Van Marius, den zesden Koning der Duydsche; van de beelden Colossus genoemd, en andere dingen.
DEZENvorst regeerde 48 jaeren, en was den eersten die in Duydschland raed en parlement met zyn volk hield. Onder hem is de stad Rhodes herbouwd, of gelyk andere willen, ten tyde van den patriarch Joseph, door de Chelchiners en Carianeren; welke stad, gelegen in het eerste eyland der Cycladen, ter nedergeleyd was door
Phoroneus, koning der Argiven.
Cycladen is den naem van 53 eylanden omtrent
Griekenland, zoo uytgestrekt dat zy eene bezondere weireld schynen te maeken; want het grieksch woord cyclon beteekend de weireld. Rhodes is eene stad en ook een eyland, alwaer aldereerst roozen gevonden en roozen - hoeden gemaekt zyn, van welk eyland zy eerst hunnen naem ontleend hebben, zoo Vincentius zegt. Anglicus schryft dat aldaer gestaen heeft een groot metaelen beeld Colossus magnus genoemd, opgeregt ter eere van de zonne. Het was 126 voeten hoog, en wierd geagt voor het derde van de zeven wonderen der weireld; want men konde niet begrypen hoe zoo een overgroot beeld was konnen gegoten en opgeregt worden, nog hoe de aerde zulk een zwaer gewigt konde draegen; ook was 'er tusschen alle de deelen van dit beeld eene zoo goede overeenkomst, dat een ieder zig daer over verwonderde. Dit overkonstig en wonderlyk stuk is omgeworpen door eene aerdschudding in 't vyf-en-twintigste jaer der regering van Ptolomeus Evergetus, koning van Egypten.
Zekeren schryver verhaeld dat 'er eenen anderen Colossus gestaen heeft aen den ingang van eene haeve van het eyland Rhodes. Dit beeld stond met zyne voeten op twee steene bogen; andere zeggen op een voet-stuk ondersteld met 70 marmere kolommen. Het was zoo ongemeen groot, dat de zeeschepen met open zeylen door deszelfs beenen konden henen vaeren. Het hield in zyne regte hand een zeer groot zweêrd, in zyne slinke eene pyk, en voor deszelfs borst hing eenen grooten konstigen brand-spiegel. Dit beeld was insgelyks toegewyd aen de zonne; het had 70 cubitussen in de hoogte, en Chares Lindius had twaelf jaeren bezig geweest om het te maeken en op te regten. Het had wel 180,000 fransche kroonen (elke kroón gerekend op 35 stuyvers) gekost. Het heeft maer 56 jaeren gestaen, ten eynde van welke het zelve door de aerdbeving omgeworpen en gebroken wierd gelyk het voornoemde. Weynige menschen konden den duym van dit beeld omvademen. Wanneer de Saracenen in 't jaer Ons Heeren 655 de stad Rhodes
veroverd hadden, voerden zy het metael daer van nae Alexandrien in Egypten, en laeden 'er 900 kemelen mede. Solinus plagt die van Rhodes te bespotten, zeggende dat hoe duyster de lucht was, zulks hun niet belette de zonne te zien; daer door te kennen gevende dat zy dit gesternte voor hunnen patroon gekozen hadden en het zelve in dit standbeeld eerden.
Daer hebben voortyds nog vier andere Colossen in de weireld geweest, te weten, eenen van Apollo, die Marcus Lucullus van Apollonien in Pontus nae Italien dede vervoeren: hy was 30 cubitussen hoog, en had gekost 50 talenten of 1,000,000 fransche kroonen alsvooren. Den tweeden was opgeregt ter eere van Jupiter in het veld van Mars, en genoemd den Colossus van Pompeïus, om dat hy by een theater stond dat den gemelden romeyn had doen maeken, en op het welk men spelen plagt te vertoonen volgens het gebruyk der heydenen. Den derden, gemaekt door Lysippus, den leermeester van Chares voornoemd, stond te Tarenten, en was 40 cubitussen hoog. Nero, roomschen keyzer, dede den vierden na zyne gelykenis maeken, en te Roomen voor het wonder - huys Transitorie stellen: Suetonius zegt dat hy 120 voeten hoog was. De stad Rhodes is uyt 'er maeten groot; zy heeft vele belegeringen uytgestaen, naementlyk van de Turken, dog is altyd ontzet geworden door de ridders van S. Jans order, maer van deze Barbaeren andermael belegerd zynde in 1522, wierd zy eyndelyk ingenomen op den christ-nagt van het zelve jaer.
