Stageverslag masterstage Neurolinguïstiek

Rijksuniversiteit Groningen – Faculteit Letteren – Master

Taalwetenschappen

Stageverslag

masterstage

Neurolinguïstiek

Zorgteam Logopedie Direct

Student: Henrieke van Elp

Studentnummer: S3002225

Begeleidend docent: Dörte de Kok

Stagebegeleider stageplaats: Christa te Winkel

Data stageperiode: 02-09-2020 t/m 20-01-2021

2

Inhoud

3

Beschrijving stageplaats

De plaats waar ik stage gelopen heb is logopediepraktijk Logopedie Direct. Logopedie Direct is een vrijgevestigde logopediepraktijk in de eerstelijnszorg. Deze praktijk heeft meer dan twintig

vestigingen in de regio Twente, Deventer, Emmen en Nijmegen. Daarnaast zijn er in deze regio’s verschillende logopedisten werkzaam op scholen.

De missie van Logopedie Direct is zorg bieden die bij de volwassene en/of het kind past. De hulpvraag van de cliënt is het uitgangspunt van de werkwijze. Logopedie Direct speelt in op de hulpvraag met hun expertise en zorgt dat iedereen zich thuis voelt in de praktijk. De visie die hierbij hoort is dat ieder mens anders is. Logopedie Direct wil door haar expertise hoogwaardige logopedische zorg bieden aan de cliënt.

Over zichzelf zeggen zij: ‘Logopedie Direct houdt de kwaliteit van de zorg hoog door scholing en aandacht. Wij zijn goed zichtbaar voor mogelijke cliënten en stralen professionaliteit en

persoonlijkheid uit. We zijn ons bewust van de ontwikkelingen op de markt in de regio en herkennen kansen voor de praktijk om de positie in de markt te verstevigen.’

Er worden behandelingen gegeven aan zowel baby’s, peuters en kinderen als volwassenen en ouderen. De behandelingen zijn gericht op spraak- en taalproblemen, stemproblemen, eet- en drinkproblemen, lees- en spellingproblemen en communicatieproblemen.

Om deze zorg te kunnen bieden zijn er ongeveer 34 logopedisten werkzaam bij deze praktijk. Van deze logopedisten zijn er ook enkele afgestudeerd als klinisch linguïst. Daarnaast zijn er logopedisten die ook dyslexiespecialist zijn of specialisaties hebben in pre-verbale logopedie, meertaligheid en nog veel meer.

Kortom; bij Logopedie Direct wordt logopedische zorg breedschalig, in alle kleuren en maten aangeboden.

4

Aanleiding stage

Via mijn LinkedIn-netwerk heb ik mijn stageplaats gevonden. Mijn stagebegeleider reageerde op mijn oproep voor een stageplaats. Zij is eigenaar van de logopediepraktijk die hierboven beschreven staat en zowel klinisch linguïst als logopedist. Bij Logopedie Direct was de behoefte ontstaan om meer te kunnen betekenen voor kinderen die (langer dan) een halfjaar in behandeling waren voor

taalproblemen zonder grote vooruitgang. Deze kinderen worden normaliter doorgestuurd naar tweedelijnsinstellingen voor verdiepend onderzoek, waaronder een indicatie van het IQ, om dan te kunnen uitsluiten of vaststellen dat er sprake is van een taalontwikkelingsstoornis (TOS).

Sinds enkele maanden is er een screening op de Nederlandse markt die paramedici, werkzaam in de eerstelijnszorg, de mogelijkheid geeft het IQ van een kind te meten, namelijk de Raven’s 2

Progressive Matrices. Daarnaast heeft Logopedie Direct alle materialen en mogelijkheden, zoals apparatuur voor audiometrie, taaltesten en gespecialiseerde logopedisten en klinisch linguïsten in huis om zelf te onderzoeken of er sprake is van een TOS. Er is toen besloten een zorgteam op te zetten waar kinderen aangemeld konden worden voor verdiepend onderzoek en uitgebreid advies. Dit zorgteam bestaat uit klinisch linguïsten en gespecialiseerde logopedisten in taalproblemen bij kinderen en in het doen van gehooronderzoek. Het werk dat het zorgteam verricht stijgt boven de normale werkzaamheden van een logopedist uit. Er was daarom ruimte voor een stagiaire klinische linguïstiek. Ik wilde graag kennis maken met het werk van een klinisch linguïst dat zich onderscheidt van een logopedist. Ik ben in 2019 namelijk afgestudeerd als logopedist en wilde me graag verder ontwikkelen tot expert op het gebied van spraak en taal. Deze stage was dus precies wat ik zocht. Mijn taak als stagiaire was voornamelijk het uitvoeren van linguïstische onderzoeken bij kinderen met een (vermoeden op) taalontwikkelingsstoornis, vervolgens het analyseren van daaruit

voortkomende data en het adviseren van logopedisten, leerkrachten en/of ouders. Daarnaast hielp ik bij het opzetten en professionaliseren van het zorgteam.

