J: 'Graag gedaan. Ik vind het altijd heel erg leuk om te doen.'
705
T: 'Is er nog iets wat je kwijt wilt, als laatste?'
J: 'Ik zou het leuk vinden om te kijken wat je er van gaat maken straks.' T: 'Ja, dat krijg je te zien.'
J: 'En misschien kan ik je ook nog wel wat helpen met wat dingen als je dat nodig hebt?' T: 'Bijvoorbeeld, als je nog mensen weet voor wie ook duurzaamheid belangrijk is?'
710
Interview op met Kim in het stadhuis, Nijmegen, 23-05-2012
T: 'Let the party begin. Eerst 'for the record' wat korte vragen. Die zijn ook niet zo moeilijk. Je naam?’ K: 'Kim'
T: 'En hoe oud ben je?’
5
K: ''Ik ben dertig.'
T: 'En je woont ook in Nijmegen?' K: 'Ik woon in Nijmegen.'
T: 'En woon je al lang in Nijmegen en omgeving?'
K: 'Ik woon nu twaalf jaar in Nijmegen. Ik ben hier naartoe gekomen toen ik ging studeren, Milieu en
10
maatschappijwetenschappen. Ik ben hier blijven hangen en ook wel van plan nog een tijdje te blijven hangen.' T: 'Waar kom je vandaan?'
K: 'Landgraaf, Zuid-Limburg. Pinkpop. Mensen associëren het meteen met Pinkpop.' T: 'Dus één keer per jaar hebben jullie een feestje daar.'
K: 'Ja, één keer per jaar.'
15
T: 'Nou, hebt net al je opleiding gezegd, Milieu- en maatschappijwetenschappen?' K: 'Ja, begonnen in 1999 en in 2005 afgerond.'
T: 'Je beroep? We zitten in het stadhuis.'
K: 'Ik ben adviseur duurzame ontwikkeling. Het is pasgeleden veranderd. Nu heet ik adviseur klimaat en energie.' T: 'Wat houdt dat in?'
20
K: 'Ik werk op de afdeling milieu. Dat bestaat uit verschillende bureaus waaronder klimaat en energie. Ik hou mij bezig van het adviseren van het bestuur en de gemeenteraad op duurzaamheidvraagstukken. Ik help mee met ontwikkeling van beleid op dat gebied en het opzetten en uitvoeren van projecten die daar weer uit voortvloeien. Even en concreet voorbeeld dat ik samen doe met Colet; 'Hoe krijg je particuliere woningeigenaren enthousiast om energiebesparende maatregelen te nemen?’ en dan niet alleen als individu, maar met vrienden, familie, straatgenoten daarbij te betrekken en samen te doen zodat je niet
25
allemaal zelf het wiel hoeft uit te vinden. Daar hebben we Het Groene Hert ook bij ingeschakeld. Vanuit de gemeente ben ik daar dan projectleider van.'
T: 'Oké. Dat leg je dan weer voor aan de gemeenteraad?'
K: 'Ja, we hebben toen een keer een budget vrijgemaakt voor energiebesparing voor particuliere woningeigenaren, van hoe gaan we dat het beste invulling. Wat gaan we daar voor doen? Daar heb ik dan een plan voor geschreven.'
30
T: 'Oké. We gaan het nou anderhalf uur hebben over duurzaamheid. Wat betekent duurzaamheid eigenlijk voor jou?'
K: 'Het is volgens mij heel makkelijk om nou in de algemene definitie te belanden zoals jij waarschijnlijk ook in je opleiding hebt gehad. Er zit wel een hele erge kern in die mij wel aanspreekt en dat is dat de dingen die je nu doet, dat je die op een dusdanig manier doet dat toekomstige generaties of mensen elders er geen last van hebben. Tegelijkertijd ook dat je die dingen dus bewust doet. Bewuste keuzes maakt en stil staan bij 'Wat betekent dat voor je omgeving, de wereld, maar ook de
35
toekomst?'
T: 'Zou jij van jezelf zeggen dat het belangrijk voor je is?'
K: 'Ja. Ik kan het niet verklaren en niet rationaliseren, maar toen ik het begrip nog niet kende was ik al bezig met groen en milieuvervuiling en dat tegen gaan. Het kan toch anders? Het zou toch anders moeten?'
