• No results found

TJOE-KAT LIANG.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "TJOE-KAT LIANG. "

Copied!
112
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

oewôi

.Bengawan Solo

No. 26. JULI 1931 TAON KA 3.

(2)

K m \ /

(3)
(4)
(5)

OLEH;

TJOE-KAT LIANG.

(6)

Rasa-rasanja koerang betoel itoe perkataan ; „brani kerna bênar, takoet kerna salah," hanja Jang sering berboekti : „brani kerna dasarnja brani, jang pengetjoet kendati benar toch takoet djoega

(7)

HEROaOIVO

Anaknja Badjak toewa dari Bengawan Solo OLEH

T J O E - K A T LIANQ.

I.

D I P I T E N A H . .

Jtpe w?ktoe iampoe-lampoenja p e n d o e d o e k Bandjarne^ra soedah sama menjala, kerna matahari soedah silem di sabelah barat dan tjoeatja soedah remeng-remeng amper gelap.

S o e a r a n j a a n g k o e p moelai k a d e n g a r a n d i s a n a - s i n i , s a m e n t a r a k e a d a ' a n p o e n t e r b e n a m d a l e m k a s o e n j i a n . T a p i i t o e t i d a m e m b i k i n k a d e n g a r a n s o e a r a t i n d a k a n n j a s a t o e o r a n g b e r d j a l a n k r o d o n g i n diri d e n g e n k a i n n j a j a n g , k e n d a t i tjoeatja t e l a h s a m a r , t o c h m a s i h k a - Uatan a d a kain j a n g s ä n g e t m a h a l .

ia b e r t i n d a k m e n o e d j o e k a d j o e r o e s a n p a s a r , jang d i w a k t o e m a l e m m a s i h a d a d j o e g a o r a n g d j o e w a l a n s a t e k a m b i n g , k a - t j a n g g o r e n g , o b i r e b o e s d a n l a e n - l a e n d j a - d j a n a n m a l e m .

T a p i m e n d a d a k ia t e l a h k a l o e w a r k e n k o e t o e k a n d e n g e n s o e a r a p l a h a n k e r n a k a k i - n j a k e s a n d o e n g b a t o e j a n g m e m a n g b a n j a k

(8)

DIPITENAH

m a l a n g - m e l i n t a n g d i t e n g a h s t r a a t . Ia b e r - d j a l a n lagi, t a p i belon a d a s a p o e l o e h t i n d a k k o m b a l i i a k e s a n d o e n g p o e l a , m a k a ia d j a d i b e r t j e k e t d a l e m h a t i n j a .

„ A d a a l a m a t a p a t a h ini ? " d e m i k i a n l a h ia m e n a n j a p a d a diri s e n d i r i .

l a berdiri s a b e n t a r , m e n g a w a s i n k a s a p o e t e r t e m p a t , t a p i s a m o e a s e p i , r o e m a h - r o e m a h n j a o r a n g T i o n g - h o a k e b a n j a k a n t j o e m a tinggal p i n t o e n j a s a d j a jang m a s i h t e r p e n t a n g , s e d e n g b a r a n g d a g a n g a n n j a s o e d a h s a m a d i b a w a m a s o e k .

' S e k a r a n g i a i n g a t b a h o e a ia s o e d a h t i d a m e m p o e n j a i k a j o e - a p i lagi, m a k a ia l a l o e b e r t i n d a k m e n g h a m p e r i n itoe s a l a h s a t o e r o e m a h , k e r n a b i a s a n j a k e n d a t i s o e d a h k o e - koet, a s a l p i n t o e n j a m a s i h t e p e n t a n g o r a n g m a s i h b i s a d a p e t beli a p a - a p a , t a p i m e n d a d a k s a e k o r a n d j i n g b e s a r telah m e m b o e r o e p a d a n j a s e r a j a m e n g g o n g g o n g t i d a brentinja.

K o m b a l i i a k a l o e w a r k e n k o e t o e k a n s e r a j a b a l i k e n b a d a n b e r t i n d a k ka laen r o e m a h , t a p i d i s i n i p o e n i a d i s a l a k a n d j i n g , d a n nistjaja i a s o e d a h t e n d a n g i t o e b i n a t a n g k a l o e t i d a d j o e s t r o e i a m e n o l e h ka d j o e r o e s a n barat, d i m a n a i a liat s i n a r n j a l a m p o e minjak t a n a h d a r i s a b o e w a h r o e m a h p a p a n ketjil, lintjak d a g a n g a n n j a m a s i h b e l o n d i b a w a m a s o e k , j a n g i s i n j a t i d a l e b i h t j o e m a s a d i k i t g a m b i r , m e n j a n , k l e m b a k , r o k o , k a j o e - a p i d a n l a e n - l a e n b a r a n g k a p e r l o e a n h a r i - h a r i .

(9)

DIPITENAH

Ia l a n t e s m e n g h a m p e r i n d a n d a p e t k e n j a n g m e n o e n g g o e i t o e d a g a n g a n a d a s a t o e n j o n j a m o e d a s e d e n g d o e d o e k d i a m s e r a j a t o e n - d o e k i n k e p a l a n j a .

„ N j o n j a , s a j a m a o e beli k a j o e - a p i , " k a t a i t o e o r a n g d e n g e n s o e a r a p l a h a n .

T a p i i t o e n j o n j a t i d a d a p e t d e n g a r p e r k a - t a ' a n n j a s i p e m b e l i , m a k a i a t e r o e s b e r t o e n - d o e k t i d a b e r g e r a k .

„ N j o n j a , n j o n j a , " k a t a p o e l a i t o e o r a n g ,

„ s a j a m a o e beli k a j o e - a p i . "

Itoe n j o n j a s e k a r a n g kaliatan s a d i k i t k a g e t , ia a n g k a t m o e k a n j a d a n l a n t e s t e r n j a t a b a h o e a i t o e m o e k a a d a b a s a h d e n g e n a e r m a t a , r o e p a n j a s e d a r i t a d i ia t o e n d o e k s a b e n a r n j a s e d e n g m e n a n g i s .

Itoe o r a n g m e n g a w a s i n s a b e n t a r , k a m o e - d i a n i a b e r k a t a p o e l a :

„ S a j a m a o e beli k o r e k - a p i , " s e r a j a k a s i h s a t o e o e w a n g r i n g g i t a n .

„ O , t i d a a d a k o m b a l i n j a , " k ä t a i t o e n j o n j a ,

„ k a l o e a d a o e w a n g ketjil s a d j a . "

S i p e m b e l i r o g o h iket p i n g g a n g n j a , s a t e l a h l a m a b a r o e l a h b i s a d i d a p e t k e n o e w a n g t e - n g a h a n r o e p i a h , d j a d i m o e s t i d a p e t o e w a n g k o m b a l i a n a m p a t p o e l o e d e l a p a n c e n t s a t e - n g a h , k e r n a h a r g a k a j o e - a p i p a d a i t o e m a s a t j o e m a s a t o e c e n t s a t e n g a h .

Itoe n j o n j a laloe a m b i l s a m o e a o e w a n g jang a d a d a l e m petinja, t a p i t j o e m a a d a t i g a p o e l o e a n e m cent, dari a n g k i n iket p i n g -

(10)

DIPITENAH

g a n g n j a ia tjari t j o e m a bisa d i d a p e t d e l a p a n c e n t s a t e n g a h , d j a d i s a m o e a m a s i h k o e r a n g a m p a t c e n t b o e a t k o m b a l i a n n j a . K a b e t u e l a n d a r i d a i e m t e l a h k a l o e w a r s a t o e n j o n j a t o e w a .

„ M a m a h , ' ' kata i t o e n j o n j a m o e d a , „ a p a m a m a h a d a o e w a n g a m p a t c e n t ? "

„ T i d a a d a , " d j a w a b i t o e m a m a h s e r a j a g o l e n g k e n k e p a l a n j a .

„ A h , t i d a a d a k o m b a l i a n n j a , m a s , " k a t a i t o e n j o n j a m o e d a , p a d a s i p e m b e l i , d e n g e n r o e n a s o e s a h .

Meliat i t o e s a m o e a jang m e n j a t a k e n b a g i - m a n a s a n g e t k a m i s k i n a n n j a i t o e n j o n j a , hatinja i t o e o r a n g m e r a s a s a n g e t t e r h a r o e , h i n g g a l a m a ia berdiri d i a m s e r a j a m a s i h p e g a n g i n itoe k a j o e - a p i jang ia h e n d a k beli, s a m p e k a m o e d i a n i t o e n j o n j a b e r k a t a poela :

„ S o e d a h l a h s e k a r a n g d i a m b i l s a d j a , o e w a n g n j a b e s o k a t a w a loesa p o e n b o l e h . "

„ A p a n j o n j a p e r t j a j a T' m e n a n j a i t o e o r a n g s e r a j a t e r t a w a s a d i k i t .

S i n j o n j a t e r s e n j o e m s e m b a r i m a n g g o e t i n k e p a l a s a m e n t a r a i t o e o r a n g l a l o e b e r t i n d a k p e r g i . T a p i s e s a m p e n j a d i s a t o e t e m p a t g e l a p d i b a w a h p o t h o e n w a r o e , t i d a d j a o e d a r i sitoe, ia laloe berdiri d i a m d e n g e n hati m e r a s a kasian m e n g a w a s i n s a d j a k a d j o e - r o e s a n n j a i t o e n j o n j a m o e d a jang s e k a r a n g telah t o e n d o e k i n lagi m o e k a n j a b o e a t m e n e - r o e s k e n ia p o e n j a k a d o e k a ' a n , s e d e n g ia p o e n j a i b o e p o e n t e l a h d o e d o e k d i

(11)

DIPITENAH

s a m p i n g n j a d e n g e n r o e p a j a n g s o e s a h s e k a l i . B e b r a p a s a ' a t k a m o e d i a n , kaliatan d a t e n g s a t o e o r a n g lelaki b e r b a d a n g e m o e k p a k e b a d j o e jas poetih, t j e l a n a n j a batik d a n s e - p a t o e n j a pantoffel p o e t i h , m e m b a w a t o e n g k e t , p a k e p e t m a l e m d a n d i m o e l o e t n j a a d a i s e p r o k o d e n g e n p i p a h d a r i t o e l a n g kalong.

