• No results found

MEMBIKIN TJOERIGA

In document TJOE-KAT LIANG. (pagina 44-65)

T i n g g a l d i D j a t i l a w a n g b e l o n a d a tiga b o e i a n , p a r a s n j a K w i - n i o telah m e m b i k i n ketarik h a t i n j a s a t o e o r a n g m o e d a a s a l d a r i K e b o e m e n j a n g tinggal d i s i t o e s a b a t a n g k a r a n g d e n g e n b e r d a g a n g w a r o e n g a n j a n g r o e p a n j a d a p e t b a n j a k k e m a d j o e a n .

E n g - b i e n a m a n j a i t o e o r a n g m o e d a , o r a n g dari k a o e m s h e L i a u w , jang d a t e n g m e m i n a n g s e n d i r i p a d a m a m a h n j a s i n j o n j a m o e d a . Ia k a s i h t a o e b a h o e a s a b e n a r n j a ia s o e d a h b o e k a n d j e d j a k a lagi, k e r n a d i t e m p a t n j a ia l e l a h m e n i k a h , t a p i t i d a b e r o e n t o e n g h i d o e p belon s a t o e t a o n d e n g e n istrinja, m e n d a d a k t e l a h t e r b i t s a t o e p e r s e l i s i h a n j a n g m e m b a w a a c h i r d e n g e n s a t o e pertjerean.

Itoe o r a n g t o e w a l a n t e s b e r e m p o e k d e n g e n K i a u w - n i o s a m a s o e a m i n j a , d j o e g a t i d a l o e p a d i t a n j a k e n pikirannja K w i - n i o s e n d i r i , j a n g m a n a s a t e l a h d i t i m t j a n g - t i m b a n g d a n d i p i k i r lama, a c h i r n j a i t o e l a m a r a n d i t r i m a b a e k . T a p i koetika h a r i m e n i k a h n j a k o e r a n g s a t e n g a h b o e l a n lagi, t i b a - t i b a i a - o r a n g d a p e t s a t o e s o e r a t k a l e n g j a n g m e n o e t o e r k e n b a h o e a E n g - b i e i t o e a d a s a t o e b a d j i n g a n b e s a r , d o e l o e d i K e b o e m e n telah p i k a t g a d i s n j a s a t o e o r a n g kaja jang lantaran k e p a k s a b o e a t m e n a m b e l m a l o e a c h i r n j a telah d i r a n g k e p k e n

MEMBIKIN TJOERIOA

o l e h o r a n g t o e w a n j a s i p r a m p o e a n i t o e , t a p i k a m o e d i a n E n g - b i e t e l a h m e r o e s a k , s a b e n hari b e r d j o e d i d a n m o g o r , b a r a n g p e r h i a s a n -nja s a n g istri d i d j o e w a l i n s a m p e l o e d e s d a n p e n g a b i s a n n j a p e r g i tinggalkan istrinja j a n g s e k a r a n g d j a d i t e r l a n t a r lantaran o l e h o r a n g t o e w a n j a s e n d i r i t e l a h t i d a d i a k o e h p o e l a . S o e d a t e n t o e i t o e hal m e m b i k i n k a k o e s o e t a n . K i a u w n i o b i l a n g l e b i h b a e k d i -o e r -o e n g k e n s a d j a , t a p i i a p -o e n j a s -o e a m i kata :

„Kita t i d a b o l e h k e b o e r o e n a p s o e , m a m a h -n j a Lia-ng, s e b a b b e l o -n t e -n t o e k e a d a ' a -n j a -n g s a b e n a r n j a a d a b a g i t o e r o e p a . S a t o e s o e r a t b o e d e k , b i a s a n j a jang bikin t j o e m a o r a n g -o r a n g p e n g e t j -o e t j a n g a d a m e m p o e n j a i

p e r k a r a b o e a t m e m b e n t j i p a d a i t o e o r a n g jang d i b o e s o e k i n , t i d a b o l e h , t i d a b o l e h kita l a n t e s a m b i l p o e t o e s a n dari l a n t a r a n d a p e t o b o r a n n j a s a t o e s o e r a t b a g i t o e a n . S e d e n g k a l o e d i l i a t i a - p o e n j a r o e p a , E n g - b i e i t o e kaliatannja b o e k a n s a p e r t i s a t o e o r a n g jang k o e r a n g b a e k . "

„ T a p i , p a p a h n j a L i a n g , " d j a w a b s a n g istri,

„ b o e k a n t a h ia s e n d i r i t e l a h rnengakoeh b a -h o e a i a s o e d a -h p e r n a -h beristri d i K e b o e m e n d a n a c h i r n j a bertjere. S a j a kira m a s k i t i d a betoel s a m o e a s a d i k i t n j a t o c h i t o e s o e r a t tida s a m a sekali d j o e s t a . "

— „ B o l e h d j a d i k a o e p o e n j a pikiran r a d a b e n a r , t a p i kita h a r o e s s e l i d i k i n l e b i h d o e l o e . "

MEMBIKIN TJOERIQA

„Diselidikin tjara b a g i m a n a ? " m e n a n j a s a n g m e r t o e w a .

S a s o e d a h b e r p i k i r l a m a a c h i r n j a i t o e m a n t o e d a p e t p i k i r a n p a l i n g b a e k p r e n t a h T j i a u w -l i a n g p e r g i ka K e b o e m e n b o e a t tjari t a o e t e n t a n g p e n g h i d o e p a n n j a E n g - b i e k o e t i k a m a s i h tinggal d i i t o e t e m p a t , d a n b a g i m a n a p e r k a r a d o e d o e k n j a i a p o e n j a p e r t j e r e a n d e -n g e -n istri-nja.

