Samenvatting en conclusies: De Kanteling als onderdeel van het eigen proces Om de resultaten op waarde te schatten dienen zij afgezet te worden tegen de reguliere

dienstverlening. Men kan hierbij in het achterhoofd houden dat deze geïnterviewden zonder de pilot zeer waarschijnlijk alleen met hun ‘eerste vraag’ waren geholpen en op eigen kracht – of via andere kanalen - hun oplossing hadden moeten zoeken in zoverre zij daartoe in staat waren geweest. Voor een aantal geïnterviewden geldt dat de pilot een positieve wending aan hun leven gaf, maar tegelijkertijd zien we dat de invloed niet losstaat van hun inzet en

mogelijkheden. De Kanteling viel op het juiste moment in de juiste aarde. We kunnen daarom slechts een genuanceerd beeld geven over de resultaten waarbij we de eigen inbreng van de burger niet uit het oog willen verliezen.

We zien een toename van eigen inkomen bij twee geïnterviewden die allebei werk hebben gevonden. De wil om te werken was al aanwezig, maar de professional kon “een zetje” bieden of als “uitlaatklep” fungeren waardoor de geïnterviewden zelf in beweging kwamen om werk te zoeken. Zeer waarschijnlijk hadden zij zonder de Kanteling ook naar werk gezocht, maar de ondersteuning heeft wellicht de zoektocht vergemakkelijkt en versneld.

De maatschappelijke bijdrage is toegenomen bij twee geïnterviewden die tevens met

financiële problemen kampten. Deze problemen zijn nog niet opgelost, maar allebei zitten ze nu wel in een schuldhulpverleningtraject. Hun besluit om zich in te zetten voor

vrijwilligersorganisaties is niet aangemoedigd vanuit de Kanteling, maar is op eigen initiatief gebeurd. Het is wel aannemelijk dat er ruimte bij hen is ontstaan, nu de meest urgente

problemen min of meer zijn opgepakt, om verder te kijken naar hun rol in de maatschappij. Bij mevrouw Specht zien we een verband tussen de Kanteling en haar persoonlijke

ontwikkeling. Ze heeft aangegeven dat de professional haar zelfvertrouwen en eigenwaarde heeft gegeven. Of mevrouw Specht zonder de Kanteling zelf haar financiële, drank- en opvoedproblemen had aangepakt, is discutabel.

Een verandering in het aantal sociale contacten is het meest zichtbaar bij mevrouw Van Doorn die vanuit de pilot is geïnformeerd over het bestaan van huiskamerprojecten. Ze bezoekt nu wekelijks de ouderenvoorziening. Opvallend was dat mevrouw Van Doorn een relatief klein zetje nodig had om deze grote stap te maken als we haar achtergrondverhaal in beschouwing nemen. Mevrouw Nesterko heeft uiteindelijk besloten om een Eigen-Kracht-Conferentie te organiseren waarmee haar sociaal netwerk wordt ingezet. Mevrouw Van Zilt probeert het contact met haar kinderen te herstellen, nadat zij tot inzicht kwam – daarbij aangemoedigd door de professional en de psycholoog – en nu toenadering gaat zoeken in de vorm van haar levensboek.

Dankzij de scootmobiel zien we een toename van zelfstandig functioneren bij een drietal geïnterviewden. Het aanpassen van het huis van mevrouw Nesterko vanwege de beperkingen van haar echtgenoot, heeft waarschijnlijk bijgedragen aan het langer zelfstandig wonen. Overigens was haar deze mogelijkheid ook geboden als zij niet in de pilot was gekomen. We kunnen constateren dat de pilot heeft bijgedragen aan het opdoen van vaardigheden zoals bij mevrouw Specht die nu weet hoe ze haar financiële administratie moet bijhouden of bij het echtpaar Westerfield die aan de hand van een stappenplan weten hoe zij moeten handelen in geval van overlijden.

Bij bovenstaande bevindingen kunnen we de resultaten – in meer of mindere mate – herleiden naar de interventies van de professionals. We kunnen echter ook vaststellen dat sommige burgers hun problemen individueel hebben verwerkt en geen hulp vanuit de Kanteling kregen. Mevrouw Kwasiba heeft haar acceptatieproces in eigen tempo verwerkt waardoor er geen ruimte was voor participatieactiviteiten. Zij vindt het handig om de kennis te hebben voor het geval ze er aan toe is, maar haar prioriteit lijkt te liggen bij haar innerlijk strijd tegen haar ziekte. Hetzelfde geldt voor mevrouw Neith die toch haar zoon heeft laten opnemen. Overal kreeg ze te horen dat ze aangifte moest doen, maar dat weigerde ze. Na een paar maanden heeft mevrouw Neith besloten om de politie in te schakelen, er is kennelijk iets gebeurd waardoor ze overstag ging. Het blijft onduidelijk wat de invloed van de buitenwacht was en wat bepalend is geweest voor haar beslissing.

Soms zien we als uitkomst de bevinding dat er geen oplossing is. Voor de heer Peja lijkt dit in zekere mate rust te geven. Zijn vrouw blijft ziek en hun huwelijk blijft moeizaam, zodat hij kiest voor pragmatische oplossingen als klussen bij een kameraad en bij zijn voormalige werkgever. De heer Peja erkent z’n machteloosheid, maar hij ziet geen manier om het te doorbreken. Voor mevrouw Amina geldt ook dat ze geen oplossingen ziet voor haar schulden en haar zieke zoon. De zorg voor haar zoon vergt veel van haar, maar desondanks is ze vastbesloten om hem niet meer naar een psychiatrische instelling te brengen. Het blijft gissen waarom ze geen hulp accepteerde van de professional die haar meerdere malen gebeld heeft. Voor mevrouw Suri was vanuit een speciaal budget een bibliotheekpas aangeschaft, maar de vraag is in hoeverre dit nodig was nu blijkt dat ze zelf een cd heeft gekocht. Het interview schetst een beeld van een vrouw die ondanks haar beladen verleden zichzelf in staat acht om haar weg te vinden. Ze is bang en tegelijkertijd sterk, zo vertelde ze. De pilot heeft, afgezien van het bezoek waar ze wel blij mee was, geen grote betekenis voor haar gehad.

Voor een aantal geïnterviewden heeft de pilot zich op het juiste moment aangediend: zij grepen de mogelijkheid aan toen de professional zich aanbood om met andere vragen (‘de vraag achter de vraag’) aan de slag te gaan. Zij beschikten waarschijnlijk over bepaalde persoonlijke mogelijkheden waardoor zij in staat waren een verandering te realiseren. Deze geïnterviewden kregen hierbij psychosociale ondersteuning van de professional die een

versterkende rol lijkt te hebben. Deze professional zien we in verschillende gedaantes: als luisterend oor, sociale steun, aanspoorder of bemoediger. Bij sommige geïnterviewden is weinig tot geen verbetering van hun situatie ontstaan, waarmee ook de complexiteit van het menselijk gedrag en sociaal werk zichtbaar wordt.

Hoofdstuk acht. Samenvatting, conclusies en nabeschouwing

In dit hoofdstuk wordt een samenvatting van de voorgaande vier hoofdstukken gegeven. Vervolgens reflecteren we op de methodologie van het onderzoek. In de laatste paragraaf wordt een aantal (persoonlijke) overwegingen en dilemma’s geschetst die door het onderzoek zichtbaar werden.