Ervaringen met en tevredenheid over zorg

In de internet-enquête is een stelling47 opgenomen over het benutten van de reguliere hulpver-lening bij BDSM-misbruik door de respondenten. Van de 597 respondenten hebben 127 aan-gegeven geen mening daarover te hebben of hebben deze vraag niet beantwoord. Van de res-terende 470 respondenten geeft 44 procent deze stelling (geheel) te onderschrijven – dus hulp zou zoeken – terwijl 56 procent de stelling verwerpt; en – nemen we aan – geen hulp zou zoe-ken bij de reguliere zorg.

De intentie om de reguliere zorg te benutten bij BDSM-misbruik is bij de Nederlandse res-pondenten onafhankelijk van leeftijd, debuutleeftijd, BDSM-rol en seksuele voorkeur. Er zijn wel significant verschillen bij sekse48 en misbruikervaring49. In de websurvey hebben vrou-wen vaker een misbruikervaring gemeld en daarmee zou het verschil bij sekse verklaard kun-nen worden door deze misbruikervaring. Dit blijkt echter niet het geval; ook als wordt gecon-troleerd voor misbruikervaring dan blijft het verschil bij sekse bestaan. Van de vrouwen geeft 52 procent aan de reguliere hulpverlening te willen benutten bij BDSM-misbruik, terwijl 38

47 De stelling luidt als volgt: “Ik zou bij misbruik zeker hulp zoeken bij de reguliere zorg, want hulp-verleners hebben over het algemeen een professionele houding met betrekking tot BDSM.”

48 X2 = 7,25; df = 1; p < 0,01

106

procent van de mannen dit aangeeft. Van de respondenten die in de websurvey hebben aange-geven dat ze zich wel eens misbruikt hebben gevoeld, geeft 30 procent te kennen de reguliere zorg te willen benutten bij BDSM-misbruik, terwijl dit percentage bij de respondenten die niet hebben aangegeven zich wel eens misbruikt te hebben gevoeld op 49 procent ligt. Een mis-bruikervaring leidt dus, zo lijkt het, tot een verminderde bereidheid om gebruik te maken van de reguliere zorg bij BDSM-misbruik; wellicht ingegeven door slechte ervaringen met de re-guliere zorg naar aanleiding van het ervaren misbruik. Het is ook mogelijk dat ze een meer realistisch beeld hieromtrent hebben. Slechts een klein deel van degenen die zich misbruikt hebben gevoeld heeft zich tot de reguliere zorg gewend (wat verderop in deze paragraaf nader wordt beschreven)

6.5.1 In behandeling bij hulpverlening

In de websurvey is gevraagd of de respondent wel eens in behandeling is geweest bij een hulpverlener waarbij de BDSM-voorkeur een belangrijke rol speelde. De vraag wordt door 66 van de 474 respondenten uit Nederland bevestigend beantwoord. Dit komt overeen met een op de zeven respondenten (14 procent). Goed de helft is in behandeling geweest bij een psy-choloog. Tabel 6.2 geeft het overzicht van het type hulpverlener.

Tabel 6.2 Type hulpverlener

Aantal Percentage Psycholoog 35 53 % Psychiater 9 14 % Seksuoloog 9 14 % (Psycho)therapeut 5 7 % Maatschappelijk werker 3 5 % Anders 5 7 % Totaal 66 100 % Bron: Websurvey

Er is vervolgens gevraagd wat de directie aanleiding voor deze hulpverlening was. De toelich-tingen hierop zijn soms kort en bondig, zoals: “Mijn man zat door alle veranderingen in ons leven, mede de BDSM, met zichzelf in de knoop” en “Ik zat met mezelf in de knoop; niet vanwege het feit dat ik die gevoelens heb maar meer omdat ik er niets mee kon.” Er zijn ook respondenten die uitvoeriger ingaan op de reden tot therapie, zoals in het volgende voorbeeld:

Toen ik mijn BDSM-voorkeur eindelijk durfde te gaan verkennen, kwam een aantal dingen in mijn leven in een ander licht te staan. Het had consequenties voor mijn relatie met mijn partner (hoewel er andere dingen speelden, was dit uiteindelijk het praktische breekpunt waardoor ik besloot een punt achter de relatie te zetten). Ook was het best ingrijpend om er achter te komen hoe belangrijk BDSM eigenlijk voor me was en hoe gelukkig ik er van werd, en wat het bete-kende dat ik het al die tijd ontkend had. Ik moest mezelf even ‘hercalibreren’. (Vrouw, 41-45 jaar)

De antwoorden op de vraag wat de directe aanleiding is geweest voor het in therapie gaan, laten zich grofweg in drie categorieën indelen, namelijk: (1) depressieve klachten van

alge-107

mene aard, (2) relatieproblemen door de BDSM-voorkeur van een van beide partners en (3) het worstelen met de BDSM als seksuele voorkeur meer in het algemeen.