Koetika meliat ia, i t o e d o e w a p r a m p o e a n , a n a k d a n i b o e , kaliatan d j a d i t e r k e d j o e t d a n berdiri d e n g e n r o e p a k e t a k o e t a n , h i n g g a d a l e m h a t i n j a i t o e o r a n g j a n g m a s i h berdiri d i a m d i t e m p a t g e l a p m e n d j a d i bertjeket, m a k a d e n g e n p l a h a n ia d j a l a n m e n d e k e t i n s o e p a j a bisa d e n g a r a p a j a n g m a r i k a bitjaraken.

„ B a g i m a n a ? " m e n a n j a itoe lelaki d e n g e n s o e a r a tertahan k e r n a ia gigit p i p a h r o k o n j a . Itoe njonja m o e d a tida bisa m e n d j a w a b h a n j a t o e n d o e k m e m a n d a n g k a b a w a h .

„ S e k a r a n g b e t o e l - b e t o e l s a j a b e l o n b i s a b a j a r , 'ntjek B i a n - s i o n g , " a c h i r n j a d j a w a b i t o e n j o n j a m o e d a . „ T o c h t a d i s i a n g saja s o e d a h b i l a n g , tiga hari lagi, t e n t o e s a j a bajar, s a j a s e d e n g menantil;en d a t e n g n j a kiriman o e w a n g d a r i D j a t i l a w a n g .

„ T i d a bisa, t i d a bisa m e n o e n g g o e l a g i , "

kata i t o e lelaki jang ternjata n a m a n j a B i a n - s i o n g d e n g e n s o e a r a d i b i k i n k e r e n . „ S a p e r t i tadi a k o e s o e d a h kasih m e n g a r t i , k a l o e ini s o r e k a o e t i d a b i s a bajar, n a h b o l e h pilih sadja d o e w a d j a l a n jang a k o e telah kasih îaoe, d i b o e w i a t a w a m e n o e r o e t . "

(12)

DIPITENAH

Itoe n j o n j a m o e d a t i d a bisa m e n d j a w a b , b a d a n n j a g o e m e t e r d a n p i p i n j a m e r a h l a n ­ t a r a n m a r a h , t a k o e t d a n m a l o e t e r t j a m p o e r d j a d i s a t o e koetika m e n d e n g a r p e r k a t a ' a n n j a B i a n - s i o n g j a n g p a l i n g b l a k a n g .

T j o e m a m a m a h n j a jang s e k a r a n g b i s a b e r k a t a :

„ B a h B i a n - s i o n g , t a r o l a h p e r a s a ' a n k a s i a n s a d i k i t a t a s p e n g h i d o e p a n kita o r a n g - o r a n g p r a m p o e a n j a n g d i sini tida m e m p o e n j a i s e n d e r a n . K a l o e o e p a m a s i Kwi t o e r o e t a p a

j a n g k a o e i n g i n k e n , b a g i m a n a nanti d j a d i - n j a ? A p a t a h p e n g h i d o e p a n n j a t i d a a k e n m e n d j a d i r o e s a k b o e a t s a o e m o e r n j a ? Ia m a s i h m o e d a , b a h Bian-siong, i a m a s i h m o e d a , ja, m a s k i d j e l e k - d j e l e k t o c h m a s i h a d a m e m p o e n j a i p e n g h a r e p a n b o e a t d i h a r i

b l a k a n g "

„ E n t j i m , " k a t a B i a n - s i o n g , s e k a r a n g d e ­ n g e n s o e a r a r a d a a l o e s , „'ntjim t e n t o e n j a b e l o n p e r n a h d e n g a r o w e e s i a - s i a k e n o r a n g p r a m ­ p o e a n , b o e k a n ? K e n a p a m o e s t i masih s a d j a b a n j a k s a n g s i , t i d a pertjaja, s e d e n g o w e e s o e d a h b i l a n g b o e a t p e n g h i d o e p a n si Kwi d a n ' n t j i m s e n d i r i , s e k a r a n g d a n k a m o e d i a n h a r i , d j a n g a n koeatir, o w e e j a n g t a n g g o e n g t i d a nanti b a k a l k a k o e r a n g a n . T j o e m a m e m a n g s i Kwi ini k e p a l a b a t o e sekali s i h , d i o m o n g i n d a r i a l o e s s a m p e kasar, dari k a s a r s a m p e a l o e s lagi, t a p i s e l a l o e t i d a m a o e menoeroet,

b o e k a n t a h o r a n g b i s a d j a d i d j e n g k e l ? "

(13)

D I P I T E N A H . . .

„Betoel d j o e g a b a h B i a n - s i o n g p o e n j a p e r k a t a ' a n , " kata i t o e n j o n j a t o e w a , „ b a h B i a n - s i o n g b e l o n p e r n a h bikin t e r l a n t a r o r a n g - o r a n g p r a m p o e a n , tapi b a h B i a n - s i o n g m o e s t i i n g e t , s e b a b b a h B i a n - s i o n g t o c h s o e d a h m e m p o e n j a i a n a k istri "

„ S o e d a h , ' n t j i m , d j a n g a n b a n j a k bitjara ! "

B i a n - s i o n g m e m o e t o e s i n o m o n g a n n j a i t o e o r a n g t o e w a . „ P e n d e k n j a s e k a r a n g o w e e t i d a m a o e b a n j a k o e r o e s a n lagi, k a l o e t i d a m a o e ja s o e d a h , t i d a koeratig o r a n g p r a m p o e a n j a n g lebih tjantik, o w e e s e n d i r i p o e n d j a d i bentji p a d a s a t o e p r a m p o e a n k e p a l a b a t o e b a g i t o e m a t j e m . T a p i s e k a r a n g d j o e g a i t o e o e t a n g m o e s t i d i b a j a r k a l o e t i d a d j a n g a n m e n j e s a i d i b l a k a n g kalih ! "

Itoe n j o n j a m o e d a s e k a r a n g d o e d o e k lagi, t e k a p m o e k a n j a s e r a j a m e n a n g i s k o m b a l i D e n g e n t i n d a k a n p i a h a n i t o e p e m b e l i k a j o e - a p i j a n g s e d a r i tadi b e r d i a m m e n g a - w a s i n d a r i t e m p a t g e l a p , m e n g h a m p e r i n s e r a j a b e r k a t a ;

„Njonja, s a j a d a t e n g a k e n m e n o e l o e n g k a o e . B e r a p a k a o e p o e n j a p i n d j e m a n p a d a i n i b a b a h , s a j a b o l e h t o e l o e n g talangin b o e a t bajarin d o e l o e , k a m o e d i a n k a l o e k a o e s o e d a h d a p e t o e w a n g b o l e h b a j a r k o m b a l i p a d a s a j a . "

Itoe a n a k d a n i b o e j a n g s e d e n g d a l e m k a s o e s a h a n l a l o e m e m a n d a n g d e n g e n r o e p a

(14)

DIPITENAH

h e r a n d a n k a g o e m a d a s a t o e o r a n g t i d a t e r k e n a l t a w a r i n p e r t o e l o e n g a n d e m i k i a n . T a p i B i a n - s i o n g s e n d i r i kaliatan g o e s a r s e ­ kali, ia m o e n d o e r s a t o e t i n d a k d e n g e n m a t a m e m b e l a l a k .

„ H a , k a o e m a o e t j a m p o e r laen o r a n g p o e n j a p e r k a r a ? " k a t a n j a . „ K a o e o r a n g d a r i m a n a ? H a r t a k a o e b r a p a g o e d a n g , b r a n i s o m b o n g i n k e k a j a ' a n di sini ? "

„ S a j a t i d a kaja, t a p i s a j a brani k o r b a n k e n s e g a l a a p a j a n g s a j a a d a p o e n j a b o e a t m e - l i n d o e n g i n t i n d a s a n d a n p e r b o e a t a n k o t o r t e r h a d e p p a d a o r a n g - o r a n g j a n g l e m a h ! "

d j a w a b i t o e o r a n g d e n g e n berdiri t e g a k d a n s e k a r a n g kaliatan njata r o m a n n j a jang a n g k e r , koelit m o e k a n j a item m a n i s , t a n d e s d a n b e r k i l a t - k i l a t , b i b i r n j a t e r t o e t o e p r a p e t , i d o e n g n j a m a n t j o e n g d a n s o r o t m a t a n j a jang t a d j e m m e m a n t j a r - m a n t j a r p e n o e h k e b r a n i a n jang l o e w a r biasa O e s i a n j a d i k i r a b a r o e d o e w a p o e l o e h lima t a o n .

M e n d e n g a r s o e a r a n j a i t o e o r a n g j a n g t e t a p , t e r o e t a m a koetika s o r o t m a t a n j a k e n a b e r a d o e , B i a n - s i o n g t e l a h d j a d i k o e n t j o e p d e n g e n m e n d a d a k , k e r n a ia m e r a s a b a h o e a ia s e d e n g b e r h a d e p a n d e n g e n s a t o e o r a n g j a n g t i d a b o l e h d i b o e a t s e m b a r a n g a n .

„ O , ini t j o e m a p e r k a r a ketjil, m a s , p e r k a r a ketjil s e k a l i , " k a t a B i a n - s i o n g jang s e k a r a n g s o e a r a n j a t e l a h b e r o b a h d j a d i m a n i s .