P i k i r a n i t o e t e l a h d i b e n a r k e n , m a k a b e s o k p a g i n j a l a l o e T j i a u w - l i a n g b r a n g k a t k a K e b o e m e n b o e a t menjelidikin i t o e hal.

Bagi T j i a u w - l i a n g s e n d i r i m e m a n g t i d a p e r t j a j a a p a j a n g ditjeritaken d a l e m i t o e s o e r a t b o e d e k , t a p i ia h e n d a k m e m b o e k t i k e n d o e l o e k e a d a ' a n n j a jang betoel.

Itoe w a k t o e d i K e b o e m e n m a s i h s e p i , r o e m a h - r o e m a h b e l o n a d a jang b a g o e s , r o e m a h b a t o e p o e n m a s i h d j a r a n g . S e s a m p e n j a d i s a n a T j i a u w l i a n g d j a d i l o e n t a n g -l a n t o e n g t i d a a d a j a n g d i t o e d j o e , k e r n a i a t i d a m e m p o e n j a i k e n a l a n . T a p i b o e a t ia j a n g t e l a h m e n g a l a m i n p e n g h i d o e p a n m e n g o e m b a r a s e d a r i ketjil, i t o e t i d a m e n d j a d i -k e n -k a b i n g o e n g a n . P e r t a m a ia tjari s a t o e w a r o e n g n a s i h b o e a t isi p e r o e t d a n s e k a l i a n b o e a t m e n o e m p a n g m e n g i n e p s a b e n t a r m a -l e m n j a .

D a n k o e t i k a m a t a - h a r i s o e d a h s o e r o e p , i a l a l o e k a l o e w a r bertiridak d e n g e n p l a h a n d i s a p a n d j a n g d j a l a n a n j a n g t i d a b a g i t o e r a m e .

MEMBIKIN TJOERIQA

Kaliatannja i a b e r d j a l a n s a p e r t i t i d a a d a jang ditjari, tapi s a b e n a r n j a d i a m - d i a m i a goenaicen i d o e n g n j a b o e a t m e n j i o e m h a w a o e d a r a s e b a g i s a t o e a n d j i n g p e m b o e r o e jang s e d e n g l a k o e k e n k e w a d j i b a n n j a .

Bisa d i b i l a n g a n e h , k e n a p a t a h i a g o e n a k e n i d o e n g b o e k a n m e n g g o e n a k e n m a t a n j a s a p e r t i o r a n g laen ? J a , t a p i i a a d a m e m p o e n j a i p e n d a p e t a n s e n d i r i , k e r n a s a b e t o e l n j a j a n g d i o e s o e t d a n d i t j a r i b o e k a n laen, h a n j a b a o e n j a . a s e p m a d a t .

M e n g a p a t a h d e m i k i a n ? Itoelah k e r n a i a t a o e , k a l o e o r a n g h e n d a k m e n t j a r i r e s i a a t a w a h a l - h a l jang s e e l i t d i t e m p a t a s i n g , p a l i n g g a m p a n g b i s a d i d a p e t k e n k a l o e m a -s o e k d i d a l e m H o e n - k e n g t e m p a t o r a n g - o r a n g jang i s e p m a d a t . D i s i t o e l a h s e g a l a a p a a k e n d i b i t j a r a k e n , d a r i i l m o e batin, i l m o e s o e r a t , s a h i n g g a t e t e k - b e n g e k jang t i d a a d a g o e n a n j a ; d a r i resia a l l a m , r e s i a p e n g h i d o e -p a n , s a h i n g g a r e s i a r o e m a h - t a n g g a o r a n g l a e n , p e n d e k s a m o e a p e m b i t j a r a ' a n a d a , k e r n a s e m b a r i m e n j e r e t a t o e r a n n j a m e m a n g s e m b a r i m e n g o b r o l d e n g e n s o e a r a p l a h a n t a p i t i d a a d a p o e t o e s - p o e t o e s n j a

T j i a u w - l i a n g k e n a l b a e k s e l a k - s e l o e k n j a p e r g a o e l a n d e m i k i a n , k e r n a s a m a g o e r o e n j a k o e t i k a i a - o r a n g m e n g o e m b a r a , b o l e h d i b i l a n g s a p e r t i h i d o e p n j a s a l a l o e a d a d a l e m i t o e k a l a n g a n , l a n t a r a n s a n g g o e r o e p o e n m e m a n g s o e k a i s e p i t o e b a r a n g

MEMBIKIN TJOERIQA . . . item j a n g ditjinta o l e h s i a p a jang p e r n a h kenal p a d a n j a .

D e n g e n t i d a • t e r l a i o e s o e s a h a c h i r n j a T j i a u w - i i a n g d a p e t k e n i t o e t e m p a t j a n g ditjari, d i m a n a l a l o e i a n j a t a k e n h e n d a k t o e r o e t m e n o e m p a n g i s e p .

S o e d a h t e n t o e i a t e l a h d i s a m b o e t d e n g e n s e g a l a s e n a n g hati,

D i s i t o e k a b e t o e l a n a d a b e b r a p a o r a n g l a n g g a n a n j a n g laloe s i l a h k e n T j i a u w - l i a n g d o e d o e k d e n g e n m a n i s b o e d i s e k a l i . Kaloe o r a n g k a p i n g i n t a o e , di D o e n i a tida a d a s a t o e I g a m a jang b a g i t o e bisa m e r a p e t k e n p e r h o e b o e n g a n s a t o e p a d a laen j a n g b e l o n p e r n a h k e n a l , d a r i s a t o e b a n g s a k e p a d a laen b a n g s a j a n g b a r o e p e r n a h k a t e m o e , k e n d a t i s o e d a h s a m a - s a m a d i p e r m a n d i k e n d i b a w a h s a l i b , s o e d a h s a r n a - s a m a m e n j i l e m d i kali G a n g g a a t a w a s o e d a h s a m a - s a m a m e n j i o e m Baitoellah. T a p i d e n g e n m a d a t , k a l o e s o e d a h s a m a - s a m a d i b a w a h ia p o e n j a k e k o e a s a ' a n , m a s k i belon p e r n a h k a t e m o e m a r i k a s a p e r t i m a r a s a s o e d a kenal, m a s k i b e l o n p e r n a h bitjara m a r i k a s e b a g i m a r a s a s o e d a h s a l i n g m e n g a r t i .

