Van Nemroth, de stigting van den toren van Babel en de verwerring der Taelen.
JOSEPHUSschryft dat de naerkomelingen van Noë langen tyd op de bergen bleeven woonen, en dat Sem, Cham en Japhet, d'eerste waeren die bestonden hunne wooningen in de daelen en platte landen te maeken. D'andere door hun voorbeeld aengemoedigd zynde hebben van gelyken gedaen, het welk zy te vooren niet hadden durven ondernemen, om de onlangs geledene verwoesting van den watervloed. De velden daer zy eerst begonsten te woonen, wierden Sennaar genoemd.
Den voorzeyden schryver verhaeld verder; dat Godt het volk tot twee mael toe vermaende om hun te verspreyden, en aldus geheel het aerdryk te vervullen, het welk zy niet wilden doen, zig inbeeldende dat Godt hun door deze verspreyding laegen wilde leggen om hun weder te gemakkelyker te vernielen, niet aenmerkende de jonst en goedheyd Gods, die hun de bezitting van den ganschen aerdbodem vergunde. Deze hooveêrdigheyd en versmaeding van Godt heeft onder hun
verwekt Nemroth (daer wy hier vooren van gesproken hebben), anderzins Saturnus genoemd, eenen stouten man en magtig van handen, den welken tot het volk zeyde, dat zy de weêlde die zy hadden, niet aen Godt, maer aen hunne vroomheyd moesten toeschryven. Alsdus heeft hy het volk geweldaediglyk van Godt afgetrokken en aen zig verbonden, belovende hunnen kapiteyn te wezen tegen Godt, want in geval hy mogt voorgenomen hebben van de weireld andermael te verdrinken, wist hy daer tegen eenen middel, te weten, eenen zoo hoogen toren te bouwen, dat 'er geen water zoude konnen overkomen. Het gemeyn volk heeft zynen raed ligtelyk gevolgd, zy hebben dus zulk een verschrikkelyk werk van eenen toren begonst, dat diergelyken noyt geweten nog gezien is.
Eenige meynen dat den toren van Babel 15000 landmeters-schreden hoog geweest is. Eene landmeters-schrede, volgens Apiarius, houd 5 voeten in, iederen voet, in de meting van dezen toren, moet gerekend worden op 15 duymen. Andere willen dat hy 7 mylen hoog was en 10 in den omtrek had. De mylen zyn verschillig, volgens de landen. De Latynen of Italiaenen meten de aerde by miliaria, van de welke ieder 1000 schreden of 8 stadien inhoud; de Fransche of Waelen en de Spaenjaerden, by
leucas, zynde eene maet van 500 schreden. De gemeyne duydsche myle is van 4000
schreden, de hoogduydsche van 5000. De gemeyne duydsche myle heeft 32 stadien, en tegen eene hoogduydsche worden wel 10 longobaerdsche gerekend. De gemeyne nederduydsche of vlaemsche myle, aen de hoofdstad van Vlaenderen, Gend, (alwaer wy geboren zyn), doet, volgens dat my eenen landmeter gezeyd heeft, 8000 stappen, die men passus simplex noemd, inhoudende 2 voeten iederen, daer de andere schreden,
passus geometrici of landmeters-schreden genoemd, 5 voeten inhouden. De Grieken
meten by stadien, de Egyptenaeren by signes en de Persiaenen by
parasangas. Volgens de rekening van zommige, zyn 480 stadien gelyk aen eenen
graed van den equinoctialen cirkel, die 15 duydsche of 60 italiaensche mylen maekt. De Waelen of Fransche, rekenen eenen graed op 25 leucas, de Spaenjaerden op 18. Deze leucas zyn water-mylen, daer zy de zee mede overslaen, waer van verscheyde gevoelens zyn. Petrus Martyr zegt in zyn 10 boek, dat de Spaenjaerden eene leuca op het water voor 4 en op het land voor 3 mylen agten. De Moscoviters agter Lyfland, zoo Mattheus van Michou schryft, aen het 4 kap. van zyn 2 boek, rekenen met onze mylen niet, maer met wersten, eene werst is gelyk aen het vyfde deel van eene duydsche myle. Dus hoe de mylen in de meting van den babelschen toren genomen worden, is my onbekend.
Hoe het was of niet, het scheen eenen grooten berg te zyn, die zig tot aen den hemel verhefte, en rondom den welken men opwaerds reed met wagens, kemelen, dromedarissen, peêrden, muylen, ezels en meer andere dieren, die lasten droegen of voordtrokken. Op de wegen van den toren waeren vele herbergen gemaekt, om de menschen en beesten te peysteren.
Den gemelden toren, zoo Vincentius in zyn 3 boek, kap. 3 schryft, wierd naermaels zoo pragtig vercierd als de stad Babylonien, want daer stonden verscheyde tempels op die van marmersteen gebouwd waeren, in de welke goude beelden pronkten; men vond 'er straeten die geheel met goud en kostelyke gesteenten bedekt waeren. Andere verhaelen dat 'er velden op waeren, groot genoeg om, bezaeyd zynde, vrugten voord te brengen voor vele duyzende menschen, dat hy van binnen met steenen of aerde gevult en drykantig van gedaente was.
Met een woord, het is een boven maeten groot werk geweest; maer Nemroth met zyne aenhangers hebben het zelve niet konnen voltrekken: want gelyk Bocatius schryft, Godt wierp groote
sabelen van boven af, daer menigvuldige menschen onder bleeven, welke onheylen de dwaeze meynden veroorzaekt te zyn door het geweld der winden. Daerom beval
Nemroth, weder op te maeken dat vervallen was, en het zelve nog hooger te trekken,
als eenen mensch die zig tegen Godt stellen wilde, en tegen hem eenen stryd of oorlog voorgenomen had die hy volvoeren wilde; maer dien goedertieren Godt, zoo zeer en lang getergd zynde van de alderergste menschen, als of hy niet magtig geweest had hun dit werk te beletten, heeft onder hun gezonden eene verwerring der taelen, zoo dat zy malkanderen niet konden verstaen. Hier over verwonderd zynde, hebben zy opgehouden van werken en hun verspreyd in verscheyde landen.
Zy hebben zig zomwyl verstout om met vlooten van geketende boomen; als eylanden, over zee te vaeren, en hebben aldus vele verre landstreken en gewesten der weireld bezeyld en bereysd, het welk zy te vooren op Gods bevel niet hadden willen doen. Elk vervoegde zig met de gene die zyne tael spraeken, verlaetende d'andere als vremdelingen; want daer waeren onder hun 72 verscheyde taelen gesproten, zonder de hebreeuwsche.
Josephus schryft dat de plaets alwaer zy dien toren gebonwd hadden, Babylon
genoemd wierd, ter oorzaek van de verwerde spraeken; want het hebreeuwsch woord
babel, beteekend in onze tael eene verwerring. Van dezen toren en de verdeeling der
taelen spreekt Sybille aldus: toen alle de menschen eene tael gebruykten, hebben zy
eenen zeer hoogen toren gebouwd, als of zy daer door tot in den hemel zouden hebben willen klimmen; maer de goden hebben tempeesten van storm-regens daer tegen gezonden en den toren omgeworpen, gevende elken mensch zyne bezondere tael; het welk de oorzaek was waerom de stad Babylonia dezen naem kreeg. Van de plaets in
Babylonien Sennaar genoemd, maekt Hestius gewag als volgd: men zegt dat de
priesters, die overgebleven waeren van de verderfenis, met hun brengende de offeranden des
oppersten Godt, die den regen stort; zyn gekomen te Sennaar in Babylonien.