Indische Centrale Aansehaffingsdienst

Gedurende 1934 ging de I.C.A. voort m e t het aanschaffen van al datgene, w a t ingevolge de vigeerende bepalingen in Indië mag worden aangeschaft.

I n de eerste plaats komen hiervoor in aanmerking de binnen de sfeer van dien dienst vallende artikelen, welke in Indië worden vervaardigd of gewonnen.

De artikelen, welke bij aanschaffing door den I.C.A. steeds v a n Indisch fabrikaat moeten zijn, vooropgesteld d a t qualiteit, prijs en levertijd aannemelijk worden bevonden, zijn in het vorig Verslag (blz. 146/7) vermeld.

E e n lijst van alle artikelen, welke de I.C.A. aanschaft, met de waarde der aanschaf-fingen v a n elke groep afzonderlijk gedurende de laatste drie jaren, is verwerkt in het hieronder volgend overzicht n°. 1, terwijl het overzicht n°. 2 aangeeft, hoe de bedragen der aanschaffingen over de Departementen van Algemeen Bestuur elk afzonderlijk en de autonome ressorten gezamenlijk zijn verdeeld.

Gedurende 1934 heeft de I.C.A. voor een bedrag van ± 10,6 millioen gulden aangeschaft, waarvan ± 1,5 millioen gulden ten behoeve van locale ressorten.

De financieele gevolgen v a n de toepassing van het voorkeursrecht voor de Indi-sche en de NederlandIndi-sche nijverheid zijn in vele gevallen niet met cijfers aan t e geven.

Indien namelijk bekend is, d a t de prijzen van het Indisch product redelijk zijn, terwijl overigens de quahteit goed is en ook aan andere gestelde leveringsvoorwaarden wordt voldaan, wordt als regel geen concurrentie met gelijkwaardige import-artikelen toegelaten; de groote onderlinge concurrentie waarborgt een niet t e hoog prijsniveau.

Controle op de prijzen Avordt""steeds uitgeoefend en zoo noodig wordt de gevraagde prijs gedrukt. Deze methode geeft betere resultaten dan wanneer bij t e hooge prijzen direct wordt overgegaan t o t het toelaten v a n import-artikelen.

Voor een ander deel wordt — in vele gevallen na gepleegd overleg m e t de betrok-ken diensten — v o o r bepaalde artikelen een zeker prijsniveau als redelijk beschouwd.

Zoolang zulk een niveau door fabrikanten wordt gehandhaafd, worden de bestellingen in Indië geplaatst.

Ten slotte geschiedt een deel der aanschaffingen op grond v a n door den I.C.A.

vastgestelde prijzen, welke zoodanig zijn gesteld, d a t zij den leverancier een behoorlijke opbrengst waarborgen; hiervoor zijn door de Regeering algemeene voorschriften gegeven. I n dit geval wordt aan de bestellende diensten geen hooger bedrag in reke-ning gebracht d a n de prijs, waartegen de aanschaffing in de open m a r k t zou k u n n e n geschieden. Hetgeen meer moet worden betaald, wordt afzonderlijk verrekend.

Wanneer op grond v a n gehouden inschrijvingen of op grond van bekende prijzen de voorkeur werd gegeven aan het Indisch product en daarmede een geldelijk offer gepaard ging, of wanneer, zonder d a t inschrijvingen werden gehouden, gunningen plaats hadden tegen hoogere prijzen d a n waarvoor in de open m a r k t zou k u n n e n worden gekocht, dan werd v a n de geldelijke opofferingen steeds aanteekening gehouden, echter m e t inachtneming v a n het hierboven vermelde.

Op deze wijze werd de Indisch nijverheid gesteund m e t een bedrag v a n ± f 116 000 en de Nederlandsche nijverheid m e t een bedrag v a n ± f 3000, waarbij wordt aangeteekend, d a t slechts weinig artikelen van Nederlandsch fabrikaat voor I.C.A.-aanschaffing in aanmerking komen, terwijl overigens de in Nederland geves-tigde Aanschaffingsdienst van het D e p a r t e m e n t v a n Koloniën de belangen van de Nederlandsche nijverheid behartigt.

