2 Organische bedrijfsafvalstoffen
2.3.1.5 Chocoladebewerkers en chocoladeproductie
a Beschrijving sector
Bij de chocoladebewerking worden naast chocolade ook andere grondstoffen gebruikt zoals suikers, fruit, marsepein en boter. De chocolade wordt gesmolten en verwerkt tot onder meer pralines en producten die met chocolade zijn
overtrokken.
De chocolade-industrie produceert chocolade van cacaobonen.
b Aanbod
Organische afvalstromen ontstaan door morsen, blijven kleven aan machines, reiniging, productieoverschot en mislukte batches.
In de chocolade-industrie ontstaan de volgende restproducten :
− cacaodoppen bij de winning van cacaobonen
− cacaoschroot bij de winning van olie door extractie uit gedroogde en geroosterde cacaobonen
− cacaokoek bij de winning van olie door persing uit gedroogde en geroosterde cacaobonen
− gedroogd cacaoafval bij de bereiding van theobromine uit cacaoafval onder toevoeging van kalk
Tabel 25 geeft een overzicht van het afval dat vrijkomt. De informatie is afkomstig van de Fevia-studie (27).
Tabel 26. Aanbod organische stromen van de chocoladebewerkers en chocoladeproductie (in ton per jaar)
Organische stroom Aanbod
Niet voor consumptie geschikte producten (verpakt + onverpakt) 29
Cacaodoppen 3.770
Cacaoafval 3
Slib van chocoladefabricage 22
Ander slib 17
Plantaardige vetten 3
Notenpellen 108
Totaal 3.952
Bron : Fevia (1998)
c Verwerking
De organische stromen van deze sector worden praktisch volledig afgezet als veevoeder of in de landbouw als meststof of bodemverbeterend middel. De hoeveelheden die afgevoerd worden naar de veevoeding zijn niet gekend en bijgevolg niet vermeld in Tabel 26.
Het slib, de niet voor consumptie geschikte producten, het cacaoafval en de plantaardige vetten worden verwijderd.
2.3.1.6 Confiserie
a Beschrijving sector
Deze sector is moeilijk te omschrijven aangezien de productieprocessen en de producten zeer verschillend zijn. Tot de producten behoren onder andere drops, spekken, pralines, zachte goms, toffees, dragees, gewassen goms en kauwgoms.
b Aanbod
De confiserie heeft een kleine hoeveelheid productieafval (150 ton) en daarnaast voornamelijk afvalwater dat afkomstig is van de reinigingsinstallatie (reiniging van retourverpakkingen) en suikerwater (27).
c Verwerking
Het productieafval dient te worden verwijderd. Het afvalwater van de
reinigingsinstallatie gaat naar een waterzuivering. Het suikerwater wordt deels vervoederd en deels op het land gebracht.
2.3.1.7 Deegwarensector
a Beschrijving sector
Granen worden gemalen en opgewerkt tot meel, griesmeel, pasta, enz. . b Aanbod
Het afval dat hierbij ontstaat, bestaat uit vezels, hulzen en halve granen.
Daarnaast zijn er ook mislukte batches en overschotten, die niet opnieuw in het productieproces kunnen worden gebracht en dienen te worden afgevoerd.
Tabel 27. Aanbod afvalstromen van de deegwarensector (in ton per jaar)
Afvalstroom Aanbod
Voedingsmiddelen ongeschikt voor consumptie 1.100
Gistafval 1
Slib van zetmeel en deegwarenbereiding 19.900
Totaal 21.001
Bron : OVAM-meldingen 1995 - Fevia (1998)
Voor deze sector zijn gegevens uit de Fevia-studie (27) gecombineerd met meldingsgegevens van OVAM. In de Fevia-enqu•te zijn enkel cijfers opgegeven voor het slib dat afkomstig is van bezinkputten.
c Verwerking
De organische stromen worden verkocht als veevoeder (zelfs het stof). De bestemming van het slib is het steekvast maken, waarna het nuttig wordt
toegepast in de landbouw. Het slib van de bezinkputten moet worden verwijderd.
