Giraal via een money transfer-instelling

Via een money transfer kan heel snel geld van een persoon in het ene land ter beschikking worden gesteld van een persoon in een ander land. Het toezicht op financiële instellingen, zoals money transfer- en bancaire instellingen, is verscherpt als gevolg van maatregelen die vooral vanaf de jaren negentig zijn ingevoerd, zoals: de invoering van de Wet identificatie bij financiële

dienst-verlening (Wif) in 1993; de invoering van de Wet melding ongebruikelijke transacties (Wet MOT) in 1994;102 en de invoering van de Wet inzake de wis-selkantoren (Wwk) in 1995.103 Klanten van money transfer-instellingen en van banken dienen zich te identificeren en ongebruikelijke transacties moe-ten door de dienstverlener worden gemeld. De invoering van deze maatrege-len betekent echter nog niet per definitie dat money transfers niet meer gebruikt worden om criminele gelden te verplaatsen.

Jaarlijks wordt een groot aantal money transfers aangemerkt als verdachte transactie: in 2003 lag dit aantal op 27.301, in 2008 op 50.803 en in 2010 op 25.387. De stijging in 2008 is voor het overgrote deel te wijten aan een finan-ciële dienstverlener die in één keer met terugwerkende kracht een erg groot aantal meldingen deed, aldus het jaarverslag over 2008 van de Financial Intelligence Unit (FIU) (KLPD, 2009, p. 97-104). Op grond van deze cijfers kunnen echter geen conclusies worden getrokken over de daadwerkelijke omvang van het gebruik van money transfer-instellingen door criminelen. In haar jaaroverzicht over 2009 constateert de FIU dat er een toename is geweest in het aantal money transfer-kantoren en dat er een opkomst is van de zogenoemde in-shops als aanbieders van money transfers. Een

shop-in-shop is een winkel, met name reisbureaus, belwinkels, tabakszaken en

videotheken, waarin een mogelijkheid wordt gecreëerd om money transfers te verrichten. De FIU signaleert ten aanzien van de shop-in-shops een aantal risico’s. Ten eerste zijn de eigenaren van shop-in-shops niet vergunningplich-tig, staan ze niet met naam en toenaam geregistreerd in het Wgt-register van De Nederlandsche Bank (DNB) en worden ze ook niet gescreend door DNB. Dit brengt volgens de FIU integriteitsrisico’s met zich mee. Ten tweede zijn

shop-in-shops geen financiële instellingen, waardoor in veel gevallen de

affi-niteit en de bekendheid van het personeel met de risico’s omtrent witwassen en terrorismefinanciering minder groot zal zijn dan bij reguliere geldtransac-tiekantoren. Ten derde zijn shop-in-shops, voor zover zij geen deel uitmaken van een grotere keten, mogelijk kwetsbaarder voor invloed van derden (KLPD, 2010a, p. 50).

In verschillende zaken die voor de Monitor Georganiseerde Criminaliteit zijn bestudeerd, zien we het gebruik van money transfer-instellingen terug.104 Wanneer een crimineel samenwerkingsverband misdaadgeld overmaakt via een money transfer, doet het dat, wanneer het verstandig is althans, met inachtneming van ‘veiligheidsmaatregelen’, bijvoorbeeld door een groter

102 De soorten van dienstverlening die onder de Wet MOT vallen, zijn in de jaren na de invoering van deze wet uitgebreid. De Wif en de Wet MOT zijn in 2008 samengevoegd tot de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (WWFT).

103 De Wwk is in 2002 vervangen door de Wet inzake de geldtransactiekantoren (Wgt).

bedrag op te splitsen in verschillende kleinere bedragen.105 Dit gebeurt bij-voorbeeld in onderstaande casus. De vrij omvangrijke geldverplaatsing draait om cocaïnehandel, waarbij de drugs vanuit Zuid-Amerika via de Nederlandse Antillen naar Nederland worden vervoerd.

Door het geld via money transfers te versturen naar Curaçao en de Domi-nicaanse Republiek probeert verdachte A de herkomst van het geld te ver-doezelen voor justitie en de fiscus, zo staat in het vonnis.

Uit het strafrechtelijk financieel onderzoek blijkt dat verdachte A bij veel money transfers en geldwisselingen betrokken is geweest. Ze heeft zelf in de periode 2000-2004 middels 158 money transfers een bedrag van omge-rekend € 470.000 verzonden. Daarnaast hebben nog vele andere personen – familieleden en kennissen – geld overgemaakt in opdracht van ver-dachte A. In totaal is door verver-dachte A en haar relaties middels 951 money transfers € 3.500.000 overboekt. Het gemiddelde bedrag per boeking bedraagt € 3.680. Verdachte A heeft voor de money transfers € 225.000 aan kosten gemaakt (casus 140).

Ook in een mensenhandelzaak worden money transfers gebruikt. In de zaak lopen er verschillende geldstromen. Eén van de geldstromen verloopt via money transfers van ‘madames’ in Italië naar organisatoren van mensenhan-del/-smokkel in Nederland en/of Engeland. De ‘madames’ betalen aan de organisatoren voor meisjes die vanuit Nigeria via Nederland naar (onder meer) Italië zijn vervoerd en daar als prostituee te werk zijn gesteld.

Gebleken is dat de betaling vaak middels money transfers van Western Union gaat. Vanuit het buitenland maken de ‘madames’ al dan niet onder hun eigen naam een bedrag over naar Nederland en/of Engeland. In de onderzochte periode van 2006 en 2007 zijn er door verdachte A en echtge-note verdachte C zowel als ontvanger als verzender in totaal 103 money transfers geweest (casus 129).

In onderstaande casus beschikt een groepering die zich bezighoudt met cocaïnehandel over eigen money transfer-/geldwisselkantoren.

Via twee money transfer-/geldwisselkantoren in Nederland werden met grote regelmaat geldbedragen via banken overgemaakt naar bedrijf N, een aan verdachte A gelieerd bedrijf in een Zuid-Amerikaans land. Op jaarbasis betrof het miljoenen euro’s. Eén van deze kantoren was money transfer-/geldwisselkantoor L, waarvan verdachte E de directeur was. Dat

105 Dit zogenoemde ‘smurfen’ is een typische werkwijze die bij het verhullen van criminele geldstromen wordt gebruikt (zie paragraaf 6.5.6). Opvallend is overigens dat het gemiddelde bedrag per als verdacht aange-merkte money transfer in 2010 een stuk lager ligt dan in bijvoorbeeld 2006 en 2003; in 2010 was het gemid-delde bedrag per verdachte money transfer € 1.610, terwijl dit in 2006 en 2003 op respectievelijk € 3.240 en € 3.613 lag (KLPD, 2008b, p.75; KLPD, 2011, p. 59).

kantoor bood de mogelijkheid om illegaal geld te storten naar een aantal bestemmingen c.q. geld wit te wassen. Ter begeleiding van de money transfers werden facturen gebruikt waarop valse personalia werden inge-vuld. Verdachte A was zelf directeur van wisselkantoor O in het al genoemde land in Zuid-Amerika (casus 128).106