Doelen stage

Om de uitkomst van de stage meetbaar te maken, zijn er van te voren drie doelen opgesteld:

1. Aan het einde van de stageperiode, te weten 4,5 maanden, is de stagiaire in staat zelfstandig linguïstische onderzoeken uit te voeren.

2. Aan het einde van de stageperiode, te weten 4,5 maanden, is de stagiaire in staat zelfstandig data, voortkomend uit linguïstisch onderzoek, correct te interpreteren en te verwerken in verslagen.

3. Aan het einde van de stageperiode, te weten 4,5 maanden, is de stagiaire in staat zelfstandig leerkrachten, ouders en logopedisten te adviseren vanuit klinisch linguïstisch perspectief. Hieronder zal ik de doelen en het verdere verloop van de stage evalueren.

Evaluatie stageperiode

Om te starten met het zorgteam en mijn stage is er door mijn stagebegeleider en andere

medewerkers van het zorgteam binnen de praktijk geïnventariseerd welke kinderen in aanmerking kwamen voor het verdiepende onderzoek dat het zorgteam biedt. Hieruit kwamen een aantal kinderen naar voren, bij wie de behandelende logopedisten tegen een stagnerend verloop van de behandeling aanliepen. Bij deze kinderen heb ik linguïstische onderzoeken uitgevoerd waaronder de Renfrew Taalschalen Nederlandse Aanpassing (RTNA). Ook heb ik spontane taaldata verzameld van

5 deze kinderen door activiteiten met hen te doen die taal uitlokten. Op die manier heb ik gewerkt aan het eerste doel.

Het afnemen van (linguïstische) onderzoeken ging mij goed af. Ik heb dit de eerste keer onder supervisie van mijn stagebegeleider gedaan en daarna zelfstandig. Ik was al bekend met het afnemen van taaltesten, omdat ik hiervoor de HBO-bachelor Logopedie heb afgerond. Het afnemen van de RTNA, de Raven’s en het verzamelen van spontane taaldata was nieuw voor mij. Hier heb ik veel van geleerd en deze kennis neem ik mee wanneer ik in de toekomst als klinisch linguïst aan de slag ga. Graag had ik in mijn stage ook kennis gemaakt met verdiepend onderzoek dat gericht was op de spraak. Helaas was hier geen tijd en ruimte meer voor in de stage. Ik neem dit mee als ontwikkelpunt voor in de toekomst.

Vervolgens heb ik gewerkt aan doel twee door de data die voortkwam uit de onderzoeken te

analyseren en te interpreteren. Ik heb de spontane taal van de kinderen geanalyseerd met de TARSP, een instrument die met name gericht is op de morfologische en syntactische ontwikkeling van het kind.

De analyses en interpretaties heb ik vervolgens verwoord in verslagen. Deze verslagen bevatten de onderdelen; persoonsgegevens van de cliënt, inleiding, contactreden/hulpvraag voor het zorgteam, onderzoeksgegevens, logopedische diagnose, evaluatie, conclusie en advies.

Verder moesten de onderzoeksgegevens tenminste een indicatie van het IQ bevatten, gemeten met de Raven’s, gegevens over het gehoor, een taaltest die de taalbegrips- en taalproductieniveau mat, een analyse van de spontane taal en gegevens over de communicatieve zelfredzaamheid. Met deze gegevens kon een goed beeld gegeven worden van het gehele ICF-model, functie-, activiteiten- en participatieniveau. De gegevens voor het taalbegrips- en taalproductieniveau werden meestal verstrekt door de behandelend logopedist. De andere gegevens verzamelde ik zelf of werden geleverd door andere medewerkers van het zorgteam.

Omdat dit de eerste onderzoeken waren die vanuit het zorgteam werden uitgevoerd, was er ook nog geen format voor de verslagen. Als stagiaire heb ik hier een format voor gemaakt. Dit format gaat bij alle onderzoeken in de toekomst gebruikt worden. Ook was er nog geen vragenlijst beschikbaar om de communicatieve zelfredzaamheid te meten. Samen met mijn stagebegeleider heb ik hier een vragenlijst voor opgesteld

De medewerkers van het zorgteam waren erg tevreden over de manier waarop ik de verslagen had vormgegeven en hoe ik de gegevens interpreteerde. Dus ik heb doel twee voldoende behaald in mijn stageperiode.

