Geraadpleegde auteurs

Voor de bespreking van het model heb ik mij op verschillende auteurs georiën-teerd. Ik zal nu eerst kort bespreken welke auteurs ik als uitgangspunt voor mijn beschrijving en analyse van het model heb gekozen.

Als uitgangspunt voor de beschrijving van het model neem ik het werk ‘The

Cross of Christ’ 893 van de Anglicaanse theoloog John R.W. Stott (1921-2011). Stott, die wel is aangemerkt als een van de leidende theologen in het evangelicale christendom,894 werd in 2005 door Times Magazine uitgeroepen tot een van de honderd invloedrijkste mensen ter wereld.895 Gregory Anderson Love, die Stott eveneens als uitgangspunt voor zijn beschrijving van het model van penal substi-tution atonement gebruikt, merkt Stott aan als “a profilic and influential Anglican

and Evangelical scholar and evangelist.” 896 Jefferey, Ovey en Sach, die zelf in de traditie van penal substitution atonement staan, merken het werk van Stott aan als een standaardwerk: “It has deservedly come to be regarded among evangelicals as

one of the standard texts on the cross.” 897 Er zijn een aantal redenen om het werk van Stott als uitgangspunt te nemen.

Allereerst ga ik uit van de continuïteit van de traditie. Stott staat in de lijn van de orthodox protestantse traditie en is de vertolker van de interpretatie van de verzoening, die via Calvijn is terug te voeren op het satisfactiemodel van Anselmus. Aanhangers van het model van penal substitution atonement stel-len zich veelal op het standpunt dat penal substitution de kern is van de bijbelse boodschap over de verzoening en dat dat al vanaf de vroege kerkvaders wordt er-kend.898

Ten tweede ga ik er vanuit dat we mogen veronderstellen dat moderne verte-genwoordigers van het model ook de voorafgaande discussies en de eerder geuitte kritiek op het model verdisconteren in hun betoog en argumentatie, iets wat Stott inderdaad doet.

Tot slot vormt ‘The Cross of Christ’ een zeer uitvoerige en coherente systema-tisch theologische en bijbels onderbouwde uiteenzetting van het model van penal substitution atonement. Stott zet op nauwgezette wijze zijn positie uiteen, waarbij hij op kritische wijze reflecteert op de eigen traditie. Hij geeft daarbij blijk van een gedegen kennis van de traditie en van de recente bijdragen aan het debat over penal substitution atonement. Hij is aan te merken als een hartstochtelijk aan-893 Stott, The Cross of Christ.

894 “Stott is without doubt one of the leading figures in modern evangelicalism.” Jeffery, Ovey, and Sach, Pierced for Our Transgressions, 196.

895

http://content.time.com/time/specials/packages/arti-cle/0,28804,1972656_1972717_1974108,00.html Geraadpleegd op 10-01-2018.

896 Gregory Anderson Love, Love, Violence, and the Cross: how the Nonviolent God Saves Us Through

the Cross of Christ (Eugene: Cascade Books, 2010), 3.

897 Jeffery, Ovey, and Sach, Pierced for Our Transgressions, 27.

hanger van het model, zonder dat zijn toon polemisch wordt. De weergave van Stott is daarmee mijns inziens een sterke, diepgravende en representatieve studie over het model van penal stubstitution atonement, die zich goed leent als uit-gangspunt om het model te beschrijven en analyseren.

Naast Stott heb ik twee andere representatieve auteurs geraadpleegd die in de lite-ratuur meermalen worden aangemerkt als belangrijke vertegenwoordigers van het model van penal substitution atonement.

Om te beginnen heb ik gekeken naar het werk van de 19e-eeuwse presbyteri-aanse theoloog Charles Hodge (1797-1878), die samen met Archibald Alexander (1772-1851) en Benjamin Warfield (1851-1921) in de 19e eeuw behoorde tot de leidende theologen aan het Princeton Theological Seminary. Hodge wordt door meerdere auteurs aangemerkt als een van de belangrijkste 19e-eeuwse Ameri-kaanse theologen899 en wordt beschouwd als een vooraanstaande representant van het model van penal substitution atonement. Hij geeft in het tweede deel van zijn

‘Systematic Theology’ 900 uit 1872-73 een uitvoerige analyse van de verzoening als

penal substitution atonement.

Baker en Green, die Hodge hanteren als uitgangspunt voor hun beschrijving van het model van penal substitution atonement, typeren hem als een invloedrij-ke vertolinvloedrij-ker van het populaire verstaan van het model: “We have chosen Charles

Hodge because he wrote in great depth on the topic, because his articulation of the model has been so influential and because it closely represents the understanding of penal substitution held by many at the popular level.” 901 Zij tekenen daarbij aan

dat de uitwerking van het model door Hodge volgens hen niet de sterkst denk-bare versie van het model is.902 Peter Schmiechen is positiever in zijn waardering voor de wijze waarop Hodge het model uiteenzet: “By choosing Charles Hodge as

our case study, we have one of the strongest defenses of the theory, based on appeals to Scripture, tradition and reason.” 903 En Kärkkaïnen merkt op: “A number of lead-ing Calvinist theologians of the eighteenth and nineteenth centuries not only affirmed strongly the penal substitution view but also made it virtually the orthodox interpreta-tion. Among them, Charles Hodge is a leading figure.” 904 Charles Hodge lijkt dus

duidelijk te mogen worden beschouwd als een belangrijke representant van het model van penal substitution atonement.

899 Vgl. Baker and Green, Recovering the Scandal of the Cross, 170; Belousek, Atonement, Justice, and

Peace, 85.