Dari i t o e m a k a d e n g e n s a k e d j e p a n s a d j a a n t a r a T j i a u w - l i a n g d e n g e n m a r i k a l a n t e s d j a d i kenal baek.

„Neef ini dari m a n a ? " d e m i k i a n l a h m e n a n j a s a l a h s a t o e , jang k a m o e d i a n ternjata b e r n a m a O e n - d j o e n .

MEMBIKIN- TJOERIQA

„ O w e e dari B a n j o e m a s , " d j a w a b T j i a u w -liang.

„ 0 , d j a o e , " kata 'ntjek M o g a n j a n g d o e -d o e k -d i p o -d j o k a n r a n -d j a n g .

K l a m b o e jang s o e d a h item, p o d j o k a n a t a s t e m p a t t i d o e r jang d i s a w a n g i n d a n b a n t a l bantal jang s o e d a h d e k i l , a d a l a h jang m e -n j o e r o e p i -n k e a d a ' a -n -n a m a -n j a i t o e t e m p a t s e b a g i H o e n - k e n g , b a n g b o n a t a w a g o w a jang d a r i l o e w a r kaliatannja s a p e r t i N o r a k a , t a p i o l e h o r a n g jang h i d o e p d i d a l e m n j a d i r a s a k e n s e b a g i S o r g a .

T j i a u w - l i a n g l a n t e s t o e r o e t n g a g o l e r d a n p e g a n g i t o e p i p a h d a r i b a m b o e jang s o e d a h b e w a r n a k o e n i n g s e r t a litjin berkilat-kilat, la b i s a i s e p m a d a t , k e n d a t i s a b e n a m j a t i d a s o e k a , inilah lantaran kaloe w a k t o e d a l e m p e r d j a l a n a n s a m a g o e r o e n j a i a s o e k a s e r i n g -s e r i n g t o e r o e t n j e r e t k a l o e k a b e t o e l a n g o e ­ r o e n j a m e m p o e n j a i b a n j a k m a d a t .

Koetika a n a k - m o e d a i t o e s e d e n g njeret, m a r i k a l a l o e moelai p o e i a bitjara t e n t a n g r o e p a - r o e p a h a l , s a ' a d a n j a s a p e r t i biasa, s a m p e k a m o e d i a n T j i a u w l i a n g t o e r o e t t j a m -p o e r bitjara d a n -p l a h a n - -p l a h a n i a tarik k a p e r k a r a j a n g ia m a k s o e d k e n .

„ O w e e d o e l o e a d a m e m p o e n j a i k e n a l a n , o r a n g sini, n a m a n j a E n g - b i e , L i a u w E n g - b i e , "

d e m i k i a n l a h ia moelai t o e d j o e k e n p e m b i t j a -r a ' a n n j a . „ A p a s e k a r a n g ia m a s i h t i n g g a l d i sini ? "

MEMBIKIN TJOERIGA

„ E n g - b i e ? E n g - b i e s i a p a , neef ? " m e n a n j a ' n t j e k O e n - d j o e n .

„ E n g - b i e , a p a t i d a t a o e ? " njeletoei<'ntjek G o e g o e p , „ E n g b i e , s i E n g b i e a n a k n j a B i a n -g o a n - s i a . "

„ O , j a , " k a t a O e n - d j o e n , „ o w e e i n g e t s o e d a h . T a p i s e k a r a n g ia a d a d i m a n a ? "

„ O w e e d e n g a r i a tinggal d i D j a t i l a w a n g s e t a o e m a n a . . , . ? " d j a w a b n j a G o e g o e p .

„ O o m , " k a t a T j i a u w - l i a n g , „ k a i o e b a g i t o e ' n g k o E n g b i e a d a t o e r o e n a n o r a n g b e r d e -r a d j a t ? "

„ B e t o e l , n e e f , " d j a w a b G o e g o e p , „ E n g - b i e s a b e n a r n j a b o e k a n t o e r o e n a n o r a n g s e m b a -r a n g a n , tjoetjoenja Kapitein H o n g - g i n - k o n g . Ia s e n d i r i s a m o e s t i n j a m a s i h d i s e b o e t S i a , t a p i , ja, m e m a n g p e n g h i d o e p a n ini a d a s a -o e p a m a t e r p -o e t e r n j a r -o d a , s a b e n t a r d i a t a s , s a b e n t a r d i b a w a h , j a n g d o e l o e n j a k a j a - k a j a s e k a r a n g telah s a m a d j a t o h m i s k i n b o e a t m e n g a s i h giliran s o e p a j a j a n g d o e l o e n j a d i b a w a h ganti t e m p a t k a d o e d o e k a n d i a t a s . "

— „ A p a ia s o e d a h m e n i k a h , O o m ? "