T: 'En wat deed je dan?'
40
K: 'Een project wat me nog wel bij staat was in groep vijf van de lage school. Er was een inzamelingsproject van spuitbussen met daarin Cfk's, dat we die allemaal mee naar school namen en daarna gingen scheiden dat werd daarna afgeleverd bij de milieustraat, ga ik van uit, maar ook een project over het regenwoud en waarom dat gekapt werd en welke consequenties dat heeft. Dat zijn de projecten die we deden die mij bij zijn gebleven.'
T: 'Dus al van jongs af aan?'
45
K: 'Ja.'
T: 'Nou komt er een hele brede vraag, we gaan het zo nog wat meer specificeren, maar kun jij vertellen hoe jij duurzaamheid vormgeeft in je leven? Hoe dat terugkomt?'
K: 'In mijn dagelijks leven?' T: 'Hoe je wilt.'
50
K: 'Ik denk op een hoop manieren. De baan die ik heb, veertig uur in de week, die heb ik niet voor niets. Daar heb ik bewust voor gekozen om met dit werk actief te zijn en ook bewust gekozen om dat bij een overheid te doen. Ik zat te denken; 'Ik ga bij een overheid of bij een NGO. Het bedrijfsleven leek mij wat minder. Dus dat je wel een aantal uren in de week bezig bent om ergens een verandering te realiseren. Dus dat is de periode van negen tot vijf, maar ook buiten negen tot vijf is
duurzaamheid een belangrijk punt. We hebben anderhalf jaar geleden een woning gekocht in Nijmegen en dan er ook over
55
nagedacht; 'Waar ga ik die dan kopen?' Een bepaalde afstand van het station en een bepaalde afstand van het werk zodat ik altijd met de fiets naar het werk en het station zou kunnen blijven gaan en we dus geen auto nodig hebben. We hebben dus ook de bewuste keuze gemaakt om geen auto te hebben. Wat we wel hebben is Green Wheels, dat is een deelauto. Daar
156
hebben we wel een abonnement op. Dus als we een keer een auto nodig hebben maken we daar gebruik van, maar zoveel mogelijk openbaar vervoer en met de fiets. Tot op heden heb ik nooit een auto gehad. Ik ben er ook van overtuigd dat het
60
gewoon kan.'
T: 'Met het risico dat het vragen naar de bekende weg is, maar in je studie, milieu- en maatschappijwetenschappen, speelde daar duurzaamheidbesef ook nog een rol?'
K: 'Ja, inderdaad. Na de middelbare school wist ik dat ik iets met groen of dieren of de wereld wilde gaan doen. Toen kwam ik na lang zoeken bij milieu- en maatschappijwetenschappen uit. Toen dacht ik; 'Dat is het.' De bèta-kant had ik graag
65
gewild, maar kon ik niet. Dat vond ik moeilijk, wiskunde, natuurkunde, scheikunde. Toen zag ik dat er iets bestond als beleidsgerichte milieukunde, de sociale kant, de beleidsmatige kant, de bestuurlijke kant. Toen dacht ik; 'Ja, dat is het'. Vandaar kwam ik terecht in dit werkveld.'
T: 'En in je vrije tijd, in je hobby's, in je reizen, speelt daar duurzaamheid nog een rol?
K: 'Ook daarin speelt het een rol. Ik reis graag. Daarin zit ook meteen mijn valkuil. Ik hou van verre reizen. Die doe ik niet
70
met het openbaar vervoer. Die doe ik met het vliegtuig. Daar ben ik mij heel bewust van, dat dat niet duurzaam is. Dan weegt mijn verlangen om te reizen toch zwaarder dan het milieubelang. Waar ik altijd wel heel erg op let, is dat op de plekken waar ik ben, van; 'Wat hebben de lokale mensen aan mijn aanwezigheid?' Mij zul je niet snel in een grote hotelketen zien, liever in een kleinere, van de lokale mensen.'
T: 'Je zei zonet over je beroepskeuze dat je liever voor de overheid wou werken of voor een NGO dan voor het bedrijfsleven.