„ T j o e m a p e r k a r a p i n d j e m , o e w a n g t i d a s a -

(15)

DÎPITENAH

b r a p a , t a p i s o e d a h s a m p e w a k t o e n j a m o e s t i d i b a j a r "

T a p i i t o e o r a n g m o e d a t i d a p e r h a t i k e n p e r k a t a ' a n n j a B i a n - s i o n g , h a n j a t e l a h m e n a n j a p a d a i t o e n j o n j a t o e w a ;

„ B r a p a n j o n j a p o e n j a o e t a n g ? "

— „ P o k o k n j a t j o e m a d o e a p o e l o e h l i m a r o e - p i a h , t a p i l a n t a r a n s o e d a h l a m a m a k a s e k a r a n g s a m a r e n t e n n j a d j a d i t i g a p o e l o e h lima r o e p i a h . S a j a t j o e m a m i n t a t e m p o t i g a h a r i lagi t e n t o e d i b a j a r l o e n a s , m e n a n t i k e n k i r i m a n o e w a n g d a r i a n a k p r a m p o e a n s a j a j a n g laen d i D j a t i l a w a n g . "

— „ N j o n j a s e k a r a n g b o l e h p a k e d o e i o e o e w a n g d a r i s a j a b o e a t bajarin i t o e o e t a n g , nanti k a l o e o e w a n g d a r i D j a t i l a w a n g d a t e n g , n j o n j a b o l e h g a n t i . " S e r a j a b e r k a t a d e m i k i a n i t o e o r a n g m o e d a t e l a h k a l o e w a r k e n o e w a n g - n j a , t a p i B i a n - s i o n g s o e d a h d o e l o e i n b e r k a t a :

„ T i d a o e s a h , m a s , t i d a o e s a h . B i a r i n l a h nanti s a d j a kaloe o e w a n g n j a s o e d a h d a t e n g s a d j a i a - o r a n g b o l e h b a j a r p a d a s a j a , m a s a k a o e j a n g t i d a kenal b i s a b a g i t o e b a e k , t a p i s a j a m a s i h t i d a t a o e m a l o e b o e a t t i d a t r i m a d j o e g a i t o e p e r m i n t a ' a n t e m p o t i g a hari ? "

S a t e l a h b e r k a t a d e m i k i a n , z o n d e r p a m i t a n lagi l a l o e B i a n - s i o n g balikin b a d a n d a n p e r g i d e n g e n t i n d a k a n t j e p e t .

„ T a p i , n j o n j a , " kata i t o e o r a n g t i d a t e r ­ k e n a l , „ s o e d a n j a t a s e k a l i i a a d a m e m p o e n j a i m a k s o e d jang t i d a . b a e k , m a k a s a j a r a s a

(16)

DIPITENAH

p a l i n g b e n a r k a o e trima s a d j a ini o e w a n g , biar d o e l o e d i sini, s o e k o e r k a l o e kiriman jang dari D j a t i l a w a n g s o e d a h d a t e n g , t a p i k a l o e b e l o n d a n i t o e o r a n g kedjem k e b o e r o e d a t e n g lagi, ini k a o e b o l e h l a n t e s g o e n a k e n b o e a t b a j a r p a d a n j a . "

T i d a bisa m e n a m p i k d a n d j o e g a t i d a b i s a h a t o e r k e n trima kasih i t o e i b o e d a n a n a k trima i t o e o e w a n g . D e n g e n a e r m a t a n j a telah m e n g a l i r k o m b a l i , m a r i k a m e r a s a t e r h a r o e a t a s k e b a e k a n n j a i t o e o r a n g jang t o c h s a m a sekali b e l o n d i k e n a l . Inilah ini, sifatnja i t o e k a l e n g - k a p a n j a n g d i b e r i k e n o l e h T o e h a n p a d a m a n o e s i a . J a n g b a e k ini a d a s a t o e m a n o e s i a , t a p i jang d j a h a t tadi p o e n a d a s a t o e m a n o e ­ s i a d j o e g a .

Itoe n j o n j a t o e w a t i d a l o e p a m e n a n j a s i a p a d a n d a r i m a n a i t o e o r a n g b a e k jang t i d a terkenal. T a p i j a n g d i t a n j a t e l a h d j a w a b d e n g e n s a t o e s e n j o e m a n s e r a j a g o l e n g k e p a l a .

„ T i d a p e r l o e k a o e t a o e s i a p a s a j a , n j o n j a , k e r n a t i d a a d a g o e n a n j a , " k a t a ia s e r a j a m e m b o n g k o k m e m b e r i h o r m a t h e n d a k b e r - laloe. T a p i s a b e l o n n j a i a b e r t i n d a k m e n ­ d a d a k d a t e n g s a r o m b o n g a n o p a s j a n g d i k e p a l a i n o l e h s a t o e Mantri-politie, s a m a s i a p a a d a t o e r o e t d j o e g a B i a n - s i b n g jang m e n o e n d j o e k p a d a i t o e o r a n g s e r a j a berkata :

„Ini d i a , h a j o l e k a s t a n g k e p 1"

D e n g e n s i g r a i t o e o r a n g m o e d a l a n t e s d i r i n g k o e s .

(17)

DIPITENAH

„ A d a a p a s a j a d i t a n g k e p ? " i a m e - n a n j a .

„ D i a m ! " s a n g M a n t r i - p o l i t i e m e n j e n t a k s e r a j a delikin matanja, k a m o e d i a n m e n a n j a p a d a B i a n - s i o n g : „ D i m a n a ia s o e d a h s e m b o e n i k e n b a r a n g n j a ? "

B i a n - s i o n g m e n o e n d j o e k d i s a t o e t e m p a t g e l a p d i b a w a h p o e h o e n , d i m a n a a d a b e r - t o e m p o e k - t o e m p o e k b a t o e b e s a r .

S i g r a o r a n g p a s a n g l e n t e r a d a n k o e t i k a ditjari b e n a r s a d j a d i s i t o e t e l a h k e d a p e t a n s a b o e n g k o e s m a d a t g e l a p jang t e r o e n d j o e k . M e n d a d a k gilar matanja i t o e a n a k m o e d a t e l a h m e n j a l a , m e m a n d a n g p a d a B i a n - s i o n g d e n g e n k a g o e s a r a n j a n g tida terkira-kira.

„ H a , o e l e r b e r b i s a h ! " d e m i k i a n l a h k a t a ia d e n g e n s o e a r a s a p e r t i g o e n t o e r , „ k a o e p o e n j a p e r b o e a t a n m e m p i t e n a b a k e n d i t a g i h d e n g e n r e n t e n n j a ! ! ! ! "

B e r b a r e n g d e n g e n i t o e , l a n t a r a n k a g o e s a - r a n n j a ia telah b r o n t a k d a n t a m b a n g j a n g m e n g i k e t t a n g a n n j a t e l a h m e n d j a d i p o e t o e s , t a p i k e r n a d i b l a k a n g p o e n d a k n j a ia a d a d i ' i k e t d e n g e n laen t a m b a n g p o e l a m a k a i t o e o r a n g - o r a n g P o l i t i e d e n g e n g a m p a n g t e l a h b i s a r i n g k o e s k o m b a l i d a n s e k a r a n g i a p o e n j a t a n g a n d i b l e b e t s e b a g i l e p e t p a d a b a d a n n j a .

„ E h , b r a n i mati jah ? " k a t a i t o e M a n t r i - politie s e r a j a a n g k a t k a r w a t n j a d i s a b e t k e n p a d a m o e k a n j a i t o e o r a n g t a n g k e p a n , j a n g

(18)

DIPITENAH

m a n a t e l a h m e n g e n a k e n b a g i a n m a t a n j a s e d e n g s a b e t a n n j a a d a b a g i t o e h e i b a t , h i n g g a t i d a t e m p o p o e l a ia p o e n j a i<epala t e l a h d j a d i t e k l o k d a r i lantaran t i d a t a h a n s a k i t n j a , d a n l a l o e ia d i g o e s o e r p e r g i d e n g e n t i n d a k a n s e m p o j o n g a n k e r n a s a b e n a r n j a i a d a l e m k e a d a ' a n s a t e n g a h p a n g s a n

Meliat d e m i k i a n i t o e n j o n j a t o e w a t e l a h k a l o e a r k e n d j e r i t a n .

„ O h , m a m a h , k a s i a n s e k a l i i t o e o r a n g j a n g b a e k " k a t a s a n g a n a k d e n g e n s o e a r a t e r h a r o e

(19)

II,

P E N G A M O E K A N H E I B A T B e s o k h a r i n j a . . .

M a t a - h a r i s o e d a h moelai lingsir ka s a b e l a h barat, t a p i p a n a s n j a m a s i h belon k o e r a n g a n . D i t e n g a h d j a l a n a n b a t o e - b a t o e s a p e r t i d i ­ b a k a r , h i n g g a o r a n g - o r a n g d a r i p a g o e n o e n g a n j a n g d j a l a n m e m b a w a b a r a n g - b a r a n g b l a n - d j a ' a n n j a , m o e s t i s a m a n i e m a k e t e l o e m p a h a t a w a k a s o e t jang terbikin d a r i o e p i h , t e l a - p o k a n p o e h o e n p i n a n g , s o e p a j a k a k i n j a t i d a m e l e p o e h .

K w i - n i o s a m a i b o e n j a s e d e n g d o e d o e k d i a m m e m a n d a n g k a d j a l a n a n b e s a r , r o e p a n j a k a l i a t a n d o e k a d a n s e d i h .

