4 Algemene beginselen
1 GFT- en groenafval
1.2.6 Evaluatie preventie
1.2.6.2 Effect preventie-acties op bevolking
Het doel is uiteraard de bevolking door de talrijke acties aan te sporen om aan preventie te doen.
Verspreid over Vlaanderen zijn in een aantal intercommunales en regioÕs enqu•te-onderzoeken (6527) uitgevoerd waarin het gedrag, de houding en de kennis van de bevolking over onder andere preventie werden getest.
In Tabel 2 worden de resultaten van deze onderzoeken weergegeven. Daarbij dienen echter een aantal randbemerkingen te worden geplaatst :
− In de onderzochte regioÕs is de groep van de grote steden duidelijk ondervertegenwoordigd, aangezien in Gent en Antwerpen geen
onderzoeken gebeurd zijn. Daarenboven kan algemeen worden gesteld dat hoogbouw in een huis-aan-huis enqu•te-onderzoek steeds
ondervertegenwoordigd is : bewoners van hoogbouw zijn immers minder makkelijk te bereiken of staan minder open voor interviews.
− De onderzochte regioÕs vertonen onderling grote verschillen. Deels is dit te wijten aan het feit dat de onderzoeken gespreid zijn over een periode van tweeÊjaar. De regioÕs die in het begin van de onderzoeksperiode zijn ondervraagd, vooral de intercommunale Igemo, waren toen pas gestart met de promotie van het thuiscomposteren. RegioÕs die later werden
ondervraagd, hadden meestal al enkele jaren sensibilisering achter de rug.
Dit is uiteraard een beperkende factor van de enqu•te-onderzoeken,
namelijk dat ze slechts het beeld van een momentopname kunnen schetsen.
Deels ligt de verklaring voor de verschillen ook in de grote variatie in eigenschappen van de regioÕs, namelijk bevolking (mentaliteit, levensstandaard, É), type regio (landelijk, stedelijk, É),
sensibiliseringsacties, systeem van selectieve inzameling, retributie voor de verschillende fracties, enz. .
− De inwoners die aan thuiscomposteren of recuperatie aan de bron doen, zoals voorgesteld in Tabel 2, composteren daarom niet alle organische fracties thuis of recupereren niet alle organische fracties aan de bron. In feite is er geen link tussen het percentage van de bevolking en de hoeveelheid afval die zij thuiscomposteren of recupereren aan de bron.
− Onder recuperatie aan de bron wordt onder andere verstaan het thuiscomposteren, gebruik maken van compostpaviljoen (enkel van toepassing voor Dilbeek), voederen aan dieren en gebruiken van het afval als grondbedekker.
Rekening houdend met bovenstaande kanttekeningen kan gesteld worden dat gemiddeld 73 % van de onderzochte Vlaamse bevolking een gedeelte van het keuken- en tuinafval recupereert aan de bron en gemiddeld 36 % van de Vlaamse bevolking een gedeelte van het keuken- en tuinafval thuiscomposteert.
Tabel 2. Recuperatie aan de bron en thuiscomposteren : onderzochte regioÕs en Vlaanderen, uitgedrukt in % van de bevolking
Intercommunale/regio % van de bevolking doet aan (met periode van onderzoek) Recuperatie aan de
bron
Thuiscomposteren Regionale Milieuzorg (okt. Ð nov. Õ95) 72 35
Igemo (okt. Ð nov. Õ95) 61 18
Dilbeek (nov. Õ96) 73 60
Vlaams-Brabant (sep. Ð nov. Õ96) 76 43
Regio Haviland 1 92 48
Regio Haviland 2 76 44
Incovo 77 50
Interleuven 72 36
Interrand 79 53
Interza 61 29
West-Vlaanderen (feb. Ð mei Õ97)
IVBO1 71 34
IVBO2 74 38
IMOG 79 39
IVRO 84 36
gemiddelde 73 36
Bron : Enqu•te-onderzoeken in de vernoemde regioÕs.
- regio Haviland 1 : landelijke gemeenten van de intercommunale Haviland regio Haviland 2 : stedelijke gemeenten van de intercommunale Haviland IVBO2 : landelijke gemeenten rond stad Brugge
IVBO1 : stad Brugge
- zie randbemerkingen voor interpretatie van de cijfers
Deze percentages liggen zeer hoog en moeten worden gerelateerd aan de
kwantitatieve en kwalitatieve uitvoering van de preventie. De vraag blijft immers in welke mate door de ÒthuiscomposteerdersÓ aan recuperatie aan de bron en thuiscomposteren wordt gedaan, dat wil zeggen hoeveel afval wordt er voorkomen
(zie ook randbemerkingen). Uit punt 1.2.6.3 blijkt dat door de
ÒthuiscomposteerdersÓ ongeveer 50 % van hun aanbod aan keuken- en tuinafval wordt gerecupereerd aan de bron. Het kwalitatieve aspect wordt in punt 1.2.6.6 bekeken.
Uit de enqu•teonderzoeken (6527) komt naar voor dat gemiddeld iets meer dan 15Ê% van de thuiscomposteerders in de onderzochte regioÕs een compostvat gebruikt (zie Tabel 3). Rekening houdend met het aantal thuiscomposteerders in deze regioÕs, zijnde 36 % van de bevolking (zie Tabel 2), kan worden afgeleid dat iets meer dan 5 % van de bevolking er een compostvat gebruikt voor het
thuiscomposteren. Afgaande op het aantal gesubsidieerde compostvaten (cf.