75
Kun je vertellen waarom dat is?'
K: 'Bij het werk dat ik doe wil ik iets goeds neerzetten voor de wereld. Mij hoor je niet zeggen dat bedrijven dat per definitie niet kunnen. Ik denk dat bedrijven dat ook kunnen, maar bedrijven hebben een andere grondhouding en een andere insteek. Een bedrijf moet geld verdienen. Dat is toch denk ik bij bedrijven de eerste drijfveer; 'Er moet wel geld binnen komen'. Ik heb daar zelf niet zo heel veel mee als dat de drijfveer is.'
80
T: 'Is dat onvermijdelijk dat dat de drijfveer is?'
K: 'Voor een bedrijf wel. Dat denk ik wel. Dat kun je wel op een hele boel manieren invullen, ook op een duurzame manier. Daar zijn ook genoeg voorbeelden van, maar het maatschappelijk belang of het algemeen belang of hoe je dat ook wilt noemen, ik denk dat je dat beter kunt dienen een overheid. Dat is iets wat ik altijd had gewild.'
T: 'Voelt het ook nog steeds zo, als het juiste?'
85
K: 'Ja, ik werk hier ondertussen zes, bijna zeven jaar, bij de gemeente en ik zit hier prima op mijn plek.' T: 'In je consumptiepatroon, speelt daar duurzaamheid ook een rol?'
K: 'Wel in de zin dat ik vegetariër ben. Geen vlees, geen vis, geen gevogelte. Nog wel zuivel, melkproducten en eieren. Dat wel. Ik draag wel leren schoenen, maar dat is ook een bewuste keuze. Ik heb een tijdje op plastic schoenen gelopen, maar daar sleet de zool zo snel, dat de afvalberg daar ook niet minder door zou worden. Dan liever een paar goede schoenen die
90
langer meer gaan. Ook in de supermarkt, als het enigszins kan en betaalbaar is, dan biologisch. Niet honderd procent, maar als het gaat om melk, dan weer wel. Ik vind het wel fijn om te zien dat het prijsverschil de afgelopen jaren tussen biologisch en niet biologisch de afgelopen jaren minder groot is geworden. De eerste keer dat ik in een natuurvoedingswinkel op zoek ging naar biologische producten, dan schrik je wel als je bij de kassa komt. Ik ben blij dat dat verschil minder is geworden.' T: 'Dat is zo.'
95
K: 'Ik ben blij dat dat minder is geworden zodat voor mij de stap ook nog minder is geworden om biologisch te kopen.' T: 'Dat doe je vooral bij de supermarkt dan, die biologische dingen?'
K: 'Het overgrote deel van mijn boodschappen doe ik bij de Albert Heijn. Voor een paar andere dingen ga ik naar een paar adresjes hier in de binnenstad, kaas van de Wit, bakker Arend. Mijn vriend is geen vegetariër, die eet vlees, maar dan bijvoorbeeld vlees van Sjek Floor. Ik weet niet of je dat kent. De slagerij heeft volgens mij niet het label biologisch, maar het
100
is wel transparant van; 'Waar komen de beesten vandaan en hoe hebben ze geleefd? Hoe lang zijn de kalfjes bij hun moeder geweest?' en waar ze wonen.'
T: 'Je zei dat je vriend ook met duurzaamheid bezig is?'
K: 'Hij is wel met duurzaamheid bezig, maar geen vegetariër. Op één of andere manier denk ik dat ik hem een stukje heb aangestoken. Ook los daarvan had hij altijd wel respect voor duurzaamheid, maar dan op een andere manier. Hij is
105
bijvoorbeeld actief in de Open Source software. Je hebt Windows en dat is gesloten, maar je hebt ook een open systeem, waardoor je ook software toegankelijk maakt voor een grotere groep en vrij ter beschikking stelt en dat zou je ook kunnen interpreteren als een vorm van duurzaamheid.'
T: 'Je noemde net al het hebben van geen auto, maar kun je nog meer dingen bedenken die je bewust laat, dus niet doet uit duurzaamheidoverwegingen?'
