Relevante ontwikkelingen
Deelprogramma 2.3: Bedrijvige stad
Met dit deelprogramma zorgen we voor een goed ondernemersklimaat in onze gemeente. We bieden ondernemers maximaal de ruimte om te ondernemen. Met aantrekkelijke en bereikbare werklocaties, klantgerichte dienstverlening en ondersteuning. Voor het ondernemingsklimaat is ook de arbeidsmarkt van betekenis. Ons arbeidsmarktbeleid is te vinden in Programma 1: Werk en inkomen.
Beleidsvelden
• Samenwerken met bedrijvenverenigingen • Bedrijvigheid breed stimuleren
• Aansluiting vraag en aanbod van werk bevorderen • Handelsrelaties met buitenland bevorderen • Werken aan een goed aanbod werklocaties • Ontwikkeling ZZP en start-ups
Met de volgende indicatoren wordt de werking van ons beleid in dit deelprogramma gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Indicator(en) Behaald 2016 Beoogd 2017 Behaald 2017
Aantal nieuwe bedrijfsvestigingen door starters 1.521 > 1.744 1.853
Aantal hectare uitgegeven bedrijventerrein 6.85 > 5 24,5*
% leegstaand kantoorvloeroppervlakte 11,2% < 2016 9,8%
Rapportcijfer tevredenheid ondernemer 6,7 > 6,5 -
* naast verkoop van 24,5 ha is er ook 22,3 hectare verhuurd voor langere tijd.
Daarnaast verantwoorden we onder dit deelprogramma voor zover bekend de volgende wettelijke
indicatoren. De gegevens halen wij conform wet en regelgeving van de website "Waar staat je gemeente". Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Wettelijke indicator(en)
2014 2015 2016 2017
Aantal vestigingen van bedrijven per 1.000 inwoners in de leeftijd 15-64 jaar
104 106 110 114
2.3.1 Samenwerken met bedrijvenverenigingen
Eind 2014 zijn wij in het Convenant Ondernemend Groningen met het georganiseerde bedrijfsleven overeengekomen dat wij gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het stimuleren van de economie en
werkgelegenheid in Groningen. De convenantpartners stellen middelen en capaciteit beschikbaar voor vooral strategische projecten maar ook gebiedsgerichte projecten. Er wordt gewerkt met een open agenda waarbij iedereen nieuwe initiatieven kan aandragen. De intensieve samenwerking met het bedrijfsleven mondt uit in gezamenlijke projecten en activiteiten.
49
Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie indicator(en) Behaald
2016
Beoogd 2017
Behaald 2017
Aantal gezamenlijke projecten met bedrijvenverenigingen
- >22 >30
Wat wilden we bereiken in 2017?
We wilden de verdergaande samenwerking met het bedrijfsleven al werkende weg uitwerken door het gezamenlijk uitvoeren van projecten en activiteiten.
Wat hebben we hiervoor gedaan?
• Ondersteunen van en samenwerken met de Koepel Economische Agenda;
• Uitvoeren van gemeenschappelijke projecten van bedrijfsleven, kennisinstellingen en gemeente; • Uitvoeren evaluatie van het Fonds Ondernemend Groningen.
Conclusie
Met de Economische Agenda en G-kwadraat heeft het bedrijfsleven meer de regie kunnen pakken in de samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en de overheid, de Triple Helix. De Koepel heeft bijgedragen aan het verbeteren van de samenwerking waardoor meer nieuwe projecten en initiatieven van de grond zijn gekomen. In 2017 hebben we specifiek ingezet op het doorontwikkelen van de Koepel. Naast de bedrijvenverenigingen en VNO-NCW zijn ook de Hanzehogeschool, het Noorderpoort en het Alfa-college onderdeel van de koepel. Deze
deelnemers hebben zich het afgelopen jaar gezamenlijk ingezet om op een nieuwe manier te gaan werken. Ze werken toe naar een meer strategisch agenda zettende werkgroep. Met hulp van het lectoraat "ondernemen in verandering" van het Alfa College en Hanzehogeschool hebben deze partijen een nieuwe werkmethode ontwikkeld. Deze methode passen ze begin 2018 toe op het onderwerp waterstof en vervolgens ook op andere thematische thema's. Daarnaast is door het verenigd bedrijfsleven, de gemeente Groningen en Marketing Groningen gewerkt aan het
ontwikkelen van een City Monitor waardoor de stand van de economie inzichtelijk wordt gemaakt. Verder wordt met de bedrijvenverenigingen een gezamenlijk onderzoek opgestart naar de
toekomst van de Finse haven. Hiervoor zijn in 2017 afspraken gemaakt. Vanuit de stichting Beveiliging Bedrijfsomgeving Groningen hebben we de beveiliging op de bedrijventerreinen collectief georganiseerd. Er is in verschillende projecten samengewerkt zoals bij Eurosonic Noorderslag,onder andere door het organiseren van een ondernemerscongres en in het project bussen uit de straat.