Slechts twee antwoorden indiceren dat de hulpverlening een duidelijke relatie heeft met mis-bruik. In één daarvan gaat het om gedwongen therapie in verband met het misbruik van een minderjarige. In het andere geval is het een vrouw die vindt dat ze buiten het BDSM-circuit te vaak verkeerde mannen pleegt tegen te komen en daardoor in misbruikachtige situaties terecht komt waar ze graag van af wil.

Het al dan niet in behandeling zijn (geweest) bij een hulpverlener waarbij de BDSM-voorkeur een belangrijke rol speelde, staat los van persoonskenmerken van de respondenten. Of, om het in meer statistisch jargon uit te drukken, behandeling is onafhankelijk van de achtergrond variabelen, zoals sekse, leeftijd, debuutleeftijd, BDSM-rol en seksuele voorkeur.

6.5.2 Tevredenheid over hulpverlening en hulpverlener

De respondenten die hebben aangegeven dat ze in therapie zijn (geweest), is gevraagd in wel-ke mate ze tevreden zijn met de behandeling en de behandelaar. De scoringsschaal loopt van tevreden, via redelijk en in geringe mate, naar niet tevreden. Geheel tot redelijk tevreden is 62 procent van de respondenten, terwijl 38 procent in geringe mate of niet tevreden is over de behandeling en/of de hulpverlener. Uitsplitsing naar type hulpverlener (zie tabel 6.3) laat zien dat de hulpverlening door seksuologen minder goed wordt gewaardeerd in verhouding tot de andere hulpverleners en dat de ‘overige hulpverleners’ er juist beter van af komen. De aantal-len zijn klein, maar desondanks zijn de verschilaantal-len wel markant.50 Ze wekken ook verbazing, te meer daar veel seksuologen tevens psycholoog, arts of psychiater zijn. Mogelijk vallen sek-suologen in diverse subcategorieën tegelijkertijd en ontstaat daardoor vertekening.

Tabel 6.3 Tevredenheid over hulpverlening/hulpverlener Geheel/redelijk

tevreden ^Niet/gering tevreden ^Totaal

Psycholoog 22 13 35 Psychiater 6 3 9 Seksuoloog 2 7 9 Overige hulpverleners 11 2 13 Totaal 41 25 66 Percentage 62 % 38 % 100 % Bron: Websurvey

Vervolgens is gevraagd naar de reden van ontevredenheid rond de hulpverlening en/of hulp-verlener. Hierbij konden de respondenten uit drie antwoorden kiezen of een eigen antwoord formuleren. Alle 25 respondenten die ontevreden zijn met de behandeling of de behandelaar hebben binnen deze drie antwoordmogelijkheden gescoord. De eerste reden – gebrek aan des-kundigheid op het gebied van BDSM – is voor zes respondenten de reden van ontevreden-heid. Vijf van deze zes respondenten zijn in therapie geweest bij een psycholoog.

108

nomenheid, een negatief beeld van BDSM – de tweede reden – is door veertien van de 25 respondenten aangevinkt. Zes van deze respondenten zijn in therapie geweest bij een psycho-loog, vijf bij een seksuoloog en twee bij een psychiater. Tot slot zijn er vijf respondenten die de derde, laatste, reden aanvoeren, namelijk dat ze ontevreden zijn met het resultaat van de therapie, maar dat dit verder los staat van de BDSM-kennis of houding van de behandelaar. Dit geldt voor twee respondenten in therapie bij een psycholoog, twee bij een seksuoloog en een bij een psychiater. In tabel 6.4 geeft eveneens het overzicht.

Tabel 6.4 Reden ontevredenheid over hulpverlening/hulpverlener Gebrek aan BDSM-kennis ^Negatieve BDSM-houding Geen BDSM relatie ^Totaal Psycholoog 5 6 2 13 Psychiater - 2 1 3 Seksuoloog - 5 2 7 Overige hulpverleners 1 1 - 2 Totaal 6 14 5 25 Percentage 24 % 56 % 20 % 100 % Bron: Websurvey

6.5.3 Contact met de (huis)arts

BDSM’ers kunnen fysiek letsel oplopen en daarvoor een arts consulteren. In de websurvey is gevraagd of de respondent weleens verwondingen of blessures heeft opgelopen waardoor een bezoek aan een arts nodig was. Van de 474 respondenten uit Nederland beantwoorden 64 deze vraag bevestigend. Dit komt overeen met 14 procent van de respondenten.