K w i - n i o s o e d a h m e n i k a h , t a p i t i d a b r o e n - t o e n g b a r o e m e n d j a d i k e m a n t e n a n e m b o e l a n i t o e s o e a m i t e l a h m e n i n g g a l d o e n i a . Itoelah a d a n a s i b , p e r o e n t o e n g a n n j a t i d a b a e k s a p e r t i ia p o e n j a 'ntji jang tinggal d i D j a t i l a w a n g , d i m a n a i a h i d o e p t i d a k a k o e r a n g a n b e r s a m a s o e a m i n j a . T a p i a n t a r a K w i - n i o d a n i t o e s o e d a r a t o e w a j a n g a d a d i D j a t i l a w a n g , o e s i a n j a t e r p a o e t b a n j a k s e k a l i , k e r n a s a b e - n a r n j a a n t a r a i a - o r a n g a d a laen p a p a h . I b o e n j a d o e l o e m a s i h g a d i s t e l a h m e n i k a h d e n g e n G o e i Liok - h i a m d a n b e r a n a k s a t o e p r a m p o e a n d i k a s i h n a m a K i a u w - n i o , jalah i t o e 'ntji d i D j a t i l a w a n g , k a m o e d i a n 1 3

(20)

PENGAMOEKAN HEIBAT

b e r a n a k lagi t i g a , s a m o e a n j a lelaki, t a p i s a t o e - p e r s a t o e telah m e n o e t o e p m a t a s e d a r i m a s i h ketjii, a k e n s a s o e d a h itoe, L i o k - h i a m t e l a h m e n o e t o e p m a t a t i n g g a l k e n s a n g istri d a n K i a u w - n i o jang i t o e w a k t o e s o e d a h r o e m a d j a - p o e t r i . A m p a t t a o n k a m o e d i a n i b o e n j a t e l a h m e n i k a h p o e l a d e n g e n s a o r a n g s h e T j i a , d a r i s i a p a ia d a p e t s a t o e a n a k p r a m p o e a n jaitoe K w i - n i o . D e m i k i a n l a h m a k a a n t a r a K w i - n i o d a n K i a u w - n i o b o e k a n s a d j a o e m o e r n j a t e r - p a o e t b a n j a k , h a n j a d j o e g a b e r i a e n a n s h e . T a p i a n t a r a i a - o r a n g b e r d o e w a a d a terikat d e n g e n s a t o e tali kaijinta'an s e b a g i s o e d a r a p o e t o e s a n p e r o e t s a d j a . K i a u w - n i o tjinta p a d a K w i - n i o b o e k a n s a d j a s e b a g i s o e d a r a t o e w a p a d a jang m o e d a , m a l a h p o e n i a - p o e n j a o p e n d a n s a j a n g b o l e h b o e a t mewakilin i b o e ­ nja. Koetika K i a u w - n i o m e n i k a h K w i - n i o b a r o e beroesia lima t a o n , d a n k o m b a l i s a n g e t tida b e r o e n t o e n g , a j a h n j a t e l a h m e n o e t o e p m a t a , h i n g g a K w i - n i o h i d o e p s e n d i r i a n s a m p e m e n - d j a d i b e s a r t j o e m a d a l e m p e m i a r a ' a n i b o e n j a .

K e d j a d i a n s e m a l e m m a s i h t e r o e s terpera d a l e m m a t a n j a i t o e i b o e d a n a n a k , b a g i m a n a njata sekali d j a h a t d a n r e n d a h n j a B i a n - s i o n g jang telah m e m p i t e n a h p a d a i t o e o r a n g m o e d a B o e m i p o e t r a l a n t a r a n i a - i t o e m e r i n t a n g i n k a h e n d a k n j a jang m e s o e n i .

„ M a m a h , " k a t a K w i - n i o d e n g e n s o e a r a p l a h a n , „ k e a d a ' a n kita s e k a r a n g a d a d a l e m b a h a j a , k e r n a i t o e d j a h a n a m B i a n - s i o n g t e n - 1 4

(21)

PENGAMOEKAN HEIBAT

t o e n j a t i d a m a o e s o e d a h kaloe n i a t a n n j a jang kedji b e l o n k e s a m p e a n . S a j a koeatir s a b e n t a r ia d a i e n g iagi b o e a t l a n d j o e t k e n i a - p o e n j a g a n g g o e a n . "

„ M o e s t i n j a bagitoe, K w i , " d j a w a b s a n g m a m a h „ T a p i kita t o c h s e k a r a n g a d a o e w a n g jang b o l e h boeat bajarin kita p o e n j a o e t a n g p a d a n j a . Kaloe ia d a t e n g iagi kita b o l e h k a s i h k e n d a n ia nistjaja t i d a a d a m e m p o e n j a i a l e s a n poela b o e a t b e r l a k o e k o e r a n g a d j a r s a p e r t i jang s o e d a h . "

— „ T a p i , m a m a h , ia nanti p a k e laen d j a - lan a h , lebih b a e k kita p i n d a h s a d j a k a D j a t i l a w a n g "

S a n g i b o e m e n g e l a h n a p a s d a n s a b e i o n n j a i a berkata poela, m e n d a d a k telah s a m p e d i s i t o e s a t o e a n a k m o e d a , b e r b a d a n t e g a p , r o m a n n j a d j e l e k tapi m e n j e n a n g k e n lantaran s o r o t m a t a n j a p e n o e h k a t o e l o e s a n , s a m e n i a r a di b a w a h p i p i n j a j a n g s a b e l a h kiri a d a s a t o e t o m p e l ketjil j a n g t i d a m e n a m b a h k a d j e l e - k a n n j a .

K w i - n i o m e n g a w a s i n d e n g e n p e n o e h perhatian k a m o e d i a n i a t e l a h b e r s e r o e h d e n g e n s o e a r a n j e r i n g :

„ O , m a m a h , ini s i T j i a u w - i i a n g "

S a n g i b o e m a s i h m e n g a w a s i n t e r o e s k e r n a ia p o e n j a pengiiaian belon m e m a s t i k e n , t a p i koetika i t o e a n a k m o e d a s e r a j a t e r t a w a d a t e n g m e n g h a m p e r i n , itoe n j o n j a t o e w a p o e n l a n t e s bertreak :

1 5

(22)

PENGAMOEKAN HEIBAT

„Ah, ja, betoel ini s i b e n g a l "

D a n d e n g e n t a n g a n [ a n g g o e m e t e r a n i a l o e i a p e g a n g poendal<nja i t u e a n a k n i o e d a j a n g b n e k a n laen d a r i tjoeijoenja, a n a k p e r t a m a dari Kiauvv-nio jang s o e d a h m i n g g a t pergi d a r i r o e m a h oraiig t o e w a n j a d a n s a - h i n g g a s e k a r a n g s a s o e d a h d e l a p a n taon l e b i h b a r o e l a h ia kaliatan balik

„ H e , ini a n a k , b e s a r n j a s o e d a h s a p e r t i k o e d a , " k a t a poela i t o e m a m a h - t j a n g s e r a j a t o e n t o e n t a n g a n n j a t j o e t j o e n j a d i a d j a k m a - s o e k k a d a l e m .

„ S a j a l e k a s kenalin p a d a n j a l a n t a r a n liat t o m p e l n j a , m a m a h , t o m p e l n j a j a n g t i d a b i s a l i a n g , " k a t a K w i - n i o .

„ K a o e s a b e n a r n j a t e l a h n g e l a j a p k a m a n a , Liang, k a m a n a ? " d e m i k i a n l a h t e r o e s o e d j a n p e r t a n j a ' a n , „ t i d a k a r o e a n k a b a r w a r t a n j a , s a m p e o r a n g t o e w a d i sini s a m o e a d j a d i k o e a - tir da n b o e a t pikiran s a d j a . A p a betoel m e n o e - r o e t k a t a n j a o r a n g k a o e p e r g i n j a m e n g i k o e t i n s a t o e t o e k a n g s o e n g l a p dari H o n g - y a n g ? "

T j i a u w - l i a n g m a n g g o e t i n k e p a l a s e r a j a t e r t a w a .

„Betoel, ' m a , betoel, o w e e i k o e t m e n g o e m - b a r a s a m a o r a n g H o n g - y a n g , " d j a w a b n j a .

— „ S a m p e d i m a n a s a d j a k a o e n g e l a j a p b a g i t o e ? "

— „ D i s a l o e r o e h t a n a h D j a w a , k a m o e d i a n m e n j e b r a n g k a S u m a t r a , B o r n e o , C e l e b e s , t e r o e s S i n g a p o e r d a n S i a m , "

(23)

PENGAMOEKAN HEIBAT

— „Ah, a h , a n a k g e n d e n g , p e r l o e n j a a p a mengikoptin o r a n g tida k a r o e a n - k a r o e a n , k a l o e mati d i t e n g a h d j a l a n b a g i m a n a ? A b i s s e k a r a n g k a o e p o e i a n g h a s i l n j a a p a ? "

— „Hasiinja, ' m a ? hasilnja ini . . . S e r a j a m e n g o e t j a p d e m i k i a n T j i a u w - l i a n g t e l a h b o e k a t o e t o e p a n n j a s a t o e potji t h e e jang s a k o e t i k a i t o e d a r i d a l e m m a n a t e l a h lontjaî k a l o e w a r s a p a s a n g b o e r o e n g g r e d j a jang s e m b a r i b e r b o e n j i t e r b a n g p e r g i k a laen t e m p a t .

„ E h . . . k a t a i t o e m a m a h - t j a n g s e r a j a m e l o n g o .

S a m e n t a r a K w i - n i o p o e n t e l a h b e r s e r o e h l a n t a r a n m e r a s a t e r h e r a n - h e r a n .

„Itoe d j i - i e , 'toe, mentjoeri t e l o r , " k a t a p o e l a T j i a u w - l i a n g s e r a j a m e n o e n d j o e k p a d a K w i - n i o .

„ H i s " kata s a n g bibi.

„ B e t o e ! , " k a t a T j i a u w - l i a n g s e r a j a s o d o r k e n t a n g a n d j a m b r e t b a d j o e n j a s i bibi „Ini l i a t ! "

B e n a r s a d j a ia d a p e t k e n s a b o e t i r telor a j a m .

„Ah,- s i bengal, p i n t e r s e k a l i , " k a t a K w i - n i o s e r a j a t e r t a w a .

D a n s a n g m a m a h - t j a n g p o e n d j a d i g e g e t o e n t e r t j a m p o e r g i r a n g jang t j o e t j o e n j a s e k a r a n g bisa m a e n s o e l a p a n bagitoe b a g o e s .

„ K a o e s o e d a h balik b r a p a h a r i . L i a n g ? "

d e m i k i a n l a h itoe o r a n g t o e w a m e n a n j a p o e l a .

— „ S o e d a h s a t o e m i n g g o e ini, ' m a . "

— „ B r a n g k a t d j a m b r a p a d a r i r o e m a h ? "

(24)

PENGAMOEKAN HEIBAT

— „ B r a n g k a t s a b e l o n rnata-hari terbit, d a n m a m a h a d a kirim o e w a n g tiga p o e i o e h lima r o e p i a h b o e a t d j i - i e "

T j i a u w - l i a n g ialoe tri maken o e w a n g t e r s e - b o e t p a d a K w i - n i o , jang telah s a m b o e t i n i t o e d e n g e n p a r a s m o e k a kaliatan m e n d j a d i s e d i h k o m b a l i .

