Kunt u -bij benadering- aangeven hoeveel uur u gemiddeld per week besteedt aan de onderstaande taken? Het gaat hierbij om alle activiteiten die u in het kader van deze taken verricht

inclusief voorbereiding, intern overleg e.d.

54

Verschillen tussen burgemeesters

Opnieuw is een aantal significante verschillen tussen burgemeesters te constateren. Burgemeesters met een jaar ervaring of minder besteden meer tijd aan het ‘onderhouden van contacten met maatschappelijke organisaties en bedrijven in het kader van hun rol als burgemeester’ dan burgemeesters met 2 t/m 6 jaar ervaring en burgemeesters met meer dan 12 jaar ervaring. Dat is begrijpelijk, aangezien zij over het algemeen van buiten komen en nog kennis moeten maken met de lokale samenleving. Het verschil is 2,5 tot 2,75 uur in de week. Burgemeesters met 7 tot 13 jaar ervaring besteden dan weer een vergelijkbare hoeveelheid tijd aan het onderhouden van contacten met maatschappelijke organisaties en bedrijven als hun collega’s met een jaar ervaring of minder. Een mogelijke verklaring die naar voren kwam in één van de focusgroepen, is dat burgemeesters die in hun tweede termijn in een andere gemeente burgemeester worden, opnieuw kennis moeten maken met de lokale samenleving. De deelnemers aan de betreffende focusgroep waren overigens tevreden met de ambtelijke ondersteuning die hen werd geboden bij het leren kennen van de gemeente en de gemeenschap.

Ook burgemeesters van gemeenten tot en met 20.000 inwoners besteden statistisch significant minder uur per week aan het onderhouden van contacten met maatschappelijke organisaties en bedrijven dan burgemeesters van gemeenten vanaf 20.001 inwoners. Het verschil is gemiddeld 1.5-3.5 uur in de week. Het is aannemelijk dat burgemeesters in kleine gemeenten relatief meer tijd kwijt zijn aan het gemeentebedrijf, omdat ze daar vaker de enige voltijdbestuurder zijn, zoals dat ook in andere landen het geval is (zie o.a.

Schaap, Van Sluis & Cachet, 2003). Die verklaring vindt steun in de agenda-analyse, waarbij de digitale agenda’s van 22 burgemeesters zijn geanalyseerd (zie bijlage 5). Opvallend is daarin dat de burgemeesters van 100.000+ gemeenten waarvan de agenda’s geanalyseerd zijn, substantieel meer afspraken hebben waarbij de leden van de lokale gemeenschap aanwezig zijn dan de burgemeesters uit kleinere gemeenten (d.w.z. lokale organisaties en verenigingen, ondernemers/bedrijven, burgers en journalisten/media). Het is verder opvallend dat burgemeesters E en I, die beide tot de 100.000+ categorie behoren, substantieel meer publieke optredens hebben dan andere burgemeesters, in het bijzonder in vergelijking met burgemeesters W, J en O, die alle drie tot de kleinste gemeenten behoren.

Burgemeesters van gemeenten tot en met 20.000 inwoners besteden statistisch significant minder uur per week aan het ‘uitvoering geven aan veiligheidsbeleid, waaronder handhaving van de openbare orde en veiligheid en crisisbeheersing’ dan burgemeesters van gemeenten vanaf 20.001 inwoners. Het verschil is gemiddeld 1,5-6,5 uur in de week en daarmee naar statistische maatstaven groot. De agenda-analyse bevestigt dat beeld: waar in grotere gemeenten vaak een vast wekelijks driehoeksoverleg in de agenda van de burgemeesters staat, is dat in kleine gemeenten niet het geval.

55 Ook waarnemend burgemeesters besteden statistisch significant minder uur per week aan ‘uitvoering geven

aan veiligheidsbeleid, waaronder handhaving van de openbare orde en veiligheid en crisisbeheersing’ dan Kroonbenoemde burgemeesters. Het verschil is gemiddeld 1,5 uur in de week. Daarnaast besteden waarnemend burgemeesters statistisch significant minder uur per week aan ‘representatie van de gemeente’ dan Kroonbenoemde burgemeesters. Het verschil is gemiddeld bijna 2 uur in de week. Beide verschillen laten zich goed verklaren door de aard van het waarnemend burgemeesterschap, al vervangt de waarnemend burgemeester de Kroonbenoemde burgemeester formeel natuurlijk volledig. Waarnemend burgemeesters nemen vaak minder vaak deel aan regionaal veiligheidoverleg, blijkt uit gesprekken. Ook staan waarnemend burgemeesters iets verder af van de lokale samenleving:

Het is zo, dat als je ergens vast burgemeester bent je dat een heleboel tierelantijngedoe van allerlei representatie etcetera, etcetera, oplevert. Dat kost ook tijd. Maar als je ergens tijdelijk zit kun je op bepaalde punten ook meer doorpakken. (…) [Je maakt] de afspraak om in korte tijd hele concrete doelen te bereiken. Je vraagt daarvoor krediet.

