ODF-access FttH

416. Al sinds 2008 is KPN (en voorloper Reggefiber) verplicht tot het leveren van fysiek ontbundelde toegang op zijn glasvezelnetwerken (ODF-access FttH). Tot 2014 rolde Reggefiber als joint venture van KPN en Reggeborgh het glasvezelnetwerk uit. Eind 2014 heeft KPN Reggefiber volledig overgenomen.

417. In 2008 en 2014 heeft de ACM onderzoek laten doen naar de business case van alternatieve aanbieders op ODF-access FttH door respectievelijk Analysys Mason^195,196 en NERA¹⁹⁷. Uit deze onderzoeken volgt dat er voor alternatieve aanbieders een positieve business case bestaat op basis van ODF-access FttH.

195

Analysys Mason (2008), The business case for fibre-based access in the Netherlands, juni 2008. In dit onderzoek wordt ingegaan op de business case van KPN voor FttH in Nederland en die van alternatieve aanbieders op basis van ontbundelde toegang tot glasvezel.

196

Analysys Mason (2008), The business case for fibre-based access in the Netherlands, december 2008. (Een vervolgonderzoek op het onderzoek van juni 2008.)

197

NERA (2014), Unbundled access to the Fibre-to-the-Home networks of Reggefiber, mei 2013. NERA heeft onder meer de invloed van verschillende parameters op de business case onderzocht.

418. In 2017 heeft WIK, in opdracht van de ACM, opnieuw onderzoek gedaan naar de toegang op basis van ODF-access FttH.¹⁹⁸ WIK concludeert dat als een toetreder uitrolt naar het volledige FttH-netwerk van KPN, hij een positieve business case behaalt bij 8,5 procent

marktaandeel. Wanneer een toetreder besluit slechts naar een gedeelte van het FttH-netwerk van KPN uit te rollen, namelijk naar een aantal van de grootste netwerklocaties, behaalt een toetreder volgens WIK bij een marktaandeel van 5 procent maar net een positieve business case. T-Mobile heeft aangegeven zich niet in deze hoge marktaandelen te herkennen. Dit wordt

hieronder verder toegelicht.

419. Sinds 2008 kunnen toetreders gereguleerde ODF-access FttH afnemen. De ACM

constateert dat er sindsdien in toenemende mate toetreding plaatsvindt op basis van ODF-access FttH. Circa [vertrouwelijk: ] alternatieve aanbieders hebben al een

overeenkomst met KPN getekend voor de afname van ODF-access FttH. Een deel van deze partijen neemt ook al daadwerkelijk ODF-access FttH af. In Q2 2017 namen de alternatieve aanbieders gezamenlijk 64.000 ODF-access FttH lijnen af.¹⁹⁹

420. Sinds 2014 is Vodafone op grote schaal toegetreden op basis van ODF-access FttH. Hij heeft zijn achterliggende netwerk uitgerold naar het merendeel van KPN’s netwerklocaties en op de betreffende locaties zijn eigen actieve apparatuur geïnstalleerd. Met de joint venture van Vodafone en Ziggo (2016) zijn de ODF-FttH lijnen van Vodafone overgenomen door T-Mobile. [Vertrouwelijk:

].²⁰⁰

421. T-Mobile heeft in gesprekken²⁰¹ aangegeven dat hij de analyse van WIK te pessimistisch vindt en dat er bij een lager marktaandeel al succesvolle toetreding mogelijk is. WIK gaat er vanuit dat een toetreder er eenvoudigweg voor zal kiezen om uit te rollen naar de grootste netwerklocaties (PoPs), waarbij iedere PoP afzonderlijk met eigen backhaul aan het core-netwerk wordt verbonden. [Vertrouwelijk:

]. Volgens T-Mobile gaat WIK hier in zijn analyse aan voorbij.

Daarnaast is een aantal kosten onrealistisch hoog ingeschat en zijn andere kosten juist weer te laag – of helemaal niet – in het model betrokken.

198

WIK (2017).

199

Cijfers ACM Telecommonitor, Q2 2017.

200

Cijfers ACM Telecommonitor, Q2 2017.

201

422. [Vertrouwelijk: ]²⁰² van de in totaal 2,5 miljoen homes passed.