We hebben een extern onderzoek laten uitvoeren naar het functioneren van het Fonds Ondernemend Groningen. Hieruit is naar voren gekomen dat het Fonds wordt gewaardeerd en dat de meerwaarde wordt erkend. De aanbevelingen zijn meegenomen. Op basis van het raadsvoorstel is daarmee de het Fonds voor onbepaalde tijd vastgelegd waardoor, mede voortkomend uit de evaluatie, strategische projecten met een langere looptijd worden ontwikkeld.
2.3.2 Bedrijvigheid breed stimuleren
We stimuleren bedrijvigheid in brede zin en we ondersteunen ondernemers. Extra aandacht besteden we aan starters en aan duurzaam ondernemen.
50
Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie-indicatoren Behaald 2016 Beoogd 2017 Behaald 2017 Aantal bedrijfsbezoeken 570 > 500 550
Aantal adviesgesprekken met startende ondernemers
80 100 80
Aantal adviesgesprekken horeca 800 700 >700
Aantal begeleide bedrijfsverhuizingen 25 20 > 20
Wat wilden we bereiken in 2017?
We ondersteunen en stimuleren werkgevers en ondernemers om te ontwikkelen en te groeien.
Wat hebben we hiervoor gedaan?
• Bedrijven diensten op maat verleend; • (Startende) ondernemers gestimuleerd;
• Ondersteunen van ZZP-ers en kleine zelfstandigen; • Duurzaam ondernemen gestimuleerd.
Conclusie
We hebben enkele projecten opgestart, zoals het intelligente rioolsysteem, samen met ondernemers op de Euvelgunne, er is vanuit de VBZO-academie een bijeenkomst geweest over klantgericht ondernemen. Samen met de provincie onderzoeken we of autonome mobiliteit een economisch perspectief heeft in onze regio. Ook zijn er op verschillende MKB
ondernemersavonden die we organiseren samen met de gemeente Assen, de regio Groningen-Assen, UWV en MKB waar gemiddeld 250 ondernemers op af komen. Samen met inkoop is een leveranciersdatabank opgezet. Een makkelijke manier om meer lokale ondernemers in beeld te brengen. Ook is er een aanbestedingskalender ontwikkeld waar we per categorie het MKB onder de aandacht brengen. Door verbetering van onze informatievoorziening, zowel op de website als telefonisch en per mail, is het aantal daadwerkelijke gesprekken met startende bedrijven gedaald. Ook zien we dat b.v. een kamer van koophandel zijn informatievoorziening verbeterd heeft waardoor startende bedrijven de meeste informatie op deze manier al ophalen.
We hebben verschillende prijzen ondersteund waardoor het ondernemerschap gestimuleerd wordt. De Groninger ondernemingsprijs is gewonnen door Innocore en de Jonge ondernemersprijs door Reimer ter Velde. Het meest innovatieve bedrijf Justin van Vliet heeft de Innovatie Award gewonnen. Verder hebben we nog de Anner Award die is gewonnen door Janine Huizeling en de meest sympathiekste Ondernemer is de heer Kuil geworden.
Afgelopen jaar hebben Groningse bedrijven goed gescoord in de Deloitte Technology Fast50, de top 100 snelst groeiende technologiebedrijven van Nederland. Er stonden 8 bedrijven uit Groningen in deze ranking, twee meer dan het jaar ervoor. Ook bij de Gazellen Awards deden bedrijven uit stad en ommeland het goed. Dit zijn bedrijven waar de omzetgroei over de afgelopen 3 jaar meer dan 20% is geweest. Groningen heeft zichzelf samen met Noord-Nederland op de kaart gezet door de Top Dutch campagne, een campagne om bedrijven en ondernemingen naar het Noorden te halen.
