8. Vaginale praktijken en abortus op Curaçao
8.3 Hoe schoner hoe beter – commerciële producten voor vaginale hygiëne op Curaçao
Persoonlijke noties, of noties vanuit de samenleving, over vaginaal vocht, afscheiding of menstruatiebloed als “vies” of “onhygiënisch”, zijn de reden dat vrouwen vaginale praktijken
uitvoeren. Door te zorgen voor een schone vagina conformeert een vrouw zich aan sociaal culturele normen (Braunstein & Van de Wijgert, 2003: 9). Op Curaçao is dit duidelijk het geval; tijdens mijn onderzoek kwam ik er achter dat Curaçaose vrouwen enorm gesteld zijn op het gevoel een “schone” vagina te hebben. Uit het onderzoek van Van Andel naar vaginale stoombaden in Suriname blijkt dat respondenten stoombaden zien als een manier om het vrouwelijk lichaam te reinigen en aantrekkelijk te maken voor de andere sekse (Van Andel et al., 2008: 86). Dit is ook de motivatie van de Curaçaose vrouw om producten te kopen voor de verzorging van haar vagina. De noties van hygiëne zijn van invloed op het soort producten dat er gebruikt worden om het gewenste resultaat te bereiken. In Zuid-Afrika wordt er
bijvoorbeeld gebruik gemaakt van schoonmaakmiddelen om de vagina te reinigen, omdat van deze producten gedacht wordt dat ze ziektekiemen doden (Braunstein & Van de Wijgert, 2003: 22). Ook op Curaçao gebruiken vrouwen soortgelijke middelen. In de supermarkt en in de botika, een kruising tussen een apotheek en drogisterij, zijn talloze commerciële middelen te koop voor het wassen en schoonhouden van de vagina. Zo zijn er verschillende soorten vaginale douches te koop, over het algemeen Spaanstalige producten. Dit zijn producten die bedoeld zijn om in te brengen in de vagina zodat deze lekker ruikt en de gebruiker het gevoel heeft ‘schoon’ te zijn. Ook in Nederland kennen we dit soort producten zoals Lactacyd. Men adverteerde voor deze Nederlandse vaginale douche met de slagzin “Je wast je haar toch ook niet met zeep?”. Naast tal van dit soort producten gebruiken Curaçaose vrouwen ook
producten die niet speciaal ontwikkeld zijn voor het schoonhouden van de vagina, maar schoonmaak- of ontsmettingsmiddelen zijn. Tijdens mijn interviews was de desinfecterende vloeistof van Dettol het meest genoemde product op de vraag wat een vrouw gebruikt voor vaginale hygiëne. Ook producten van de merken Lysol, Savlon en Clorox worden gebruikt om de vagina schoon te houden. Omdat de productlijn van deze merken groot is, is het niet helemaal duidelijk welke producten de vrouwen gebruiken. In de meeste gevallen gaat het echter om de desinfecterende vloeistof van deze merken. Savlon adverteert met de slogan The cleaner, the better als het gaat om desinfecterende wondverzorging. Over Dettol zei de Curaçaose epidemioloog Izzy Gerstenbluth het volgende nadat ik hem een flesje liet zien:
Gerstenbluth: Dit is een schoonmaakmiddel.
Wendele: Hier kan je je aanrecht mee schoonmaken?
Gerstenbluth: Ja, ja, je aanrecht, je vloer.. Dit werd vroeger toen ik klein was op de televisie gepropageerd om ziekenhuizen mee schoon te maken.
In de botika staan deze producten naast het schap met producten voor vaginale verzorging.
Ook in de supermarkten zijn deze middelen vaak naast het schap voor ‘intieme verzorging’ te vinden, al staan deze producten tevens bij de schoonmaakmiddelen. Over de schadelijkheid van deze producten voor de vaginale huishouding bestaat geen twijfel.
Wendele: Dat (het gebruik van deze producten) kan toch niet goed zijn zou je denken.