Je zegt: “Het spijt me, maar ik kan niet bij elk zestigjarig huwelijk zijn, ik kan niet iedere honderdjarige over de bol aaien.” Nou dan heb je daar consensus en toestemming voor gekregen en dan werkt het ook.

(waarnemend burgemeester)

Wat verder blijkt is dat burgemeesters die ‘moreel leider’ als hun belangrijkste rol in relatie tot de samenleving noemen (zie hoofdstuk 3), statistisch significant meer uur in de week besteden aan

‘rechtmatigheidstoezicht’ dan burgemeesters die ‘burgervader’ als belangrijkste rol in relatie tot de samenleving noemen. Het verschil is gemiddeld 1.25 uur in de week. Zij zijn blijkbaar ook in relatie tot het bestuur sterker georiënteerd op het normatieve.

Aanvulling vanuit de agenda-analyse

Omdat voor de agenda-analyse de agenda’s van 22 burgemeesters over de periode april-mei 2013 zijn geanalyseerd en deze niet noodzakelijk representatief zijn voor de populatie, moeten de resultaten daarvan met enige voorzichtigheid tegemoet worden getreden. Desalniettemin vormt een aantal meer algemene bevindingen daaruit een aanvulling op de enquêtevraag naar tijdsbesteding.⁶ Zo blijkt dat bij alle onderzochte burgemeesters de meeste tijd, voor zover verantwoord in hun agenda, op te gaan aan vergaderingen of overleggen. Zo’n 27% tot 70% van de in de agenda’s opgenomen afspraken betreft een vergadering of overleg. Deze categorie activiteiten wordt bij alle onderzochte burgemeesters gevolgd door

6 Het gemiddelde aantal in de agenda’s verantwoorde uren is 48,48 uur, wat afgaande de in de enquête gerapporteerde tijdsbesteding betekent dat burgemeesters gemiddeld ongeveer 9 uur per week besteden aan niet in hun agenda opgenomen activiteiten.

56

die van het publieke optreden, die betrekking heeft op 7% tot 25% van de activiteiten.⁷ Verder valt op dat niet meer dan 5% van de activiteiten van burgemeesters cursus en congressen betreft en dat netwerken voor burgemeesters veelal geen zelfstandige activiteit is, maar dat het onderdeel uitmaakt van meer

vakinhoudelijke taken.

2.3 Taken van de burgemeester in gemeentelijke beleidsprocessen

Analyseren we de rol van de burgemeester in gemeentelijke beleidsprocessen meer in detail, dan blijkt dat alle zes de onderscheiden activiteiten door zeer ruime meerderheden als ‘belangrijk’ dan wel ‘zeer belangrijk’ wordt aangemerkt. Het vertegenwoordigen van de gemeente blijkt voor burgemeesters de belangrijkste activiteit in gemeentelijke beleidsprocessen, gevolgd door het uitvoeren van bij wet aan de burgemeester opgedragen taken en het afleggen van verantwoording aan de gemeenteraad. Deze activiteiten worden zeer belangrijk gevonden. Relatief het minst belangrijk, maar nog altijd belangrijk, is het voorbereiden van raadsbesluiten op initiatief van het college of de gemeenteraad. De uitvoering van raadsbesluiten vormt een tussencategorie en wordt belangrijk tot zeer belangrijk gevonden.

7 Met uitzondering van niet inhoudelijke activiteiten, zoals reistijd en de categorieën ‘overig’, ’privé en ’onbekend’.

57 Tabel 10. Taken en activiteiten van de burgemeester in gemeentelijke beleidsprocessen

  Zeer

Vertegenwoordigen van de gemeente 160 83

65,80% 34,20% 0,00% 0% 0%

Uitvoeren van raadsbesluiten 69 160 13 1

28,40% 65,80% 5,30% 0,40% 0%

Voorbereiden van raadsvoorstellen op eigen initiatief en initiatief van het college

39 171 28 2 3

16% 70,40% 11,50% 0,80% 1,20%

Voorbereiden van raadsvoorstellen naar aanleiding van initiatieven van de gemeenteraad

31 152 39 6 15

12,80% 62,60% 16% 2,50% 6,20%

Vraag 3: Hieronder vindt u zes algemene taken en activiteiten van de burgemeester in gemeentelijke