Spierpijn .1 Wat is spierpijn?

Spierpijn kan ontstaan als u bepaalde spieren veel meer gebruikt dan u normaal gewend bent.

Bijvoorbeeld bij een inspannende sporttraining, bij urenlang klussen in huis of bij een verhui-zing. Bij overbelasting van een spier schiet de doorbloeding van die spier tekort. Het gevolg is dat er te weinig zuurstof wordt aangevoerd en te weinig afval vanuit de spier wordt afgevoerd.

Daardoor wordt melkzuur gevormd. Deze ver-zuring ervaart u als spierpijn.

Spierpijn kent ook andere oorzaken, zoals te lang in dezelfde houding zitten of staan, griep of op de tocht zitten. Door spanningen kunnen de spieren van nek en schouders verkrampen.

Tijdens de zwangerschap kunnen de spieren minder doorbloed zijn waardoor spierpijn kan optreden. Spierpijn kan ook ontstaan als bijwer-king van geneesmiddelen, bijvoorbeeld door cholesterolverlagers (de ‘statines’) of bètablok-kers die de bloedvaten in de spieren kunnen vernauwen. Wisselwerkingen tussen statines en andere geneesmiddelen kunnen de kans op spierklachten vergroten (zie daarvoor par. 3.2).

Tot slot kunnen een slijmbeursontsteking of be-paalde reumatische ziekten spierpijn veroorza-ken.Spierkrampen zijn onwillekeurige samentrek-kingen van de spiervezels, meestal door over-belasting of door vermoeidheid. Bijna iedereen heeft er weleens last van. Ook ’s nachts kunnen spierkrampen ontstaan. Spierkramp kan pijnlijk zijn maar gaat meestal vanzelf weer over. Bij beenkramp kan verkalking van de slagaders in de benen de klachten veroorzaken. Hierdoor worden de spieren in de benen minder goed doorbloed. Maar ook ophoping van vocht in de benen door spataderen kan pijnlijke beenklach-ten geven. Als u regelmatig last van spierkramp heeft is het verstandig om met de arts te over-leggen over de mogelijke oorzaak. Spierkram-pen kunnen ook ontstaan door een verstoring van het gehalte mineralen in het bloed, zoals natrium, kalium, calcium en magnesium. Zulke verstoringen in het bloed kunnen veroorzaakt worden door bijvoorbeeld een dieet, diarree of bepaalde geneesmiddelen. Denkt u dat uw spierpijn of -kramp te maken heeft met uw ge-neesmiddelgebruik, raadpleeg dan uw arts of apotheker.

Bij kinderen in de groei kan spontaan spier-kramp ontstaan. Dat hoort weliswaar bij de ont-wikkeling, maar kan erg pijnlijk zijn.

6.1.2 Wat kunt u zelf doen?

U kunt overbelasting van spieren voorkomen door uw spieren geleidelijk te laten wennen aan de inspanning, dus door de training langzaam op te voeren. Veel sportdeskundigen adviseren

een goede warming-up en coolingdown te doen voor een (zware) lichamelijke inspanning. Dit zou sportblessures voorkomen.

Deze adviezen gelden ook voor klussen in huis.

Dus niet meteen te veel hooi op uw vork nemen, maar rustig beginnen en tijdig stoppen.

Heeft u eenmaal spierpijn, dan is rust de beste remedie. Hierdoor krijgen de spieren de kans om te herstellen. Na enkele dagen gaat de spier-pijn vaak vanzelf over. U kunt de spierspier-pijn iets verlichten door de spieren goed warm houden, bijvoorbeeld door een warme douche te nemen, warme kleding te dragen of een hotpack te ge-bruiken. Ook massage of lichte oefeningen kun-nen prettig aanvoelen. Daarnaast is het belang-rijk dat u weet wat de oorzaak van uw spierpijn is. Zit u misschien verkeerd achter de computer of in de auto? U kunt daar dan rekening mee houden en de volgende keer spierpijn voorko-men.Tot slot is het belangrijk om bij een zware in-spanning regelmatig water te drinken om uit-droging en spierkramp te voorkómen.

6.1.3 Wat zijn de beste middelen?

Bij spierpijn raden we eigenlijk geen middelen aan. Door rust gaat de spierpijn immers vaak vanzelf over. U kunt eventueel een neutrale mas-sageolie, -zalf of -crème gebruiken, of een een-voudige pijnstiller (zie par. 6.1.5.1). Houdt de spierpijn ondanks rust, lichte oefeningen (maar geen belasting) en massage langer dan een week aan, dan kunt u beter uw huisarts raadplegen.

Dat geldt ook als u regelmatig kramp heeft.

Als u toch een spierwrijfmiddel wilt gebruiken, geven we de voorkeur aan producten met ibu-profen (Advil gel, Nurofen gel, Pro Fit Ibuibu-profen gel) of diclofenac (Voltaren Emulgel). Ibuprofen en diclofenac zijn pijnstillers van het NSAID-type. We geven deze middelen het voordeel van de twijfel, omdat in sommige onderzoeken een licht effect is aangetoond (maar in andere on-derzoeken weer niet). Behalve een pijnstillend effect hebben ze ook een licht ontstekingsrem-mend effect. Let bij de aankoop op mogelijke prijsverschillen!

6.1.4 Middelen die we niet aanraden 6.1.4.1 Smeer- en wrijfmiddelen

Benzydamine is ook een NSAID-pijnstiller in een crème (Tantum). Dit middel raden we niet aan, omdat het effect niet is aangetoond.

