Wholesalediensten ULL, WBT en ILL

421. De wholesalegespreksdiensten worden gebouwd op basis van hoger gelegen bouwstenen,

zoals ULL en WBT. Het college onderzoekt in deze paragraaf of deze bouwstenen op zichzelf substituten zijn voor wholesalegespreksdiensten.

422. De hoger gelegen bouwstenen ULL en WBT verschillen aanzienlijk in functionaliteit en prijs

ten opzichte van wholesalegespreksdiensten. Een afnemer die wholesalegespreksdiensten afneemt hoeft slechts in beperkte mate een eigen netwerk uit te rollen en apparatuur aan te schaffen om op de

retailmarkt actief te zijn.²²³ Het volstaat voor een partij om op wholesaleniveau diensten in te kopen

waarbij de wholesaleaanbieder voor de inkopende wholesalepartij de opbouw en doorgifte verzorgt van een gesprek vanaf de aansluiting van de bellende eindgebruiker, naar een regionaal

netwerkniveau.

423. Dit onderscheidt wholesale gesprekdiensten van de afname van ULL, waarbij een inkopende

partij van ULL zelf moet investeren in apparatuur en zijn netwerk tot op het lokale niveau van de aansluitlijn (lokale niveau – in de nummercentrale) moet uitrollen. Aan de aansluitlijn dienen een

223

Gespreksopbouw wordt geleverd op regionaal niveau. Telefoniespecifieke apparatuur betreft bijvoorbeeld switches om telefoon- verkeer naar de juiste bestemming te leiden.

105 aantal functionaliteiten te worden toegevoegd voordat over deze aansluiting telefoniediensten kunnen worden geleverd. Voorbeelden van de benodigde functionaliteiten zijn de mogelijkheden tot het schakelen en routeren van gesprekken en het beschikken over een billing-systeem. Nadat deze functionaliteiten zijn toegevoegd, kan de wholesaleafnemer aan eindgebruikers een werkende telefoniedienst leveren. Het college constateert dat in Nederland naast KPN alleen Tele2 beschikt over een behoorlijke netwerkdekking tot op het niveau van de ontbundelde aansluitlijn.

424. Voor ILL geldt eveneens dat een afnemer moet investeren in apparatuur en functionaliteiten

om telefoniediensten te kunnen aanbieden. Daarnaast worden bij wholesalegespreksdiensten een deel van de kosten van het transport (zogenoemde backhaul) gedeeld met meerdere gebruikers van het netwerk, terwijl bij de afname van ILL geen sprake is van een dergelijke kostendeling. ILL is gezien de prijsstelling voor een afnemer ongeschikt als basis om op grote schaal telefoniediensten

aan te bieden.²²⁴ Over ILL worden met name zakelijke netwerkdiensten (zoals huurlijnen en VPN)

aangeboden. ILL wordt in beperkte mate gebruikt om grootzakelijke telefoniediensten aan te bieden aan grote bedrijven.²²⁵

425. WBT biedt net als ILL en ULL de mogelijkheid verschillende (virtuele) verbindingen te

realiseren over een aansluiting. Het is dus mogelijk aparte verbindingen te realiseren ten behoeve van het aanbieden van telefoniediensten. De primaire functie van WBT is echter niet het leveren van telefonie, maar het leveren van internettoegang of zakelijke netwerkdiensten. Om WBT te gebruiken voor het aanbieden van (stand-alone) telefoniediensten moet een afnemer specifieke aanvullende investeringen doen in een telefonieplatform. In het huidige aanbod van WBT wordt geen aanbod gedaan waarbij alleen telefonieverbindingen worden geleverd. Telefonieverbindingen worden alleen geleverd in aanvulling op breedbandinternettoegang of zakelijke netwerkdiensten.

426. Partijen die nu beschikken over ULL of WBT zijn reeds actief als aanbieders in de markt voor

gespreksdiensten. Het betreft bouwstenen op basis waarvan telefoniediensten kunnen worden geleverd. Op basis van afname van ULL worden bijvoorbeeld VoB-diensten aangeboden en,

weliswaar in beduidend mindere mate, ook telefoniediensten op basis van PSTN.²²⁶ Het gebruik van

WBT en ILL om telefoniediensten aan te bieden, is rond de 1 procent van het totale aanbod van telefoniediensten op de retailmarkt. Dit laat onverlet dat van partijen die op basis van deze wholesalediensten in eigen netwerkdekking voorzien, concurrentiedruk kan uitgaan op de verschillende wholesalemarkten voor gespreksdiensten. Het college gaat hier bij de concurrentieanalyse verder op in.

