Vormen van misbruik

De 109 respondenten uit Nederland die hebben aangegeven dat ze zich wel eens misbruikt hebben gevoeld binnen een BDSM-relatie is gevraagd dit misbruik toe te lichten; 94 respon-denten hebben deze toelichting gegeven. Ieder verhaal staat op zichzelf, maar om hier toch enige ordening in aan te brengen hebben we de verhalen in twee grove categorieën gedeeld. De eerste categorie is misbruik door het overschrijden van (afgesproken) grenzen. Sommige respondenten schrijven in de toelichting ‘omdat mijn stopwoord werd genegeerd’ of ‘omdat mijn grenzen werden overschreden’, zonder aan te geven welke grens werd overschreden. Andere respondenten geven een meer precieze toelichting waaruit blijkt dat er seksuele, fy-sieke of psychische grenzen zijn overschreden. In totaal vallen 63 van de 94 misbruiktoelich-tingen (67 procent) onder de noemer van grensoverschrijding.

89 Tabel 5.3 Type misbruik

Aantal Percentage

Overschrijden grens 63 67 %

 Niet verder toegelicht 26 28 %

 Seksueel 17 18 %

 Psychisch 15 16 %

 Fysiek 5 5 %

Relatie gerelateerd 27 29 %

 Niet verder toegelicht 11 12 %

 Leugens/valse voorstelling van zaken 11 12 %

 Aandacht 5 5 %

Overige vormen van misbruik 4 4 %

Totaal 94 100 %

Bron: Websurvey (n=474; 109 melden een misbruik ervaring; 94 lichten dit toe)

De tweede categorie van ervaren misbruik bij BDSM gaat niet zo zeer over het overschrijden van grenzen, maar heeft meer met de relatie zelf te maken. Het gaat dan om een relatie die niet functioneert, het vertrouwen dat is geschaad of het gebrek aan aandacht waardoor de per-soon in kwestie zich achteraf misbruikt voelt. Van de 94 verhalen passen er 27 (29 procent) in deze categorie. Tot slot zijn er vier verhalen die buiten deze twee categorieën vallen; twee respondenten die aangeven financieel te zijn misbruikt, een respondent die aangeeft dat tegen haar wil een foto is gemaakt en een respondent die aangeeft dat derden bij het spel werden betrokken op een manier die zij niet prettig vond.

5.4.1 Overschrijden van grenzen

Op basis van de websurvey heeft twee derde van het gepercipieerde misbruik betrekking op het negeren van een afgesproken grens of stopwoord. Een geïnterviewde respondent beschrijft gedetailleerd waarom zij het overschrijden van een vooraf afgesproken grens als misbruik heeft ervaren. De respondent en haar dominante vriend hebben een BDSM-date met een ander koppel. Zij heeft vooraf met de man van het andere koppel afgesproken dat zijn sub (een vrouw) haar (de respondent) niet zou aanraken. Er gebeurt dan het volgende:

Op een gegeven moment sta ik vast aan het kruis en ik voel opeens een tong. Ik weet dat hij naast me staat en mijn vriend aan de andere kant van de kamer, dus dan is er maar een persoon over. Voor mijn gevoel duurde dat uren, volgens de rest heb ik binnen ongeveer een halve se-conde mijn stopwoord gebruikt. Toen ben ik gelijk los gemaakt. Hij is met zijn sub naar bene-den gegaan en ik ben met mijn vriend boven gebleven. Ik heb heel veel gehuild en we hebben geknuffeld. Hij vroeg wat er aan de hand was. Die man had mijn vriend aangekeken van: ‘kan het?’, maar ik had het er met mijn vriend niet expliciet over gehad, dus hij dacht het kan wel. Mijn vriend heeft zichzelf enorm schuldig gevoeld. Die andere gast, dat is een eikel om het toch te proberen. Ik heb ook met die sub gepraat, zij was ook enorm geschrokken. Uiteindelijk snapte ze het. Die man wilde heel erg zijn kant van het verhaal uitleggen. Hij heeft met mijn vriend ge-praat en blijkbaar had hij zoiets van ‘mijn sub luistert gewoon als ik iets zeg dus ik had ver-wacht dat jij dat ook wel zou doen’. Ik had het idee dat hij mij het gevoel wilde geven dat ik een slechte sub was. Ik kreeg weinig kans om mijn verhaal te vertellen. Hij heeft zich niet aan de

af-90

spraak gehouden en daar wilde ik het over hebben, maar daar had hij weinig aandacht voor. (R02 Vrouw, 21-25 jaar)