Verder zijn er zeer veel middelen met combina-ties van verkoelende, verwarmende, prikkelen-de of verdovenprikkelen-de stoffen. Ze pakken prikkelen-de spier-pijn niet werkelijk aan, hoewel u dat idee soms wel krijgt door het gevoel dat sommige bestand-delen op de huid geven. Maar van enige werking op de dieper gelegen spieren is geen sprake. Wel moet u rekening houden met bijwerkingen, zo-als irritatie en overgevoeligheidsreacties.

Deze smeer- en wrijfmiddelen mag u alleen op een gave huid smeren en, om blaarvorming te voorkomen, niet op een natte huid. Wees voor-zichtig met de hoogtezon of infraroodlamp op de plekken die u heeft ingesmeerd. Ook mag u de ingesmeerde huid niet luchtdicht afsluiten,

omdat de kans op irritatie dan groter is. Daarom raden we geen warmtepleisters aan.

Prikkelende stoffen in spierwrijfmiddelen zijn capsicum (rode peper)extract, methylsalicylaat, methylnicotinaat en cajuputolie (bijvoorbeeld in Capsicum Comp Crème, Methylsalicylaat Comp. Zalf, Midalgan warm en extra warm, Tij-gerbalsem rood en wit, Hot Stick en Klooster-balsem). Ze zorgen voor een betere doorbloe-ding van de huid, waardoor die rood en warm tot branderig wordt. De warmte bereikt de spier echter niet, maar leidt wel de aandacht van de spierpijn af. Was altijd goed uw handen na ge-bruik van deze middelen. Als u per ongeluk met uw vingers in uw ogen of neus zit, kan dat an-ders zeer pijnlijk zijn!

Verkoelende stoffen zijn eucalyptus, levomen-thol en kamfer (bijvoorbeeld in Methylsalicylaat Comp. Zalf, Hot Stick, Kloosterbalsem, Star Balm rood en wit, Perskindol Active en Cool en Tijgerbalsem rood en wit). Dit verkoelend effect Middelen bij spierpijn

Middel Werkzame stof(fen) Opmerking Zie par. Advies*/**

Advil gel ibuprofen werking nog onvoldoende aangetoond 6.1.3 2

Capsicum Comp. Crème glycolsalicylaat, histamine,

methylnicoti-naat, capsicum werking onvoldoende aangetoond 6.1.4.1 N

Hirudoïd mucopolysaccharidepolysulfaat werking onvoldoende aangetoond 6.1.4.1 N

Hot Stick levomenthol, methylsalicylaat, salicylzuur,

kamfer, capsicum werking onvoldoende aangetoond 6.1.4.1.1 N

Kloosterbalsem levomenthol, methylsalicylaat, kamfer,

capsicum, eucalyptus werking onvoldoende aangetoond 6.1.4.1 N

Methylsalicylaat Comp. Zalf FNA levomenthol, methylsalicylaat werking onvoldoende aangetoond 6.1.4.1 N Midalgan warm en extra warm glycolsalicylaat, methylnicotinaat werking onvoldoende aangetoond 6.1.4.1 N Mobilat mucopolysaccharidepolysulfaat, salicylzuur werking onvoldoende aangetoond 6.1.4.1 N

Nurofen gel ibuprofen werking nog onvoldoende aangetoond 6.1.3 2

Perskindol Active menthol, plantaardige oliën werking onvoldoende aangetoond 6.1.4.1 N

Perskindol Cool menthol werking onvoldoende aangetoond 6.1.4.1 N

Pro Fit Ibuprofen gel ibuprofen werking nog onvoldoende aangetoond 6.1.3 2

Star Balm rood en wit kruidnagel, menthol, eucalyptus, den werking onvoldoende aangetoond 6.1.4.1 N

Tantum benzydamine werking onvoldoende aangetoond 6.1.4.1 N

Tijgerbalsem rood en wit cajuput, kruidnagel, menthol, kamfer werking onvoldoende aangetoond 6.1.4.1 N

Voltaren Emulgel diclofenac werking nog onvoldoende aangetoond 6.1.3 2

* 1 = eerstekeusmiddel 2 = tweedekeusmiddel N= niet aan te raden

** pijnstillers alleen gebruiken indien de pijn niet te harden is; zie par. 14.2

op de huid leidt de aandacht van de spierpijn af, maar uw spierpijn is niet eerder weg.

Soms kunnen deze middelen de huid boven-dien flink irriteren. Probeer een middel dus al-tijd eerst in een kleine hoeveelheid uit. Een spe-ciale waarschuwing geldt voor zwangeren en kleine kinderen. Zwangeren kunnen beter geen kamfer gebruiken, omdat kamfer in verband is gebracht met beschadiging van de vrucht. Kin-deren jonger dan 2 jaar kunnen door sterk geu-rende stoffen als menthol, kamfer of eucalyptol/

eucalyptus kramp in het strottenhoofd krijgen.

Ze kunnen hierdoor een ernstige benauwdheid en zelfs ademstilstand krijgen.

De werkzaamheid van mucopolysacharide op spierpijn (bijvoorbeeld in Mobilat en Hirudoïd) is nooit aangetoond.

6.1.5 Wat te doen met 6.1.5.1 Pijnstillers

Soms is de spierpijn zo erg dat een pijnstiller nodig is . U kunt dan als eerste keus kortdurend paracetamol gebruiken, dat u zonder recept bij apotheek, drogisterij en supermarkt kunt kopen.

Over de handelsproducten van paracetamol en de alternatieven ervoor, zoals de NSAID’s, kunt u lezen in par. 15.2.3.1. Omdat u geen of minder pijn voelt, moet u wel oppassen dat u de spier niet (opnieuw) forceert.

6.1.6 Specifieke toepassingen Niet van belang.

6.2 Reuma