2.3.1.8 Distributiesector
a Beschrijving sector
De sector bestaat uit de distributiebedrijven. Die verkopen consumptie-artikelen voor de dagelijkse levensbehoeften, zoals levensmiddelen, toiletartikelen, enz.
b Aanbod
Het organisch afval van de distributiesector is verdeeld in :
− niet-verpakt organisch afval
Het afval uit versafdelingen dat bestaat uit onverpakte groenten, fruit, brood banket en charcuterie (29).
− verpakt organisch afval
− niet verkochte groenten en fruit, die zijn verpakt in kunststof of kartonnen schaaltjes met plastiekfolie
− niet verkochte bloemen en planten, verpakt in folie en/of bloempot
− ongeschikt voor consumptie
Hieronder vallen vervallen of beschadigde voedingsmiddelen, zoals vlees, broodbeleg, zuivel, brood, banket, conserven en
diepvriesproducten. De verpakking varieert afhankelijk van het product (karton, glas, blik, ....).
− overig organisch afval zoals bloemen en planten
Op basis van de omzet en de gegevens omtrent selectieve inzameling van de verschillende distributiebedrijven kan worden berekend dat het totale aanbod aan organisch afval in 1996 minimum 13.800 ton bedroeg.
Tabel 28. Aanbod organisch afval van de distributiesector in 1996 (in ton per jaar)
Aanbod
Bron : Jaarverslagen en mondelinge mededeling.
(¡) Aldi, Spar, Cora, Macro, É
De verwachting is dat het totale aanbod in de toekomst niet veel zal veranderen en dat de verdeling (50/50) verpakt - onverpakt afval gelijk blijft.
c Verwerking
Het organisch afval van distributiebedrijven wordt in Vlaanderen voor een deel selectief ingezameld, het overige deel wordt nog integraal met het overige bedrijfsafval verwijderd.
De GIB-groep zamelt een deel van het verpakte en onverpakte organisch afval in.
De gescheiden ingezamelde hoeveelheid is lager dan het potentieel berekend in Tabel 28. Een deel van het selectief ingezamelde afval wordt gecomposteerd, een belangrijk deel wordt afgevoerd naar een verwerkingseenheid in Vlissingen (cf.
2.3.2.1b.2). In de eenheid in Vlissingen wordt het distributieafval dat verpakt is, eerst ontpakt en gescheiden van de verpakking, waarna het afgevoerd wordt als brijvoeder voor varkens. Het niet-verpakte distributieafval wordt verkleind of vermoesd en eveneens afgevoerd als brijvoeder voor varkens. Het
verpakkingsafval komt in aanmerking voor recyclage als voldoende hoeveelheden van een zelfde soort verpakking beschikbaar zijn. Enkel zuiver plantaardig distributieafval komt in aanmerking voor deze verwerking.
De Colruytketen zamelt het organisch afval in alle winkels in Belgi‘ gescheiden in en brengt het naar het centrale verdeelpunt in Halle. Daar wordt het organisch afval overgeslagen in een container (40 ton per week) en vervoerd naar de composteerinstallatie (Van Rymenant in Schendelbeke) of naar een drogingsinstallatie voor veevoer (Veurne). De kosten zijn voor beide
verwerkingstechnieken ongeveer gelijk en bedragen inclusief transportkosten circa 2.000ÊBEF per ton. Het Colruytsysteem heeft verschillende voordelen die echter tot op heden, niet voor alle bedrijven gelden, namelijk :
− alle bedrijven van de keten nemen deel aan de gescheiden inzameling aangezien dit centraal kan worden opgelegd
− er is ŽŽn centraal verzamelpunt
− er wordt gebruik gemaakt van de bestaande logistiek doordat dezelfde vrachtwagen het afval en de leveringen vervoert naar en van het verzamelpunt, waardoor de transportkosten laag zijn
De toekomstperspectieven voor deze sector als leverancier van de
basisingredi‘nten voor de brijvoeding zijn zeer goed, aangezien het een vrij makkelijk controleerbare sector is wat betreft bijvoorbeeld hygi‘nisatie.
Het ontpakken van de verpakte producten blijkt op een vrij effici‘nte en goedkope manier te kunnen gebeuren door speciale ontpakkingsmachines. De totale kostprijs, inclusief het transport en de verwerking tot brijvoeder voor varkens, blijkt lager te liggen dan de stort- en verbrandingsprijzen.