Gerstenbluth: Nee nee, maar je ziet ook soms brandwonden aan de vagina. Je ziet mensen die gebruiken wat ik zeg hè, linea recta schoonmaakmiddelen. Disiclean, Dettol, Clorox, dit inderdaad gebruiken ze, je kunt het zo gek niet verzinnen… azijn.
Hoe schadelijk het gebruik van deze producten ook mag zijn, vanuit een historisch perspectief is het niet zo vreemd dat deze producten voor vaginale hygiëne worden gebruikt. De
producent van Lysol gebruikte onderstaande advertentie in de jaren ’50 van de twintigste eeuw om een oplossing van Lysol aan te prijzen als intieme hygiëne voor de Amerikaanse vrouw. Het tegengaan van geurtjes en infecties zou bijdragen aan een gelukkig huwelijk.
Bron: http://www.flickr.com/photos/mrbill/sets/834100/
In een studie naar dry sex en HIV infecties in de Dominicaanse Republiek en Haïti kwam men, naast het gebruik van kruiden (21 procent), het douchen met water en zeep (19 procent), het schoonvegen van de vagina met kranten, kleding of zakdoekjes (17 procent) ook het gebruik van Dettol of Betadine tegen (15 procent) (Halperin, 1999: 445). Voor de Curaçaose vrouw is hygiëne het voornaamste motief om deze producten te gebruiken. Grace woont samen met haar vriend. Ze vindt het belangrijk dat alles schoon is:
Wendele: Gebruik je producten zoals Dettol?
Grace: Si, Lysol, Savlon, dat wel.
Wendele: En dan met water?
Often a wife fails to realize that doubts due to one intimate neglect shut her out from happy married love A man marries a women because he loves her. So instead of blaming him of married love begins to cool, she should question herself. Is she trying to keep her husband and herself eager, happy married lovers? One most effective way to safeguard her dainty feminine allure is by practicing complete feminine hygiene as provided by vaginal douches with a scientifically correct preparation like “Lysol”. So easy a way to banish misgivings that often keep married lovers apart.
Germs destroyed swiftly
“Lysol” has amazing, proved, power to kill germ-life on contact…truly cleanses the vagina canal even in the presence of mucous matter. Thus “Lysol” acts in a way that makeshifts like soap, salt or soda never can. Appealing daintiness is assured, because the very source of objectionable odors is eliminated.
Use whenever needed!
Yet gentle, non-caustic “Lysol” will not harm delicate tissue.
Simple directions give correct douching solution. Many doctors advise their patients to douche regularly with “Lysol”
brand disinfectant, just to assure feminine daintiness alone, and to use it as often as necessary. No greasy aftereffect.
For feminine hygiene, three times more women use “Lysol”
than any other liquid preparation. No other is more reliable.
You, too, can rely on “Lysol” to help protect your married happiness… keep you desirable!
Grace: Ja, dat het fris, lekkerder is. Als ik me daar netjes was, ik moet het schoon en netjes maken.
Wendele: En je verdunt het dus? Je maakt een bad ofzo?
Grace: Ik heb geen bad, maar ik zet een potje met water en een emmer en dan zo (gebaart hoe ze zich wast). En soms, drie keer in de maand dan maak ik het ook schoon van hem! De haartjes knippen enzo. Jij jezelf moet je lichaam schoonhouden hè..
Ook Daisy, een getrouwde vrouw van 23 gaf aan vaginale hygiëne belangrijk te vinden. Voor haar dagelijkse verzorging gebruikt ze uitsluitend Dettol.
Wendele: En als je kijkt naar vaginale hygiëne. Gebruik je dan een douche, of Dettol ofzo?
Daisy: Meestal gebruik ik Dettol.
Wendele: En hoe gebruik je dat dan?
Daisy: Gewoon in je hand en dan schoonmaken. Er is er wel een Dettol dat je in een bad moet zitten, maar ik heb dat nooit gedaan.
Wendele: Maar je gebruikt wel gewoon Dettol?
Daisy: Ja, gewoon zo. Die groene, die euh..