110
K: 'Waar ik altijd op let bij de aanschaf van apparatuur is; 'Welke energielabel heeft het?' Als mijn koelkast kapot is koop ik een nieuwe koelkast. Dat zal ik niet laten vanuit duurzaamheidoogpunt, maar dan kijk ik wel; 'Welke is de meest
energiezuinige?' Wat wel zo is, mijn woning is op dit moment nog niet heel energiezuinig. Het is een jaren zestig huis. Niet energiezuinig, maar toen we het kochten en de zolder gerenoveerd moest worden, hebben we wel gekozen om dat goed te doen en het meteen flink te isoleren. Neemt niet weg dat aan ons huis ook nog het één en ander kan gebeuren, maar daar zijn
115
we ons op aan het oriënteren.'
T: 'Zijn er ook winkels waar je bewust wel of niet komt?'
K: 'Nee. Winkels niet. Er zijn wel bepaalde merken waar ik niet zo gek veel mee heb in tegenstelling tot andere mensen. Nike is daar één van. Daarvan heb ik te vaak gehoord hoe veel marge op die schoenen zit, terwijl ze tegelijkertijd de mensen die de schoenen maken onder betalen. Van de andere kant ga ik ook naar de Hennez en Mauritz. Die hebben ook niet altijd
120
schone handen gehad. Echt winkels voor mij dus niet, maar wel de dingen die ik koop zijn duurzaam. Mij zie je niet iedere zaterdag als een kip zonder kop door de stad rennen en 'meer, meer meer' kopen.'
T: 'Hoe vindt je dat, dat je wel naar die winkels gaan die niet duurzaam zijn? Heb je dan een gevoel?'
157
stuk duurder. Dat is dan ook nog toch een kostenafweging. Wat ik wel zie, maar dat is misschien een stukje cognitieve
125
dissonantie, is dat Hennez en Mauritz ook steeds beter haar best gaat doen om biologisch katoen aan te schaffen en te zorgen dat er minder kinderarbeid plaatsvindt. Dus dan denk ik; 'Ze proberen het. Ze doen hun best.'
T: 'Kun je nog meer dingen van jezelf bedenken waarin je niet duurzaam bent?'
K: 'Zoals vliegreizen? Mijn woning kan energiezuiniger, maar daar wordt aan gewerkt. Ik zou het niet zo goed weten. Het zou vast kunnen dat apparatuur wat bij ons in huis staat en dan denk ik aan computers, tv, daarvan ken ik onvoldoende de
130
achtergrond. Ik heb wel gekeken naar; 'In welke mate vreten ze energie?' en welke chemicaliën daar in zitten en wat voor effect dat kan hebben, daarmee ben ik onvoldoende bekend.'
T: 'Nou werk jij zelf samen met Colette en Het Groene Hert , maar jij als individu, heb jij behoefte aan een centrale plek voor duurzaamheid in de stad?'
K: 'Ja. Ook even voor jouw beeld, Het Groene Hert was de campagne van de gemeente Nijmegen. Ik heb ook aan die wieg
135
gestaan van Het Groene Hert . Toen was het nog ons Groene Hert. Die campagne duurde drie jaar. We kregen heel veel vragen van mensen, allemaal terechte vragen, die ik ook had. ‘Ik wil zonnepanelen, hoe werkt dat en is er subsidie?’ Ik heb mensen ook vaker doorverwezen die destijds nog van het rijk was.
T: 'Oh, die altijd binnen twee weken op was.'
K: 'Of nog minder. Toen zijn we wel bewust geworden van; 'Dit zou anders moeten kunnen. Dit moet leuker kunnen.' Leuker,
140
makkelijker, eenvoudiger. Vanuit daar was het idee ontstaan, niet van mij, maar hier bij het stadhuis; 'Hoe mooi zou het zijn als mensen gewoon op één plek terecht kunnen met vragen over advies. Dat ze gewoon dingen kunnen zien en in contact kunnen komen met mensen die de maatregelen kunnen uitvoeren. Voor heel veel mensen is het gewoon een 'blackbox'. Als ik denk; 'Ons huis kan nog spouwmuurisolatie gebruiken', dan ga ik altijd gewoon verhalen aanhoren van; 'Ja, dat kan wel' en; 'Nee, dat kan niet' en 'Dan krijg je vochtplekken binnen'. Op gegeven moment zie je door de bomen het bos niet meer. Dan is
145
het fijn om naar een punt toe te gaan waar je informatie krijgt.'
