Stageverslag
Masterstage Neurolinguïstiek
Student: Sarah Hanekamp
Studentnummer: s3014789
Stagegevende instantie: Aphasie- und Seniorenzentrum
Josef Bergmann gGmbH
Stagebegeleidsters: J. Wertenbruch en D. Koopmann
Stagedocent: dr. D.A. de Kok
Inleiding
Van april 2019 tot en met mei 2019 heb ik mijn masterstage gelopen binnen het Aphasie- und Seniorenzentrum Josef Bergmann gGmbH in Vechta-Langförden. Ik was aanwezig op dinsdag, woensdag en donderdag. In dit stageverslag zal ik de stagegevende instantie, mijn verwachtingen en leerdoelen en het verloop van de stage beschrijven. Omdat er in Duitsland geen groot onderscheid wordt gemaakt tussen klinische linguïsten en logopedisten, heb ik tijdens mijn stage naast de diagnostiek ook veel ervaringen opgedaan op het gebied van behandelingen van logopedische stoornissen specifiek op het gebied van de neurologie.
Stagegevende instantie
Ik liep stage binnen het Aphasie- und Seniorenzentrum Josef Bergmann gGmbH in Vechta-Langförden. Het is een revalidatiecentrum voor mensen met een verworven hersenletsel. In de meeste gevallen is dit hersenletsel ontstaan door een beroerte of een trauma. Er bestaat de mogelijkheid voor of poliklinische revalidatie of klinische revalidatie. Bij de klinische revalidatie volgen steeds zeventien mensen een vierweekse cursus en verblijven voor deze periode in het revalidatiecentrum. Er is sprake van een interdisciplinaire samenwerking. De fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten, cognitieve therapeuten, psychologen en verpleegkundigen werken binnen het centrum samen. Bovendien worden een aantal ziekenhuizen en verpleeghuizen in de omgeving van het centrum verzorgd door de ergotherapeuten en logopedisten van het team.
Werkzaamheden
Aan het begin van de stage heb ik mijn verwachtingen en doelen met mijn stagebegeleiders besproken. Mijn doelen waren om mijn vaardigheden bij het voeren van
anamnesegesprekken, het zelfstandig afnemen van diagnostiekinstrumenten en het
behandelen verder te ontwikkelen. Ik wilde veel verschillende taaltesten op het gebied van de neurologische stoornissen leren kennen, afnemen, scoren en interpreteren. Voorafgaand aan de Master Neurolinguïstiek heb ik de Bachelor Logopedie afgerond en voor een half jaar voltijd gewerkt als logopedist in een vrije vestiging gecombineerd met het werk op de stroke afdeling binnen een ziekenhuis. Hierdoor heb ik al ervaringen op kunnen doen bij de
begeleiding van mensen met logopedische stoornissen veroorzaakt door hersenletsel. Ik wilde door deze stage mijn kennis vooral verder ontwikkelen en uitbreiden. Ook wilde ik zelfstandig individuele en groepstherapieën voorbereiden, uitvoeren en na afloop kritisch reflecteren. Bovendien was mijn doel om samen te werken met de andere disciplines en informatie uit te wisselen om de therapie optimaal aan de patiënten aan te kunnen passen. Naast mijn stage deed ik op mijn stageplek onderzoek in verband met mijn masterscriptie. Mijn vierde leerdoel was de specialisatie in dit onderwerp. Dit wilde ik bereiken door theoretische kennis op te doen en de verwerking van werkwoorden bij mensen met een afasie te testen door middel van een nieuwe applicatie.
Vanuit mijn stageplek bestond er een leidraad voor stagiaires met geformuleerde leerdoelen. Omdat deze vooral gericht waren voor een stage tijdens de opleiding logopedie, heb ik deze doelen samen met mijn stagebegeleider voor mij aangepast. Ik had iedere week een evaluatiegesprek met mijn stagebegeleider. Tijdens deze gesprekken hebben wij de voorafgaande week geëvalueerd, vragen beantwoord en de planning voor de volgende week
besproken.