Wendele: Die desinfecterende. En zijn er nog andere producten die je gebruikt?
Daisy: Nee, alleen Dettol. Maar meestal zeggen ze dat ook Dettol niet goed is, maar ik weet het niet.
Twee vrouwen gaven wel aan dat ze weten dat deze producten schadelijk kunnen zijn. In beide gevallen heeft de huisarts hen daarop gewezen. Uit onderstaand interview met Thurshaka, een vrouw van dertig, blijkt ook dat vrouwen gebruik maken van meerdere middelen.
Wendele: En voor vaginale hygiëne, gebruik je dan dingen als Dettol of Savlon?
Marusjka: Ik gebruik Dettol en Linosol. Weet je wel die groene doos? Met die vrouw er op?
Wendele: Ja, dat is een Spaanstalig product toch?
Marusjka: Ja, die twee gebruik ik. En ik koop ook iets…ik weet niet hoe het heet maar je koopt het bij de botika, dat zet je in je vagina en spuit je naar binnen en dat maakt het schoon.
Wendele: Een vaginale douche…Is dat iets wat je veel gebruikt?
Marusjka: Ik gebruik het niet veel, want ik heb van mijn dokter gehoord als je heel veel… We hebben een laagje toch? Dat beschermt je tegen al die bacteriën en als je heel veel gebruikt dan gaat dat laagje weg en dan krijg je…euh
Wendele: Ja, schimmelinfectie ofzo.
Marusjka: Dus daarom gebruik ik het niet veel, laten we zeggen twee keer per maand en verder douche ik wel met warm water. Want ik heb wel de inlichtingen van mijn dokter, je mag het wel gebruiken maar niet teveel.
Wendele: En Dettol dan?
Marusjka: Ja, Dettol gebruik ik, ik zit gewoon in warm water, zo’n drie keer per week. Op zondag ben ik vrij en zit ik gewoon even in het water. Dus ik gebruik het niet altijd, maar de ene maand gebruik ik die Dettol en de andere maand de Linosol. En die douche gebruik ik één keer per maand.
Wendele: Doe je dat dan na je menstruatie?
Marusjka: Ja, dat doe ik altijd na mijn menstruatie, één keer in de maand. Dus gister had ik het gekregen, het blijft drie dagen de menstruatie dus vrijdag spuit ik die douche.
Na de menstruatie voelen vrouwen zich extra onhygiënisch en gebruiken ze een vaak extra middel naast hun reguliere verzorging. Voornamelijk het bloed en de geur hiervan vinden vrouwen vies.
Stacey: Ja, met Savlon kan je het ook zonder bad schoon maken, gewoon zo. Eigenlijk wanneer je ongesteld bent, want dan heb je niet de geur van bloed, maar een frisse geur.
Uit interviews met vrouwelijke respondenten bleek dat sommige vrouwen deze producten oplossen in water, een bad waar ze in gaan zitten of een emmer waaruit ze zich wassen.
Andere vrouwen gebruiken deze producten echter onverdund om hun vagina te wassen. De desinfecterende vloeistof wordt met de hand rond en soms in de vagina aangebracht. Aimee Durand is huisarts in Otrobanda en werkt bij de stichting Consperanza, een stichting die zorg biedt aan zwangere onverzekerde vrouwen. Zij sprak haar verbazing uit over de vaginale verzorging van sommige patiënten:
Ik ken mensen die maken zichzelf schoon met Dettol. Die gaan met hun vingers hun
baarmoeder mond zitten afschrobben, ik weet niet hoe ze het voor elkaar krijgen, maar met Dettol. En die komen inderdaad dan vaak met rare fluor (afscheiding) en schimmel. En dan vraag ik hoe maak je jezelf dan schoon, ja, met Dettol. En dan denk ik ja, jeetje..
