Architecten

134. Ook voor architecten hanteerde de DVB initieel een strenge benadering. Een architectenbureau wou een deel van de erelonen van haar architecten als auteursrechten kwalificeren385_{. Volgens de rulingcommissie situeert de problematiek zich ook hier bij de}

originaliteitsvoorwaarde en de techniciteit, deskundigheid en vakkundigheid die de werken vereisen386_{. De rulingcommissie stelt terecht dat een bouwwerk auteursrechtelijk beschermd kan}

zijn, maar – zoals volgt uit de rechtspraak – enkel indien voldaan is aan de oorspronkelijkheids- voorwaarde. Men meent dat er pas in zeer uitzonderlijke gevallen sprake zal zijn van een herkenbare, originele en eigen stijl van de architect387_{. In een zeer gelijkaardige casus nam de}

rulingcommissie een identiek standpunt in voor binnenhuisarchitecten388_{. Opnieuw is de}

commissie van mening dat een architectuurwerk auteursrechtelijk beschermd kan zijn, maar het algemeen moeilijk is voor architecten om aan te tonen dat hun werk origineel is389_{. Voor het maken}

382 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2017 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

ruling.be, punt 6.1.2.

383 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2016 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

ruling.be, punt 7.17

384 _{L. SALIEN, “Auteursrechten: wat zijn de mogelijkheden anno 2019?” SLIDES, FHS, Brussel, 2019, onuitg.} 385 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2014 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

ruling.be, punt 7.1.7.

386 _{Hetzelfde zou ook kunnen gezegd worden over advocaten.}

387 _{De diverse labo’s, onderzoekscentra, kinderdagverblijven, kantoren, rusthuizen, scholen, serres… in de}

rulingaanvraag zijn volgens de commissie niet auteursrechtelijk beschermd. Opnieuw is een parallel zichtbaar met het oordeel over geschrifte van advocaten.

DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2014 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken, ruling.be, punt 7.1.7.

388 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2015 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

ruling.be, punt 7.1.6.

389 _{DIENST VOORAFGAANDE BESLISSINGEN, Jaarverslag 2015 Dienst Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken,}

68 van bouwwerken en interieurinrichting is wel techniek, expertise en professionaliteit nodig, maar dit is geen criterium om auteursrechtelijke bescherming te genieten.

135. Het standpunt van de rulingcommissie dat architecturale werken auteursrechtelijke bescherming kunnen genieten, kan bijgetreden worden vanuit het gemeenrechtelijk auteursrecht. De gebouwen, maquettes, schetsen, plannen en technische tekeningen van een architect komen in aanmerking voor auteursrechtelijke bescherming, waarbij de originaliteit kan voortkomen uit een volledig nieuwe creatie, maar ook uit de originele samenstelling van reeds vooraf bestaande werken of uit een bewerking van natuurlijke elementen390_{. Zo oordeelde het hof van beroep te}

Antwerpen bijvoorbeeld dat een villa die een combinatie is van op zichzelf reeds bestaande en gewone stijlelementen auteursrechtelijke bescherming geniet. Ook het feit dat de villa gemaakt is in opdracht van een cliënt, op basis zijn voorkeur inzake stijl en materialen alsook zijn budget, en de technische vereisten van het bouwwerk wat betreft stabiliteit, stevigheid en wooncomfort, staat niet in de weg dat het resultaat van het werk doorslaggevend bepaald is door vrije, creatieve inbreng van de architect die door zijn intellectuele inspanning zijn persoonlijke stempel op het werk heeft gedrukt, aldus het hof391_{. Merk op dat hier een parallel kan getrokken worden met de}

geschriften van advocaten. Zowel architecten als advocaten krijgen immers te maken met specifieke beperkingen, maar dit belet niet dat een werk het resultaat kan zijn van een eigen intellectuele inspanning.

136. Louter het feit dat het werk de vrucht is van een intellectuele inspanning, toont echter nog niet aan dat het ook voldoet aan de oorspronkelijkheidsvereiste. Het is noodzakelijk dat de architect kan aantonen dat (de concrete uitwerking van) zijn plannen verschillen van alle voorheen bestaande plannen en vormgevingen van soortgelijke bouwwerken392_{. Met betrekking tot een}

ondergrondse parking besluit de rechtbank van eerste aanleg te Gent bijvoorbeeld dat dit een technisch werk is, waarbij de architect rekening dient te houden met verschillende opgelegde normen en vereisten (in- en uitritten, aantal plaatsen, aantal verdiepingen…)393_{. Om deze redenen}

heeft hij weinig ruimte voor originaliteit. De auteur kon dan ook niet bewijzen dat zijn plannen persoonlijke accenten bevatten. Over de parkeergarage besluit de rechtbank het volgende: “Een vormgeving, die architectonisch gemeen goed is geworden, kan niet auteursrechtelijk worden

390 _{J. KEUSTERMANS, P. BLOMME en M. FLAMME, Auteursrecht – Capita selecta, Gent, Larcier, 2015, 39-76.} 391 _{Antwerpen 25 september 2000, TBBR 2001, 618.}

392 _{Voorz. Gent 24 januari 2005, IRDI 2005, 257, noot F. PETILLON; J. KEUSTERMANS, P. BLOMME en M. FLAMME,}

Auteursrecht – Capita selecta, Gent, Larcier, 2015, 39-76.

69 beschermd.394_{” Het is dus enigszins mogelijk dat de DVB terecht geoordeeld heeft dat de specifieke}

voorliggende bouwwerken niet auteursrechtelijk beschermd zijn, omdat deze onvoldoende origineel zijn.

137. In het verlengde hiervan voldoen volgens de rulingcommissie ook methodologieën voor restauratiewerken niet aan de originaliteitsvoorwaarde395_{. Het zou verleer gaan om een technische}

aangelegenheid in plaats van een artistieke aangelegenheid die bovendien onvoldoende eigen creatieve keuzevrijheid toelaat om tot een herkenbare, originele en eigen stijl te komen396_{. Een}

vennootschap gespecialiseerd in restauratiewerken wou zijn zaakvoerder vergoeden voor de overdracht van de auteursrechten op de methodologieën die hij uitschrijft. In het bijzonder omschrijft hij voor elke restauratie welke acties zijn vennootschap zal ondernemen met betrekking tot het te restaureren werk397_{. Volgens de rulingcommissie is er bij restauratie, waarbij werken in}

hun oorspronkelijke staat hersteld worden, onvoldoende ruimte voor eigen creatieve vrijheid en kan de zaakvoerder geen herkenbare, originele en eigen stijl ontwikkelen398_{. Daarnaast moet er}

ook rekening gehouden worden met functionele en technische vereisten. Ook het argument dat een methodologie louter een weergave van de werkelijkheid is, wordt hier aangehaald399_.

138. Opnieuw is dit oordeel opmerkelijk vanuit het gemeenrechtelijk auteursrecht. Een methodologie op zich is inderdaad niet auteursrechtelijk beschermd, maar het geschrift dat de methodologie weergeeft, kan dit wel zijn (zie naar analogie het onderscheid tussen een recept en de beschrijving ervan, randnummer 19).