Tijdens mijn eerste stageweek had ik de mogelijkheid om de instantie te leren kennen en mee te kijken bij de behandelingen. Daarna heb ik eerst een aantal behandelingen zelf uitgevoerd en aan het einde van mijn stage heb ik hele dagen zelfstandig mogen werken. Ik had iedere dag tijd ingepland om te werken aan mijn masterscriptie en om behandelingen voor- en na te bereiden. Ik heb niet alleen meegekeken bij de behandelingen van mijn stagebegeleiders, maar ook bij andere collega´s vanuit de afdeling logopedie, ergotherapie en fysiotherapie. Hierdoor heb ik heel veel ervaring op kunnen doen, omdat iedereen op een andere manier omgaat met de patiënten en de therapie anders opbouwt en invult. Vanaf week twee heb ik zelfstandig behandelingen voorbereid en uitgevoerd. Het ging hierbij om zowel individuele behandelingen als ook groepsbehandelingen met drie tot vijf patiënten. Tijdens de groepsbehandelingen had ik als therapeut vooral de functie als moderator. Personen met deels dezelfde of vergelijkbare talige en cognitieve stoornispatronen kwamen bij elkaar om hun talige en cognitieve vaardigheden te gebruiken in sociaal-communicatieve interacties. Het doel hiervan was bijvoorbeeld de vermindering van spreekangst of de bevordering van het talige zelfvertrouwen. Er bestaan twee vormen van groepstherapie: computertraining en communicatiegroepen. Tijdens de individuele behandelingen werden ook de taaltesten afgenomen. Voorbeelden van taaltesten die ik meerdere malen bij verschillende personen heb afgenomen, zijn Lexikon Modellorientiert (LEMO),
Bogenhausener Semantik Untersuchung (BOSU), Blanken Wortproduktionsprüfung,
Bielefelder Wortfindungs-Screening (BIWOS) en Bogenhausener Dysarthrie Skala (BODYS). De
afname van diverse taaltesten heb ik steeds eerst geobserveerd. Daarna nam ik de handleiding grondig door voordat ik de taaltest uiteindelijk uit ging voeren. Het was heel handig dat er op mijn stageplek een grote hoeveelheid taaltesten beschikbaar was. Deze had ik naast op stage ook nodig voor de theoretische achtergrond van mijn masterscriptie. Vooral op dit aspect sloten theorie en praktische ervaringen heel goed op elkaar aan. Soms mocht ik ook taaltesten scoren die ik niet zelf had afgenomen. Iedere patiënt had een dossier waarin onder andere de testresultaten heel gedetailleerd werden genoteerd. Ook werd het model van Ellis en Young weergegeven waarin de gestoorde routes gemarkeerd konden worden. Bij de mensen uit de vierweekse cursus werden in de eerste en de laatste week testen afgenomen om de vooruitgang op een bepaald aspect van de taal in kaart te brengen. Ik mocht met de behandelde logopedist overleggen welke taaltesten zinvol zouden zijn voor de patiënt en deze deels zelfstandig inplannen en uitvoeren. Hierbij heb ik steeds rekening moeten houden met het therapieplan van de patiënt, waarbij andere therapieën, activiteiten en rustmomenten van belang waren. Ik mocht zelf vooral meewerken aan de voorbereiding van het verslag. Het uitgebreide eindverslag zelf werd geschreven door de behandelde logopedist. Omdat ik voor mijn scriptie deels informatie uit het eindverslag mocht gebruiken, heb ik me intensief met de opbouw en de inhoud van deze verslagen beziggehouden. Het verslag begint steeds met een overzicht met patiëntgegevens en de logopedische diagnose. Daaropvolgend worden de resultaten van de begin- en
eindtestmomenten van de verschillende taaltesten in een tabel weergegeven. Hierbij worden of percentages of standaardscores weergegeven. Er volgt een beschrijving van de externe en persoonlijke factoren die in belemmerende en bevorderende factoren zijn ingedeeld. De doelen worden genoemd. Meestal wordt er eerst een globaal doel op participatieniveau benoemd, waarop de doelen op functieniveau zijn gebaseerd. Alle
patiënten in de vierweekse cursus volgen groepstherapie. In het verslag wordt per groep beschreven hoe de groepstherapieën verliepen en wat de opvallendheden waren.