D i a m - d i a m T j i a u w - l i a n g d a l e m h a t i n j a bertjeket, m a k a i a n t e s ia m e n a n j a :

„ K a o e k e n a p a , dji-ie, r o e p a n j a s a p e r t i o r a n g b e r d o e k a d a n a b i s b a n j a k m e n a n g i s ? "

K w i - n i o tida l e k a s m e n d j a w a b m a k a m a - m a h n j a j a n g m e n d o e l o e i n t o e t o e r k e n t e n t a n g p e r b o e a t a n n j a B i a n - s i o n g . S a b e n a r n j a l e b i h d o e l o e i a - o r a n g t i d a t a o e kaloe o e w a n g jang m a r i k a p i n d j e m i t o e a d a o e w a n g n j a i t o e lelaki, k e r n a j a n g t a w a r i n d a n k a s i h d o e - l o e n j a a d a s a t o e p r a m p o e a n , t a p i k a m o e d i a n t a o e - t a o e m e n d a d a k B i a n - s i o n g jartg m e ­ n a g i h . S a s o e d a h m a n a laloe i t o e o r a n g t o e w a t e r o e s k e n m e n o e t o e r t e n t a n g k e d j a d i a n s a m a - l e m , s a o r a n g m o e d a B o e m i p o e t r a tida t e r k e n a l i a n g b a g i t o e baek h a t i a n g s o e r k e n s a t o e p e r t o e l o e n g a n z o n d e r d i m i n t a , t a p i s i a p a t a o e l a n t a r a n i t o e ia s o e d a h k e n a d i p i t e n a h o l e h B i a n - s i o n g d e n g e n t o e d o e h ia s e b a g i s a t o e t o e k a n g s m o k e l m a d a t g e l a p , h i n g g a ia t e l a h k e n a d i t a n g k e p d a n s e k a r a n g t e n t o e n j a m a s i h d i d a l e m t a h a n a n .

„ S i a p a i t o e B i a n - s i o n g , ' m a ? " T j i a u w - l i a n g m e n a n j a d e n g e n s o e a r a s a d i k i t b e r o b a h , k a l o e

(25)

PENQAMOEKAN H EI BAT

o r a n g p e r h a t i k e n s o r o t matanja jang m e n d a ­ d a k d j a d i m e n g k r e d e p nistjaja t a o e b a h o e a ia d a l e m k a g o e s a r a n b e s a r .

— „ B i a n - s i o n g o r a n g sini, s o e d a h m e m - poeniai istri, a n a k n j a a m p a t d a n p i a r a ' a n n j a a d a d i s a b e n t e m p a t . "

— „ H m a p a i a o r a n g k a j a ? "

— „ T i d a kaja, k e r n a p a k e r d j a ' a n n j a p o e n t j o e m a d j a d i m a t a - m a t a n j a Pacliter m a d a t . "

T j i a u w - l i a n g m a n g g o e t i n k e p a l a n j a d a n t i d a m e n a n j a lagi.

Koetika m a t a - h a r i s o e d a h a m p e r s i l e m d a n h a w a t i d a b a g i t o e p a n a s poela, T j i a u w - l i a n g laloe k a l o e w a r d j a l a n - d j a l a n m e m o e t e r i n kota. D i s a p a n d j a n g d j a l a n i a m e n o l e h k a s a n a - k a m a r i k e r n a s a b e n a r n j a ia h e n d a k mentjari r o e m a h n j a Mantri-politie, i n g i n liat b a g i m a n a r o e p a n j a i t o e o r a n g b a e k j a n g s e k a r a n g s e d e n g d i t a h a n .

„ S a t o e o r a n g lelaki jang g a r a n g s e k a l i , "

d e m i k i a n l a h a c h i r n j a T j i a u w - l i a n g b e r k a t a s e n d i r i a n koetika s o e d a h meliat m o e k a n j a i t o e o r a n g m o e d a s e d e n g d o e d o e k d e n g e n kalm, d i p o e t e r i n o l e h b e b r a p a o r a n g P o l i t i e , s a t o e t a n d a s e d e n g a d a d i d j a g a keras.

S e s a m p e n j a di r o e m a h , T j i a u w - l i a n g d o e d o e k d e n g e n d i a m - d i a m pikirken s a t o e d a j a baginiana b o e a t m e n o e l o e n g , l a p i s a h i n g g a tjoeatja g e l a p i a t i d a d j o e g a b i s a d a p e t pikir s a t o e d j a l a n j a n g p a l i n g b a e k .

(26)

PENQAMOEKAN HEIBAT

K w i - n i o jang d o e d o e k di d e p a n s a b e n t a r - b e n t a r meliat k a d j o e r o e s a n w e t a n , r o e p a n j a t a k o e t sekali k a l o e - k a l o e B i a n - s i o n g i t o e s o r e d a t e n g p o ê l a T a p i i b o e n j a h i b o e r i n s o e p a j a i a t i d a o e s a h s e l e m p a n g , k e r n a s e k a r a n g t o c h s o e d a h s e d i a o e w a n g b o e a t b a j a r k a l o e b e n a r i a d a t e n g .

„ T j o e m a s a j a k o e a t i r s a d j a , m a m a h , s a j a k o e a t i r , " k a t a s a n g a n a k d e n g e n r o e p a s o e s a h .

S o e d a h t e n t o e i t o e i b o e d a n a n a k s o e s a h h a t i , k e r n a ia b e l o n m e n g a t a h o e i b a h o e a d i s a m p i n g m a r i k a a d a s a t o e p e l i n d o e n g j a n g k o e w a t , s a t o e t a n g a n j a n g s a n g g o e p r e m e s bikin a n t j o e r t o e b o e h n j a B i a n - s i o n g k a l o e ia m e m a n g b r a n i d a t e n g k o m b a l i b o e a t i a n d j o e t k e n n i a t a n n j a j a n g t i d a s e n o n o h . M a r i k a , d a n s a m o e a o r a n g d j o e g a , t j o e m a m e n g a t a h o e i b a h o e a T j i a u w - l i a n g i t o e s e ­ k a r a n g a d a p a n d e i m a e n s o e n g l a p a n , t a p i t i d a p e r n a h pikir b a h o e a s a b e n a r n j a ia s e ­ k a r a n g a d a m e m p o e n j a i k e p a n d e i a n i l m o e silat jang s a n g e t tinggi, d a p e t p e l a d j a r a n d a r i i t o e o r a n g H o n g - y a n g - h o e , jang s a m p e i a ikoetin m e n g o e m b a r a , t i d a p e r t j o e m a , k e r n a p e r l o e n j a b o e a t a a p e t i s e p i t o e p e l a d j a r a n j a n g o e t a m a .

T j i a u w - l i a n g s e d a r i ketjil t e l a h m e n d j a d i s a t o e a n a k jang s a n g e t bengal, m e i i w a t i n b a t e s , h i n g g a s a m o e a o r a n g kira b a h o e a ia bakal m e n d j a d i r o e s a k d a n t i d a b o l e h d i h a r e p .

(27)

PENGAMOEKAN HEIBAT

T a p i m a r i k a t i d a t a o e k a l o e o e g a l - o e g a l a n n j a T j i a u w - l i a n g a d a lantaran t i d a d a p e t p i m ­

pinan jang s a m o e s t i n j a , jang s o e r o e p p a d a n j a , k e r n a s a b e n a r n j a ia a d a m e m p o e n j a i a m b e k a n b e s a r jang bila d a p e t p i m p i n a n b a e k nistjaja bikin ia d j a d i s a t o e o r a n g o e t a m a d i i a - p o e n j a hari k a m o e d i a n .

Koetika a d a d a t e n g s a t o e o r a n g H o n g - y a n g m e n g a m e n di D j a t i l a w a n g , T j i a u w - l i a n g t e l a h d i b i k i n ketarik b o e a t b e l a d j a r i l m o e silat, i t o e k e p a n d e i a n jang ia inginin t a p i s a l a m a n j a t i d a p e r n a h d a p e t o r a n g j a n g bisa m e n d j a d i g o e r o e n j a . D e m i k i a n l a h koetika i t o e o r a n g b e r t o e a l a n g b r a n g k a t pergi, d e n g e n d i a m - d i a m ia b o e n t o e t i n , d i t e n g a h d j a l a n b a r o e l a h i a n j a t a k e n k a i n g i n a n n j a b o e a t m e n g i k o e t p a d a n j a . B e r m o e l a i t o e o r a n g H o n g - y a n g m e r a s a s a n g s i , kerna ia b i s a d i t o e d o e h m e n j o e l i k a n a k o r a n g , t a p i T j i a u w - l i a n g jang tjerdik l a l o e bilang ia t i d a m e m p o e n j a i i b o e b a p a d a n d j o e g a t i d a m e m p o e n j a i s a o r a n g familie d i D j a t i l a w a n g , t e g e s n j a s a b a t a n g k a r a n g , t i d a nanti a d a jang b a k a l riboetin, j a n g m a n a a c h i r n j a i t o e o r a n g p e n g o e m b a r a ' ó n t e l a h trima d j o e g a , a p a p o ê l a i a m e r a s a s u e k a p a d a s i k e p n j a T j i a u w - l i a n g j a n g k e n d a t i m a s i h a n a k - a n a k t a p i s o e d a h kentara k a t j e r d i k a n d a n k e o r a n i a n n j a , t e r o e - t a m a meliat p e n g 'w a k a n n j a j a n g Koewat d a n g e s i t a d a m e m b a w a b a h a n j a n g b a e k b o e a t p e l a d j a r i n i l m o e silat.

(28)

PENQAMOEKAN HEIBAT

M e n g o e m b a r a d a r i s a t o e k a laen t e m p a t , T j i a u w - l i a n g s a m i n g k i n m e m b e r i k e n j a t a ' a n b a h o e a ia a d a m e m p o e n j a i hati t e t a p d a n k e m a o e a n keras, d j o e g a p r i b o e d i n j a s ä n g e t baek, m a k a i t o e g o e r o e d j a d i menjinta sekali, t o e r o e n k e n b a n j a k k e p a n d e i a n , s a l a e n n j a i l m o e silat p o e n b a n j a k lagi laen i l m o e s i h i r , s e b a g i m a n a b i a s a n j a o r a n g dari H o n g - y a n g m e m a n g a d a p a n d e i .