Er is tevens gevraagd of de respondenten open kaart hebben gespeeld tegenover de arts over de oorzaak van het letsel. Twee op de drie respondenten (42 van de 64) geven aan open kaart te hebben gespeeld, terwijl 22 respondenten er voor hebben gekozen om dit te verzwijgen. Vervolgens is gevraagd of het open kaart spelen naar de arts toe negatieve consequenties heeft gehad. Vijf van de respondenten antwoorden hier bevestigend op. In een geval heeft de arts zijn mond voorbij gepraat en in de vier andere gevallen was de reactie van de arts afkeurend. Een van de respondenten uit de homoscene die we hebben geïnterviewd maakt geen geheim van zijn BDSM-voorkeur. Uit zijn verhaal blijkt wel dat medici voor een dilemma kunnen worden geplaatst.

Ik heb nog een voorbeeld over de GGD. Voordat ik R. kende had ik een relatie met een vrien-denstel. Meesters, maar die vonden het leuk om met hun boots een jongen bont en blauw te trappen. Tegenwoordig moet ik dat soort dingen niet meer hebben. Ik liet het doen en vond het leuk. Ik ging naar de GGD, daar word ik elk half jaar onderzocht in het kader van aids onder-zoek. Ik moest mijn T-shirt uittrekken en toen zagen ze op mijn borst blauwe plekken. Waarop die verpleger die bloed afneemt me heel bezorgd ging aankijken en zegt: ‘goh, word je geslagen thuis?’ Er kwam ook een dokter de kamer in. Ik vertelde dat het een BDSM-spel was. Ze keken me stomverbaasd aan en die dokter was heel snel weg, en die verpleger zei naderhand ook niks

109

meer. Ik denk dat het in de goede zin was. Ze waren heel oplettend. Ze deden echt moeite om zorg aan me te geven. Een heel goed teken. Ik denk niet dat het veroordelend bedoeld was. (R16 Man, 51-55 jaar)

In aanvulling op de vraag in de websurvey naar de rol van de arts geven meerdere responden-ten een positieve waardering aan hun relatie met de huisarts. Er wordt opgemerkt dat de arts neutraal, professioneel en in sommige gevallen belangstellend staat tegenover de BDSM-voorkeur van de respondent.

6.6 Belangrijkste bevindingen

Hulp bij misbruik wordt in belangrijke mate gevonden in de BDSM-scene zelf. Ook vrienden en familie spelen een rol in deze. De stap naar professionele hulp wordt vrij zelden gemaakt. Dit staat in schril contrast tot de bereidheid (‘zou u professionele hulp als ...’) om hulp te zoe-ken bij misbruik; bijna de helft van de websurvey-respondenten geeft aan dan wel hulp te zoeken.

Daarmee is niet gezegd dat BDSM’ers in het geheel niet aankloppen bij hulpinstanties; onge-veer een op de zeven respondenten in de websurvey geeft aan in behandeling te zijn geweest waarbij BDSM een belangrijke rol speelde. Dit is echter niet (direct) naar aanleiding van mis-bruik, maar vanwege depressiviteit in het algemeen, relatieproblemen naar aanleiding van de BDSM-voorkeur of het worstelen met deze voorkeur als zodanig. Dit komt ook overeen met het verhaal van de geïnterviewde hulpverleners. Een forse minderheid (38 procent) is niet tevreden over de hulpverlening. De reden voor deze ontevredenheid komt vooral door een negatieve houding van de hulpverlener met betrekking tot BDSM en in mindere mate een gebrek aan kennis over BDSM.

Er bestaat angst onder een deel van de BDSM’ers met kinderen voor een melding richting Jeugdzorg, AMK, RvdK door hulpverleners of huisartsen. Deze angst wordt niet bevestigd door de resultaten van de websurvey. Als deze instanties worden ingeschakeld is het door meldingen uit de sociale omgeving (vechtscheiding, door bezorgde buren of door de school) en in slechts één geval door een melding van een hulpverlener.

Bij BDSM kan letsel ontstaan en een gang naar de (huis)arts is daarom niet uitgesloten. Even-eens een op de zeven respondenten geeft aan dat ze een arts hebben geconsulteerd naar aan-leiding van letsel opgelopen bij BDSM. Twee derde daarvan heeft er voor gekozen open kaart te spelen met de arts en de reactie van de (huis)arts wordt doorgaans als positief ervaren (pro-fessioneel, zakelijk).

110