Vervolgens wordt het verloop van de revalidatie in het algemeen beschreven. Hierbij worden de doelen geëvalueerd, de invloed van externe en persoonlijke factoren beschreven en de actuele talige vaardigheden verduidelijkt. Tot slot wordt er een logopedisch behandeladvies gegeven.
Wekelijks heeft er een interdisciplinair overleg plaatsgevonden waarbij logopedisten, ergotherapeuten en fysiotherapeuten aanwezig waren. Hierbij werden een keer per maand poliklinische patiënten besproken en in de andere drie weken de mensen die de klinische revalidatie volgden. Ik ben regelmatig bij deze bijeenkomsten geweest en heb samen met de andere disciplines patiënten besproken. Soms hebben we samen met twee disciplines behandelingen van een bepaalde patiënt gepland waarin wij als team zouden gaan behandelen. Een voorbeeld hiervan is het oefenen en ondersteunen van een eutone houding door de fysiotherapeut in combinatie met de logopedist voor adem- en stemoefeningen. Naast de werkzaamheden in het revalidatiecentrum was ik ook heel benieuwd naar de werkzaamheden in de ziekenhuizen die door de logopedisten worden verzorgd. Ook in de ziekenhuizen vonden er regelmatig multidisciplinaire overleggen plaats waaraan ik deel mocht nemen. Ik merkte op dat ik door mijn eerdere ervaringen veel stappen van de afloop al kende. Hierdoor heb ik snel mee kunnen denken en werken.
Persoonlijke ontwikkeling
Ik merkte aan het begin op dat ik er soms moeite mee had om de informatie uit de dossiers van de patiënten te interpreteren. Er werden veel afkortingen gebruikt in de interne
verslaglegging. Ik heb deze dan steeds opgezocht en voor mezelf genoteerd en uitgewerkt. Bovendien merkte ik dat ik veel taaltesten helemaal niet kende en schrok hier aanvankelijk van. Tot nu toe had ik vanuit mijn opleiding logopedie stagegelopen in vrije vestigingen, scholen voor gehandicapte kinderen en een ziekenhuis. Ik heb al een redelijk groot aantal patiënten met een verworven hersenletsel gezien, maar in de vrije vestiging en in het ziekenhuis worden deze niet zo gedetailleerd gediagnosticeerd dan in het
revalidatiecentrum. Het was heel fijn dat ik tijd had om me zelfstandig voor te bereiden. Hierdoor heb ik veel taaltesten leren kennen en heb deze ook uit kunnen voeren en achteraf geïnterpreteerd. Het testen zelf ging me goed af. De kennis en de praktische ervaring die ik al had opgedaan tijdens mijn opleiding en werk vormde een goede basis voor het
taalonderzoek. Bij complexere casuïstiek heb ik flexibel in kunnen gaan op de patiënt. Ik had er aanvankelijk moeite mee om de gestoorde routes in het model van Ellis en Young in het overzicht van de patiënt te markeren. Ik merkte dat ik dit model heel goed paraat moest hebben om te weten waar de stoornis precies zit. Omdat ik veel verschillende patiënten heb gezien en steeds mee mocht denken, heb ik deze vaardigheden verder kunnen ontwikkelen.
Als ik terugkijk op de stage, ben ik heel blij dat ik op deze plek stage mocht lopen. Ik heb de stage als heel leerzaam en verdiepend ervaren. Ik heb een begin kunnen maken in de specialisatie van onderzoek en behandeling bij mensen met een taal- of spraakstoornis veroorzaakt door een verworven hersenletsel. Bovendien heb ik heel veel kunnen leren over alledaagse uitdagingen van de patiënten en in hoeverre hierop kan worden ingegaan tijdens de behandeling. De samenwerking met mijn stagebegeleiders en andere collega`s heb ik als
heel prettig ervaren. Ik heb het gevoel dat zij mij steeds op een voor mij passende manier uit wilden dagen zodat ik zo veel mogelijk kon leren. Ik heb voor mijn gevoel goed gebruik gemaakt van deze kans en heel veel theoretische en praktische kennis opgedaan. Hierdoor kijk ik enthousiast naar de toekomst en mijn werk als logopedist en klinisch linguïst.
