Aard van misbruik

Een belangrijke voorwaarde bij BDSM is dat het met wederzijdse instemming (consent) plaatsvindt. Aan de hand van een aantal stellingen hebben we in de websurvey gevraagd hoe de respondenten aankijken tegen consentoverschrijding en misbruik. Als de afspraken worden geschonden (consentoverschrijding) dan zien de meeste respondenten (85 procent) dit als een vorm van misbruik.35 In hun ogen is het dan wel van belang dat deze afspraken vooraf zijn

34 Zie: http://www.sektehulp.nl/exitcounseling-bij-slachtoffers-van-bdsm/.

35 De desbetreffende stelling luidt als volgt: “Het overschrijden van een vooraf afgesproken grens bij BDSM beschouw ik als een vorm van misbruik.”

75

gemaakt, want het achteraf spijt hebben van het overschrijden van een grens ziet de meerder-heid (75 procent) niet als misbruik.36 Vrijwel alle respondenten (95 procent) zijn overigens van mening dat consentoverschrijdingen weinig voorkomen bij BDSM-beoefening.

Uit de gesprekken die we hebben gevoerd in het kader van dit onderzoek blijkt dat het aange-ven van grenzen belangrijk is, maar tegelijkertijd soms ook precair is. Zo stellen meerdere experts dat juist het oprekken van grenzen een onderdeel van het BDSM-spel kan zijn en dat de partners elkaar wel goed moeten aanvoelen om zich in dit grensgebied te bewegen. Een van de experts verwoordt het als volgt:

Een probleem van BDSM is dat er wel grenzen worden aangegeven door deelnemers, maar dat het tegelijkertijd ook heel spannend is om die grenzen juist over te gaan. Als iemand goed het spel kan spelen dan kan hij op een gegeven verder gaan met diegene en soms dan ook de gren-zen overschrijden. (E01)

Het oprekken en overschrijden van grenzen kan zowel op fysiek als psychisch gebied plaats-vinden. Een fysieke consentoverschrijding heeft vaak een seksueel karakter, althans de voor-beelden die worden gegeven rond het overschrijden van fysieke grenzen hebben vaak betrek-king op een seksuele grens. Soms wordt door de submissieve speler aangegeven dat deze geen seks wil, maar alleen pijn/vernedering. In voorbeelden van verhalen over fysiek misbruik worden dan toch geslachtsdelen aangeraakt of vindt er penetratie plaats.

Het enige geval waarvan ik weet dat het mis ging in de homoscene heb ik laatst met iemand be-sproken. Diegene vertelde: “Ik was in Brussel, met een vriend op een soort happening waar kruizen stonden en touwen hingen, en op een gegeven moment ging ik spelen met iemand die ik nog nooit ontmoet had. (....) Terwijl ik had gezegd dat ik niet wilde dat hij iets anaal deed, deed hij zijn duim in m’n achterste. Daar ben ik verschrikkelijk boos over geworden.” (E10)

Soms wordt er te lang of verkeerd geslagen. Zo vertelt een van de geïnterviewde experts:

Een vriend van mij wilde een keer met een meesteres een afspraak maken. Hij wilde een keer wat beleven. Hij heeft op internet een commerciële meesteres gevonden en heeft een afspraak gemaakt. Tijdens de afspraak werd hij gebonden en geslagen. Op een gegeven moment wilde hij stoppen en gaf dat ook aan, maar zij had een ander beeld van stop. De man heeft daar echt li-chamelijke problemen aan over gehouden. (E03)

Misbruik kan een incidentele ervaring zijn, maar het kan ook onderdeel zijn van een langer durende relatie. Als misbruik plaatsvindt binnen een relatie, dan gaat het meestal niet om (al-leen) fysiek misbruik, maar is er vaak ook sprake van een psychische misbruikcomponent. Bij een relatie kan het zowel gaan om mensen die elkaar met enige regelmaat zien als mensen die met elkaar samenwonen. In het laatste geval is het contact vanzelfsprekend intensiever en zal

36 Gemeten aan de hand van de voorgelegde stelling: “Het achteraf spijt hebben van BDSM-handelingen, zonder daar op het moment zelf uiting aan te hebben gegeven, beschouw ik niet als mis-bruik.”