I n 1934 hadden 15 inschrijvingen plaats voor den verkoop van oud ijzer en andere metalen; de opbrengst dezer verkoopingen was f 94 450.

Bovendien werd aan particulieren en locale ressorten verkocht voor f 60 964, zoodat door verkoop in 's Lands kas vloeide f 155 414.

Door tusschenkomst van den I.C.A. werd tusschen de Landsdiensten en bedrijven voor een bedrag van f 68 197 aan overtollige goederen uitgewisseld, n.1. gedurende het eerste halfjaar van 1934 voor f 40 126 en gedurende het tweede halfjaar voor f 2 8 071.

Deze goederen werden steeds belangrijk lager geprijsd dan de werkelijke waarde bedroeg, terwijl in vele gevallen de verstrekking gratis geschiedde.

I n den loop v a n 1934 werd door diensten en bedrijven als overtollig goed opgege-ven voor een waarde van f 363 484. Aangezien t o t einde 1933 de waarde der v a n 1 J a n u a r i 1926 af als overtollig opgegeven goederen bedroeg f 23 045 500 is deze waarde einde 1934 dus gestegen t o t ± f 23 409 000.

124 D E ECONOMISCHE T O E S T A N D .

Op de begrooting van den I.C.A. voor 1935 zijn geen fondsen uitgetrokken voor de exploitatie v a n het kantoor voor de opruiming v a n overtollige Landsgoederen.

I n verband hiermede werd besloten t o t opheffing van dit kantoor.

Overzicht n°. 1.

Omschrijving der goederen.

H a n d e l s g o e d e r e n .

Aggregaten fabrieksinrichtingen . . A p p a r a t e n en toestellen

Arbeidswerktuigen en onderdeelen Archief-, brandkasten en

kluis-deuren, kasregisters Asfalt, zachte, harde

Automobielen en onderdeelen . . . Borstelwerk

Bevestigingsmiddelen . Brandstoffen (vaste) hout en

houts-kool

Asbestcement, dak- en plafondplaten Buigzame dakvilt en papier . . .

Omschrijving der goederen. Kleurstoffen (chemisch) voor textiel Krachtwerktuigen en onderdeelen Kwasten en penseelen

Lasch- en soldeermiddelen . . . . Medicamenten

Meet- en weegwerktuigen en onder-deelen

Metalen en legeeringen, totaal . . f Gedetailleerd :

Diversen

Kabels, prikkel, telefoondr., staal-touw

Staal, werktuig, veeren

IJzer, plaat, profiel, staaf, beton .

Oliën, en v e t t e n totaal f Gedetailleerd:

Oliën en vetten, minerale f Idem, plantaardig

126 D E ECONOMISCHE T O E S T A N D .

Omschrijving der goederen. 1932. 1933. 1934.

Papier, totaal Gedetailleerd:

Papier, algemeen

„ , Padalarang, niet opgemaakt

„ , idem, opgemaakt Pek en teer

Poets-, polijst-, schuur- en slijpmid-delen

Rijwielen (motor-) en onderdeelen Sanitair

Grafische en kantoorbehoeften voor Departementen en verschillende Diensten per accumulatief con-t r a c con-t

Radio-artikelen voor den Dienst der P T T volgens prijslijstprijzen

Totaal

C o n s t r u c t i e g o e d e r e n Algemeene constructiewerken . . .

f 765 997,08

I

NIJVERHEID. 127

Omschrijving der goedoren.

A p p a r a t e n en toestellen, installatie

O O

Gebouwen-kappen en hekwerken . Hef- en transportinrichtingen . . . Hefinrichtingen voor irrigatie . . . Machine-constructie (rep. werken) Spoorwegmateriaal, rollend . . . . Idem, beveiligingen voor overwegen

Totaal

Regeering en Hooge Colleges . . .

Gedetailleerd in diensten:

128 D E ECONOMISCHE T O E S T A N D .

N a m e n .

