Amor i salú - Seksuele voorlichting op Curaçao

Met name met meisjes wordt thuis zelden over seksualiteit gesproken. Op de vraag of de moeder van Grace haar seksuele voorlichting gegeven heeft, antwoordde ze het volgende:

Grace: Nee, nooit.

Wendele: Hoe heb jij dan dingen geleerd?

Grace: Op school. En ik was een beetje nieuwsgierig, dus ik vroeg wel dingen. Ik ben een meisje die altijd houdt van dingen vragen. En ik heb ook geleerd van mijn vrienden en vriendinnen. Maar op school hebben we veel geleerd.

Wendele: Maar thuis werd daar niet over gesproken?

Grace: Nee, mijn vader en moeder niet. Die mensen van vroeger! Niks..

Wendele: Heb jij je kinderen over seksualiteit verteld?

Grace: Ja, we zijn geen moeder en dochter, we zijn vriend en vriendin.. We kunnen over alles praten. Het enige ding wat mijn vader vroeg was: (met een zware stem) “Heb je je

menstruatie gekregen?” En toen ik de eerste keer ongesteld was zei mijn moeder: “Je mag niet meer naast een jongen zitten!” Dus een jongen, nee hoor! En toen we met vriendinnen waren zei ik, “Waarom zegt mama dat ik niet naast een jongen mag zitten?” “ Nee, want als je met een jongen gaat spelen, dan..” Dus ik ging terug naar mama, “Mama, waarom zeg je de waarheid niet??” “Je vraagt te veel!! Ga zitten!! Niet altijd dingen vragen!!” Dus nooit zei mama iets..En papa echt, die houdt helemaal niet van praten. Daarom, mijn grote zus raakte in verwachting met 18 jaar. Ze wist niets. Ik was klein, ik liep achter haar aan maar ik wist ook niet wat goed of fout was. Eén keertje alleen vroeg ik mama, “Mama, hoe laat (wanneer) ben je (raakte je) in verwachting?” Ze zei: “Toen ik 21 was”. En ik was zo klein, ik zei, “Dan word ik ook zwanger als ik 21 ben”. En brem, ik kwam in verwachting toen ik 21 was. Ze zei me, “Kind, je bent dom!” “Nee”, zei ik, “je hebt me gezegd dat ik in verwachting zou zijn als ik 21 was, hier is het!”

De jongere generaties zijn opener over seksualiteit. De twee zussen Bianca (20) en Daisy (23) gaven aan dat hun moeder ze aan de hand van een boek seksuele voorlichting heeft gegeven.

Bianca: Ze heeft ons een boek gegeven over seksualiteit van negen tot dertien (jaar) en ze heeft gezegd, als je vragen hebt dan moet je komen.

Daisy: Onze moeder is verpleegkundige, vandaar.

Bianca: En nu hebben we het boek nog, mijn nichtje werd ongesteld en we gaven haar ook het boek, het gaat naar iedereen.

Dat er nu meer seksuele voorlichting wordt gegeven dan vroeger heeft te maken met het feit dat er meer openheid is over seksualiteit, maar het wordt ook zeker gestimuleerd door de angst voor ziekten. Dit was voor Rhonda (55) onder andere de motivatie om haar kinderen seksuele voorlichting te geven.

Wendele: En u heeft uw kinderen ook seksuele voorlichting gegeven?

Rhonda: Ja, zowel mijn zoon als mijn dochter.

Wendele: Wat vond u dan belangrijk om ze te leren?

Rhonda: Ja, belangrijk om te leren dat ze moeten oppassen, want het is gevaarlijk nu. Die die, hoe noemen we dat, AIDS en die dingen.

Als er thuis voorlichting gegeven wordt, dan is dit vaak gericht op het voorkomen van ziektes en zwangerschap. De informatie die wordt gegeven is met name medisch, soms zo medisch dat dit niet aansluit op de belevingswereld van de jongeren. Dit geldt ook voor de voorlichting die op scholen wordt gegeven. Famia Plania, een NGO die zich bezighoudt met onder andere het geven van seksuele voorlichting op scholen, stopt veel energie in het voorlichten van kinderen. Ze zijn echter niet op alle scholen welkom omdat een aantal scholen weigert seksuele voorlichting te geven aan hun leerlingen uit religieuze overwegingen. Ik ben mee geweest naar seksuele voorlichting op een basisschool in Barber, een arme wijk in het rurale deel van Curaçao. Twee voorlichters van Famia Plania gaven informatie aan de jongeren uit de hoogste twee klassen, jongeren tussen de elf en veertien jaar oud. Het verschil in

kennisniveau tussen de leerlingen kwam hier duidelijk naar voren. Sommige jongeren waren op de hoogte van de medische aspecten van seksualiteit, maar de meeste hadden alleen de klok horen luiden of totaal geen kennis. Dat het moeilijk is de voorlichting aan te passen op het kennisniveau van de leerlingen bleek toen een meisje van twaalf jaar na twee uur voorlichting de laatste vraag mocht stellen:

“Maar juffrouw, hoe kan het dan dat je van tongzoenen zwanger wordt?”.

Het is dus belangrijk dat voorlichting, zowel vanuit huis als vanuit school past bij de beleving van de kinderen. Een arts op Curaçao vertelde mij de volgende herinnering uit haar eigen jeugd:

En met mijn dertiende- veertiende .. Mijn moeder was een lerares, dus ze had me uitgelegd hoe het zat met menstruatie en baby’s krijgen en dat soort dingen. Maar je wordt beïnvloed door de universiteit onder de boom. Dus toen ik voor de eerste keer dat ik een jongen kuste, echt een tongzoen met alles erop en er aan.. nou.. ik kwam kauwgom kauwend midden in de nacht thuis. Want ik moet al dat speeksel, dat moest snel weg want dan word ik niet zwanger.

En ik kwam thuis.. En ik was zo bang, ik was zo bang! En maar kauwgom kauwgom mm mm de hele tijd, de hele tijd, en maar slikken en maar slikken. En maar water drinken. Dat mijn moeder (de zoen) dus niet aan mijn mond zou zien.. Want je voelde die druk en tintelingen nog enzo. Aaah, mijn moeder ziet het en oh god, dus straks dan ben ik zwanger. Dus meisje, slapeloze nachten want ik zag mijn buik al groeien terwijl ik het (seksuele voorlichting) had gehad van mijn moeder! Gek hè? Ik was 14 hè, en ik zat in 2 VWO. Tot de dag van

vandaag begrijp ik niet waarom ik dat had gedaan. Slapeloze nachten, ik wist dat ik niet zwanger kon raken, maar stel je eens voor dat.. Dus ik me broeken passen, nee, het is nog niet zo.. Ja, het is zo! Oh god oh god oh god. Ik weet niet wat ik moet doen! Dat soort dingen..

Stom, je wist het en dan nog. Dat vergeet ik noooit meer.

Tijdens de groepsgesprekken gaven vooral jongeren aan zelf naar informatie op zoek te gaan, als thuis geen voorlichting wordt gegeven. Internet en boeken zijn belangrijke

informatiebronnen. Maar de plaats waar het meest geleerd wordt over seksualiteit is de straat, ofwel de ‘universiteit onder de boom’.