Het analyseren van spontane taaldata met TARSP was nieuw voor mij. Ik heb hier veel van geleerd. De stappen die ik ondernam bij het analyseren waren: transcriberen van de opname tot schriftelijke spontane taaldata, vervolgens het verdelen van deze data in valse en analyseerbare uitingen. Daarna zette ik de analyseerbare uitingen in een format, waar vanuit ik de uitingen kon coderen met codes van de TARSP-profielkaart. De codes werden vervolgens geturfd op de profielkaart, zodat er een overzicht ontstond van in welke grammaticale fase het kind zich bevond en welke hiaten er nog bestonden. Ik kreeg hierdoor inzicht in de grammaticale ontwikkeling van kinderen en ging na een aantal onderzoeken ook sneller zien wat er ontbrak in de spontane taal, waardoor het afweek van het normaal. Ik leerde op andere dingen te letten wanneer ik een kind zag voor een onderzoek dan ik voorheen deed en kon sneller benoemen waar de grammaticale ontwikkeling zich ongeveer bevond. Dit zijn leeruitkomsten die ik meeneem voor de toekomst.

Het derde doel vloeit voort uit het tweede doel, namelijk het adviseren van logopedisten,

leerkrachten en/of ouders vanuit klinisch linguïstisch perspectief. De interpretatie van de data werd in het verslag weergegeven onder logopedische diagnose en evaluatie. Daar kwam een advies uit voort dat daarna werd weergegeven in het verslag. Ik heb dus in de verslagen adviezen geschreven. Deze adviezen waren ook deels gegrond op het overleg dat ik voerde met het zorgteam. Samen keken we naar de onderzoeksgegevens en mijn eerste interpretatie. Hier en daar werd dan wat aangevuld en zo kwamen we tot een gezamenlijk advies. Wanneer het verslag afgerond was werd een adviesgesprek gevoerd met leerkrachten, ouders en de behandelend logopedist. Daarin werd het verslag uitgebreid toegelicht. Ik heb deze gesprekken niet allemaal kunnen bijwonen in verband met

6 corona. Wel heb ik meerdere behandelende logopedisten geadviseerd, wanneer zij zich op

uitnodiging aansloten bij een vergadering van het zorgteam. Tijdens zo’n vergadering werd een kind besproken die onderzocht was en heb ik adviezen gegeven over het verloop van de behandeling. Zo’n advies hield bijvoorbeeld in waar de grootste knelpunten lagen in de ontwikkeling en met welke behandelmethodes daar het beste op ingespeeld kon worden.

Ook heb ik voor twee cliënten een uitgebreid behandelplan geschreven, waar de behandelend logopedist haar behandeldoelen op kon baseren. Dit behandelplan bestond uit een uitgebreide conclusie uit het voorgaande onderzoek en adviezen per onderdeel van die conclusie. Er was bijvoorbeeld een achterstand in de morfologische/syntactische ontwikkeling en de pragmatische ontwikkeling. Voor beide domeinen heb ik toen adviezen opgesteld hoe hier in de behandeling op ingespeeld kon worden.

Het mondeling adviseren heb ik voornamelijk samen met de rest van het zorgteam gedaan en ik heb weinig direct contact gehad met leerkrachten en ouders. Dit is dus iets wat ik in de toekomst nog kan leren; het zelfstandig adviseren van leerkrachten en/of ouders vanuit klinisch linguïstisch perspectief. Over het algemeen ben ik heel tevreden over het verloop van mijn stage. Ik heb nieuwe kennis en ervaring kunnen opdoen met het werk als klinisch linguïst. Het is mij in deze stage duidelijk geworden wat de aanvulling van het werk van een klinisch linguïst is op de behandeling van een logopedist. Ik pleit er daarom ook voor dat er in de eerstelijnszorg meer gebruik gemaakt wordt van de expertise van een klinisch linguïst.

7

Dankwoord

Ondanks de omstandigheden omtrent COVID-19 heb ik toch mijn klinische stage kunnen afronden. Hier ben ik heel blij mee. Mijn dank gaat uit naar Christa en Dörte. Ik wil jullie beiden heel hartelijk bedanken voor de flexibiliteit die jullie boden en het vertrouwen dat jullie in mij hadden. Dank voor deze fijne samenwerking!