiervoor een vergoeding ontvangt voor de overdracht van auteursrechten. Ook hiervoor is een grote technische kennis vereist volgens de rulingcommissie. Zonder verdere argumentatie wordt beslist dat de opgestelde examenvragen in de gegeven

409 _{J. KEUSTERMANS, P. BLOMME en M. FLAMME, Auteursrecht – Capita selecta, Gent, Larcier, 2015, 39-76.} 410 _{HvJ (Grote Kamer) 2 mei 2012, nr. C-406/10, SAS Institute Inc / World Programming Ltd.}

411 _{HvJ (Grote Kamer) 2 mei 2012, nr. C-406/10, SAS Institute Inc / World Programming Ltd.}

412 _{J. KEUSTERMANS, P. BLOMME en E. D’HAUWE, “Auteursrechten en inkomstenbelastingen Beschouwingen}

vanuit de auteursrechtpraktijk”, TFR 2016, afl. 494, 68.

413 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2018 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

ruling.be, punt 7.1.1.; C. BUYSSE, “Auteursrechten en managementfees: waar struikelde de Rulingcommissie?”, Fiscoloog 2019, afl. 1629, 9.

72 omstandigheden geen auteursrechtelijk beschermd werk uitmaken414_{. In de rechtsleer wordt}

echter bepaald dat een afschrift van een examenkopij in principe niet kan bekomen worden zonder de toestemming van de auteur, gelet op de auteursrechtelijke bescherming van de examenvragen415_{. “Wanneer binnen de onderwijsinstelling geen specifieke (contractuele)}

regelgeving over auteursrecht inzake onderwijsactiviteiten bestaat, moet de algemene regel bijgevolg gelden, namelijk dat het auteursrecht berust bij de auteur van het werk, i.e. normaal gezien de examinator die het examen opstelde.416_{” Men neemt dus wel degelijk aan dat}

examenvragen auteursrechtelijk beschermde werken uitmaken.

144. Het ontwerpen van financiële producten is eveneens een louter specifiek-technisch werk waarvoor de vergoedingen niet in aanmerking komen voor het gunstregime417_{. De zaakvoerder}

van een vennootschap actief in financiële analyse, beleggingsadvies en beheer van beleggingsfondsen ontwikkelt voor zijn klanten producten op maat. Naar eigen zeggen zijn dit originele beleggingsinstrumenten, die hij dankzij zijn knowhow kon ontwikkelen, waarvoor er op de markt geen vergelijkbare producten beschikbaar zijn418_{. Volgens de DVB worden deze creaties}

(originele financiële producten) echter niet beschermd door het auteursrecht.

145. Een laatste negatieve ruling inzake technische aangelegenheden betrof een vennootschap die bijstand verleent aan haar cliënteel bij de realisatie van innoverende ideeën419_{. De werknemers en}

zelfstandige medewerkers wilden een vergoeding voor de overdracht van hun auteursrechten hierop. De vennootschap is voornamelijk betrokken in de fase van het vooronderzoek naar product- en procesinnovatie, dus meent de DVB dat de vergoedingen geen betrekking hebben op

414 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2018 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

ruling.be, punt 7.1.1.; C. BUYSSE, “Auteursrechten en managementfees: waar struikelde de Rulingcommissie?”, Fiscoloog 2019, afl. 1629, 9.

415 _{G. VERMEULEN, “Bescherming van persoonsgegevens van studenten in het hoger onderwijs”, TORB 2006-07,}

afl. 6, 638-659.

416 _{K. WILLEMS, “Het recht van studenten op kopiename van examenkopijen. Openbaarheid van bestuur in}

hogeronderwijsinstellingen”, TORB 2016-17, afl. 1-2, 61-74.

417 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2018 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

ruling.be, punt 7.1.1.; C. BUYSSE, “Auteursrechten en managementfees: waar struikelde de Rulingcommissie?”, Fiscoloog 2019, afl. 1629, 9.

418 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2018 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

ruling.be, punt 7.1.1.; C. BUYSSE, “Auteursrechten en managementfees: waar struikelde de Rulingcommissie?”, Fiscoloog 2019, afl. 1629, 9.

419 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2017 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

73 auteursrechtelijk beschermde werken die worden gecreëerd tijdens dit proces. Ze hebben daarentegen betrekking op technische informatie en prototypes420_.

146. Voor al deze ‘technische aangelegenheden’ kan verwezen worden naar de alternatievenproef die soms in de rechtspraak gehanteerd wordt om de originaliteit van een werk vast te stellen. “Indien er alternatieven mogelijk zijn om hetzelfde technische effect te bereiken met verschillende vormen, is de vorm niet louter technisch bepaald.421_{” Het lijkt niet ondenkbaar dat bepaalde}

werken in deze sectie, waarvan de auteursrechtelijke bescherming geweigerd wordt door de rulingcommissie, de alternatievenproef wel zullen doorstaan422_{. Uiteraard zullen deze keuzes}

weinig te maken hebben met artistieke overwegingen, maar dit speelt geen rol in het auteursrecht. Het lijkt dus niet uitgesloten dat bepaalde werken toch bescherming kunnen genieten volgens het gemeenrechtelijk auteursrecht, de waarde of de omvang van dit auteursrecht – waarvoor een vergoeding zal betaald worden bij een overdracht – is natuurlijk nog een andere kwestie.