S a t e l a h liwat d e l a p a n t a o n , d j o e s t r o e T j i a u w - l i a n g t e l a h m e m p o e n j a i k e p a n d e i a n j a n g t j o e k o e p , itoe g o e r o e t e l a h b r a n g k a t p o e l a n g ka T i o n g - k o k , k e r n a b a t e s k a m o e s - tiannja ia m e n g o e m b a r a telah s a m p e .

Itoe w a k t o e T j i a u w - l i a n g n j a t a k e n k a i n g i - n a n n j a b o e a t t e r o e s t o e r o e t k a T i o n g - k o k , t a p i s a n g g o e r o e m e l a r a n g d e n g e n bilang b a h o e a T j i a u w - l i a n g h a r o e s p o e l a n g k a t e m p a t n j a k o m b a l i , h a r o e s m e n d j a g a o r a n g t o e w a n j a , k e r n a i a - i t o e s e k a r a n g s o e d a h t a o e b a h o e a s a b e n a r n j a s a n g m o e r i d m a s i h a d a m e m p o e n j a i i b o e - b a p a lantaran k a m o e d i a n s a s o e d a h d j a o e dari D j a t i l a w a n g T j i a u w - l i a n g t e l a h kasih t a o e t e r o e s t e r a n g b a h o e a i a m a s i h m e m p o e n j a i i b o e - b a p a , s e r a j a minta a m p o e n m e n d j o e s t a k e p a k s a lantaran b o e a t s o e p a j a i t o e g o e r o e t i d a m e n d j a d i sangsi., a d j a k p a d a n j a .

Bagitoeiah koetika s a m p e d i D j a t i l a w a n g , T j i a u w - l i a n g s o e d a h m e n d j a d i T j i a u w - l i a n g j a n g laen, t a p i s a m o e a o r a n g tida a d a j a n g

(29)

PENGAMOEKAN HEI BAT . . . . . t a o e b a h o e a i a s e k a r a n g a d a m e m p o e n j a î k e p a n d e i a n i l m o e silat j a n g tinggi s e k a l i .

D e m i k i a n p o e n ia p o e n j a bibi d a n m a m a h - t j a n g t i d a m e n g a t a h o e i , m a k a i a - o r a n g d j a d i k e t a k o e t a n s a d j a k a l o e B i a n - s i o n g d a t e n g m e n g g a n g g o e lagi.

Koetika m e n d e n g a r p e r k a t a ' a n n j a K w i - n i o , T j i a u w - l i a n g d e n g e n m e n d a d a k d a p e t s a t o e pikiran. M a k a w a k t o e m a m a h - t j a n g n j a m a s o e k i a l o e ia b e r k a t a p a d a s a n g bibi ;

„ D j i e - i e , B i a n - s i o n g m o e s t i diliadjar, s o e - p a j a b l a k a n g a n t i d a bisa m e n d j a i a n k e n p o e l a p e r b o e a t a n n j a jang kedji itoe t e r h a d e p p a d a l a e n - i a e n o r a n g p r a m p o e a n . Apa d j i - i e s o e k a t o e r o e t b a n t o e d a j a jang o w e e h e n d a k l a k o e - k e n ? "

— „ D a j a b a g i m a n a , L i a n g ? "

— „Bagini, nanti k a l o e i a d a t e n g p o e l a d j i - i e t i d a o e s a h b a j a r itoe o e t a n g , p o e r a - p o e r a b e l o n p o e n j a o e w a n g . Kanioedian b o l e h njataken j a n g d j i - i e s o e k a t o e r o e t i a p o e n j a k a h e n d a k a n , o e n d a n g ia b e s o k m a i e m d a t e n g kamari, nanti kaloe s o e d a h b e r a d a d i d a l e m , o w e e l a b r a k d a n r i n g k o e s p a d a n j a . "

~ „Ah, Liang, d j i - i e t a k o e t , nanti k a l o e g a g a l b e b a l i k kita d j a d i l e b i h tjilaka."

T j i a u w - l i a n g t e r t a w a .

„ D j a n g a n koeatir, d j i - i e , " katanja, „ o w e e t a n g g o e n g melajanin kendati o e p a m a k a t a i t o e d j a h a n a m a d a m e m p o e n j a i t i g a k e p a l a a n e m t a n g a n . "

(30)

PENQAMOEKAN HEIBAT

S e r a j a b e r k a t a d e m i k i a n T j i a u w - l i a n g a m b i l s a t o e p i s o lipet jang k a b e t o e l a n a d a t e r l e t a k d i lintjak d a g a n g a n , t j o e m a d i g e r a k e n d e n g e n d o e w a d j a r i n j a i t o e p i s o t e l a h m e l e s a t s e b a g i p a s e r jang d e n g e n d j i t o e m e n a n t j e p d i m a t a - n j a s a t o e g a m b a r o r a n g - o r a n g a n j a n g d i t o e l i s d e n g e n a r e n g d a p o e r d i p a p a n d i n d i n g r o e - m a h , jang s a p e r t i b i a s a n j a a n a k - a n a k s o e k a m a e n tjoret di d i n d i n g - d i n d i n g r o e m a h o r a n g . S a n g bibi laloe m e m a n d a n g m o e k a n j a i t o e k a p o n a k a n d e n g e n r o e p a h e r a n , b e r b a r e n g i t o e kapertjaja'arinja laloe t i m b o e l d a n m e n - d o e s i n b s h o e a dirinja s a b e n a r n j a b e r a d a d a l e m s a t o e p e r l i n d o e n g a n jang s e n t a u s a .

T j i a u w - l i a n g berkata p o e l a :

„ B a g i m a n a , d j i - i e , a p a m a s i h s a n g s i o w e e b a k a l t i d a bisa l a b r a k s i d j a h a n a m ? "

— „ B a e k , Liang, b a e k , nanti d j i - i e t o e r o e t l a k o e k e n a p a jang k a o e m a o e , t a p i

d j a n g a n l a h s a m p e d j a d i p e r k a r a b e s a r

d a n d j a n g a n ' m a s a m p e t a o e k e r n a t e n t o e n j a ia t i d a m a o e m e n g i d z i n i n . "

— „ B a e k , d j i - i e t i d a o e s a h koeatir, o w e e t a o e a p a j a n g o w e e m o e s t i b e r b o e a t . "

S e d e n g bagitoe, m e n d a d a k t e l a h k a d e - n g a r a n s o e a r a n j a k e n t o n g a n jang d i p a l o e t i d a

brentinja s e b a g i p e r t a n d a ' a n a d a bahaja b e s a r a t a w a p e r k a r a r a d j a - p a t i .

S a m e n t a r a itoe p o e n s a l o e r o e h t e m p a t m e n d j a d i riboet, o r a n g - o r a n g s a m a lari k a - l o e w a r d e n g e n m e m b a w a s e n d j a t a , k e r n a

(31)

PENGAMOEKAN HEIBAT

m e m a n g s o e d a h d i w a d j i b k e n o l e h negri, a p a ­ bila a d a k e n t o n g tiga p e n d o e d o e k jang lelaki h a r o e s k a l o e w a r d e n g e n b a w a s e n d j a t a b o e a t m e n o e l o e n g p e m b o e n o e h a n a t a w a p e r a m ­ p o k a n .

Di b a w a h s i n a r n j a a p i o b o r kaliatan o r a n g - o r a n g lari b e r s a m b o e t a n s e r a j a b e r t r e a k - t r e a k d e n g e n s o e a r a s a n g e t g e m per.

„Di s a b e l a h m a n a ? " m e n a n j a b e b r a p a o r a n g d e n g e n b e r b a r e n g

„Di d j o e r o e s a n w e t a n , d j o e r o e s a n w e t a n , "

d e m i k i a n l a h s o e a r a - s o e a r a jang m e n d j a w a b . K w i - n i o d a n m a m a h n j a d j a d i s a n g e t k e - t a k o e t a n , t a p i T j i a u w - l i a n g s i g r a g o t o n g k e n lintjak d a g a n g a n n j a d i b a w a m a s o e k , s o e r o e h i t o e bibi d a n m a m a h - t j a n g t o e t o e p p i n t o e , s a m e n t a r a ia s e n d i r i laloe djalan k a l o e w a r m e n g i k o e t i n t o e d j o e a n n j a o r a n g banjak.

T e r n j a t a t e m p a t k a o n a r a n i t o e b o e k a n laen d a r i d i r o e m a h n j a Mantri-politie, d i m a n a telah t e r d j a d i s a t o e hal jang h e i b a t d a n m e n g e r i k e n s e k a l i .

Di plafaran l o e w a r a d a m e n g g l e t a k majitnja d o e w a o r a n g o p a s d e n g e n m a n d i d a l e m d a ­ r a h , s a m e n t a r a d i r o e w a n g a n d e p a n k o m b a l i a d a r e b a h d o e w a majit poela, s a t o e majitnja o p a s d a n j a n g laen a d a majitnja M a n t r i - politie s e n d i r i , s e d e n g d a r a h a d a m e - n g o e m p i a n g m e m e n o e h i n s a l o e r o e h t e m p a t , s a h i n g g a d i d i n d i n g - d i n d i n g p o e n b a n j a k k a t j i p r a t a n .

(32)

PENGAMOEKAN HEIBAT

K e a d a ' a n d i s i t o e a d a m e n g e r i k e n s e k a l i . Kaloetnja d a n r i b o e t n j a b o e k a n m a e n , b e b r a p a o r a n g politie b e r t r e a k d e n g e n r o e p a g o e g o e p m e n g e d j a r k a s a n a - k a m a r i , t a p ! t i d a a d a h a s i i n j a s o e a t o e a p a kerna o r a n g jang i a k o e k e n i t o e p e n g a m o e k a n s o e d a h t i d a kaliatan b a j a n g a n n j a .