Het laatste deel van het relaas van deze respondent gaat over het feit dat ze weinig kans kreeg om haar verhaal te vertellen. De respondenten geven in de websurvey aan dat het negeren van een (afgesproken) grens of stopwoord in de regel wordt nabesproken. De reactie van de ande-re partij lijkt van groot belang op de vraag of de consentoverschrijding als misbruik aanvoelt of niet. Zo schrijft een van de respondenten bij de toelichting op het ervaren misbruik: “Om-dat de D in kwestie willens en wetens onze afspraken negeerde”, terwijl een andere respon-dent aangeeft dat niet iedere consentoverschrijding meteen als misbruik moet worden bestem-peld:

Macht, grenzen, dit is een onderdeel in een BDSM-relatie, er wordt gespeeld tussen de lijnen, zodra een keer ‘verkeerd’ over de lijn heen wordt gegaan, is het de kracht van een BDSM-relatie dat daar open over wordt gepraat en naar gehandeld. Als beide partijen het daarover eens zijn, is dat een goed leermoment. Niet dat meteen daarop wordt afgerekend en bestempeld wordt als misbruik. (Vrouw, 46-50 jaar)

In de websurvey is, zoals gezegd, gevraagd of de respondent het misbruik heeft besproken met de persoon in kwestie. Het merendeel – 82 van de 109 respondenten (75 procent) – geeft aan het voorval/misbruik met de ander te hebben besproken. In bijna twee van de drie geval-len (65 procent) is de reactie van de andere partij afwijzend of zelfs agressief. Dit bevestigt de veronderstelling dat de consentoverschrijding eerder als misbruik wordt gepercipieerd als er achteraf niet een begripvol gesprek mogelijk is. De respondenten die het misbruik niet ter sprake hebben gebracht, hebben dit vooral vanuit een negatief gevoel niet gedaan: het had in hun ogen toch geen zin of – in vijf gevallen – omdat ze simpelweg bang waren.

Zoals gezegd, geven lang niet alle respondenten aan welke grens er wordt overschreden bij misbruik. We lezen dan bijvoorbeeld: “Er werd niet geluisterd naar stopwoorden waardoor er dingen gebeurden die ik niet wilde” Of: “Deze meneer ging ver over mijn grenzen heen”. Op basis van degenen die daar wel iets over schrijven komt het beeld naar voren dat het met enige regelmaat om seksuele grenzen gaat, zoals: “Ik wilde geen seks en werd toch nog genomen”, ”Op jonge leeftijd hield ik seks en SM strikt gescheiden. Deze persoon probeerde toch om mij in de schaamstreek aan te raken”, “Afgesproken voor safe seks, uiteindelijk geen condoom gebruikt, terwijl ik in bondage lag en kwam er te laat achter om dit aan te geven”. En: “Omdat de man het stopwoord negeerde en me verkracht heeft”.

Sommige respondenten geven aan dat ze zich psychisch onder druk gezet voelden om bepaal-de dingen te doen of om grenzen over te gaan waar ze eigenlijk geen zin in hadbepaal-den of aan toe waren. Zo stelt een respondent: “Mijn toenmalige spelpartner dwong mij een handeling te verrichten en weigeren leverde mij een lijfstraf op”. De psychische druk kan ook meer subtie-le vormen aannemen. Zo beschrijft een respondent hoe haar eerste Meester misbruik maakte van haar onervarenheid.