Conclusie

427. Het college concludeert dat vanwege het onderscheid in prijs en/of functionaliteit ULL en WBT

en ILL geen substituten vormen voor wholesalegespreksdiensten. De wholesalediensten ULL en WBT en ILL behoren niet tot de wholesalemarkten voor gespreksdiensten.

224 De maandelijkse kosten voor het afnemen van ILL bedragen tussen € 512 tot € 1359.

225

Dit betreft [vertrouwelijk: circa XXX] aansluitingen.

226

Aantal PSTN aansluitingen op basis van ULL is [vertrouwelijk: circa XXX]. Aantal VoB1 aansluitingen op basis van ULL is [vertrouwelijk: circa XXX].

106 6.2.2.3 Onderscheid productmarkten op basis van aantal gelijktijdig te voeren gesprekken

428. De vraag naar wholesalegespreksdiensten is een direct afgeleide van de vraag naar

retailtelefoniediensten. Om te voorzien in de vraag naar bijvoorbeeld een ISDN2-dienst op locatie X, moet op wholesaleniveau gespreksopbouw over en toegang tot een ISDN2-aansluiting op locatie X worden ingekocht of intern worden geleverd. Dit kenmerk van de wholesalemarkt leidt ertoe dat het college concludeert dat het onderscheid in de productmarkt op basis van het aantal gelijktijdig te voeren gesprekken eveneens een direct afgeleide is.

429. In deze paragraaf bespreekt het college eerst de vraag of er op basis van vraagsubstitutie een

onderscheid dient te worden gemaakt op basis van het aantal gelijktijdig te voeren gesprekken. Vervolgens beziet het college of VoB een vraagsubstituut is voor de verschillende soorten traditionele telefonieaansluitingen. Ten slotte onderzoekt het college of op basis van aanbodsubstitutie een onderscheid dient te worden gemaakt op basis van het aantal gelijktijdig te voeren gesprekken. Vraagsubstitutie tussen verschillende typen traditionele telefonieaansluitingen (PSTN/ISDN)

430. In Tabel 7 zijn de maandelijkse wholesaletarieven van KPN per aansluitingstype opgenomen.

Indien de prijs voor een enkelvoudige gespreksdienst zou worden verhoogd, zullen

wholesaleafnemers niet overstappen op twee- of meervoudige gespreksdiensten. Ingevolge een prijsverschil van respectievelijk 55 procent en 27 procent zal voor een wholesaleafnemer een tweevoudige gespreksdienst op basis van ISDN2 (€ 20,01) geen substituut vormen voor een

enkelvoudige gespreksdienst op basis van PSTN (€ 12,88) of ISDN1 (€ 15,81). Dit prijsverschil zal de wholesaleafnemer niet kunnen terugverdienen nu de eindgebruiker op de retailmarkt niet extra zal willen betalen voor een dienst met meerdere lijnen waaraan hij geen behoefte heeft en die hem dus geen toegevoegde waarde biedt. Dezelfde redenering geldt voor alle andere typen aansluitingen.

Typen Tarief WLR PSTN € 12,88 WLR ISDN1 € 15,81 WLR ISDN2 € 20,01 WLR ISDN15 € 128,61 WLR ISDN20 € 161,08 WLR ISDN30 € 189,99

Tabel 7. Weergave maandelijkse wholesaletarieven KPN 1e kwartaal 2011²²⁷

431. Indien de prijs voor tweevoudige (of meervoudige) gespreksdiensten zou worden verhoogd,

zullen wholesaleafnemers niet overstappen op enkelvoudige gespreksdiensten. Immers enkelvoudige gespreksdiensten voorzien op retailniveau niet in dezelfde behoefte van de eindgebruiker. Volgens dezelfde redenering zullen wholesaleafnemers die meervoudige gespreksdiensten inkopen ook niet overgaan tot de inkoop van tweevoudige gespreksdiensten.