S a b e n a r n j a s i a p a t a h jang m e n g a m o e k i t o e ? B o e k a n i a ë n , jalah i t o e o r a n g m o e d a t i d a t e r k e n a l jang d i t a h a n s a m a l e m a t a s t o e d o e - h a n s m o k e l m a d a t g e l a p Itoe s a m o e a a d a g a r a - g a r a n j a B i a n - s i o n g k e r n a s a b e n a r n j a i a s e n d i r i j a n g t a r o i t o e b o e n g k o e s a n m a d a t d i b a w a h p o e h o e n , k a m o e d i a n g o e n a k e n h a k n j a s e b a g i m a t a - m a t a P a c h t e r ia m i n t a p a d a Politie t a n g k e p i t o e o r a n g , d i m a n a , s a l a h n j a P o l i t i e s o e d a h pertjaja s a d j a d a n t j o e m a m a o e m e n g i k o e t i boekti, k e n d a t i i t o e b o e k t i s a b e n a r n j a k o e r a n g s a h k e r n a t o c h t i d a a d a d a l e m b a d a n n j a i t o e o r a n g jang t e r t o e d o e h .

Koetika s a m p e d i r o e m a h n j a M a n t r i - p o l i t i e b a r o e l a h i t o e o r a n g p l a h a n - p l a h a n bisa m e ­ iekin s a d i k i t matanja, jang s e k a r a n g a d a b e r w a r n a m e r a h s a p e r t i b e r l e p o t a n d a r a h lantaran t e l a h d i s a b e t d e n g e n k a r w a t o l e h i t o e p e m b e s a r . S o e d a h t e n t o e s a k i t n j a b o e k a n b o e a t a n , h i n g g a kaliatan ia s a t e n g a h p a n g s a n , t a p i t o c h s a p a t a h r m t i h a n a t a w a k e l o e h a n tida p e r n a h k a d e n g a r a n k a l o e w a r d a r i moeloetnja.

(33)

PENGAMOEKAN HEIBAT

la p o e n j a s a k o e d j o e r b a d a n t e l a h b e r o b a h d j a d i p a n a s s a p e r t i bara, i t o e t e r d j a d i k e r n a m e n a h a n r a s a sakit, p e n a s a r a n d a n g o e s a r jang b e s a r n j a t i d a terkira-kira.

Itoe m a l e m ia t i d a m e n d j a w a b s a p a t a h kata, k e n d a t i ditanjain b e r o e i a n g - o e l a n g , h a n j a t o e n d o e k d i a m t j o e m a s a b e n t a r - b e n t a r o e r a t - o e r a t d i s a i o e r o e h t o e b o e n j a s a p e r t i b e r k l e d j e t a n .

M a n t r i - p o l i t i e kira i t o e l a n t a r a n s e d e n g m e n a h a n s a k i t , m a k a ia laloe s o e r o e h d j a g a s a d j a i t o e o r a n g , a p a lagi h a r i s o e d a h m a l e m , s a m p e b e s o k s a d j a h e n d a k d i b i k i n p e r t a - n j a ' a n p o e l a .

Hari b e s o k n j a k a b e t o e i a n i t o e M a n t r i - politie d a p e t o r d e r b o e a t o e r o e s s a t o e p e r k a r a d i d e s a , m a k a k o e t i k a hari s o e d a h d j a d i s o r e , s a s o e d a h l a m p o e - l a m p o e d i p a s a n g b a r o e i a h ia p r e k s a k o m b a l i i t o e o r a n g t a ­ h a n a n j a n g s a m a i e m .

„ A p a ini s i a n g s o e d a h d i k a s i h m a k a n ? "

m e n a n j a s a n g M a n t r i - p o l i t i e p a d a s a l a h s a t o e o p a s n j a .

„ S o e d a h d i k a s i h t a p i t i d a m a o e , " d j a w a b s i o p a s .

l a m e m a n d a n g m o e k a n j a i t o e o r a n g t a h a ­ n a n s a m p e s a k o e t i k a l a m a n j a , k a m o e d i a n m e n a n j a ;

„ S a b e n a r n j a k a o e o r a n g d a r i m a n a , d a n s i a p a n a m a ? "

Itoe o r a n g m o e d a t j o e m a b a l e s m e n g a w a s i n

(34)

PENQAMOEKAN HEIBAT

s a d j a m o e k a n j a si p e n a n j a , t a p i t i d a m e n - d j a w a b b a r a n g s a p a t a h , h i n g g a i t o e M a n t r i - politie d j a d i m e r a s a d i h i n a k e n .

„ H e , k a o e d j a n g a n k o e r a n g - a d j a r j a ! "

k a t a p o e i a i a d e n g e n s o e a r a keren. „ H a j o l e k a s k a s i h p e n j a o e t a n jang b e n a r ! ! "

K o m b a l i itoe o r a n g t i d a m e n d j a w a b d a n m e m a n d a n g t e r o e s d e n g e n mata s a d i k i t d i - s i p i t k e n s a p e r t i m e n j a t a k e n b a h o e a s i p e n a n j a i t o e a d a s a n g e t r e n d a h d a l e m pengliatannja.

S a t o e o p a s laloe m e n d e k e t i n d a n t e r o e s t a b o k m o e k a n j a i t o e o r a n g d a r i s a m p i n g , h i n g g a d j a d i m e n g g l e b e s l a n t a r a n k e n a d i p i n g g i r k o e p i n g n j a . B e r b a r e n g i t o e p o e n s a t o e o p a s lagi t o e r o e t d j a t o h k e n t a n g a n n j a , r o e p a n j a d i s i t o e m e m a n g s o e d a h a d a m e m - p o e n j a i k a b i a s a ' a n b o e a t s i k s a d a n p a k s a a m b i l p e n g a k o e a n n j a o r a n g - o r a n g j a n g t e r ­

d a k w a .

Itoe o r a n g b e r o n t a k s e r a j a m e n g g e r o e n g , t a p i tali j a n g m e n g i k e t s a l o e r o e h b a d a n n j a a d a t j o e k o e p k o e w a t b o e a t m e n a h a n ia p o e n j a t e n a g a .

„Beri lagi j a n g r a d a l o e m a j a n , M a r t o , "

k a t a i t o e M a n t r i - p o l i t i e d e n g e n s o e a r a kalm^

j a n g d i b i k i n - b i k i n . „Ini, p a k e ini p o e n b o l e h , "

k a t a i a l e b i h d j a o e s e r a j a k a s i h k e n s a n d a l n j a . Z o n d e r m e n a n t i k e n p r e n t a h i t o e d i o e l a n g - k é n lagi, o p a s M a r t o laloe g o e n a k e n i t o e t j e r p o e b o e a t h a d j a r k e p a l a n j a s i o r a n g t a h a n a n .

(35)

PENQAMOEKAN HEIBAT

S e k a r a n g m o e k a n j a i t o e o r a n g m e n d a d a k kaliatan d j a d i laen t i d a s a p e r t i r o m a n n j a jang t a d i , koelitnja j a n g item m a n i s b e r o b a h d j a d i item s e m o e b i r o e s a p e r t i besi w a d j a , m o e l o e t n j a b e r b o e s a , s o r o t m a t a n j a d j a d i b o e w a s s e k a l i d a n h a w a p e m b o e n o e l i a n p o e n l a n t e s m e n d j a d i s a p e r t i o e w a p j a n g m e l i - poetin s a l o e r o e h t o e b o e h n j a .

S a k o e t i k a i t o e ia t e l a h b r o n t a k p o e l a s e m ­ bari m e n g g e r e n g d e n g e n s o e a r a jang l o e a r biasa k e r a s n j a d a n s e k a r a n g i t o e t a m b a n g - t a m b a n g j a n g m e n g i k e t b a d a n n j a t e l a h d j a d i p o e t o e s s a m o e a , b e r b a r e n g i t o e ia b e r b a n g - kit d a n s a k a l i h p o e k o e l o p a s M a r t o t e l a h d j a t o h p a n g s a n .

M a n t r i - p o l i t i e d j a d i k a g e t s e k a l i , t a p i s a b e l o n n j a ia b i s a m e l a r i k e n dirinja, i t o e o r a n g s o e d a h t o e b r o e k ia d a n bikin r o e b o e h p a d a n j a d e n g e n s a t o e t j e k e k a n j a n g k a l a p , k a m o e d i a n p e g a n g k a d o e w a kakinja d i b a n ­ t i n g k a t a n a h s e b a g i o r a n g m e m b a n t i n g k a e n b a s o e h a n d a n s a t o e kalih k e p a l a n j a k e n a t i a n g r o e m a h s a h i n g g a d j a d i p e t j a h , d a r a h n j a s a m p e m e n j i p r a t d i d i n d i n g r o e m a h d a n b i n a s a d i i t o e s a ' a t d j o e g a .

S a m o e a o p a s jang b e r a d a d i s i t o e d j a d i k e t a k o e t a n s a t e n g a h mati, s a m o e a n j a l a l o e s a m a a n g k a t kaki melariken diri, h i n g g a j a n g katinggalan t j o e m a o p a s M a r t o , s i a p a m a s i h keleletan balon bisa b a n g o e n k e n d a t i s o e d a h t e r s e d a r d a r i p a n g s a n n j a .

(36)

PENQAMOEKAN HEIBAT

Meliat m o e k a n j a M a r t o j a n g b a r o e s a n t e l a h p e r h i n a k e n p a d a n j a , i t o e o r a n g m o e d a j a n g s o e d a h d j a d i k a l a p Detoei-betoel laloe p a r a - n i n d a n d e n g e n k a k e d j a m a n d a r i i b l i s i a a n g k a t b a d a n n j a i t o e o p a s , t a n g a n j a n g s a t o e p e g a n g l e h e r , t a n g a n j a n g i a e n p e g a n g s a - b e l a h kakinja d a n laloe d i t i m p a h k e n p a d a

•oedjoeng tiang, t i m p a h a n i t o e a d a b a g i t o e t i e i b a t h i n g g a d e n g e n k a l o e w a r k e n s a t o e d j e r i t a n j a n g ngeri M a r t o t e l a h b i n a s a l a n t a ­ r a n t o e i a n g g e g e r n j a telah m e n d j a d i p o et o e s .