Gedetailleerd in diensten:

P.T.T.-dienst S.S.-dienst

W a t e r k r a c h t en Electriciteit . . Overige diensten

Oorlog' Marine

Locale ressorten

Verschillende diensten (papier) . Totaal

1932.

272 223,89 1 151 253,96 68 688,44 1 428 474,37

1933.

422 783,37 1 107 230,68 65 614,36 1 684 416,39 f

f 1 0 1 5 292,79 1 794 830,48 1 154 143,59

Grafische en kantoorbehoeften voor Departementen en verschillende Diensten per accumulatief con-t r a c con-t

Radio-artikelen voor den Dienst der P T T volgens prijslijstprijzen . .

Algemeene totalen . . . .

f 9 183 880,29

1 800 283,22 3 192 868,85 1 587 810,84

f 12 301 850,71

237 843,03 22 395,—

f 9 444 118,32

339 810,10 14 137,04 f 12 655 797,85

1934.

349 068,57 1 446 879,22 28 228,26 1 124 714,02

f 1 377 034,64 1 741 945,42 1 487 059,21

179 493,50 f 10 271 177,39

f 347 771,66

f 10 618 949,05

I. H A N D E L .

1. Groothandel.

A. Uitvoer. K o n in het Verslag over 1933 vermeld worden, d a t de daling van het algemeen prijzenpeil t o t s t a a n was gekomen, over 1934 wijzen de cijfers een lichte verbetering aan, zooals blijkt uit de volgende gewogen index-cijfer s van 12 der voornaamste uitvoerproducten (basis 1928 = 100), gepubliceerd door het Centraal K a n t o o r voor de Statistiek.

Beschouwt m e n echter de gemiddelde prijzen, welke de verschillende uitvoer-producten afzonderlijk in den loop v a n 1934 konden behalen, dan blijken die niet alle een even gunstig verloop t e hebben gehad. Onderstaande opgaven, eveneens gepubliceerd door het Centraal K a n t o o r voor de Statistiek, geven d a a r v a n een

130 D E ECONOMISCHE T O E S T A N D .

De totale goederenuitvoer van Nederlandsch-Indië geeft over 1934 zoowel naar de waarde als naar de hoeveelheid een vooruitgang te zien vergeleken bij 1933. De waarde bedroeg f 20,5 millioen, de hoeveelheid ± 502 700 ton meer. Voor Java en Madoera toonde de uitvoer naar de waarde een kleine stijging (± 2 % % ) , naar de

m

HANDEL. 1 3 1

hoeveelheid een daling v a n ± 1 % % . Voor de Buitengewesten zijn zoowel waarde als hoeveelheid v a n de uitvoeren verbeterd, namelijk met i 5 % % en 0 % . De verbetering in de cijfers der Buitengewesten is in de eerste plaats toe t e schrijven aan de groote stijging v a n de rubberuitvoeren met niet minder dan f 36 600 000 en 97 500 ton. De export v a n aardoliën vermeerderde m e t 480 300 ton, doch vermin-derde in waarde met f 4 700 000. De waarde en de hoeveelheid van de uitgevoerde olie- en vethoudende v r u c h t e n en zaden en plantaardige oliën en v e t t e n liepen be-langrijk terug als gevolg v a n de slechte prijzen, welke palmolie en copra m a a k t e n . De vooruitgang in waarde v a n den uitvoer uit J a v a , hoewel veel geringer dan die v a n den uitvoer uit de Buitengewesten is, behalve aan thee, eveneens te danken a a n rubber. De uitvoerwaarde v a n suiker vertoonde wederom een belangrijken achteruitgang.

De volgende staat van uitvoeren, verdeeld naar 15 goederengroepen, n a a r de waarde en de hoeveelheid, geeft een overzicht van den uitvoer van 1934 vergeleken m e t 1933.

Hieronder volgen nog korte overzichten v a n het marktverloop en den uitvoer v a n verschillende producten. De daarin zonder nadere aanduiding vermelde hoeveel-heden zijn netto berekend.