T: 'Heb jij in je privéleven veel mensen die bezig zijn met duurzaamheid, leeft dat?'
K: 'Ja, als ik kijk naar mijn directe vriendengroep heb ik veel daarvan overgehouden aan de studie, dus die hebben ook een milieukundeachtergrond. Daar leeft het ook. Dat wil niet zeggen dat al mijn vrienden duurzaam zijn, maar het leeft wel. Het is wel een thema wat regelmatig terug komt. 'A' omdat ze ook actief zijn in dat werkveld en 'B' omdat ze dat ook vanuit een
150
bepaalde drijfveer doen. Ook bij mensen die er niet zo gek veel mee hebben komt het toch ter sprake. Dus die vangen daar toch wel wat van op zonder teveel de missionaris te willen zijn.'
T: 'Dus jij staat niet alleen in je omgeving?' K: ‘Nee.’
T: 'En speelt duurzaamheid dan ook een rol in de omgang met die mensen? Doen jullie nog dingen samen?'
155
K: 'Pratende wel. Het is niet dat we met z'n allen een club oprichten of naar bepaalde duurzame activiteiten gaan. Dat niet.' T: 'Kun je vertellen welke factoren, en factoren bedoel ik in de breedste zin, dat kunnen gedachtes, mensen, gebeurtenissen zijn. Welke factoren om jou heen stimuleren jou om duurzaam te leven?'
K: 'Ik denk dat de belangrijkste factor onzichtbaar is. Dat zit ergens in me. Dat is er ooit in gegroeid. Zelfs als al mijn vrienden nu een andere kant op gaan en helemaal niet duurzaam zijn, dan zit dat toch nog in mij. Ik denk wel dat het
160
makkelijker is als de omgeving ook op die manier ingesteld is. Dat versterkt in ieder geval het effect.' T: 'Wat bedoel je met de omgeving?'
K: 'Dat is met name vrienden. Vrienden op één, collega's op twee en familie op drie, als je het zo wil duiden.' T: 'Het feit dat je duurzame vrienden hebt en ook hier werkt, bedoel je dat?'
K: 'Ja, ik denk dat mijn omgeving er wel voor zorgt dat je er zelf ook wel actiever mee bezig bent, dan als die omgeving heel
165
anders zou zijn. Ik geloof wel in de onderlinge kruisbestuiving en die contacten. Het feit dat ik vegetariër ben en er nog meer vegetariërs zijn, dat maakt het makkelijker als je dan samen gaat uit eten, ook al is het geen discussiepunt. Als er verder niemand vegetariër is en je moet er iedere keer die moeite doen, wat ik er wel voor over heb. Het is toch wel makkelijk als anderen hetzelfde gedrag vertonen of dezelfde grondhouding of gedachte erover hebben.'
T: 'En dezelfde vraag maar dan andersom; Kun jij ook vertellen welke factoren om je heen je belemmeren om duurzaam te
170
leven?'
K: 'Dat zal dan eerder in de sfeer zijn van aanbod, makkelijk bereikbaar aanbod, wat ook nog betaalbaar is. Dan denk ik even weer aan kleding, duurzame kleding wat niet te duur is, die ergens makkelijk te verkrijgen zal zijn. Dan zou ik dat
makkelijker kunnen doen, maar dat is er niet. Dat belemmert dan. Het neemt niet weg dat ik wel zie en constateer dat het de afgelopen jaren wel veel meer is geworden. Veel meer duurzame producten, veel meer duurzame bedrijven, veel meer
175
duurzaam in het assortiment, dat het op die manier ook weer makkelijker wordt. ' T: 'Voelt het ook als een opoffering om met duurzaamheid bezig te zijn?'
K: 'Nee, voor mij niet. Ik heb niet het idee dat ik iets laat. Geen vlees eten. Ik heb vlees wel altijd heel lekker gevonden, dus ik had in de eerste week wel het idee dat ik iets laat, maar ondertussen met het hele aanbod aan vleesvervangers en