432. Vanwege het prijsverschil vormen gebundelde enkelvoudige gespreksdiensten ook geen

substituut voor twee- of meervoudige gespreksdiensten. Een afnemer van een tweevoudige

wholesalegespreksdienst betaalt circa 25 procent minder voor een gespreksdienst op basis van een

227

107 ISDN2-aansluiting dan voor twee enkelvoudige gespreksdiensten op basis van PSTN-aansluitingen. Een overstap naar een combinatie van enkelvoudige wholesalegespreksdiensten is daarom niet rendabel. Om dezelfde reden vormen tweevoudige gespreksdiensten geen substituut voor meervoudige gespreksdiensten.

Vraagsubstitutie tussen traditionele telefoonaansluitingen (PSTN/ISDN) en VoB

433. In de retailanalyse heeft het college geconstateerd dat VoB een substituut is voor enkel- en

tweevoudige gesprekken, maar niet voor meervoudige gesprekken. Het college concludeert dat dit ook op wholesaleniveau het geval is.

434. Zoals eerder opgemerkt, is de vraag op wholesaleniveau een directe afgeleide van de vraag

op retailniveau. Immers een wholesalegespreksdienst omvat alle actieve apparatuur, waardoor vaststaat of een bepaalde dienst pakket- of circuitgeschakeld is. Om te voorzien in de vraag van bijvoorbeeld een VoB1-dienst, moet op wholesaleniveau gespreksopbouw over en toegang tot een VoB1-aansluiting worden ingekocht of intern worden geleverd. Dit betekent dat de

substituteerbaarheid tussen VoB- en PSTN/ISDN-diensten op wholesaleniveau gelijk is aan de substituteerbaarheid op retailniveau.

Aanbodsubstitutie enkel-, twee- en meervoudige gespreksdiensten

435. De onmogelijkheden van aanbodsubstitutie op retailniveau hangen voor het grootste deel

samen met de benodigde (netwerk)investeringen in de wholesalediensten (zoals bijvoorbeeld switches, platforms en lijnkaarten) en voor een veel beperkter deel met de investeringen in de retaildienstverlening (bijvoorbeeld de service- en verkooporganisatie). De conclusies die het college trekt met betrekking tot aanbodsubstitutie op retailniveau gelden derhalve evenzeer op

wholesaleniveau.

436. Het college concludeert hier dan ook dat ISDN15, ISDN20 en ISDN30 op wholesaleniveau

aanbodsubstituten van elkaar zijn. Het college ziet daarnaast geen partijen die nu nog niet actief zijn op de wholesalemarkten waartoe PSTN en ISDN2 behoren, die op korte termijn zonder significante investeringen zouden kunnen toetreden tot deze wholesalemarkten. Naast de mogelijkheid van aanbodsubstitutie tussen ISDN 15, ISDN 20 en ISDN 30 ziet het college op wholesaleniveau geen verdere mogelijkheden voor aanbodsubstitutie (meer) tussen PSTN, ISDN en VoB.

6.2.2.4 Telefonie over verschillende infrastructuren

437. Zonder WLR/CPS-regulering zijn er alleen interne leveringen over

wholesalegespreksdiensten, bijvoorbeeld het KPN-netwerk, het coaxnetwerk of de netwerken van derden (al dan niet deels gebouwd op basis van ULL/WBT/ILL). De vraag is of al deze interne leveringen tot de zelfde markt behoren. Omdat het hier een direct afgeleide vraag betreft, leidt het verlies van de aansluiting op retailniveau ook direct tot het verlies van die aansluiting op

wholesaleniveau. De wholesaledienst omvat een groot deel van de kostprijs op retailniveau, zodat een prijsstijging van de diensten van KPN op wholesaleniveau leidt tot een relatief grote prijsstijging van de diensten van KPN op retailniveau. Op retailniveau zal er overstap plaatsvinden naar retail- en daarmee naar wholesalediensten op andere infrastructuren, zodat sprake is van voldoende indirecte

108 prijsdruk van diensten geleverd over kabelnetwerken of netwerken van derden op de

wholesalediensten van KPN. Dit leidt tot de conclusie dat deze infrastructuren tot dezelfde relevante wholesalemarkten behoren.