T-Mobile is van oordeel dat het onder de huidige omstandigheden economisch onmogelijk is om op basis van ODF-access FttH het hele glasvezelnetwerk te ontsluiten. Sommige PoPs zijn te klein en/of liggen op een te afgelegen plek in Nederland. Als een toetreder zijn eigen netwerk helemaal naar een dergelijke PoP moet uitrollen, kan hij met het beperkt aantal klanten nooit die

netwerkinvesteringen terugverdienen.

423. Omdat er nog steeds effectieve toetreding op basis van ODF-access FttH plaatsvindt, is de ACM van oordeel dat een toegangsverplichting tot ODF-access FttH geschikt is om het potentiële mededingingsprobleem van toegangsweigering te voorkomen. ODF-access FttH stelt andere partijen in staat om downstreammarkten te betreden, dan wel op die markten (duurzaam) actief te blijven, en met KPN te kunnen (blijven) concurreren in gebieden waar KPN zijn klanten bedient op basis van ODF-access FttH. Zonder deze verplichting krijgen alternatieve aanbieders een aanzienlijke concurrentieachterstand op KPN. Zo heeft T-Mobile aangegeven zich met ODF-access FttH beter te kunnen profileren dan met andere toegangsvormen zoals het WBA-portfolio van KPN en/of VULA. ODF-access biedt meer mogelijkheden voor zowel product- als

tariefdifferentiatie.²⁰³

424. In de gebieden waar KPN voor zijn eigen dienstverlening een FttH-aansluitnetwerk uitrolt, zullen MDF-access en andere vormen van toegang tot het kopernetwerk minder aantrekkelijk worden en op langere termijn naar verwachting verdwijnen. Ook dit maakt een

toegangsverplichting tot ODF-access FttH geschikt. [Vertrouwelijk:

]. Daardoor zal het in afwezigheid van ODF-access FttH voor alternatieve aanbieders niet meer mogelijk zijn om in FttH-gebieden een vorm van ontbundelde toegang af te nemen waarmee zij effectief op de downstreammarkten kunnen concurreren.

425. Om op een rendabele wijze een glasvezelnetwerk aan te kunnen leggen in een bepaald gebied, is een aanzienlijk marktaandeel vereist. Om deze reden is het niet waarschijnlijk dat concurrenten van KPN het glasvezelnetwerk van KPN zullen dupliceren. Bovendien zou een dergelijk gedupliceerd glasvezelnetwerk ook nog met het kabelnetwerk moeten concurreren. Dit maakt het des te moeilijker om een aanzienlijk marktaandeel te verkrijgen. Het afgelopen

decennium is gebleken dat er geen significante uitrol van glasvezel kon plaatsvinden in gebieden waar KPN al met FttH was uitgerold. Zelfs in de gebieden waar alleen nog het kopernetwerk van KPN ligt, is de uitrol van FttH door alternatieve aanbieders relatief beperkt gebleken. De grootste andere eigenaar van FttH-netwerken, CIF, heeft naar enkele honderdduizenden huishoudens glasvezel uitgerold. CIF heeft daarbij (bijna alle) kabelaansluitingen in het eigen

verzorgingsgebied verglaasd. Dit gaf CIF de schaal en benodigde penetratiegraad om in dat gebied zelf een FttH-netwerk uit te rollen. Het gegeven dat alternatieve aanbieders niet in staat

202

[Vertrouwelijk: ].

203

zijn zelf op grote schaal FttH-netwerken aan te leggen, maakt temeer dat zij afhankelijk zijn van toegang tot het glasvezelaansluitnetwerk van KPN.

426. Er zijn ook geen minder belastende even geschikte verplichtingen om het potentiële mededingingsprobleem van toegangsweigering te adresseren. Zo acht de ACM VULA over FttH geen geschikt alternatief omdat VULA over FttH in mindere mate bijdraagt aan de doelstelling van infrastructuurconcurrentie. Daarnaast zou het intrekken van de ODF-access FttH verplichting en het in plaats daarvan verplichten van VULA over FttH betekenen dat de investeringen van de toegetreden partijen teniet worden gedaan. De ACM neemt ook deze belangen mee in de noodzakelijkheid van de verplichting. De ACM concludeert daarom dat de toegangsverplichting tot ODF-access FttH eveneens noodzakelijk is.

Conclusie

427. De ACM concludeert dat de verplichting tot het leveren van ODF-access FttH passend is. Op grond daarvan wordt KPN verplicht om te voldoen aan redelijke verzoeken tot ODF-access FttH.