Afgelopen jaar hebben wij in samenwerking met de Regio Groningen-Assen een onderzoek uit laten voeren door het bedrijf Innovatiespotter naar innovatieve bedrijven in de regio. De belangrijkste bevinding uit het onderzoek is dat naast de traditionele indeling van topsectoren
51
veel meer bedrijven actief zijn op het gebied van innovatie. Dit biedt perspectief op ontsluiting en verbinding van andere dan de traditioneel innovatieve bedrijven in innovatieve netwerken ("cross-overs"). Daarnaast zijn verbindingen over gemeentegrenzen heen interessant en uitdagend. Het aantal startende ondernemers is significant toegenomen ten opzichte van het jaar ervoor. 1.517 in 2016 en 1.853 in 2017 (Cijfers &S Groningen).
2.3.3 Aansluiting vraag en aanbod van werk bevorderen
We streven naar een arbeidsmarkt waar werkgevers kunnen beschikken over de juiste arbeidskrachten en waar zoveel mogelijk mensen meedoen in een betaalde baan. We ondernemen of steunen activiteiten die werkgevers ondersteunen in hun personeelsbeleid. Het beleid om mensen op weg te helpen naar de arbeidsmarkt is te vinden in Programma 1: Werk en inkomen.
De steeds intensievere samenwerking met het regionale bedrijfsleven mondt uit in gezamenlijke projecten en activiteiten in 2016 om samen te zorgen voor meer werkgelegenheid: meer reguliere banen, maar
bijvoorbeeld ook meer leerwerkplekken, stageplaatsen en garantiebanen.
Wat wilden we bereiken in 2017?
Samen met het (regionale) bedrijfsleven willen we projecten en activiteiten organiseren en bevorderen die de werkgelegenheid stimuleren.
Wat hebben we hiervoor gedaan?
• Projecten voortkomend uit de Economische agenda samen met het bedrijfsleven uitgevoerd; • Stimuleren van kennisdeling in het bedrijfsleven op het gebied van HRM;
• Personeelscarrousels opgezet;
• Aankomende professionals in contact gebracht met Groningse bedrijven;
Conclusie
We hebben gesprekken voortgezet met studieverenigingen waarbij we de verbinding tussen talent en bedrijfsleven organiseren. Er is weer een metaalcarrousel opgezet in samenwerking met de arbeidsmarkt regio Groningen, diverse metaalbedrijven MSO. Een succesvol traject waarbij mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een baan vinden. Er zijn afgelopen jaar 10 mensen uitgestroomd met een baan. Onder de noemer Industrieplein Noord (IPN) heeft NPal (noordelijke vereniging van industriële bedrijven) activiteiten uit op het snijvlak van industrie en arbeidsmarkt opgezet. Het is in 2015 opgezet, dit ook met ondersteuning van de gemeente Groningen en ook afgelopen jaar hebben we dit ondersteund om meer MKB-bedrijven lid te laten worden van de community.
2.3.4 Handelsrelaties met het buitenland bevorderen
We willen Groningen uitbouwen tot een sterke economische regio in Europa. We bevorderen de samenwerking met het Groningse bedrijfsleven en helpen mee om buitenlandse investeringen in Noord-Nederland uit te lokken. Door betere verbindingen ondersteunt Groningen Airport Eelde de
internationalisering van onze economische clusters. Het beleid om onze kennissectoren in internationaal perspectief te stimuleren en te profileren, vindt u in deelprogramma 2.1: Groningen kennisstad. Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie indicator(en) Behaald
2016
Beoogd 2017
Behaald 2017
Aantal (handels)projecten met het buitenland 15 >15 >20
52
We willen onze (handels) contacten met Noord-Duitsland en China continueren. Deze contacten moeten zoveel mogelijk gedragen worden door, en ten goede komen aan het Groningse bedrijfsleven, in
samenwerking met de drie noordelijke provincies.
Wat hebben we hiervoor gedaan?