Rubber. I n het Verslag over 1933 kon nog worden vermeld, d a t in 1934 de inter-nationale rubber-restrictie een feit werd. Op 7 Mei 1934 werd t e Londen namens de Regeeringen v a n Britsch-Indië, Engeland, Frankrijk, Nederland en Siam een overeenkomst geteekend, waarbij de deelnemende landen zich verbonden van 1 J u n i 1934 t o t einde 1938 voor de hieronder t e noemen gebiedsdeelen een restrictie toe t e passen, op de productie en den uitvoer v a n rubber. De bepalingen der overeenkomst, welke is bekend gemaakt in I. S. 1934 n°. 541, gelden voor Britsch-Indië, Britsch Noord-Borneo, Broenei, Ceylon, Fransch Indo-China, de Federated en Unfederated Malay States, Nederlandsch-Indië, Serawak, Siam en de Straits Settlements; derhalve voor alle belangrijke rubber-produceerende gebieden.

De niet-deelnemende landen Brazilië en Nigeria en eenige West-Afrikaansche gebieden welke wilde rubber produceeren, leveren slechts een zeer gering gedeelte v a n de wereld-rubberproductie.

Doordat in de zoogenaamde „Middle-East" alle rubber-produceerende gebieden zich aan de bepalingen van de overeenkomst hebben onderworpen, k a n het smokkelen van rubber binnen dit geheele gebied t o t een minimum worden beperkt. Wel hebben Fransch Indo-China, Serawak en Siam voor h u n toetreding bijzondere faciliteiten weten t e bedingen, doch hiertegenover s t a a t d a t de overeenkomst vrijwel de geheele wereld-rubber-productie omvat.

De overeenkomst zelve bevat bepalingen t o t beperking van de rubber-productie, t o t limiteering van de rubber-voorraden en t o t beperking v a n het planten v a n rubber in de aangesloten gebieden, t o t verbod v a n uitvoer v a n plantmateriaal uit deze gebieden en t o t gemeenschappelijke afweermaatregelen tegen den smokkel-handel.

H e t doel der overeenkomst is, de wereldvoorraden t o t een normaal peil t e beperken, het aanbod v a n rubber stelselmatig aan den prijs aan t e passen en een „fair and equitable price level" t e handhaven, loonend voor efficiente produ-centen.

De overeenkomst geeft o.m. de grondslagen aan voor de toepassing van de export-restrictie voor de verschillende toegetreden landen. Deze grondslagen of basis-quota geven in tons voor de achtereenvolgende kalenderjaren 1934 t/m 1938 de hoeveel-heden droge rubber aan, welke elk land mag uitvoeren. Voor Nederlandsch-Indië bedragen deze hoeveelheden resp. 357 632, 406 400, 450 088, 474 472 en 492 760 ton.

Op bovenbedoelde grondslagen worden de uitvoer-percentages toegepast, welke

132 DE ECONOMISCHE TOESTAND.

het „International R u b b e r Regulation Committee" van tijd t o t tijd uniform voor alle gebieden vaststelt.

H e t uitvoer-pereentage bedroeg in 1934, dus van 1 J u n i t o t 31 December 1934, gemiddeld 871/, en in 1935 671/„ % . Voor de verschillende maanden werden de toe-gelaten percentages vastgesteld op 100 % voor J u n i en Juli, 90 % voor Augustus en September, 80 % voor October en November en 70 % voor December.

I n verband m e t het vertrouwen, d a t de restrictie-onderhandelingen gunstig zouden verloopen, liep de noteering gedurende het eerste kwartaal, zij het ook m e t schommelingen, op. N a d a t 31 December 1933 de noteering t e B a t a v i a voor J a v a Standard sheet 13,8 cent per % kg was geweest, bedroeg deze op het einde der eerste 3 maanden in 1934 resp. 14,4, 15,6 en 16,3 cent. Deze stijging was in hoofdzaak op verwachtingen gebaseerd, daar de statistische positie v a n het product zich n i e t m gunstige richting ontwikkelde; zoowel producties als voorraden n a m e n toe. E e n gunstige omstandigheid was, d a t het verbruik vooral in de Vereenigde Staten v a n Amerika in die periode sterk steeg. I n April liep de prijs op t o t 20,5 cent. Aanvankelijk steeg de prijs in Mei, de m a a n d waarin de overeenkomst t o t stand kwam, t o t 23 cent, waarna, toen de restrictie-percentages bekend werden, een sterke reactie intrad t o t 177/8 cent; vervolgens steeg de prijs geleidelijk t o t 21 cent op 30 J u n i . Gedurende het derde kwartaal bewogen de noteeringen zich tusschen 203/4 cent en 23B/8 cent.

