• No results found

Hieronder vindt u zes algemene taken en activiteiten van de burgemeester in gemeentelijke beleidsprocessen. Kunt u van elk daarvan aangeven hoe belangrijk u deze vindt in uw functioneren?

taken en rollen van de burgemeester

Vraag 3: Hieronder vindt u zes algemene taken en activiteiten van de burgemeester in gemeentelijke beleidsprocessen. Kunt u van elk daarvan aangeven hoe belangrijk u deze vindt in uw functioneren?

Als we de resultaten van de SGBO-enquête uit 1999 vergelijken met de huidige resultaten, dan blijkt dat de taken ‘Uitvoeren van bij wet aan de burgemeester opgedragen taken’, ‘Voorbereiden van raadsvoorstellen op eigen initiatief en initiatief van het college’ en ‘Vertegenwoordigen van de gemeente’ nu belangrijker worden gevonden dan in 1999. Waar de eerste twee taken eerder ‘belangrijk’ werden gevonden, worden ze nu eerder ‘zeer belangrijk’ gevonden. Het belang van het vertegenwoordigen van de gemeente wordt nu eerder ‘niet erg belangrijk’ gevonden dan ‘niet belangrijk’.

58

2.4 Waarden in het functioneren van burgemeesters

2.4.1 Waarden van goed bestuur

De vraag uit de enquête die goed zicht geeft op de rol die burgemeesters voor zichzelf zien weggelegd, is de vraag die burgemeesters uitdaagde een rangschikking aan te brengen in het belang van zes waarden voor hun functioneren. Deze waarden zijn afkomstig uit de waardecatalogus van goed bestuur (Hendriks &

Drosterij, 2012, p. 26). Uit de enquête blijkt dat integriteit voor burgemeesters bij uitstek de belangrijkste waarde is, wat aansluit bij de overtuiging dat persoonlijke integriteit een absoluut vereiste is voor burgemeesters (zie ook BZK, 2011, p. 11). Doelmatigheid is voor burgemeesters bij uitstek de minst belangrijke waarde binnen deze set.

Tabel 11. Rangorde waarden van goed bestuur voor burgemeesters

  Belangrijkste 2 3 4 5 Minst

belangrijke

Gemiddelde score

Integriteit 139 61 19 13 1 10

57,20% 25,10% 7,80% 5,30% 0,40% 4,10% 1,79

Onafhankelijkheid 36 44 56 44 39 24

14,80% 18,10% 23% 18,10% 16% 9,90% 3,32

Onpartijdigheid 19 52 58 56 35 23

7,80% 21,40% 23,90% 23,00% 14,40% 9,50% 3,43

Responsiviteit (t.o.v. de samenleving)

26 42 60 49 46 20

10,70% 17,30% 24,70% 20,20% 18,90% 8,20% 3,44

Rechtmatigheid 10 35 39 65 64 30

4,10% 14,40% 16% 26,70% 26,30% 12,30% 3,94

Doelmatigheid 12 7 13 20 57 134

4,90% 2,90% 5,30% 8,20% 23,50% 55,10% 5,08

59 Vraag 4: In uw functioneren kunnen meerdere waarden een rol spelen. Hieronder staan zes waarden van

goed bestuur. Kunt u in een rangschikking aangeven hoe belangrijk deze waarden voor u als burgemees-ter zijn? Geef de belangrijkste het cijfer 1, de op één na belangrijkste het cijfer 2, etc. De minst belangrijke waarde krijgt het cijfer 6.

In de discussie over ‘goed bestuur’ wordt wel onderscheid gemaakt tussen productiewaarden,

proceswaarden en systeemwaarden. Burgemeesters in verschillende landen verhouden zich verschillend tot deze waarden. De gekozen strong mayor, die we in delen van de VS aantreffen (Ferman, 1985; zie ook Mouritzen & Svara, 2002), is bijvoorbeeld sterk gericht op het eerste type waarden. Hij is gekozen op een bepaald politiek programma en wordt geacht dit effectief uit te voeren. Om herverkozen te worden moet hij laten zien dat zijn beleidsaanbod responsief is ten aanzien van de vraag uit de gemeentelijke samenleving.