— „ S i a p a , E n g - b i e ? S o e d a h , ia s o e d a h m e n i k a h , t a p i t i d a b r o e n t o e n g s e k a l i , p a n t e s d i k a s i a n i n , ia a d a s a t o e a n a k j a n g b a e k , t a p i m e n i k a h b e l o n l a m a k e p a k s a m o e s t i b e r t j e r e lantaran istrinja t e l a h b e r d j a l a n s e r o n g . Ia a d a m e m p o e n j a i d a r a h j a n g tinggi, m a k a z o n d e r b a n j a k bitjara lagi, z o n d e r r i b o e t - r i b o e t , i a s o e d a h b e r l a l o e d a r i sini,

MEMBIKIN TJOERIOA

l a n t a r a n t i d a k o e w a t m e n a h a n k a d o e k a ' a n d a n d j o e g a i t o e r a s a m a l o e t e r h a d e p p a d a o r a n g - o r a n g j a n g m e n g a t a h o e i k e a d a ' a n n j a . S e t a o e l a h ia s e k a r a n g ac'a d i m a n a , a d a jang b i l a n g d i D j a t i l a w a n g , t a p i a d a lagi jang k a t a ia a d a d i B e t a w i , b e l o n t a o e m a n a jang betoel. T e n t a n g b e k a s istrinja p o e n t i d a k a d e n g a r a n p o e l a , t a p i a d a b e b r a p a o r a n g j a n g m e n g a t a h o e i k a t a n j a s e k a r a n g d i p i a r a o l e h s a t o e o r a n g h a r t a w a n d i C h e r i b o n . "

B o e a t m e n g a t a h o e i a p a i t o e o r a n g j a n g bitjara t i d a m e m p o e n j a i s a n g k o e t a n a p a - a p a t e r h a d e p f i h a k jang d i d j e l e k i n , T j i a u w - l i a n g t e l a h s e n g a d j a m e n a n j a lagi :

„ A p a O o m kenal p a d a o r a n g t o e w a n j a i t o e p r a m p o e a n j a n g d j a d i istrinja E n g - b i e ? "

„ O , l e b i h d a r i k e n a l , " d j a w a b n j a G o e g o e p ,

„ m a l a h o w e e b i l a n g t e r o e s t e r a n g , s a b e n a r n j a d e n g e n o w e e m a s i h a d a t e r s a n g k o e t f a m i l i e . "

— „ A p a ia a d a s a o r a n g j a n g b a e k ? "

— „ T j o e k o e p a n s a d j a , j a . s a p e r t i l o e m r a h n j a o r a n g h i d o e p , a s a l t i d a l a k o e k e n k e d j a h a t a n t o c h s o e d a h b o l e h d i k a t a b a e k . M a k a d j a d i o r a n g t i d a m e n g a r t i b a g i m a n a a n a k n j a b o l e h b e r b o e a t j a n g k o e r a n g p a t o e t i t o e , h i n g g a o r a n g - o r a n g s a m a m e r a s a k a s i a n , k e r n a i a p o e n r o e p a n j a s a n g e t m e n a n g g o e n g m a l o e d a n k a s e d i h a n . "

D e n g e n ini d j a d i s o e d a h t j o e k o e p t e r a n g a p a jang T j i a u w - l i a n g i n g i n d a p e t taoe.

M a k a s a s o e d a h o m o n g o m o n g p o e l a k a b a r a t

-MEMBIKIN TJOERIQA

katirnoer, l a i o e i t o e a n a k - m o e d a permisi b e r l a l o e d e n g e n bajarin d o e l o e m a d a t j a n g ia i s e p , d a n k a l e b i h a n n j a ia tinggalkan b o e a t ' n t j e k G o e g o e p , s i a p a s o e d a h t e n t o e trima d e n g e n s a p o e i o e h d j a r i n j a d a n b e r o e l a n g -o e l a n g h a t -o e r k e n trima k a s i h .

K a l o e w a r d a r i s i t o e laloe i a d j a l a n - d j a l a n raemoeterin kota, t a p i k e r n a i t o e w a k t o e s o e d a h d j a m s e m b i l a n m a l e m , a p a - p o e l a i t o e t e m p a t m e m a n g belon b a g i t o e r a m e , s e p i d a n g e l a p s a d j a , m a k a laloe i a balik k a w a r o e n g t e m p a t m o n d o k n j a .

D a n i t o e malem ia t i d o e r d e n g e n s e n a n g , B e s o k a n n j a b a r o e s a d j a a j a m d j a n t e n s a m a b e r k r o e j o e k , T j i a u w l i a n g s o e d a h b a -n g o e -n , s a m e -n t a r a a e r k o p i p o e -n s o e d a h s e d i a , s e b a g i m a n a biasanja w a r o e n g - w a r o e n g n a s i h m e m a n g s o e d a h b o e k a pfntoe d a n m a t e n g i n b a r a n g d a g a n g a n n j a d i w a k t o e tjoeatja p a g i m a s i h p e t e n g .

T a t k a l a m a t a - h a r i s o e d a h moelai n a e k , T j i a u w - l i a n g panggil E i g e n a a r w a r o e n g b o e a t bikin p e r i t o e n g a n k e r n a ia h e n d a k b r a n g k a t , m e n d a d a k a d a d a t e n g ka s i t o e s a t o e o r a n g m o e d a b a n g s a D j a w a d e n g e n ia poenja p a k e a n j a n g s a n g e t perlente, kain d a n iket k e p a l a n j a Datikan S o l o j a n g a m a t a l o e s d a n b e r h a r g a m a h a l , b a d j o e n j a d a r i kain s a t y n jang mengkilat-kilat k e n a s i n a r m a t a ­ h a r i , minta d i k a s i h s a t j a n g k i r a e r k o p i , m e n d a d a k T j i a u w l i a n g d j a d i i n g a t d a n k e

