Zoutwinning en zoutregie

Zowtwinning. Bij Ord. van 29 Dec. 1936 ( I . S. n°. 711) is de Zoutwinning m e t ingang van 1 J a n u a r i 1937 aangewezen t o t Landsbcdrijf in don zin dor Indische Bedrijvenwet. I n 1937 bedroegen de uitgaven van dit bodrijf:

Algemeen beheer f 215 100 Winning van ruw zout 1 710 200 F a b r i e k m a t i g e bewerking eu verpakking 1 128 500 Oost-Java-zeevervoer 523 800 Totaal f 3 577 600

1) Verbeterd cijfer.

138 DE ECONOMISCHE TOESTAND

Aan overtochtskosten en vrachten, h u i s h u u r v a n dienstwoningen on andere posten werd ontvangen f 147 000. Verder h a d een afname van de zoutvoorraden plaats ter waarde van f 1 226 500. D i t bedrag, vermeerderd m e t h e t verschil tusschen uitgaven en i n k o m s t e n of totaal f 4 657 100, is aan de Zoutregie m rekening gebracht als kosten van h e t afgeleverde zout, vervoerskosten en kosten van proefnemingen m e t den a a n m a a k van kleine briketten.

Winning van ruiv zout. I n 1937 werd voor het eerst uitsluitend van Gouver-n c m e Gouver-n t s w e g e zout aaGouver-ngemaakt. D e afkoop vaGouver-n de bevolkiGouver-ngszoutlaGouver-ndeGouver-n door het Binnenlandsch B e s t u u r k w a m gereed. D e afkoopsom bedroeg f 2 366 000, exclusief r e n t e . De benoodigde fondsen werden voorgeschoten door de Algemeene Volkscredietbank. I n 1937 word hierop door de Zoutwinning f 250 000 terug-betaald. Door de Zoutwinning werd f 400 000 gestort in het Madoera-Welvaarts-fonds.

I n verband m e t de ombouwwerkzaamheden werden in 1937 de afgekochte bevolkingszoutlanden P a m e k a s a n en S a m p a n g buiten bedrijf gesteld. De ombouw van h e t afgekochte bevolkingszoutland Soemenep, w a a r m e d e begin 1937 een aanvang werd gemaakt, is zoodanig versneld, d a t reeds in de campagne 1937 een klein gedeelte experimenteel in productie kon worden genomen. D i t leverde een opbrengst op van 6215 ton. H e t gouvernementszoutland Grisée bleef buiten bedrijf, terwijl de gouvernementszoutlanden Nembakor-West en Gersik Poetih in vol bedrijf w a r e n .

D e productie bedroeg :

Z o u t l a n d e n 1936

6 215 ton

—

— 28 013 „ 24 605 „ 58 833 ton

31 838 ton 15 306 „ 33 233 „

— 10 818 „ 91 195 ton Soemenep . . .

P a m e k a s a n . . S a m p a n g . . . Membakor-West Gersik Poetih .

D e op do zoutetablissemeiiten einde 1937 aanwezige voorraad ruw zout bedroog 748 199 ton, tegen 907 441 ton einde 1936. E e r s t g e n o e m d e voorraad was opgeslagen in 99 pakhuizen en 79 z.g. openluchtopschuringen. Naar h e t buiten-land werd in 1937 25 039 ton los zout verscheept.

Fabriekmatige bewerking en verpakking. Door de beide zoutfabrieken* op Madoera werd in 1937 een hoeveelheid van 153 609 ton los zout v a n d e zoutlanden ontvangen, tegen 141 736 ton in 1936. D e productie bedroeg 142 030 t o n briketzout, tegen 128 916 t o n in 1936. I n eerstgenoemde hoeveelheid is begrepen 29 053 ton gejodeerd zout, b e s t e m d voor bestrijding van endemischen krop in verschillende streken van het regie-gebied. Door beide fabrieken werd in 1937 afgeleverd 145 438 ton briketzout, tegen 118 174 ton in 1936. Voor de verpakking van h e t briketzout werd 1356 ton u i t E u r o p a betrokken karton verbruikt, tegen 1156 ton in 1936. Gemiddeld waren in beide fabrieken 2023 arbeiders per dag werkzaam, tegen 1387 in 1936.