I n September deden zich enkele feiten voor, welke een eind m a a k t e n aan de specu-latieve factoren, welke den prijs opdreven. De m a r k t daalde begin October snel t o t

± 2 0 % cent; de noteeringen in de daarop volgende 2 maanden schommelden tusschen 19 en l~95/8 cent en sloten tegen het einde v a n het jaar op 1 8 % c e n t Pe r V2 k8

-Hieronder volgen nog enkele gegevens over de rubberuitvoeren in 1934.

Uit Nederlandsch-Indië werd uitgevoerd 385 798 ton. D a a r v a n was afkomstig v a n ondernemingen 199 605 ton, waarvan uit J a v a 88 689 t o n en uit de Buiten-gewesten 110 916 ton. Aan bevolkingsrubber werd uitgevoerd 186 193 ton. V a n den uitvoer v a n 385 798 t o n valt 183 339 t o n onder de restrictie-bepalingen, nl. 99 101 t o n ondernemingsrubber en 84 238 t o n bevolkingsrubber.

Deze cijfers zijn inclusief 258 t o n bevolkingsrubber, welke 31 December 1934 onder douane-toezicht werden gesteld en 48 t o n bevolkingsrubber, welke in 1935 t e n laste van 1934 (buiten de restrictie) zijn uitgevoerd.

Bij vergelijking v a n de uitgevoerde hoeveelheden met den toegestanen uitvoer, krijgt men dan de volgende opstelling:

Toegestane uitvoer in tonnen van 1000 kg.

Ondernemings-rubber. Bevolkingsrubber.

106 003 75 793

Uitvoer t e n laste v a n het restrictiejaar 1934 in tonnen v a n 1000 kg.

Ondernemings-rubber. Bevolkingsrubber.

99 101 84 238

zoodat 6 902 ton ondernemingsrubber minder en 8 445 t o n bevolkingsrubber meer is uitgevoerd dan was toegestaan of in totaal (ondernemingsrubber + bevolkings-rubber) 1543 ton meer.

Suiker. Tengevolge v a n de drastische productie-beperking, welke door de suikerindustrie is toegepast, liep de totale Java-suiker-voorraad in 1934 terug v a n 2 777 000 t o n t o t 2 070 000 ton. De oogst 1933 leverde 1 452 830 t o n op, tegen 646 245 ton in 1934, terwijl de oogst 1935 geraamd wordt op ± 500 000 ton. De

134 D E ECONOMISCHE T O E S T A N D .

suiker-export, o m v a t t e n d e superieure hoofd- en stroopsuiker, hoofdsuiker n°. 16 e.h., muscovados en melasse-suiker, lag + 62 000 t o n beneden dien van 1933. Een achter-uitgang vertoonden de uitvoeren v a n superieure hoofdsuiker en hoofdsuiker n°. 16 e.h., die elk m e t i 49 000 t o n terugliepen. De uitvoer v a n muscovados steeg echter m e t ± 33 000 ton, die v a n superieure stroopsuiker m e t i 3 000 ton.

De afzet n a a r Britsch-Indië heeft zich op het niveau van 1933 k u n n e n hand-haven, ondanks de gestegen productie v a n de eigen industrie en de toegenomen in-voeren aldaar v a n andere suikers. O.a. bracht Polen een hoeveelheid op de Britsch-Indische m a r k t , in ruil voor de afname van Vóór-Britsch-Indische rijst, tegen een prijs, die 1 0 % beneden de wereldmarktnoteering lag. N a a r Britsch-Indië (inclusief Ceylon) werd in 1934 352 575 t o n verscheept, tegen 352 704 t o n in het voorafgegane jaar.