In den tyd van Marius is Lacedemonien, eene vermaerde stad van Lycaonien in Achayen, gestigt door Lacedemon, zoon van Jupiter. Men heeft haer ook Sparten genoemd, om de volgende reden. Twintig jaeren voor de stigting van Roomen, vierden de Messeniten, een volk in Griekenland, eene groote feest, tot de welke ook gekomen waeren de maegden van Lacedemonien: deze wierden van de Messeniten veragt en voor leelyk uytgemaekt, waer
over de Lacedemòners zoodaenig gestoord waeren, dat zy tegen de gemelde
Messeniten eenen hardnekkigen oorlog ordernamen, in den welken geheel Griekenland deel nam, zweêrende by al hunne goden, niet nae huys te keeren voor dat zy hunne stad, Messenen genoemd, ten onder zouden gebragt hebben. Het beleg duerde tien jaeren: ondertusschen begon het de vrouwen der belegeraers te verdrieten zoo lang van hunne mannen berooft te blyven, en binnen den levens-tyd der zelve aen weduwen te moeten gelyk zyn, te meer, om dat de bevolking van Griekenland, by gebrek van voortteeling, merkelyk begon te verminderen. De Lacedemoners zulks vernemende, zonden hunne knegten nae huys, om hunne vrouwen te paeyen, liever als het beleg op te breken. Zy hebben de stad Messenen eyndelyk ingenomen, en mids de Grieken diergelyke overwinningen Sparta noemden, heeft de stad Lacedemonien daer van den naem van Sparten gekregen.
In de zelve hebben gebloeyd menigvuldige treffelyke mannen, die van Erasmus
van Rotterdam, om hun zonderling verstand en hunne maetigheyd in het spreken,
hoogelyk gesprezen worden. Van deze stad was geboortig Helena, de schoonste aller vrouwen, om de welke ondernomen wierd dien bloedigen en langduerigen
troyaenschen oorlog, die aen Homerus, Virgilius, Titus en Dares, veel moeyte gekost heeft om 'er de beschryving van te geven.
Men leest van Licurgus, den wetgever van Lacedemonien, deze roemweêrdige daed. Wanneer hy de Lacedemoners op zekeren tyd eenige wetten voorgeschreven had die hun te zwaer scheenen om te onderhouden, en dat zy derhalven van de zelve verzogten ontslaegen te worden, verzinde hy den volgenden list. Hy vertoonde hun dat hy de gemelde wetten ontfangen had van Apollo, hun daer by biddende die te onderhouden tot zyne wederkomst uyt Delphos, werrewaerds hy voorgenomen had te reyzen om den gezeyden god, die aldaer
aenbeden wierd, te verzoeken van deze wetten, indien zulks mogelyk was, te veranderen of te verzagten. By deze gelegendheyd moesten zy hem met eed beloven de zelve niet te zullen overtreden voor dat hy terug gekeerd was. Naer dat zy zulks belofd hadden verliet hy zyn vaderland en reysde nae Creten, alwaer hy tot het eynde zyns levens bleef woonen. Hy belaste dat men naer zyne dood zyne beenderen in een loode vat zoude sluyten en aldus in de zee werpen, op dat die van Lacedemonien naermaels zyne assche verkrygende, niet zouden meynen van hunnen eed ontslaegen te zyn, voorwendende dat hy tot hun wedergekeerd was.
Vele andere heydenen hebben hem daer in gevolgd, voorgevende als zy nieuwe wetten wilden invoeren, dat zy die van eenige hunner goden ontfangen hadden; het welk oorzaek was dat het volk zig daer tegen niet durfde aenkanten: aldus hebben te werk gegaen Draco en Solon, hunne wetten toeschryvende aen de godinne Minerva. Den koning Minos van Creten zeyde de zyne ontfangen te hebben van Jupiter; Hermes
Trimegystus in Egypten, van Mercurius; Soroaster, koning der Bactriaenen, van den
afgod Ororesim; Samolchis in Scythien, van de godinne Vesta; Numa Pompilius, koning van Roomen, van Egeria, en zoo voords.