Oost-Java-zeevervoer. E i n d e 1937 bestond de vloot van dit onderdeel uit 5 sleepbooten, 1 stoomlichter m e t een laadvermogen van 160 ton, 2 motor-lichters m e t een gezamenlijk laadvermogen v a n 90 t o n en 17 motor-lichters m e t een gezamenlijk laadvermogen van 3400 ton. I n 1937 werden door d e vaartuigen van dezen vervoersdienst afgelegd 134 947 zeemijlen, tegen 119 332 zeemijlen in 1936, terwijl aan los zout en briketzout, kolen en materialen vervoerd werd 116 154 ton, tegen 94 857 t o n in 1936.

W I N N I N G VAN DELFSTOFFEN

H e t voor den verkoop b e s t e m d e los zout en liet briketzout, afkomstig van de zoutlanden en de fabrieken, werd vervoerd door h e t Oost-Java-zeevervoer• t o t een hoeveelheid v a n 80 701 ton (tegen 48 991 t o n in 1936), door de Koninklijke P a k e t v a a r t Maatschappij tot een hoeveelheid van 84 828 t o n (tegen 65 759 ton in 1936) en door de Madoera S t o o m t r a m Maatschappij t o t een hoeveelheid van 29 606 ton (tegen 26 530 ton in 1936).

Zoutregie. Aan de drie provinciale zoutbedrijven op J a v a werd in 1937 dooi-de Gouvernementszoutregie geleverd 97 126 ton briketzout (tegen 75 305 t o n in 1936) en 4411 ton los zout (tegen 2789 ton in 1936). Aan do verbruikers werd door de provincies verkocht 93 375 t o n briketzout en 4000 t o n los zout,

tegen onderscheidenlijk 79 709 x) en 2983 x) ton in 1936. _ B u i t e n h e t gebied der provincies bedroeg d e verkoop van briketzout m de

Vorstenlanden 11 684 ton (in -1936 10 635 ton) en in de Buitengewesten 34 496 t o n (in 1936 31 612 t o n ) .

Als oorzaken van d e stijging van hot debiet k u n n e n n a a s t de economische opleving worden genoemd de doorwerking van de prijsverlaging van h e t briketzout in October 1936, de intensievere bestrijding van den clandestienen z o u t a a n m a a k zoomede de bevolkingstoename. V a n de in den loop van 1937 m enkele proel-ressorten op J a v a aangevangen reorganisatie van d e z o u t d i s t n b u t i e kan m e d e een gunstige invloed op den o m z e t worden geconstateerd.

M e t deze proefreorganisatie wordt beoogd een zoodanige wijziging van n e t distributie-systeem, d a t h e t d e n c o n s u m e n t en ook den (kiemen) tussphen-handelaar mogelijk wordt op gemakkelijker wijze dan vroeger het zout m de door h e m gewensehte hoeveelheid tegen monopolie-prijs t e betrekken. D i t k o m t neer op een belangrijke uitbreiding van h e t aantal verkoopplaatsen, waarbij deze zoodanig gekozen worden, d a t zooveel mogelijk c o n s u m e n t e n worden bereikt.

D a a r n a a s t wordt h e t zout, hetwelk vroeger alleen m d e n vorm van groote briketten werd gedistribueerd, t h a n s ook verkrijgbaar gesteld in kleinere briketten v a n 2, 1 en \ cent.

W o r d t zoodoende eenerzijds bereikt d a t in een veel grooter aantal gevallen d a n voorheen de c o n s u m e n t de gelegenheid krijgt zijn zout rechtstreeks bij de officieele verkoopplaatsen t e betrekken (derhalve t e g e n den nominalen regie-prijs zonder t u s s c h e n h a n d e l s w i n s t ) , d a a r n a a s t wordt h e t d e n (kleinen) tusschen-handelaar mogelijk g e m a a k t zijn voorraden dichterbij rechtstreeks m t e slaan

Verder werkt h e t groot a a n t a l officieele verkoopplaatsen m e t mogelijkheid t o t directe afname tegen monopolie-prijs prijsdrukkend en prijsregolend bij den particulieren wederverkoop van zout. I n d e proefressorten uitgevoerde waar-n e m i waar-n g e waar-n wezewaar-n uit, dat iwaar-n dewaar-n, particulierewaar-n detailhawaar-ndel belawaar-ngrijke prijs-dalingen vallen t e eonstateeren.

D e A cent briket vond slechts betrekkelijk weinig ingang; d e later ingevoerde 2 cent 'briket bleek daarentegen een succes. Hierbij speelt een belangrijke rol d a t de oude briketten van 8 cent langs groeven gebroken m o e t e n worden m vier deelen van 2 cent, welke verdeeling zoodanig ruw is, dat verlies o n t s t a a t en h e t geven van onderwicht in de h a n d wordt gewerkt. D e nieuwe 2 cent briketten b e v a t t e n het juiste evenredige gewicht.