-MEMBIKIN TJOERIGA

nalin b a h o e a ia i t o e b o e k a n laen dari i t o e o r a n g d j o e g a jang t e l a h bikin p e n g a m o e k a n b e s a r d a n teiaii b o e n o e h M a n t r i - p o l i t i e b e r s a m a tiga o r a n g o p a s n j a . _

„Ah, tida n j a n a k a t e m o e d i s i n i , " d e m i ­ kianlah k a t a T j i a u w - l i a n g d a l e m hatinja, k e r n a m e m a n g ketarik b o e a t bikin p e r k e n a l a n . Itoe w a k t o e T j i a u w l i a n g h e n d a k b e r b a n g kit m e n g a m p e r i n , t a p i m e n d a d a k ia o e r o e n g -k e n niatannja, -koeti-ka ia liat i t o e o r a n g telah m e m a n d a n g p a d a s a o r a n g p r a m p o e a n m o e d a jang s e d e n g b e r d j a l a n d i d e p a n n j a i t o e w a r o e n g . l a p o e n j a tjara m e n g a w a s i n a d a b a g i t o e r o e p a , b o e k a n s a w a d j a r n j a o r a n g m e m a n d a n g d e n g e n t i d a m e n g a n d o e n g m a k -s o e d , d a n l e b i h lagi T j i a u w- l i a n g bertjeket d a l e m hatinja k o e t i k a m e n d a d a k d a r i k a d o e w a m a t a n j a i t o e o r a n g s a p e r t i berkilat k a l o e w a r a p i .

S i g r a T j i a u w - l i a n g p i n d a h k e n p e m a n d a ­ n g a n k e p a d a i t o e p r a m p o e a n jang s e d e n g d i a w a s i n , jang ternjata m a s i h m o e d a d a n p a r a s n j a eilok, s i a p a t i d a m e r a s a s o e a t o e a p a m a k a b e d j a l a n t e r o e s d e n g e n t i d a m e ­ n o l e h k a s a n a - k a m a r i .

„ O , ini o r a n g b o e k a n a d a s a t o e m a n o e s i a jang b a e k , " b a g i t o e l a h T j i a u w l i a n g m e n g -g r e n d e n -g s e n d i r i a n , d a n s a w a k t o e i t o e d j o e -g a hatinja d j a d i d i n g i n b o e a t l a n d j o e t k e n i a p o e n j a niatan a d j a r kenal p a d a n j a . M a k a i t o e ia t i d a d i a d i berdiri.

MEMBIKIN TJOERIQA

D e n g e n d i a m d i a m i t o e o r a n g laloe b e r -b a n g k i t k o e t i k a meliat i t o e p r a m p o e a n s o e d a h b e r d j a l a n r a d a d j a o e , d a n s a s o e d a h bajarin o e w a n g k o p i j a n g ia telah minta t a p i beion d i m i n o e m , laloe p l a h a n - p l a h a n b e r ­ t i n d a k m e m b o e n t o e t i n i t o e p r a m p o e a n eilok b e r d j a l a n ka d j o e r o e s a n o e t a r a .

T j i a u w - l i a n g p o e n t i d a m a o e katinggalan t o e r o e t m e m b o e n t o e t i n marika, k e r n a ia ingin t a o e d e n g e n m a k s o e d a p a i t o e lelaki m e -ngikoetin s a t o e p r a m p o e a n j a n g t i d a d i k e n a l , s a m e n t a r a r o e p a d a n tjaranja a d a b a g i t o e m e n j o e r i g a k e n .

T i d a m e r a s a p o e l a T j i a u w - l i a n g p o e n j a r a s a s o e k a telah b e r b a l i k d j a d i r a s a t i d a s e n a n g p a d a i t o e o r a n g jang m e n o e r o e t p i -k i r a n n j a T j i a u w - l i a n g a d a s a t o e lela-ki jang s a n g e t b e r b a h a j a o e n t o e k k e s l a m e t a n n j a o r a n g - o r a n g p r a m p o e a n . Ini s a t o e k e l a k o e a n m e m a n g T j i a u w - l i a n g s a l a m a n j a s a n g e t bentji. B a n j a k o r a n g - o r a n g lelaki jang m a t a k r a n d j a n g d e m i k i a n , t a p i lantaran m a r i k a i t o e a d a lelaki b i a s a s a d j a , m a k a T j i a u w - l i a n g t i d a b a g i t o e a m b i l p e r d o e l i , k a l o e t i d a t e r -laloe m e n j o l o k m a t a n j a , k e r n a ia a n g g e p o r a n g - o r a n g b a g i t o e t i d a p e r l o e d i k o e a t i r i n , t i d a a d a a p a a p a n j a j a n g b a n t o e bikin k e l a -k o e a n n j a djadI s a m i n g -k i n h e i b a t . J a n g ia s e r i n g p e r h a t i k e n , jalah o e p a m a a d a lelaki d e m i k i a n , d j o e s t r o e lelaki i t o e a d a b e r l i n -d o e n g -d i b a w a h p e n g a r o e n j a h a r t a a t a w a

MEMBIKIN TJOERIQA

berdiri a t a s d a s a r k e g a g a h a n . O l e h k e r n a d e n g e n h a r t a n j a i a - o r a n g faakai m e m b i k i n k a r o e s a k a n j a n g b o e k a n ketjil a n t a r a p e r -g a o e l a n , d a n d e n -g e n k e -g a -g a h a n n j a nistjaja s a w e n a n g w e n a n g sekali p e r b o e a t a n n j a , i i i n g -g a tjaranja m e r o e s a k t e n t o e l a l o e a s a s a p e r t i d j o e g a d i d o e n i a t i d a a d a s a t o e a p a j a n g b a k a l m e r i n t a n g i n .