76

het waarschijnlijk lastiger zijn om uit de relatie breken. We hebben respondenten gesproken die zich zelf psychisch misbruikt hebben gevoeld; daarover berichten we in het volgende hoofdstuk. Sommige gesprekspartners vertellen dat zij van mening zijn dat er misbruik wordt gemaakt van de persoon in kwestie. Het is lastig om deze verhalen op waarde te schatten, om-dat het observaties uit tweede hand zijn en we de betrokkenen zelf niet hebben gesproken. Een van de experts geeft een voorbeeld waarbij hijzelf ook aantekent dat het lastig is om te beoordelen of er al dan niet sprake is van misbruik.

Ik ken een meisje dat bij een vijftigplusser ingetrokken is. Ze is van de ageplay; ze loopt graag als peutertje rond met een luiertje om. Hij heeft zijn hele huis als kinderparadijs ingericht voor ageplayers. Maar dat meisje is iemand die al vanaf haar zestiende op straat rondzwerft, overal wordt uitgegooid. Dat is een meisje dat heel erg in de kwetsbare groep valt. Zo’n relatie kan op twee manieren uitpakken. Je kan hebben dat zo’n meisje nog kwetsbaarder wordt of dat ze juist de rust vindt en zich verder ontwikkelt; het kan twee kanten op gaan. Bij wie komen ze in han-den? Zij is wel eens bij ons op een feest geweest, met een groepje. Daar is veel discussie over geweest. Ik kan me voorstellen dat het van de buitenkant soms lijkt alsof er misbruik is in zo’n relatie, terwijl het geen misbruik is, of noodzakelijkwijs hoeft te zijn. (E07)

Er zijn ook respondenten die wat resoluter zijn in hun oordeel. Zij beschouwen bepaalde rela-ties binnen het BDSM-milieu als misbruik. Er wordt in hun ogen misbruik van iemand ge-maakt, zonder dat de persoon in kwestie dit ook noodzakelijkerwijs zo ziet (op dat moment). Onderstaande gespreksfragment is hiervan een illustratie.

Er komt hier af en toe een slaaf, die is door een koppel zo erg misbruikt dat hij zich heeft moe-ten lamoe-ten behandelen in het ziekenhuis. Die hadden ze op een haartje na verminkt door te probe-ren dingen in zijn anus te stoppen die er niet in thuis hoprobe-ren. Hij is heel onderdanig. Een voor-beeld van misbruik: zijn grootvader overlijdt en op het moment van de crematie krijgt hij van het koppel de opdracht om het af te zeggen, zodat hij boodschappen voor hen kan doen. Dat noem ik echt misbruik. Geen respect voor mensen. Hij is gewoon over de hele linie gebruikt en misbruikt. Mijn vriendin heeft hem als bij toeval opgevist. Hij heeft verder ook geen hulp ge-zocht, want hij vond dat het zo hoorde. (R04 Vrouw, 51-55 jaar)

Er zijn ook voorbeelden van misbruik waarbij BDSM wel een rol speelt, maar die eveneens sterke overeenkomsten vertonen met huiselijk geweld en het daarbij behorende fenomeen van toch weer terug willen keren naar de ‘oude vertrouwde omgeving’. Deze overeenkomst klinkt in ieder geval door in het volgende.

Een van die meiden zat bij een Dominant, zij was 21 en hij in de zestig. (....) Ze nam contact met mij op en zei: “Ik zit er helemaal doorheen ik moet hier weg, het gaat hier helemaal niet zo-als ik wil.” Ik heb haar opgehaald en haar hier een kamer aangeboden. Ik dacht: “Kom maar lekker tot rust en dan gaan we samen eens kijken en werken aan een toekomst.” In die tijd heeft ze me wel privé gemaakte filmpjes laten zien van hoe het bij hen thuis ging en dat was op zich best wel pittige BDSM wat ze daar speelden. En op dat moment kwam ik erachter dat ze niet in staat is om haar eigen keuzes te maken. De ene dag is ze heel enthousiast over BDSM en de an-dere dag is het helemaal niet haar ding. Dat wisselde heel erg per dag. (....) Op een gegeven moment komt ze op een punt dat ze weer voor zichzelf bepaalde keuzes kan maken. En op dat

77

moment rent ze terug naar die ouwe man. Ze kreeg hier vrijheid, maar wel de plicht om aan zichzelf te bouwen. En, op dat moment rent ze terug naar het veilige haventje waar ze niks moet, als ze maar ter beschikking staat. En daar is ze nog steeds. Ik denk niet dat het echt ge-zond is wat daar gebeurt. Maar ze kiest er vrijwillig voor. Het is een grensgeval of dat misbruik is, ik kan dat niet bepalen. Ze kiest er vrijwillig voor, maar ik vraag me af en toe af of die meid wel toerekeningsvatbaar is. (R10 Man, 41-45 jaar)