Dat iemandt desen boeck in vijuen my bedije. Gheloof, en Hope cloeck, en Liefde: dat zijn drije.
+
Christelijcke leeringhe. +
DE vragher begheert de Christelijcke leeringhe in vijf principale hoofdt-stucken bedeylt te hebben. Ende dit, om int corte te begrijpen, al dat eenen Christenen weten en doen moet: ende om alsoo, te bequamelijcker al sijne andere vraghen, meest morale, daer naer voren te moghen legghen. Want het Christen gheloof en leeringhe, ist fundament vant huys, d'welck eenen Christenen mensche stichten moet deur goede
+
1.Cor.3.
wercken, binnen sijn leuen, op deser weerelt: wiens+
oppersten top tot inden hemel gheraecken moet: oft anders salt al veur niet ende te vergheefs ghearbeydt zijn: ist dat al sijn opset weerdigh is, ten brande verwesen en gheleuert te worden: ende niet bequaem om te blijuen staen.
De Christelijcke leeringhe wordt in vijf deelen begrepen: Van welcke de antwoorde
+
Drij Goddelijcke deughden.
hier de drij eerste noemt, ende int volghende Capittel+
d'ander twee. Dese drij: Ghelooue, Hope, ende Liefde, zijn daerom drij Goddelijcke deughden genaemt, om dat sy ons van Gode ingestort worden, ende om dat sy tot Godt alleen gheschickt worden. Want in niemandt en gheloouen oft hopen wy soo, dan in Godt: ende
+
1.Cor.13.
niemandt en beminnen wy bouen al, dan Godt alleen. Van dese sprekt+
S. Paulus aldus: Nunc manent, Fides, Spes, Charitas, tria haec, &c. Nu zijn in wesen dese drij: Ghelooue, Hope, en Liefde.
Het werck ende cracht van dese drij deughden in eenen Christenen mensche, moght ons in deser manieren verclaert ende als veur ooghen ghestelt worden. Nemt, oft
+
Ghelooue.
iemandt slapende van een hemelsche en [A]+
goddelijcke maeghdt, te weten Fides, Gheloof, ontweckt wierde ende [B] verlicht: hem de glorie des hemels toonende,
+ Hope.
ende dat daer toe dient+
te gheloouen. Datter dan noch een ander quame, Spes ghenaemt, [C] Hope: die hem t'hoofdt op hief, ende te beene stelde: toonende seker middel, om t'ghene dat hy deurt ghelooue siet, te vercrijghen: in hem een begheerte ende hope verweckende, dat hyt becomen sal. Ende datter ten derden noch
+ Liefde.
een ander quam, als Princesse van alle dese ende andere+
deughden, Charitas gheheeten, dat is Liefde: die hem t'hert ontstake [D] en roerde: die hem handen en voeten aent werck dede stellen, om te doen sulcks als hy nu weet en siet, datter toe staet. Ende om tot sulcks te gheraecken, als hy deur t'ghelooue siet, ende deur de hope verhoopt: dat dese derde, bouen dien, hem den sleutel ter handt dede, met
welc-t.o.46
TRES VIRTVTES THEOLOGICAE16.
Hoc opus in quinas aliquis mihi digere partes. Prima Fidem; altera Spem; pars tertia tradit Amorem.
Dat yemandt desen boeck in vyuen my bedye. Gheloof, en Hope cloeck, en Liefde: dat syn drye.
Dis moy les cinc choses, Que Dieu at encloses, Dedans ceste loy? La seure Esperance, Et l'Amour immense, Et la saincte Foy.
47
ken hy de poorte des hemels open doen moghte, ende ingaen, als hy van deser weerelt scheyden sal. Midts dese verbeldinghe, soudt ghy, als eenen spieghel der
volmaecktheydt, eenen oprechten Christenen mensche sien, die deur t'ghelooue ende hope met liefde waer werckende, oorboorlijck ende nutbaer ten eeuwighen leuen.
Ende aenghesien wy hier int generale vande Christelijcke leeringhe begost hebben te spreken, den Christene mensche noodelijck: soo wil ick hier wat by voeghen, dat het groot achten der seluer verbeteren en vermeerderen sal. Aristippus van eenen
+
Laërt. li. 2.i cap.8.
Ioncker ghevraeght zijnde,+
watter goedts af comen soude, waert dat hy hem sijnen sone te onder-wijsen gaue: hy antwoorde: Al en quamer niet anders van, emmers salder dat af comen, dat als hy ten theatre metten anderen sitten sal, den eenen steen en sal op den anderen niet sitten. Hoe dickmael, ist te duchten, sit den eenen steen op den anderen inder kercke, als de menschen ten sermoone comen, ende altijdts euen ongheleert blijuen? de Christelijcke leeringhe niet wetende, de sermoonen niet verstaende, ende noch veel min onthoudende, ende metten wercke beleuende: t'welck nochtans eenen oprechten Christen van noode is, soude hy t'rijcke Godts besitten.
Want het al daer aen hanght, dat eenen Christenen mensch weet wat hy gheloouen, doen, en laten moet, om soo int eeuwigh leuen te gheraecken: soo will'ick hier by een exempel voeghen tot desen propoost dienende. Den Keyser Theodosius gaf sijne
+
Niceph. lib. 12. cap. 23.
sonen aen Arsenius,+
een seer goedt, heyligh ende gheleert man ouer, om die t'onderwijsen en leeren: met dit besprek en conditie, wel weerdt alle Christenen te bemercken, ende naer te volghen: te weten: Waert dat sy hun in goede seden, godtvruchtigheydt, ende onderhoudt der gheboden Godts schickten: dat hy hun de Croone ende t'Rijcke ter handt doen soude: maer anders, dat hyse verlaeten soude, als t'Rijck en Croone onweerdigh. Wat moghtmen claerderen spieghel wenschen, om te sien dat het Rijck Godts niet anders te becomen en is, dan met in de wet Godts wel onderwesen te zijn, ende die metten leuen t'onderhouden?
Ghebedt tot goeden voort-ganck der Christelijcke leeringhe.
GHy hebt, o Heere, v discipelen ouer al de weerelt ghesonden, om alle menschen te leeren: gheeft hun nu oock uwen gheest, alle die dese selue salighe leeringhe vervoorderen: tot uwer meeste glorie, wasdom der H. kercke, ende der sielen saligheydt. Amen.
48