S a s o e d a h b i n a s a k e n i t o e d o e w a k o r b a n , i a l o e i t o e o r a n g lari k a l o e w a r , t a p i d i p e ­ lataran ia telah d i p a p a k o l e h a m p a t o r a n g p e n t j a l a n g jang r o e p a n j a p a l i n g brani d i a n t a r a k a w a n - k a w a n n j a laen, a p a lagi m a r i k a s e k a r a n g s a m o e a a d a m e m b a w a g e g a m a n d i m a s i n g - m a s i n g t a n g a n n j a .

T a p i s e b a g i g a r a n g n j a b o e r o e n g g a r o e d a j a n g s e d e n g b e r t e m p o e r , i t o e o r a n g m o e d a s a w a k t o e i t o e s o e d a h d o e l o e i n m e n e r d j a n g d a n i a n t e s b i s a r a m p a s s a t o e p e d a n g d a r i t a n g a n m o e s o e h n j a , d e n g e n a p a i a ialoe m e m b a b a d b a d a n s i a p a h i n g g a l a n - l e s r o e b o e h m e n g e m b o e s k e n n a p a s n j a

j a n g p e n g a b i s a n . M e l i a t i t o e k a b o e a s a n j a n g m e n g g i r i s k e n , m a r i k a d j a d i k e t a k o e t a n , t i d a t e m p o l a g i laloe m a r i k a s a m a balikin b a d a n m e l a r i k e n diri, t a p i s a t o e j a n g larinja p a l i n g b l a k a n g t i d a t e r l o e p o e t l a g i d a r i b a t j o k a n n j a s i p e n g a m o e k k e n a

(37)

PENQAMOEKAN HEIBAT

' k e p a l a n j a h i n g g a t e r b e l a h d a n d j i w a n j a m e l a j a n g k a r a c h m a t o e l a h .

S a t o e o n a r b e s a r jang s a l a m a n j a b e l o n p e r n a h t e r d j a d i ,

T i d a h e r a n k a l o e d j a d i r i b o e t s e k a l i , k e n - t o n g a n i a n t e s d i p a l o e , t a p i koetika o r a n g b a n j a k t e l a h s a m a d a t e n g , i t o e p e n g a m o e k s o e d a h lari d j a o e , s a m e n t a r a g e l a p n j a s a n g m a l e m t e l a h m e l i n d o e n g i n p a d a n j a h i n g g a o r a n g t i d a bisa s o e s o e l lagi k e r n a t i d a k e t a o e - a n k a m a n a p e r g i n j a .

P e m b e s a r j a n g "lebih t i n p i laloe g e r a k e n s a ' a n t e r o b a r i s a n politie jang a d a d i i t o e t e m p a t , o b o r - o b o r laloe d i p a s a n g h i n g g a t e r a n g n j a s a p e r t i s i a n g h a r i , p e n g e d j e r a n i t o e d i b i k i n d e n g e n b a g i t o e keras, t a p i t o c h a c h i r n j a k e p a k s a m a r i k a m o e s t i p o e l a n g d e ­ n g e n t a n g a n k o s o n g , i t o e p e n g a m o e k t i d a bisa d i t a n g k e p lagi.

Di a n t a r a i t o e k a r i b o e t a n , a d a m e n j e l a p s a t o e s e n j o e m a n , d a n jang t e r s e n j o e m i t o e b o e k a n l a e n d a r i T j i a u w - l i a n g , s i a p a d i a m - d i a m m e r a s a b e r s o e k o e r , i t o e p e n g a m o e k

bisa m e l o l o s k e n dirinja, d a n b e r b a r e n g d e ­ n g e n i t o e i a m e m o e d j i s e r t a k a g o e m i n s a n g e t a t a s i t o e o r a n g poenja k e g a g a h a n d a n k e b r a - nian jang meliwatin t a k e r a n ,

„ M o e g a l a h ia d i l i n d o e n g i n o l e h k e b a e - k a n n j a s e n d i r i , " b a g i t o e l a h k a t a T j i a u w - l i a n g k a m o e d i a n s e r a j a b e r d j a l a n p o e l a n g b o e a t m e n g a s i h t a o e p a d a m a m a h - t j a n g d a n b i b i -

(38)

III.

DAPET BAGIAN

L i w a t s a t o e m i n g g o e k a m o e d i a n

S e b a g i m a n a biasanja, m a l e m - m a l e m d i i t o e t e m p a t s a l a m a n j a a d a soenji, K e n d a t i l e n t e r a - lentera d j a l a n a n selcarang t e l a h d i t a m b a h l e b i h b a n j a k , — s e d a r i a d a n j a i t o e p e n g a - m o e k a n h e i b a t , — tapi t o c h i t o e t i d a m e m ­ bikin d j a d i terlaioe b a n j a k t a m b a h t e r a n g , s a m e n t a r a p e n d o e d o e k l e b i h m e n d j a d i s o e n g - k a n k a l o e w a r p i n t o e lagi, — apa- p o e l a m a r i k a j a n g d j e r i h , — k e r n a m a s i h i n g a t d a n t e r b a j a n g - b a j a n g s a d j a p e n g l i a t a n j a n g m e n g g i r i s k e n d i t e m p a t p e n g a m o e k a n i t o e

O r a n g r o n d a d i t a m b a h d j o e m b l a h n j a , s a l a h s a t o e r o m b o n g a n m e n d a d a k d i t e n g a h d j a ­ l a n a n t e l a h b e r p a p a s a n s a m a s a t o e o r a n g j a n g b e r k r o d o n g d j a s o e d j a n item.

„ S i a p a ? " d e m i k i a n l a h s a l a h s a t o e a n t a r a m a r i k a t e l a h m e n a n j a .

„ A k o e , " d j a w a b i t o e . o r a n g .

„ O , ' b a h B i a n - s i o n g " kata i t o e o r a n g d j a g a - d j a g a s e r a j a m e m b o n g k o k k a s i h h o r m a t .

S i a p a t a h a n t a r a o r a n g - o r a n g politie jang t i d a k e n a l p a d a B i a n - s i o n g , i t o e m a t a - m a t a d a r i P a c h t e r j a n g m e m p o e n j a i h a k d j a l a n m a l e m s a m a d e n g e n o r a n g - o r a n g n i a p a m e - r e n t a h ?

(39)

DAPET BAGIAN

B i a n - s i o n g d j a l a n t e r o e s m e n o e d j o e k a s a b e l a h k o e i o n , d a n k o e t i k a s a m p e d i d e p a n r o e m a h n j a K w i - n i o laloe brenti d a n d e n g e n p l a h a n m e n g e t o k - n g e t o k p i n t o e n j a .

D e n g e n s i g r a p i n t o e t e r b o e k a , s a p e r t i d i d a l e m ' m e m a n g s o e d a h l a m a m e n a n t i k e n , d a n jang m e m b o e k a i n a d a K w i - n i o s e n d i r i . B i a n - s i o n g o e n d j o e k ia p o e n j a t e r t a w a , d a r i m a n a o r a n g liat njata hatinja j a n g s e n a n g s e k a l i .

P i n t o e l a l o e d i t o e t o e p l a g i , d a n d a r i l o e w a r o r a n g t i d a d e n g a r a p a - a p a , s o e n j i s a p e r t i t a d i n j a .

T a p i d i d a l e m s a b e n a r n j a a d a k e d j a d i a n s a b a l i k n j a , k e r n a k o e t i k a B i a n - s i o n g s o e d a h b o e k a ia p o e n j a d j a s o e d j a n , m e n d a d a k T j i a u w - l i a n g m o e n t j o e l d i h a d e p a n n j a d e n g e n t e r t a w a j a n g m e n g a n d o e n g k a b e n t j i a n .

R o e p a n j a i t o e a n a k m o e d a t i d a s a b a r lagi, d a n b o l e h d j a d i d j o e g a m e r a s a d j e m o e k a l o e m e n a n t i k e n s a h i n g g a B i a n - s i o n g m a - s o e k m e n g i n d j e k k a m a r b i b i n j a , m a k a l a n t e s s a d j a i a o e n d j o e k i n d i r i n j a k a l o e w a r d a r i

b l a k a n g p a p a n a l i n g a n .

„ S l a m e t d a t e n g , s o b a t , " k a t a ia d e n g e n k a l m .

B i a n - s i o n g d j a d i t e r k e d j o e t , t a p i ia t i d a b a g i t o e k e d e r , k e r n a ia liat T j i a u w - l i a n g t o c h r o e p a n j a t i d a p e r l o e d i t a k o e t i n .

K w i - n i o s e k a r a n g t i d a b i s a t i d a d j a d i g o e m e t e r a n l a n t a r a n t a k o e t , k e r n a m a s k i b a -

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Sa'abisnja berkata begitoe, itoe orang toea lantes rogo sakoenja, dari mana ia kaloearken satoe tiap jang ter- boengkoes dengen envelop mera, dan seraken itoe pada Keel-am,

Tiada laen dari hat djiwa, saja poenja perkara, Itoe doea orang si Pioen dan Soera. : Lekas soeroe lariJah dengen

„Tapi itoe soeal ada tida baek setali, mas-djeng, kalce kau simpen sadja dalem hati sendiri." „Äjah-bonda poenja oeroesan toch tida haroes dikstaoein oleh sembarang orang, 'den-mas

kit bantoe kita poenja pergerakan, dan belon perna ada kita poenja pergerakan dapet rintangan dari soerat kabar bangsa terseboet. Kita poenja bangsa bekerdja bersama

Adalah Liang-san mengarti, bisa djadi satoe waktoe si istri nanti tida tahan boeat hidoep di onderneming itoe, maka saben-saben ia hiboerin Hermine dan

„Kapan kita memandang pada kalakoeannja satoe pengarang jang djadi termashoer oleh kerna bagoesnja iapDQnja karangan, dan kita lantes merasa kagoemi- langannja itoe

Prampoean, kaoe bisa terlepas dari djiretannja itoe tali pertjin- taän dengen tida banjak soesah, kapan kaoe bisa bikin sendiri mendoesin bahoea kaoe menjinta

- &#34;Dia itoe ada saorang jang berasal dari jang TOllW, bilangan Long ja, she Tjoe-Kat, nama Liang alias Khong Beng, toeroenannja HanSie Leh Kauw Oet Tjo e-Kat Hong. la poen]a