91

Hij was mijn eerste Meester en wist hoe hij mij moest bespelen om zijn zin te krijgen. Ik was groen in de BDSM-wereld en wist niet beter, maar achteraf gezien heeft hij wel misbruik ge-maakt van mijn onwetendheid. (Vrouw, 46-50 jaar)

Grenzen overschrijden gaat niet altijd over fysieke (pijn) en seksuele grenzen; er kunnen ook mentale grenzen worden overschreden. Een respondent geeft in de websurvey aan dat ze zich misbruikt voelde, omdat ze vals werd beschuldigd en emotioneel door de mangel werd ge-haald door haar partner. Ze beschrijft het als volgt:

Ik werd beschuldigd van dingen waaraan ik niet schuldig was. Mijn woorden werden verdraaid en uit zijn verband gerukt en er werd gedreigd met verlating. Ik heb aangegeven dat ik niet overweg kon met de situatie en deze wilde beëindigen, maar mijn toenmalige partner bleef ha-meren, verdraaien en beschuldigen. Op een gegeven moment wist ik in emotioneel opzicht niet meer wat boven of onder was en was ik ook niet meer bij machte uit de situatie te stappen. Ik was zo ver, dat ik toegegeven had aan de beschuldigingen, terwijl ik wist dat het niet waar was. Voor mij is dat emotioneel misbruik, te meer er zover ik kon zien geen sprake was van bewuste mindplay. En al zou dat wel zo zijn dan was mijn toenmalige partner op de hoogte dat ik daar niet mee overweg kan en het voor mij een harde grens was. (Vrouw, 46-50 jaar)

5.4.2 Relatie gerelateerd

De tweede categorie van misbruikvormen hebben we de titel relatie gerelateerd meegegeven. Respondenten die in deze categorie vallen geven op een of andere manier aan dat ze onder valse voorstelling van zaken in een relatie zijn gestapt of dat het vertrouwen in de ander op een zodanige wijze is geschaad dat het als misbruik aanvoelt. In deze categorie vallen ook respondenten die aangeven dat ze aandacht tekort kwamen van hun BDSM-partner.

Een valse voorstelling van zaken heeft meestal van doen met het ‘andere leven’ van de ander. Een respondent verwoordt het als volgt: “De heer in kwestie loog over zijn naam, woonplaats en over zijn leven. Vanilla zat het dus niet goed. En daarover heb ik me heel erg bedrogen gevoeld”. We lezen een min of meer gelijk verhaal bij een andere respondent: “De ene ging vreemd en de ander loog over zijn leeftijd en dat hij getrouwd was”.

Vrijwel alle respondenten van de websurvey zijn actief bezig met BDSM, omdat we de sur-vey ‘in de markt’ hebben gezet via Fetlife en BDSMzaken. Er is echter ook een enkele pondent die aangeeft BDSM de rug te hebben toegekeerd. Zo lezen we het relaas van een res-pondent die zich misbruikt heeft gevoeld doordat haar dominante partner haar vertrouwen in de relatie schond.

Tijdens de relatie heb ik me meerdere keren gewoon gebruikt gevoeld onder de noemer dat de Dominant bepaalt wat er gebeurt en dat je als onderdanige volgt. Afspraken over monogaam te zijn werden met voeten getreden. Bij mij heeft dat geresulteerd in geschonden vertrouwen en het gevoel dat je als Dominant alles mag en kan zonder de onderdanige zijn of haar gevoel te respecteren. Voor mij geen BDSM-spel meer doordat het vertrouwen totaal verloren is gegaan. (Vrouw, 51-55 jaar)

92

Naast respondenten die zich bedrogen hebben gevoeld, zijn er respondenten in de categorie ‘relatie gerelateerd’, die zich te kort gedaan hebben gevoeld door te weinig aandacht van hun BDSM-partner. Zo schrijft een respondent:

Ik liet een man heel dicht bij komen en was blij met het contact. Zijn partner had ondertussen contact met mijn vaste partner. Zodra zijn partner weer in de ruimte verscheen waar wij waren, was ik niet meer interessant voor de man waar ik mee in contact was. Ik voelde me gebruikt. (Vrouw, 46-50 jaar)

Het kan echter ook om een gebrek aan aandacht achteraf gaan, zoals in het volgende verhaal.

Deze meneer heb ik via een chatsite leren kennen. Hij wist dat ik zoekende was naar een relatie. En dat ik nazorg erg belangrijk vind. We hadden een sessie met onbeschermde fellatio, hij ging daarna naar huis. Nooit meer iets gehoord. Deze situatie had ik overigens als vanilla (eenmalige vrijpartij) ook als misbruik aangemerkt. (Vrouw, 41-45 jaar)