Tijdens de interviews met vrouwelijke respondenten kwam het ook naar voren dat vrouwen desinfecterende doekjes van Dettol gebruiken om hun vagina schoon te maken. Het is
belangrijk dat huisartsen oog hebben voor het gebruik van deze producten zodat zij hun patiënten goed kunnen voorlichten. Of dit echter altijd zin heeft is de vraag.
Gerstenbluth: Ze kijken je aan met een vol afschuw vervuld gezicht; hoe kom je erbij dat ik alleen met water moet wassen, hoe kom je erbij! Dat kan niet goed zijn, want dat is vies en dat moet schoon gemaakt worden. Dus je hebt een enorme taak, en dat is een big problem, om mensen ervan te overtuigen dat je de bacteriën in de vagina, in je interne milieu Wendele: Dat die goed zijn!
Gerstenbluth: Dat die er zijn om je te beschermen. Dat je die juist kapot maakt als je dit soort dingen gebruikt. En dat je daardoor fluor klachten krijgt.
In de ronde markthal in Punda, in één van de oude wijken van Willemstad, zijn bij
verschillende kraampjes allerlei commerciële producten verkrijgbaar voor vaginale hygiëne.
De meeste vrouwen die hier hun waar verkopen zijn geen ‘Yu di Korsou’ maar komen vaak uit andere landen in het Caribisch Gebied of Latijns Amerika. Aan een Dominicaanse vrouw vroeg ik naar een middel voor vaginale hygiëne. Ze prees me verschillende vaginale douches aan, maar zei vervolgens ook dat ze beter werkende producten had. Toen ik doorvroeg, verkocht ze me een capsule van 1,50 NAf (60 euro cent) die ze uit een plastic zakje uit haar tas haalde. Op een vertrouwelijke toon, opdat de mannen die in onze buurt stonden dit niet zouden horen, vertelde ze me dat als ik “klachten” had ik deze pil vaginaal kon inbrengen en dat mijn vagina dan weer goed zou zijn. Als ik niet tevreden was kon ik later terugkomen en dan zou ze me er nog een paar verkopen. Een arts vertelde mij dat dit een medicijn is dat voorgeschreven wordt bij candida, ofwel een schimmelinfectie. Het feit dat deze pillen voor zulke lage prijzen op de markt verkocht worden is zorgelijk. Dit omdat de schimmels bij verkeerd of te veel gebruik van deze medicijnen resistent kunnen worden. Op een gegeven moment is een serieuze infectie dan nauwelijks meer te bestrijden. Daarnaast werkt het niet om de medicijnen als voorzorgsmaatregel te gebruiken.
Aimee Durand: De mensen, vooral de Latina’s, zijn hier ook heel erg…Na elke menstruatie moet er een anti-schimmelmiddel in. Para limpiarse. Ja, in het begin hebben we echt geprobeerd uit te leggen dat dat niet werkt, maar dat lukt niet. Ik ga er nu maar in mee.
Tijdens mijn onderzoek vertelden professionals mij ook dat vrouwen allerlei andere middelen gebruiken om hun vagina schoon te houden. Zo wordt er onder andere cola ingebracht in de vagina, omdat men denkt dat het de vagina schoon bruist. Uiteraard wordt de zuurgraad van
de vagina door deze stoot suikers verstoord. Ook azijn is een huis-tuin-en keukenmiddel dat door sommige vrouwen wordt gebruikt.
Het gebruik om je lichaam te reinigen is diep geworteld in de Curaçaose cultuur. Het Katholieke geloof speelt hier ook een rol bij. Huisarts Blankevoort vertelde mij dat het gebruik van klysma’s populair is na Pasen. Als de vastentijd begonnen is dan gebruikt men soms een klysma, om het hele lichaam te reinigen. Marusjka gaf aan dit vaker te doen.
Marusjka: Om de drie maanden drink ik gewoon, hoe noemen ze dat, brukashi. Wat is brukashi na Hulandes?
Broer: Het is iets voor de diarree, om diarree te krijgen.
Marusjka: Dus alles gaat er uit. Alles alles alles. En ik controleer ook alles bij mijn dochter, ik check alles.