De uitvoer n a a r Britsch-Indië zelf is met 8846 t o n gestegen, die n a a r Ceylon met 8976 t o n gedaald, welke hoeveelheden superieure hoofdsuiker betreffen. Boven-genoemde afzetgebieden vormen nog steeds de voornaamste afzetmarkt voor de Java-suiker, waarheen in 1934 ruim Ys deel v a n den export gericht was.

E e n andere belangrijke bestemming was Hongkong, waarheen de export opliep van 192 870 t o t 211 188 ton.

De uitvoeren naar J a p a n , Formosa en Korea, alsmede die naar China, waren teleurstellend. N a a r eerstgenoemde gebieden liep de export m e t i 41 000 t o n terug (van 182 205 t o n in 1933 t o t 140 961 t o n in 1934); die n a a r China daalde met 26 911 t o n (van 99 647 t o n t o t 72 736 ton).

Ook de uitvoer n a a r Nieuw-Zeeland toonde een vermindering v a n 63 601 ton t o t 61 654 ton.

De export n a a r E u r o p a liep terug v a n ± 129 000 t o n t o t ^ 112 000 ton.

De groothandelsnotecring (noteering voor de binnenlandsche m a r k t , exclusief accijns) voor superieur t e Soerabaja e.k., bedroeg in J a n u a r i 1934 i f 5,45 per 100 kg, schommelde in de daarop volgende maanden tusschen f 5,40 en f 5,50 en deed in Mei f5,55. I n J u n i steeg de noteering t o t f 5,70. Dit peil kon behouden blijven t o t het einde v a n het jaar.

Herhaaldelijk moest de N.I.V.A.S. in den loop van 1934 haar limites voor het buitenland verlagen. I n November bereikten de N.I.V.A.S.-noteeringen het laagste p u n t . De noteering voor S.H.S. k w a m toen voor de Westkust van Britsch-Indië op f 2,85, voor Singapore op f 3,65 en voor Hongkong op f 3,25 per 100 kg. Ook voor de meest economisch werkende bedrijven laten deze prijzen verlies, terwijl zij mede de noodzaak m e t zich brachten v a n zware afschrijvingen op de groote voorraden uit vorige oogstjaren.

Tegen het einde des jaars verbeterde de stemming op de suikermarkt, hetgeen in het begin v a n 1935 t o t een aanzienlijke prijsstijging kon leiden.

Thee. De prijsstijging, welke gedurende de laatste m a a n d e n v a n 1933 op de t h e e m a r k t plaats vond, zette zich nog in J a n u a r i 1934 voort, waarop echter in de twee daarop volgende maanden een reactie intrad. Gedurende het tweede k w a r t a a l vertoonde het prijspeil een aanmerkelijke daling, welke zich ook gedurende de daarop volgende m a a n d e n in het tweede halfjaar voortzette. Als oorzaak v a n deze minder gunstige wending worden genoemd de verhoogde uitvoeren van de bij de restrictie aangesloten landen. Inmiddels was namelijk voor het m e t April ingetreden 2de restrictie-jaar het beperkingspercentage v a n den uitvoer v a n 15 % op 1 2 % % terug-gebracht, een maatregel, die werd getroffen onder den invloed van de prijsstijging in 1933, doch die achteraf ontijdig is gebleken, vooral ook o m d a t de ontwikkeling v a n de consumptie in de voornaamste afzetgebieden teleurstelde.

Voorts n a m e n de uitvoeren v a n de niet aan de restrictie deelnemende landen toe. Bovengenoemde factoren, welke t o t uitdrukking kwamen in de toenemende voorraden t e Londen, oefenden op de marktpositie v a n dit artikel een ongunstigen

invloed uit. De volgende noteeringen per 9 J a n u a r i 1934 en 11 December 1934, in centen per % kg, v a n enkele theesoorten geven een beeld van den prijsval: goede P.S. 36 en 29, goede O.P. 39 en 33, goede B.O.P. 43 en 35; gewone middensoort P . S . 34 en 27, idem B.O.P. 36 en 26, gewone schoone P.S. 32 en 26, idem B . P . 33 en 25. Op de 'markt t e Batavia bestond in den loop v a n het jaar voor vrijwel alle soorten een bevredigende vraag.