S e k a r a n g d j o e s t r o e i t o e o r a n g j a n g i a b o e n -toetin a d a s a t o e d j a g o b e t o e l - b e t o e l , k e b r a n i a n d a n k e g a g a h a n n j a T j i a u w l i a n g s o e d a h m e n g a t a h o e i s e n d i r i a d a l o e w a r b i a s a , s a a k e n -a k e n d e n g e n s e n d i r i -a n i-a s -a n g g o e p telen s a t o e b a r i s a n b a l a - t e n t a r a . Kaloe s a t o e o r a n g j a n g bagitoe g a g a h t a p i m e m p o e n j a i k e l a k o e a n k e d j i t e r h a d e p p r a m p o e a n - p r a m p o e a n m o e d a , nistjaja ia p o e n j a tjara m e r e m e s a n t j o e r k a -s o p a n a n d a n p e r g a o e l a n a d a -s a o e p a m a o r a n g m e m b a n t i n g s a b o e t i r t e l e r , a d a s i a p a t a h jang i a - i t o e nanti takoetin kaloe n i a t l a k o e k e n p e r b o e a t a n m e l a m p i a s k e n n a p s o e hatinja ?

D e m i k i a n l a h s e m b a r i m e m i k i r T j i a u w -l i a n g b e r t i n d a k m e n g i k o e t i n d a r i k e d j a o e h a n , s o e p a j a j a n g d i b o e n t o e t i n t i d a tjoeriga.

A k e n k a m o e d i a n m e n d a d a k ia d j a d i inget, b a h o e a i t o e o r a n g s a b e l o n n j a d i t a n g k e p a d a k a s i h o e w a n g p a d a ia p o e n j a d j i - i e tiga p o e l o e h lima r o e p i a h , K w i - n i o a d a s a t o e p r a m p o e a n jang m a s i h m o e d a , lagi r o e p a n j a eilok d e n g e n b a g i t o e s o e d a h t e r a n g j a n g ini o r a n g m e m a n g m e n g a s i h n j a p e r t o e l o e n g a n

MEMBIKIN TJOERIGA

a d a d e n g e n niatan j a n g k o e r a n g s e n o n o h . Artinja m e n o e l o e n g b o e a t m e n d j e b a k , p e r -b o e a t a n -bagini s e r i n g t e r d j a d i , p e r -b o e a t a n bagini d i m o e k a b o e m i ini t i d a k o e r a n g .

„ O r a n g b a g i n i moesti d i s i n g k i r k e n , ja m o e s i i d i s i n g k i r k e n ! " bagitoelah a c h i r - a c h i r T j i a u w - l i a n g b e r k a t a s a o r a n g diri.

Itoe w a k t o e p r a m p o e a n t e r s e b o e t s o e d a h s a m p e d i r o e m a h , s a t o e r o e m a h ketjil jang m e n j a t a k e n b o e k a n r o e m a h n j a s a o r a n g j a n g s e n a n g , t a p i d i r a w a t b e r s i h .

Di s e r a m b i l o e w a r ia d a p e t k e n a n a k n j a j a n g m a s i h ketjil, o e s i a n j a k o e r a n g l e b i h b a r o e s a t o e t a o n , s e d e n g m e m a e n d i a t a s t a n a h , d i d j a g a o l e h s o e d a r a n j a j a n g r a d a b e s a r a n .

„Ah, ' n g g e r , a n a k jang m a n i s , tida m e n a n g i s ditinggal i b o e ja ? " kata i t o e p r a m p o e a n eilok s e r a j a a n g k a t d a n e m p o p o e t r a n j a d i ­ b a w a m a s o e k k a d a l e m , s e m b a r i t a n g a n n j a j a n g s a t o e p i m p i n a n a k n j a j a n g r a d a b e s a r a n . Itoe lelaki jang m e n o e t o e t i n t i d a d e n g a r p e r k a t a ' a n j a n g d i o e t j a p k e n o l e h i t o e i b o e , k e r n a ia brenti di s a t o e t e m p a t d a n b e r d i r i m e n g a w a s i n d a r i k e d j a o e h a n .

T j i a u w - l i a n g p o e n brenti d i s a t o e t e m p a t jang t e r l i n d o e n g dari pengliatannja itoe o r a n g jang d i b o e n t o e t i n .

S a s o e d a h m e m a n d a n g p o e l a b e b r a p a s a ' a t l a m a n j a d a n m e n e n g o k k a s a n a - k a m a r i d i s a p o e t e r t e m p a t , h i n g g a T j i a u w - l i a n g telah

MEMBIKIN TJOERIGA

mendesep lantaran koeatir diketahoei, laloe itoe lelaki kaliatan tertawa seraja mendongak ka atas langit, aken kamoedian dengen tjepet ia balikin badan dan berdjalan ka laen d j o e -roesan.

Tjiauw-liang tida mengikoetin teroes, kerna ia pikir sabentar malem sadja hendak inenantiken di deket sitoe, boeat mengatahoei itoe lelaki a d a niatan a p a d a n hendak ber-boeat bagimana.

Hal bagini memang oemoemnja a d a d i s o e -ka oleh sasoeatoe d j a g o jang menantiken rtioesoehhia, kerna dengen berboeat bagitoe boekan sadja ia bisa memastiken niat atawa maksoednja orang jang diarah, poen djadi bisa mengatahoei djoega bagimana laen-laen djago poenja bergerak di waktoe malem, dari siapa selaennja bisa mengoekoer orang poenja kepandeian, poen bisa mendapet peladjaran dari ijara-tjaranja jang laen.