E i n d e 1937 was de proefreorganisatie ingevoerd m de regentschappen Serano- Lebak, Pandeglang, Buitenzorg en Soekaboemi en de steden B a t a v i a en Cheribon ( W e s t - J a v a ) , do regentschappen Tegal en Temanggoeng (Midden-J a v a ) de regentschappen Pasoeroean, Probolinggo, Madioen, M a g e t a n en Ngawi

( O o s t - J a v a ) , zoomede in h e t grootste deel der Vorstenlanden. D e geleidelijke uitbouw gaat voort.

Ter illustratie diene d a t in de proefressorten van h e t gewest W e s t - J a v a alleen h e t aantal verkoopgelegenheden reeds werd gebracht van 44 op 200. I n h e t o-eheel werden in 1937 in h e t t o t dusver gereorganiseerde gebied 466 zoutverkoop-gelegenheden (nieuwe stijl) opgericht, terwijl d i t a a n t a l geleidelijk n a a r behoefte wordt uitgebreid.

1) Verbeterd cijfer.

140 DB ECONOMISCHE TOESTAND

I n de Buitengewcsten on de Vorstenlanden t e z a m e n bedroeg de verkoop van los zout voor visscherij- en industrieel« doeleinden 24 118 ton in 1937, tegen 22 617 ton in 1936. Deze stijging werd voornamelijk veroorzaakt door een grooteren verkoop v a n viscbzout in h e t visscherijcentrum Bagan-siapiapi, w a a r in 1937 18 782 t o n verkocht werd, tegen 17 654 ton in 1936. I n de provincies steeg de verkoop van los zout voor visscherij-doeleinden van 1723 t o n in 1936 tot 2788 t o n in 1937.

Bij G . B . 21 Nov. 1936 n°. 31 ( B b . n°. 13 744) werd bepaald, d a t m e t ingang van 1 J a n u a r i 1937 in do residentie Westerafdeehng van Borneo zout voor visscherijdoelcinden beschikbaar kan worden gesteld in zakken van 50 kg en van 25 kg, tegen resp. f 3 en f 1,55 per zak, verpakking inbegrepen.

Teneinde h e t mogelijk t e m a k e n bij b e t verstrekken van goedkoop industrie-zout m e e r vrijgevigheid t e b e t r a c h t e n , word bij G . B . 5 Mei 1937 n°. 10 ( B b . n°. 13 848) do voor industrieele ondernemingen, welke voor de verstrekking in anamerking wensehen t e komen, vastgestelde jaarlijks af t e n e m e n m i n i m u m -hoeveelheid van 5000 kg t o t 2500 kg verlaagd.

I n do gewesten W e s t - J a v a , Midden-Java, Oost-Java, Jogjakarta, Soerakarta, Oostkust van S u m a t r a , B a n g k a en Onderhoorighoden en Westerafdeehng van Borneo vermeerderde h e t aantal verkoopplaatsen (oude stijl) voor briketzout m e t onderscheidenlijk 5, 15, 10, 6, 8, 4, 1 en 1.

Do bruto-opbrengst van don totalen verkoop ( a a n do provincies en buiten de provincies direct aan de bevolking) bedroeg voor los zout f 1 155 741 (in 1936 f 1 046 766) en voor briketzout f 13 884 210 (in 1936 f 14 712 977).

D e bevolkingszoutaanmaak uit de zoutwaterwellen in h e t regentschap Grobogan der provincie M i d d e n - J a v a produceerde in 1937 2862 ton, tegen 2516 t o n in 1936. D e opbrengst van den cijns bedroeg in 1937 + f 43 000, togen

+ f 38 000 in 1936.

N a a r hot buitenland werd verscheept 25 039 ton l) los zout, m e t een opbrengst van f 129 211.

Het Pontianah-rivicrvervoer. D e financieole u i t k o m s t e n van d i t bedrijf zijn : uitgaven f 8 0 100, i n k o m s t e n f 9 0 700, voordeelig saldo f 1 0 600. Door de vaar-tuigen van dezen vervoersdienst werden in 1937 afgelegd 42 300 zeemijlen, tegen 31 222 zeemijlen in 1936, terwijl vervoerd werden 5391 ton zout en goederen en 8311 passagiers, tegen 2890 ton zout en goederen on 3833 passagiers in 1936.

Voor nadere bijzonderheden betreffende do Zoutwinning on de Zoutregio wordt verwezen naar h e t jaarverslag der Opium- en Zoutregie over 1937.