De thee-uitvoer bedroeg in 1934 64,2 millioen kg netto, tegen 71,8 mi]hoen m het voorafgegane jaar, De export naar Nederland en Groot-Britannië liep belangrijk terug. N a a r Nederland werd in 1934 uitgevoerd 10,8 millioen kg, tegen 13,6 millioen in 1933; voor Groot-Britannië waren deze cijfers resp. 13,6 en 19,7 millioen kg.

Ook de uitvoeren n a a r de Vereenigde Staten v a n Amerika en Mésopotamie daalden.

Daarentegen werd meer verscheept naar Zuid-Amerika, Zuid-Afrika en Australië, alsmede naar E g y p t e .

De goede kwaliteitsstandaard voor het Java-product, die in 1933 werd ver-kregen, kon in 1934 niet worden gehandhaafd, als gevolg v a n de in het algemeen ongunstige weersgesteldheid. H e t Sumatra-product was over het geheel v a n be-vredigende kwaliteit.

H e t Thee-Expert-Bureau zond een zijner experts n a a r Zuid-Afrika t e n einde aldaar de m a r k t t e bestudeeren en de theehandelaren omtrent de Indische theeën voor te lichten. Deze poging mag geslaagd worden genoemd. De vermeerdering van den export n a a r genoemd land gedurende de laatste maanden v a n het jaar mag ongetwijfeld t e n deele als een uitvloeisel v a n de gemaakte propaganda worden beschouwd.

De propaganda voor het thee-verbruik in Nederlandsch-Indië werd intensief voortgezet, bekostigd uit de verplichte bijdragen voor propaganda onder vigueur v a n de crisis-thee-ordonnantie, waarvoor in 1934 een grooter bedrag dan in het voorafgegane jaar werd uitgetrokken. Deze propaganda, die zich t o t J a v a en B a h beperkt, boekte wederom succes, gezien de grootere verkoopen aan kleinhandelaren, waronghouders en rondventers, terwijl tevens geconstateerd werd d a t handelaren zich ook meer en meer rechtstreeks t o t de theeproducenten wenden voor h u n aankoopen.

Koffie. De koffiemarkt, die zich in het begin van 1934 zeer hoopvol liet aanzien, ontwikkelde zich in minder gunstige richting. De prijsstijging op de wereldmarkten, in October 1933 begonnen, die zich t o t het einde v a n d a t jaar voortzette, bleef ook gedurende de eerste twee m a a n d e n v a n 1934 aanhouden. Deze gunstige ontwikkeling moet worden toegeschreven aan de door Brazilië genomen maatregelen, waarbij de producenten werden gedwongen 40 % van den nieuwen oogst ter vernietiging af t e geven, alsmede aan de lagere oogst-verwachtingen v a n verscheidene Amerikaan-sche koffieproduceerende landen. I n den loop van het jaar echter beïnvloedden verschillende factoren de positie van dit artikel op de wereldmarkt in ongunstigen zin. I n de eerste plaats is, ondanks drastische maatregelen v a n Brazilië, nog steeds geen einde gekomen aan de overproductie v a n koffie. Vervolgens t r a c h t sinds eenigen tijd Brazilië het in vorige jaren verloren terrein op de wereldmarkt t e heroveren door t o t lage prijzen aan t e bieden. Ten slotte kon de consumptie zich niet op normale wijze uitbreiden, als gevolg v a n de verminderde koopkracht der consumenten.