Voor de gemiddelde Nederlandse burgemeester staan productiewaarden minder centraal. In de rangordening van belangrijke waarden, waarop Nederlandse burgemeesters zich in hun functioneren oriënteren, komt ‘doelmatigheid’ op de zesde plaats. Responsiviteit staat op de vierde plaats, maar dat wordt door de Nederlandse burgemeester toch vooral opgevat als gevoel houden voor wat er in de samenleving speelt (Tabel 15), en niet zozeer als ‘doen wat wordt gevraagd’; dat laatste kan een Nederlandse burgemeester ook niet waarmaken. Vergeleken bij de Amerikaanse strong mayor, die een centrale rol speelt bij de hiring and firing van de politieke executieve, speelt de burgemeester bij de collegevorming maar een bescheiden rol (zie Tabel 33).

Het belangrijkst voor de Nederlandse burgemeester zijn: ‘integriteit’, ‘onafhankelijkheid’ en

‘onpartijdigheid’ (de top 3 van burgemeesterswaarden) en in die lijn is ‘rechtmatigheid’ (op plek 5) ook te plaatsen. Het is een lijn die met productiewaarden veel minder van doen heeft dan met proces- en systeemwaarden. Het gaat daarbij om het in stand houden van behoorlijke besluitvormingsprocessen en – systemen. Om integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid te kunnen bewaken moet het

burgemeestersambt zelf ook door die waarden worden gekenmerkt – zo is de gedachte.

Gegeven het feit dat dé Nederlandse burgemeester niet bestaat, is de eensgezindheid onder burgemeesters in termen van hun waardenoriëntatie opvallend. Er zijn geen significante verschillen geconstateerd tussen groepen burgemeesters naar gemeentegrootte, aanstellingswijze, partijpolitieke achtergrond of ervaring. Er is in dezen dus sprake van een hoge mate van homogeniteit en eensgezindheid. Dat doet vermoeden dat het belang van de centrale waarden zit ingebakken in het ambt zelf.

60

De Nederlandse burgemeester blijkt anno 2013 bovenal de bewaker van de kwaliteit van de lokale

besluitvorming. Vanuit een onpartijdige en onafhankelijke positie ziet de burgemeester toe op de procesgang, de procedurele rechtvaardigheid en deugdelijkheid van besluitvorming; voor de inhoud van het beleid ligt het politieke primaat bij wethouders en gemeenteraad. De toenmalige minister van Binnenlandse Zaken omschreef het in 2009 zo: “De zorgplicht van de burgemeester impliceert een bewaking van de kwaliteit, zowel naar inhoud als vorm, maar daarbij overheerst de procedurele kant” (Ter Horst, 2009).

Een aansprekend voorbeeld van die rol, hoe klein ook, is de opstelling van de Zwijndrechtse burgemeester Dominic Schrijer in een schilderwedstrijd die was uitgeschreven onder alle burgers van de gemeente. Het winnende portret van koning Willem-Alexander zou een plaats krijgen in de Zwijndrechtse raadzaal. Toen raadsleden vervolgens tot in de landelijke media verkondigden de ingezonden portretten niet geschikt te vinden, stelde de burgemeester zich daartegen te weer, herinnerde de raadsleden aan de afgesproken procedure en zocht hij persoonlijk contact met de inzenders om excuus te maken.8

2.4.2 Partijpolitieke waarden

Ondanks het grote belang dat burgemeesters collectief hechten aan hun onafhankelijkheid en

onpartijdigheid, geeft 49,4% van de burgemeesters aan het eens te zijn met de stelling dat de waarden van hun politieke partij tot uitdrukking komen in hun functioneren als burgemeesters.

Tabel 12. De burgemeester en partijpolitieke waarden

Helemaal De waarden van mijn politieke partij komen tot

uitdrukking in mijn functioneren als burgemeester.

32 75 106 14 16

13,20% 30,90% 43,60% 5,80% 6,60%

GERELATEERDE DOCUMENTEN