De verwachting bestaat dan ook dat de selectieve inzameling in de
distributiesector zal toenemen en dat de sector op korte termijn nieuwe initiatieven rond verwerking zal nemen. Belangrijke opmerking is evenwel dat enkel zuiver plantaardige afvalstromen in aanmerking komen voor deze vorm van verwerking tot veevoeder. Voedingsmiddelen die dierlijk materiaal bevatten mogen alleen na behandeling worden gebruikt als veevoeder.
d Knelpunten
− Bij de meeste distributiewinkels is de filiaalhouder zelf verantwoordelijk voor de verwijdering en ontbreekt een centrale stimulans om het organisch afval te selecteren en selectief aan te bieden.
− De mogelijkheden tot compostering van voedingsmiddelen die dierlijk materiaal bevatten dienen te worden onderzocht (voornamelijk met betrekking tot hygi‘nisatie).
− Er zijn anno 1999 in Vlaanderen slechts een zeer beperkt aantal composteerbedrijven die organisch bedrijfsafval mogen verwerken.
Bovendien wordt de capaciteit van de bestaande bedrijven volledig benut door GFT-afval.
− Organisch afval van de groente- en fruitafdeling van een aantal distributiebedrijven gaat in de retourkisten terug naar de veiling. Bij aankomst op de veiling is dit afval zodanig vervuild dat nuttige toepassing, compostering of vergisting niet meer mogelijk zijn.
2.3.1.9 Gelatineproductie
a Beschrijving sector
De grondstoffen om gelatine te produceren zijn runderbeenderen en
varkenszwoerden. Het collageen van deze grondstoffen vormt de gelatine. V——r
de extractie worden de huiden en de beenderen behandeld met zoutzuur of zwavelzuur.
De gelatine wordt in meerdere stappen met warm water ge‘xtraheerd uit
varkenshuiden. Men bekomt een verdunde oplossing gelatine (6 ˆ 8 %) die wordt gefilterd, gede•oniseerd, geconcentreerd en gesteriliseerd. De geconcentreerde gelatine wordt vervolgens afgekoeld, gebroken en afgezeefd.
Wanneer men uitgaat van beenderen dan worden deze eerst gemalen en ontvet.
Daarna worden de fosfaten opgelost. Het organisch gedeelte van de
gedemineraliseerde beenderen is osse•ne. Osse•ne wordt al dan niet via een zuivering met karnemelk omgezet tot gelatine.
b Aanbod
De totale hoeveelheid organische stromen uit de gelatinesector bedraagt ruim 12.000 ton, in hoofdzaak zuiveringsslib.
Tabel 29. Aanbod organische stromen in de gelatineproductie (in ton per jaar)
Organische stromen Aanbod Opmerkingen
Zuiveringsslib 12.000 − DS : 2 %
Ander plantaardig organisch afval 350
Totaal 12.350
Bron : Fevia (1998)
c Verwerking
Het zuiveringsslib kan gebruikt worden als meststof of bodemverbeterend middel, als een gebruikscertificaat wordt bekomen via Vlarea.
Het ander plantaardig organisch afval uit Tabel 29 is in feite beendermeel dat als meststof wordt verwerkt.
2.3.1.10 Gistproductie
a Beschrijving sector
Deze sector levert voornamelijk grondstoffen voor de brood- en banketbakkerij.
De productie van gist gebeurt in gistingskuipen. Deze kuipen worden gevuld met water, een hoeveelheid biet- of rietmelasse (energiebron) en hulpgrondstoffen (vitamines, groeifactoren, stikstof, fosfaat, É). Deze voedingsbodem wordt ge‘nt met een moedercultuur. Nadat de gisting ten einde is, worden de gistcellen afgescheiden van het wort. De gist wordt vervolgens geconcentreerd tot gistroom.
Deze wordt verder verwerkt tot verse gist (DS circa 30 %), tot instantgist (DS 95 %) of tot een verdunde gistroom voor bakkerijen.
b Aanbod
Het totale aanbod aan organische stromen in de sector van de gistproductie bedraagt 7.450 ton, waarvan 7.000 ton zuiveringsslib.
Tabel 30. Aanbod organische stromen in de gistproductie (in ton per jaar)
Organische stromen Aanbod
Vinasse 450
Zuiveringsslib 7.000
Totaal 7.450
Bron : Fevia (1998)
c Verwerking
Het slib en de vinasse worden op het land gebracht.