900 Charles Hodge, Systematic Theology, vol. 2 (Grand Rapids: Eerdmans, 1952). 901 Baker and Green, Recovering the Scandal of the Cross, 169.

902 “We acknowledge that Hodge is not representative of some of the best, and finely nuanced, work being

done on penal substitution by contemporary theologians. Yet Hodge continues to be representative of much that is written and said about penal substitution.” Baker and Green, Recovering the Scandal of the Cross,

183.

903 Schmiechen, Saving Power, 104-05. 904 Kärkkäinen, Christ and Reconciliation, 307.

Een derde belangrijke representant van het model is de Anglicaanse theoloog James I. Packer (1926), die geldt als een van de meest invloedrijke evangelicalen in de Angelsaksische wereld. Alister McGrath schrijft over de rol van Packer in de ontwikkeling van de evangelicale beweging na de Tweede Wereldoorliog: “Packer

is een integraal en bepalend onderdeel van die geschiedenis; hij is een van de misschien nog geen tien mensen die die geschiedenis definitief heeft vormgegeven, en zeker de meest bekende en meeste gerespecteerde theoloog daarvan.” 905 Baker en Green merken de uiteenzetting van Packer over het model van penal substitution atonement in zijn

‘Tyndale Biblical Theology Lecture’ 906 van 1973 aan als een belangrijke weergave van het model: “A number of people have recommended J.I. Packer’s articulation of penal

substitution, and appropriately do so.” 907 Packer begint zijn lezing met een helder omschreven doel: “The task I have set myself in this lecture is to focus and explicate a

belief which, by and large, is a distinguishing mark of the world-wide evangelical frater-nity: namely the belief that the cross had the character of penal substitution and that is was by virtue of this fact that it brought salvation to mankind.” 908 John Stott bevestigt

deze typering van Packer: “Dr. J.I. Packer has rightly written that this belief ‘is a

dis-tinguishing mark of the world-wide evangelical fraternity.’” 909

Tot slot zal ik regelmatig verwijzen naar het recentere ‘Pierced for Our

Transgressi-ons’ van Steven Jeffery, Michael Ovey en Andrew Sach.910 Zij geven met hun werk een uitvoerig inleidend beeld van het model van penal substitution atonement.911

Het werk van Jeffery, Overy en Sach is breder van opzet dan dat van Stott, omdat het eveneens tracht een beeld te geven van de gehele traditie van penal substituti-on atsubstituti-onement. Nadrukkelijk presenteren de auteurs hun boek als een verdediging tegen de kritiek op het model: “[T]he most pressing reason why this book is necessary

is that the misconceived criticisms of penal substitution show no sign of abating, and the resulting confusion within the Christian community seems to be increasing rather than decreasing.” 912 Het boek heeft veel meer dan dat van Stott een nadrukkelijk

apologetische toonzetting.

905 Alister E. McGrath, De laatste der puriteinen: een biografie van James I. Packer, Vert. Pieter Plas en Corinne Vuijk (Zoetermeer: Boekencentrum, 2000), 279.

906 Packer, “What Did the Cross Achieve?”

907 Baker and Green, Recovering the Scandal of the Cross, 179. 908 Packer, “What Did the Cross Achieve?,”3.

909 Stott, The Cross of Christ, 13.

910 Jeffery, Ovey, and Sach, Pierced for Our Transgressions.

911 Belousek merkt dit werk aan als “a portrayal of penal substitution atonement as the centerpiece of

Christian theology.” Belousek, Atonement, Justice, and Peace, 83. Opmerkelijk is de lange lijst met

aan-bevelingen voor in het boek, door diverse invloedrijke theologen. Onder hen: Timothy George: “This

is an important scholarly contribution to a current doctrinal debate with enormous spiritual and pastoral implications.”; J.I. Packer: “I hail this treatise as an epoch-making tour de force, and hopefully a sign of more good things to come.”; Thomas R. Schreiner: “I thank God for this work in which penal substitution is biblically grounded, theologically articulated and historically vindicated.”

Het is niet mijn intentie om hier een gedetailleerd en volledig historisch overzicht te geven van de traditie van penal substitution atonement. Ik beperk mij daarom binnen de context van dit onderzoek hoofdzakelijk tot de genoemde auteurs. Daarbij moeten we in aanmerking nemen dat de bijdragen van de auteurs niet al-lemaal eenzelfde aard hebben. Terwijl de benadering van Stott leidend zal zijn, zal ik de andere auteurs gebruiken om te illustreren hoe de visie van Stott het denken over penal substitution atonement in de breedte representeert en om zijn uiteen-zetting zo nodig aan te vullen en te verhelderen. Op sommige plaatsen zal ik nog naar andere, hier nog niet genoemde, auteurs verwijzen, wanneer ik meen dat die een inhoudelijke aanvulling geven op de besproken visie, of wanneer ze een be-langrijke bijdrage hebben geleverd aan het debat over en de ontwikkeling van het model van penal substitution atonement.

Waar de in dit hoofdstuk aangehaalde auteurs een goed en representatief beeld van het model van penal substitution geven, zijn er meer vooraanstaande theolo-gen die tot de aanhangers van dit model worden gerekend. Belangrijke auteurs, die ook door Stott worden aangehaald, zijn onder meer Emil Brünner913 en Karl Barth.914 Belousek noemt niet enkel Barth,915 maar verwijst ook naar Hugo de Groot als een verrassende vertolker van het model: “A striking illustration of the

growing influence of the satisfaction cum penal substitution cum sacrificial-expiatory interpretation in Protestant theology is the rebuttal of the Socinian critique of the Cal-vinistic view by Hugo Grotius – the Arminian theologian!” 916

5.5. Beschrijving en analyse van het model van penal substitution