Demikianlah laloe Tjiauw-liang balik ka

waroeng tempat pemondokannja, dimana

ia kasih taoe bahoea ia tida djadi brangkat itoe hari, hanja besok atawa noesa bila pakerdja'an jang ia oeroes soedah mendjadi rampoeng.

Koetika hari telah djadi samingkin siang, Tjiauw-liang kaloewar djalan-djalan sabentar sembari menantiken datengnja malem. . . .

V.

TOEBIR KEMATIAN . . . . îtoe malem jang ditoenggoe kabetoelan a d a satoe malem jang gelap goelita,

bintang-bintang tida a d a jang kaliatan lantaran ter-toetoep oleh a w a n - a w a n item jang tersebar memenoehin sa'antero langit.

Angin menioep plahan, tapi dinginnja meresep s a m p e di toelang-toelang.

Roepanja bakal toeroen oedjan lebet, samentara kilat poen serdat-serdet tida

brentinja.

T a p i Tjiauw-liang, jang salamanja memang tida poesingin segala ganggoean bagitoe a p a - b i l a a d a mempoenjai satoe maksoed, telah lama berdiri diam di bawah satoe p o e -hoen menantiken kedatengannja itoe orang tida terkenal.

Sahingga djam sembilan, belon djoega kaliatan jang ditoenggoe itoe dateng, hingga Tjiauw-liang mendjadi tjape, maka ia djongkok seraja tida brentinja pasang mata dan pasang koepingnja boeat memperhatiken sasoeatoe gerakan d a n sasoeatoe pendengaran. T a p i teroes tinggal sepi tida a d a soeatoe a p a jang dateng, samentara hari samingkin malem samingkin gelap dan djadi samingkin soenji.

J a n g membikin Tjiauw-liang senang, a d a ­ lah kendati keada'an s o e d a bagitoe tedoeh.

T O E B I R KEMATIAN

tapi s a n g oedjan tida djoega toeroen, tjoema kilat sadja jang teroes inenjamber-njamber.

S e d e n g ia moeiai mengelah napas lantaran kesal hati, mendadak a d a tertampak satoe bajangan item djalan mendatengin dengen tindakan pesat tapi tida kadengaran soearanja,

„Ini dia soedah d a t e n g , " demikianlah kata Tjiauw-liang sendirian.

Betoel sadja itoe boekan orang laen hanja orang jang s e d e n g ditoenggoe, kaliatan r o e -panja jang keren koetika sang kilat berklebat sabentar menerangin, siapa sekarang a d a memake pakean ringkes, tjelana d a n badjoe pendek serba item, di pinggangnja a d a tergan-toeng satoe pedang samentara d i tangannja a d a memegang satoe sendjata ketjil, roepanja saoerti keris lapi lebih ketjil lagi.

Tjiauw-liang merabah ia poenja ban ping­

gang, dimana a d a terselip dengen berdjedjer sapoeloeh batang piso ketjil jang oedjoengnja tadjem di kanan kirinja. Itoelah a d a T j i a u w -liang poenja sendjata jang ia soedah pahamin betoel hingga ia bisa timpoek dalem saratoes tindak djaoenja dengen tida bisa meleset lagi d a n memakannja poen a d a bagitoe dalem, bisa menemboesin papan kajoe djati jang lima duim tebelnja. (ini sendjata boekan a d a samatjem dengen P i a u w atawa T j i o e -tjhi, kendati tjaranja melepas amper sama, kerna di oedjoeng blakangnja poen tida m e

-T O E B I R KEMA-TIAN

make boeloe boeroeng atawa pita soetra, hingga salanianja kaloe dilepas djalannja terpoeter saperti kitiran. Tjaraiija mempeia-djarin poen a d a sänget soesah kerna tenaga

jang digoenaken amper saderadjat dengen Lwee-kang, kerna itoe barang a d a bagitoe ketjil, hingga tjoema tenaga loewar biasa jang didapet dari ilmoe silat jang s o e d a h sanget tinggi sadja bisa dipake boeat m e

-mahamin. Ada djoega laen sendjata

samatjem ini, tapi oedjoednja rada besaran, jang orang namaken Pwee-to, saroepa saperti Pwee-to jang digoenaken oleh Kay S o u w Boen, tapi djoega dengen piso-pisonja Tjiauw-liang ini poen masih tida sama, kgrna lebih gampangan orang pahamin Pwee-to, dan inilah sebabnja maka a m p e r tida a d a jang pake ini matjem sendjata, jang lantaran ketjil-nja s a m p e orang namaken Bie-djin-to).

Goeroenja Tjiauw-liang sendiri sabenarnja koerang paham pake ini sendjata, kerna dalern ini hal boekan sadja perloe orang moesti bisa tetap kemaoean d a n giat mern-peladjarin, tapi djoega tida bisa ditinggalken tentang aanleg, kerna siapa jang tida m e m -poenjai aanleg boeat goenaken ini sendjata, maski beladjar bagimana lama dan giat poen pertjoema sadja, hasilnja kendati a d a hanja sadikit sekali. T a p i ia mengandjoerin p a d a Tjiauw-liang boeat tjoba rnempeladjarin, dan achirnja ia sendiri poen mendjadi heran

T Q E B I R KEMATIAN

koetika kamoedian Tjiauwliang teiah o e n djoek bahoea ia • telah berhasil dalem m e -jakinin, jang oleh goeroe itoe telah digoem-biraken boeat mematengken teroes, dan betoei sadja pengabisannja Tjiauwliang telah m e n -djadi pande goenaken itoe matjem sendjata a n e h jang djarang a d a orang bisa.

Demikianlah koetika meliat itoe orang djalan menganiperin roemah jang hendak disatronin, sigra Tjiaiiw-liang poen toeroet berdiri, mengawasin dengen penoeh perha­

tian.