• Onze (handels) contacten en projecten voorgezet met Noord-Duitsland en China;
• Internationale projecten samen met het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen uitgevoerd; • Groningen Airport Eelde gefaciliteerd.
Conclusie
De voor 2017 gestelde doelen, het continueren van de (handels)contacten met Noord-Duitsland en China zijn ruimschoots gehaald. Er zijn meer dan 15 handelsprojecten met het buiten land ontstaan.
Er is in 2017 ingezet op de Duitsland strategie, waarmee een kader is neergezet voor een meerjarenplanning. De contacten met Oldenburg, Bremen en Hamburg zijn verdiept en verder uitgebreid door de samenwerking met Berlijn en de Nederlandse ambassade. Groningen heeft met Bremen en Oldenburg de trilaterale
samenwerking geactualiseerd. Daarbij is een focus aangebracht op digitalisering, mobiliteit en duurzaamheid. Als "City of Health" is actief de verbinding gelegd met relevante clusters en (kennis) instellingen in Noord Duitsland om kansrijke projecten (van start ups en gevestigde bedrijven en instellingen) te versnellen en aan elkaar te verbinden. Daarmee zijn voor diverse Groningse partners (zoals het Universitair medisch centrum Groningen, ERIBA, Health Hub Roden) de deuren geopend. Tevens is samen met het Universitair medisch centrum Groningen de basis gelegd voor X-Tream (50:50 joint venture Hamburg-Groningen), een samenwerkingsplatform waarmee de internationale farmaceutische industrie en daarmee verbonden bedrijvigheid naar Hamburg en Groningen gehaald moet worden.
Er heeft in april 2017 een handelsmissie plaatsgevonden naar Tianjin, naar aanleiding van de opening van de Wuqing Campus van de Hanzehogeschool. De handelsmissie markeert de start van de samenwerking van de Hanzehogeschool met de TUTCM-universiteit in Tianjin en de versterking van de handelsbevordering door het Groningen Office. Daarmee is de deur geopend voor Nederlandse ondernemers en kennisinstellingen in de regio.
Uit een follow-up is gebleken dat een van de meegereisde ondernemers naar Tianjin in 2017 een forse groei in China kent (Lode B.V.) en de onderzoekssamenwerking van de Hanzehogeschool met TUTCM goed loopt. Het IZ-instrumentarium wordt efficiënt ingezet en dat maakt het mogelijk dat de besluitvormingsprocessen en de uitvoering van handel bevorderende activiteiten eveneens efficiënt verlopen. Naast activiteiten die meetellen voor de prestatie-indicatoren, en waarvan er bovenstaand een aantal zijn genoemd, hebben er nog meerdere andere initiatieven plaatsgevonden waarmee ondernemers of branches zijn ondersteund of gepromoot.
Samen met de NG4 is op 10 oktober in Brussel het Top Dutch Festival georganiseerd in het kader van de European Week of Regions and Cities. Met 40% deelnemers uit Europa was het als netwerkbijeenkomst succesvoller dan voorgaande edities, bovendien hebben we ons als samenwerkend Noord-Nederland geprofileerd bij Europese stakeholders en beïnvloeders met een indrukwekkend cultureel-economisch avondprogramma.
Voor het verder ontwikkelen van Groningen Airport Eelde is in 2017 6 miljoen euro beschikbaar gesteld door de raad. Samen met het beschikbaar gestelde budget van de andere aandeelhouders kan Groningen Airport Eelde weer verder werken aan de toekomst. Ook heeft de raad besloten de aandelen beschikbaar te stellen. De verwachting is dat met het beschikbaar gestelde budget voldaan wordt aan de eisen voor een nieuw luchtvaartbesluit.
53
2.3.5 Werken aan een goed aanbod werklocaties
Op bedrijventerreinen, kantorenparken en locaties voor (grootschalige) detailhandel is meer dan de helft van de werkgelegenheid in de stad geconcentreerd. We noemen dit onze werklocaties. We streven naar een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor werkgevers. Daarin bieden we een divers aanbod van nieuwe en bestaande werklocaties voor zoekende bedrijven en het zittende bedrijfsleven.
Wat wilden we bereiken in 2017?
