Van Hercules-Allemanus, den elfsten Koning der Duydsche; alsmede van Eolus, Orpheüs en Proserpina.
HE R C U L E S- AL L E M A N U S den troon van Duydschland beklommen hebbende, zoude tot hem gekomen zyn de godinne Isis, koninginne van Egypten,
en zy zoude hem de manier geleerd hebben om het koorn te maelen. Dit is zwaer om gelooven, 't en waer het gegrond zoude zyn dat zommige van deze Isis schryven, te weten, dat zy wel 600 jaeren geleeft heeft.
Ten tyde van den paus Alexander den VI, zyn omtrent de stad Viterben uyt de aerde gedolven vier groote beelden, het eerste was het geen van Jasius, en het ander van zyne moeder Electra, dogter van den grooten Athias; het derde was het beeld van Armonia, de zuster van den voornoemden koning Jasius, die eene vestaelsche maegd geweest is, en het laetste de afbeelding van Cybele, zyne gemaelinne. Benevens deze vier beelden, wierd daer ter plaets nog gevonden eene groote marmere tafel, in de welke vele grieksche letteren gegraveerd waeren, die getuygenis gaven van Jasius houwelyk; hoe Isis daer ter bruyloft geweest was en het volk brood had leeren bakken; dat zy alsdan den ouderdom van 460 jaeren bereykt had, en evenwel nog kloek en sterk was.
Plinius verzekerd dat Isis in Duydschland en ook in Vrankryk geweest heeft. Haer
beeld staet tegenwoordig nog in dit laeste ryk, en is aldaer bekent onder den naem van l'Idole de St.- Germain des Prez. Derhalven zoude men, aenmerkende het lang leven van de gemelde Isis, eenige reden hebben om geloof te geven aen het geen in het begin van dit kapittel van haer verhaeld word.
Hercules-Allemanus heeft het duydsch ryk 43 jaeren bestierd; maer men moet
dezen koning niet verwerren met Hercules van Theben, nog met Hercules van Lybien, die alle beyde uytmuntende en vrome vorsten waeren, want dezen laetsten Hercules, is den zelven die van Moyses genoemd word Mesraïm, den zoon van Osiris, welken
Osiris den zoon was van Cham of Soroaster, eenen der zoonen van Noë. Volgens
het schryven van Marcus Terentius Varro, hebben 'er eertyds 43 verscheyde
Herculessen geweest, onder de welke den gemelden Hercules van Lybien eenen der
voornaemste
was. Hy wierd ook den egyptischen Hercules genoemd, en de inwoonders van dit land hebben hem offeranden opgedraegen.
Den duydschen vorst Hercules-Allemanus was ook eenen dapperen en vermaerden man, om welke reden hem misschien dezen eer-naem gegeven is. In zynen tyd leefde
Eolus, die van de heydenen voor den god der winden gehouden wierd. Eolien zyn
tien eylanden omtrent Sicilien, het eerste, genoemd Liparus, heeft dezen naem ontleend van Lipar, die het zelve voor Eolus bestierde; het tweede word Bera genoemd, ten opzigte van zyne hooge bergen; het derde voerd den naem van Strongile, en heeft de verblyf plaets van Eolus geweest; de naemen van de andere zeven zyn:
Didime, Erifusa, Festia, Fenicusa, Evoïomon, Stripodes en Sonores. Zy worden ook Vulcani genoemd, om dat zy des nagts schynen te branden; (want Vulcanus wierd
gehouden voor den god van het vuer, den donder en den blixem) maer Eolus, als eenen ervaeren natuerkundigen, oogmerk nemende op den rook, de uytwaessemingen en dampen die uyt deze bergagtige eylanden opreezen, wist daer uyt den toekomende wind te voorzeggen, dit heeft aen de onverstandige gelegentheyd gegeven om te gelooven dat hy de winden konde wederhouden na zyn welbehaegen.
Omtrent den zelven tyd leefde ook Orpheüs, hy was eenen koning, en zulk eenen uytmuntenden harp-speelder en zanger, dat men van zyns gelykte niet weet te spreken. Zyne zangen en liedekens waeren met heymelyke kragten gesterkt. Men meynd dat hy in zyne bezweêringen Jupiters hoofd plagt aen te roepen, onder welkers naem hy den oppersten god verstond. Men zegt dat de bergen en boomen hem volgden en dansten, als hy op zyne harp speelde; waer door moeten verstaen worden de droomende, zwaermoedige en droefgeestige menschen, die hy met zyn gespel zoo vermaekte dat zy schier opsprongen van vreugd. Hy zeyde gemeynelyk; de keyzers
noodigen my ter
maeltyd, om het genoegen van myn gezang te hebben; maer ik verblyde my dat ik van gramschap kan brengen tot zagtmoedigheyd, van droefheyd tot blydschap, van vrekheyd tot mildheyd, van vreesagtigheyd tot kloekmoedigheyd, enz. al het welk hy
door zyn gezang konde uytwerken. Men meynd dat Proserpina, dogter van Jupiter
den II en van Ceres, zyne gemaelinne geweest heeft, en dat zy van den helschen god Pluto geschaekt wierd, waerom de nymphe Cyanea, haere gezellinne, zoo bitterlyk
weende, dat zy geheel in traenen versmold, van welke traenen voordgekomen is eene fonteyn die haeren naem voerd. Ceres, door haere gebeden, zoude van Jupiter verworven hebben dat haere dogter Proserpina de eene helft van den tyd in de hel en de andere helft in den hemel mogt verblyven.
Onder deze poëtische allegorie is eene waerheyd verborgen, te weten den loop der maene, want de eene helft van den tyd (dat is des nagts) vertoond deze planeet haer aen den hemel, en de andere helft is zy voor ons onzigtbaer. De poëten maeken geen onderscheyd tusschen de maene en Proserpina, en somtyds ook niet tusschen deze twee en Diana, zeggende dat zy alle dry even veel magt hebben. Proserpina word van Homerus genoemd Até, en vele willen dat zy de vrouw van Orpheüs niet geweest is; maer van Pluto, en dat de vrouw van den eerstgemelden Euridice zoude genoemd geweest hebben, dog tegen dit gevoelen stellen zig de historie schryvers.
Van de zoeking van Proserpina, als zy verloren was, hebben de heydenen, en bezonderlyk de Romeynen, eene jaerlyksche feest gehouden, want de romeynsche vrouwen plagten alsdan den ganschen nagt door de stad te loopen met brandende tortsen in de hand, als of zy Proserpina hadden willen helpen zoeken; by welke gelegentheyd vele boeveryen gepleegd wierden. Men heeft deze feest niet konnen afbreken, tot zelfs langen tyd naer dat Roomen tot het christen geloof bekeerd was,
ter oorzaek dat zy de jongheyd ten uytersten wel beviel, maer eyndelyk heeft men het licht dat men aldus vrugteloos plagt te verbranden, geschikt om te dienen op den feestdag van O.L.V. Lichtmisse, welk gebruyk van op dien dag licht op te offeren door geheel het christenryk nog jaerlyks vernieuwd word.