Tjiauw-liang liat itoe orang gerak-gerakan-nja tida saroepa maling biasa, hagerak-gerakan-nja dengen brani sekali zonder menoleh ka kanan-kiri poela ia telah menganiperin dan djalan m e -moeterin itoe roemah dengen tindakan tida berindap-indap poela, kamoedian berdiri sabentar memasang koeping boeat m e n d e -ngarken dimana pernahnja soeara orang menggeros. Sasoedah mendapet kepastian letak kamar jang ia hendak satronin, sigra dengen sendjata ketjilnja potong bilik jang membatesken antara tiang, tida bersoeara, tida berkresek, boleh djadi dari lantaran kaliwat tadjemnja itoe keris, tapi boleh djadi djoega lantaran itoe sendjata a d a mengand o e n g chasiat sebagi biasanja bekas g e g a -man-gegaman dari orang-orang sakti d i djaman koena jang niembikinnja dengen ditapahin.

T O E B I R KEMATIAN

T a p i itoe samoea belon tjoekoep boeat membikin keder hatinja Tjiauw-liang, tjoema ia tnendjadi taoe bahoea ini boeitan a d a s a b a n g s a maling sembarangan, jang biasanja menggasir podjokan roemah atawa m e m b o ­ bok dari samping pintoe, hanja satoe djago toelen jang o r a n g moesti beriakoe ati-ati terhadep ianja.

S a b e n t a r s a d j a bilik itoe laloe terboeka lebar, dari mana laloe menrobos kaloewar tjahjanja a p i pelita jang berwarna merah d a n goerem.

T i d a lama lagi poen itoe orang telah berada di dalem.

Sigra Tjiauw-liang bertindak mengamperin, d i sini moesti dinjataken bahoea T j i a u w -liang tida bisa Hwe--liang-tjauw-pia atawa djalan di a t a s genteng dengen zonder b e r -soeara, maka ia tjoema mengintip sadja dari itoe petjahan bilik, jang laloe kaliatan njata samoea a p a jang a d a d i dalemnja.

Di a t a s pembaringan a d a tidoer berdjedjer itoe prampoean bersama d o e w a anaknja, d a n d i paling oedjoeng satoe orang lelaki moeda, roepanja a d a soeaminja itoe prampoean eilok a t a w a ajahnja itoe d o e w a anak ketjil Itoe anak-anak kaliatan tidoer dengen a m a n , bagi-toepoen itoe soeami istri jang poeles njenjak tida merasa soeatoe a p a bahoea di d e p a n pembaringannja a d a berdiri dengen heibat satoe lelaki tida terkenal dengen membawa maksoed jang meuakoetken.

T O E B I R KEMATIAN

Sasoedah lama berdiri mengawasin s a n g korban dengen mata menjala, itoe lelaki kalia-tan dateng mendeketin pada itoe prampoean.

Tjiauw-liang masih berdiri diam, kerna ia rasa itoe belon dateng waktoenja jang b e r -bahaja, masih a d a banjak sekali tem po boeat ia toeroen tangan, maka ia teroes berdiri diam mengawasin dengen penoeh perhatian.

Ternjata itoe lelaki tjoema mengawasin teliti bagian lehernja itoe prampoean, s a s o e ­ d a h lama ia berboeat itoe, laloe ia moendoer dan pindah memandang pada soeaminja, sawaktoe itoe, ia telah tersenjoem, bagitoe roepa, hingga siapa jang meliat nistjaja djadi berg i d ig.

Sekarang Tjiauw-liang djadi bertjeket d a ­ lem hatinja, kerna a p a jang ia liat membikin ia tida a b i s mengarti apatah jang sabenarnja itoe orang tida terkenal maoein, kerna tida bisa djadi kaloe sawadjarnja tjoema ia hendak dapetken dirinja itoe prampoean tapi tjara-tjaranja a d a demikian roepa, dan hatinja Tjiauw-liang lantes moelai djadi sangsi

Samentara itoe ia liat itoe lelaki telah pegang gagang pedangnja jang ia telah tja-boet dengen plahan-plahan

„Kombali perkara djiwa," demikianlah Tjiauw-liang berkata dalem hatinja seraja merabah iket pinggangnja, dari mana ia ambil ia poenja d o e w a piso, sediaken itoe dalem d o e w a - d o e w a tangannja.

TOEBIR KEMATIAN

Koetika itoe pedang tertjaboet, hawa dalem itoe kamar mendadak djadi dingin, itoe dape t dirasaken djoega oleh Tjiauw-liang, jang maoe lida maoe kepaksa- moesti mengakoeh bahoea boeloe djitoknja sama berdiri.

Dengen kalm itoe o r a n g o e s a p sendjatanja, kamoedian ia tedengken itoe di tjahjanja a p i pelita jang goerem, dan roepanja saperti orang s e d e n g membatja a p a - a p a jang terloekis di a t a s itoe barang tadjem.

Abis bagitoe, kaliatannja ia saperti orang jang lagi memikir dengen keras, kamoedian memandang pada toeboehnja itoe p r a m -poean, dan sorot matanja jang heibat

plahan-plahan djadi berobah, samingkin lama

samingkin ilang itoe lelatoe jang mengandoeng kabinasa'an.

Samentara itoe, Tjiauw-liang jang di loewar djadi samingkin tida mengarti, ia merasa liat bahoea dalem sitoe samoea a d a berisi badean dari lelakon jang pandjang

Siapatah adanja ini o r a n g ?

Demikianlah itoe a d a pertanja'an pertama jang berdjangkit atas sanoebarinja ini a n a k moeda

VI.

In document TJOE-KAT LIANG. (pagina 44-65)