We wilden de positieve ontwikkeling van kaveluitgiftes vasthouden en ongeveer 5 hectare afzetten op Westpoort, Zernike of Eemspoort. Ook wilden we doorgaan met de economische marketing van de stad en actieve acquisitie plegen op onze werklocaties. In relatie tot gebiedsontwikkelingen wilden we ook een beeld schetsen van de kwaliteit van onze werklocaties.
Wat hebben we hiervoor gedaan?
We hebben samengewerkt aan het aan verbeteren werklocaties door middel van cocreatie en cofinanciering. We zijn verder gegaan met vermarkting en acquisitie van onze werklocaties. En hebben een monitor
werklocaties ontwikkeld.
Conclusie
2017 was een bijzonder jaar voor de gemeente Groningen als het gaat om de verkoop van kavels. We hebben 24,5 hectares verkocht aan bedrijven. De economische groei had in het afgelopen jaar al geleid tot een grotere verplaatsingsdynamiek. De (acquisitie)gesprekken die we voerden leidden ook tot daadwerkelijke verkoop.
In een groeiende Stad zien we naast een dalende leegstand in de detailhandel, ook dalende leegstand in de kantorenmarkt en de bedrijfsruimtemarkt. We willen dan ook de juiste randvoorwaarden voor bedrijvigheid blijven scheppen om te kunnen (door)groeien. We hebben daarom samengewerkt met bedrijven aan het een aantrekkelijk vestigingsklimaat door te werken aan; een aanpak voor het MartiniTradePark, een visie voor het gebied rondom de Ulgersmaweg en een aanpak voor kantorenpark Kranenburg.
Om zicht te houden op de kwaliteit van en tevredenheid over onze werklocaties hebben we een monitor werklocaties ontwikkeld. De monitor is in samenwerking met de bedrijvenvereniging ook doorontwikkeld tot een online monitor; www.groningencitymonitor.nl.
2.3.6 Ontwikkeling ZZP en Start-ups
We stimuleren de economie en bedrijvigheid in de wijken met kansen voor ondernemers om te groeien. Daarmee leveren we een bijdrage aan de leefbaarheid en de werkgelegenheid in de wijken. We stimuleren start-ups en werken mee aan initiatieven voor het huisvesten van zelfstandigen zonder personeel (zzp-ers) en startende bedrijfjes in de wijken.
Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie indicator(en) Behaald
2016
Beoogd 2017
Behaald 2017
Aantal startende ondernemers 1.521 >1.744 1.853
Wat wilden we bereiken in 2017?
We willen dat Groningen een “start-up city” is en blijft. We willen ook in 2017 de ontwikkeling van de community stimuleren. Daar past bij dat het in Groningen gemakkelijk moet zijn om passende huisvesting te vinden als starter en als ZZP-er.
54
We hebben geluisterd naar ondernemers en hun huisvestingswensen. Waar mogelijk denken we mee en hebben we collectieve huisvestingswensen (bedrijfsverzamelgebouwen), broedplaatsen en incubators gefaciliteerd. Verder hebben we de doorgroei van het platform "Founded in Groningen" mogelijk gemaakt.
Conclusie
Groningen is een start-up-city; met 1.853 start ups (starters) in 2017 is de doelstelling ruimschoots gehaald. Het programma "Founded in Groningen" is officieel gestart vanaf 1 januari en heeft al enkele succesvolle opbrengsten gehad. Naast het hebben van een brand en portal wordt er nu aan verschillende verbeterpunten in het ecosysteem gewerkt. Een voorbeeld van een verbeterpunt is het hebben van kwalitatief betere startup ideeën. Voorbeeldprojecten in 2017 zijn: start-ups meet startups in Bremen, het event Founder Talks en een gezamenlijk bezoek aan Angel Island. Daarnaast subsidieerden we verschillende initiatieven, werkten we actief samen met Startup Delta en zijn we continu in gesprek met spelers in het ecosysteem. We zien in de vastgoedsector steeds meer initiatieven voor bedrijfsverzamelgebouwen, broedplaatsen en incubators. Als gemeente hebben we dit mogelijk gemaakt door planologische medewerking en planologische medewerking (voorbeelden hiervan zijn: Cube050, Het Kwadraat en MyOffice Winschoterdiep 50). Ook denken we mee met de initiatiefnemers als zij een broedplaats willen beginnen of verhuizen.