E e n beeld v a n het prijsverloop der verschillende Indische koffie's geven de volgende gemiddelde noteeringen v a n de voornaamste koffiesoorten, in de maanden Februari, J u l i en December per 100 k g : R o b u s t a W . I . B . (Soerabaja) resp. f 29,50, f 23,70 en f 24; Palembang R o b u s t a (e.k. Batavia) resp. f 22,25, f 15 en f 15,75; Angkola-koffie (Sib'olga, gepikt) resp. f46,10, f42,90 en f30,80; Boengie-koffie (Makassar) f 45,35, f 35,60 en f 36,45. De hoogste noteeringen kwamen in Februari af, waarna in Maart de reactie intrad. I n J u l i werd het laagste niveau bereikt; daarna konden de meeste soorten iets in prijs stijgen.

136 D E ECONOMISCHE T O E S T A N D .

De uitvoer van koffie in 1934 bedroeg ruim 10 000 ton meer dan in 1933, welke toename voor het grootste gedeelte voor rekening k w a m van den uitvoer van Robusta-koffie uit J a v a , waar de oogst een bijzonder ruim beschot gaf. De uitvoercijfers bedroegen voor 1934 81 833 ton, tegen 70 972 t o n in 1933; d a a r v a n werd uit J a v a in 1934 verscheept 32 117 t o n en u i t de Buitengewesten 49 716 ton, tegen in 1933 resp. 22 103 en 48 868 ton. De uitvoer v a n arabica-koffie n a a r Nederland n a m be-langrijk af (van 2110 t o n op 1730 ton). De export n a a r de Scandinavische landen, m e t uitzondering v a n Noorwegen, n a m iets toe, terwijl die n a a r de Vereenigde Staten v a n Amerika iets terugliep. De cijfers waren voor Denemarken, Noorwegen en Zweden resp. 1645, 593 en 346 t o n in 1934 en 1622, 753 en 280 t o n in het voorafgegane j a a r ; voor de Vereenigde Staten 1068 en 1122 ton. De zeer toegenomen uitvoer v a n Robusta-koffie vond voor een groot gedeelte zijn weg n a a r de Vereenigde Staten v a n Amerika. De export daarheen steeg v a n 2221 t o n in 1933 t o t 13502 t o n in 1934, w a a r v a n u i t J a v a resp. 863 en 9641 ton. Ook de uitvoer n a a r Frankrijk ver-toonde een niet-onbelangrijke stijging (van 19 438 t o t 25 066 ton). De export naar Nederland liep terug v a n 12 646 op 10 407 ton, eveneens die naar België en Luxem-burg, welke viel v a n 2604 op 781 ton. De exporten n a a r Italië en Spanje konden zich op ongeveer hetzelfde peil handhaven, t.w. 3424 t o n in 1933 en 3407 t o n in 1934 voor Italië en resp. 2469 t o n en 2451 t o n voor Spanje. De uitvoer naar Denemarken en Zweden n a m een weinig toe, doch die n a a r Noorwegen iets af. Verder daalden de uitvoeren n a a r J a p a n , de Philippijnen en Australië een weinig.

Tabah. De totale uitvoer v a n b l a d t a b a k hep in 1934 m e t ruim 5 millioen kg terug v a n 48,6 millioen t o t 43,7 millioen kg, en wel voornamelijk doordat de export v a n Java-krosok m e t ± 4 % millioen kg verminderde; deze cijfers bedroegen 24,9 millioen in 1933, tegen 20,4 millioen kg in 1934. Ook de uitvoer v a n andere J a v a -b l a d t a -b a k dan krosok vertoonde een achteruitgang van i 2,2 millioen kg, nl.

i 800 000 kg uit de Vorstenlanden en 1,4 millioen kg van elders op J a v a . De export v a n Deli-tabak echter steeg v a n 9,4 t o t 11,1 millioen kg.

De afzet v a n S u m a t r a - t a b a k verliep meer bevredigend dan in de 3 vorige jaren.

V a n oogst 1934 werden ruim 130 000 pakken n a a r Nederland verscheept, terwijl

V a n oogst 1934 werden ruim 130 000 pakken n a a r Nederland verscheept, terwijl

In document BIBLIOTHEEK KITLV •m (pagina 128-151)