1.2.4.1a) zou echter 8 % van de Vlaamse bevolking eind 1997 over een compostvat beschikken. Dit verschil wordt mogelijk verklaard doordat een deel van de compostvatbezitters meerdere compostvaten heeft en dat een deel van de compostvaten niet gebruikt wordt. Het zijn echter slechts benaderende
berekeningswijzen, de nauwkeurigheid is beperkt. Gesteld mag toch worden dat medio 1997 5 tot 8Ê% van de bevolking een gedeelte van zijn keuken- en tuinafval thuiscomposteert door middel van een compostvat.
Tabel 3. Methode thuiscomposteren : onderzochte regioÕs en Vlaanderen, uitgedrukt in % van de thuiscomposteerders
Intercommunale/
regio
Composthoop Compostbak Compostvat Wormenbak Compostpaviljoen Regionale
Milieuzorg
77,0 11,5 11,5
Igemo 61,6 16,0 22,4
Dilbeek 26,5 16,6 39,2 1,7 16,0
Vlaams-Brabant 61,1 23,4 15,3 0,2
Incovo 54,4 21,1 24,4
Interleuven 66,7 28,0 5,3
Interrand 57,4 25,5 17,0
Interza 58,3 22,3 18,4 1,0
regio Haviland 1 64,9 20,5 13,9 0,7
regio Haviland 2 67,9 22,9 9,2
West-Vlaanderen 63,8 16,9 19,1 0,2
IMOG 53,5 18,1 28,4
IVBO1 56,4 26,8 16,8
IVBO2 69,9 23,9 5,3 0,9
IVRO 75,5 11,2 13,3
gemiddelde 64,4 20,0 15,2 0,1 0,3
Bron : Enqu•te-onderzoeken in de vernoemde regioÕs.
regio Haviland 1 : landelijke gemeenten van de intercommunale Haviland regio Haviland 2 : stedelijke gemeenten van de intercommunale Haviland IVBO2 : landelijke gemeenten rond stad Brugge
IVBO1 : stad Brugge
Uit Tabel 3 blijkt verder dat het merendeel van de thuiscomposteerders in de onderzochte regioÕs gebruik maakt van een composthoop, namelijk 64 %. De compostbak wordt meer gebruikt dan het compostvat.
Tussen de verschillende intercommunales en regioÕs onderling vallen echter grote verschillen op. In de regioÕs waar veel promotie is gevoerd voor het compostvat, gebruiken relatief meer thuiscomposteerders een compostvat : bijvoorbeeld Dilbeek met 39 %, IMOG met 28 %, Incovo met 24 % en Igemo met 22 %. Daar tegenover staan de intercommunale Interleuven en de regio IVBO2 (5Ê%) en de
regio Haviland 2 (9 %) waar het aantal thuiscomposteerders dat een compostvat gebruikt, beperkt is.
De composthoop is zeer succesvol in de intercommunales Regionale Milieuzorg en IVRO : respectievelijk 77 % en 76 % van de thuiscomposteerders composteert op een composthoop.
De thuiscomposteerders die recent (sinds 1994) gestart zijn, gebruiken opvallend meer compostvaten : 44 % van de recente thuiscomposteerders gebruikt een compostvat in de onderzochte regioÕs, 36 % doet beroep op een composthoop en 19 % op een compostbak. Diegenen die al langer composteren hebben meestal een composthoop, namelijk 69 % van de thuiscomposteerders. ÔSlechtsÕ 20 % gebruikt een compostbak en 10Ê% een compostvat.
De gevoerde acties en campagnes zijn dus redelijk tot de bevolking
doorgedrongen, aangezien gemiddeld 53 % van de bevolking in onderzochte regioÕs al gehoord heeft van de verkoop van compostvaten (zie Tabel 4).
Tabel 4. Percentage van de bevolking dat afweet van de verkoop van compostvaten
Intercommunale/regio % van de bevolking
Regionale Milieuzorg 54,0
Igemo 63,5
Dilbeek 85,6
Vlaams-Brabant 59,5
Incovo 76,9
Interleuven 49,2
Interrand 71,3
Interza 39,1
regio Haviland 1 66,0
regio Haviland 2 54,9
West-Vlaanderen 41,9
IMOG 60,6
IVBO1 35,7
IVBO2 29,2
IVRO 37,3
gemiddelde 53,3
Bron : Enqu•te-onderzoeken in de vernoemde regioÕs.
regio Haviland 1 : landelijke gemeenten van de intercommunale Haviland regio Haviland 2 : stedelijke gemeenten van de intercommunale Haviland IVBO2 : landelijke gemeenten rond stad Brugge
IVBO1 : stad Brugge
Opnieuw zijn er grote verschillen tussen de onderzochte regioÕs. In Dilbeek heeft bijna 86 % van de bevolking al gehoord van de verkoop van compostvaten, in Incovo 77 % tegenover slechts 29 % in IVBO2. In grote lijnen loopt het feit dat de bevolking weet dat compostvaten beschikbaar zijn parallel met een groter aantal compostvatgebruikers bij het thuiscomposteren (vergelijking Tabel 4 - Tabel 3).
Belangrijk is uiteraard dat diegenen die gestart zijn met thuiscomposteren, dat ook daadwerkelijk blijven doen. Er zijn geen globale gegevens bekend over het aantal afhakers. Uit een enqu•te in de gemeente Boechout is echter gebleken dat ongeveer de helft van de compostvatgebruikers het compostvat niet meer gebruiken omwille van de problemen.