• No results found

Indisch Centraal Aanschaffingskantoor (I.C.A.)

i. Dienst der wildhoutbosschen op Java en Madoera

H. NIJVERHEID 1. Algemeen overzicht

5. Indisch Centraal Aanschaffingskantoor (I.C.A.)

Gedurende 1937 werd voortgegaan m e t h e t aanschaffen van artikelen, welke in de vereischte kwaliteit, voor redelijken prijs en m e t aannemelijken levertijd

160 DB ECONOMISCHE TOESTAND

in Nederlandsch-Indië k u n n e n worden vervaardigd. I n d e , e e r s t e plaats k o m e n hiervoor in aanmerking de in h e t G . B . 30 J u n i 1933 n°. 36 opgenomen artikelen

(zie blz. 146 v a n h e t Indisch Verslag 1934).

Bij de aanschaffing van handelsgoederen, welke niet in Nederlandsch-Indië worden vervaardigd, werd evenals voorheen aan artikelen van Nederlandsen fabrikaat een prijsvoorkeur gegeven van 10 % boven artikelen van buitenlandsch fabrikaat.

Do door h e t I.C.A. gedane aanschaffingen werden gepubliceerd in h e t Econo-misch Weekblad.

H e t volgend overzicht vermeldt de waarde van de aanschaffingen per kwartaal in 1937, zoomede de overeenkomstige cijfers voor de jaren 1935 en 1936.

2do „ . . . 3de „

4de „

Totalen . . .

1935

f 2 057 232 1 592 764 1 982 366 6 218 696 f 1 1 8 5 1 0 5 8

1936

f 2 110 604 2 224 075 2 128 550 8 1 4 7 1 4 8 f 14 610 377

1937

f 4 095 776 4 741 399 4 019 836 11874 041 f 24 731 052 H e t volgend overzicht vermeldt de waarde van de aanschaffingen in 1935, 1936 en 1937 t e n behoeve van de D e p a r t e m e n t e n van Algemeen B e s t u u r elf afzonderlijk en do autonome ressorten gezamenlijk.

N a a m

Regeering en Hooge Colleges . .

Gedetailleerd in diensten :

Binnenlandsch B e s t u u r . . . . Onderwijs en Eeredienst . . . . Economische Zaken

Gedetailleerd in diensten :

Overige diensten

Gedetailleerd in diensten : Dienst van den Mijnbouw . . . P. T. T.-dienst

1935

f 967 430 449

f 306 649

111715 194 934 f 716 506 431 202 f 483 008

84 829 398 179 f 3 341 501

592 274 316 151

1936

f 1 2 2 3 616 258 f 307 313

168 248 139 065 f 946 584 253 874 f 451541

79 080 372 461 f 4 791 041

1 351 240 441 171

1937 f 3 880

795 258 f 708 070

331 079 376 991 f 1 094 505 848 423 f 926 465

205 554 720 911 f 8 792 604

2 883 925 877 021

NIJVERHKID

N a a m

Electriciteitswezen Overige diensten

Verschillende diensten (papier). . Totaal

Grafische en kantoorbehoeften voor Departementen en verschillende Diensten per accumulatief con-Radio-artikelen voor den Dienst der

P.T. T., volgens prijslijstprijzen . Algemeene totalen . . .

1935 f 1 151 670

29 816 1 251 590 f 1 513 470 2 417 393 1 763 467 144 125 f 11 548 737

f 301737 584 f 1 1 8 5 1 0 5 8

1936 f 1 627 635

39 245 1 331 749 f 1 490 429 2 957 312 2 300 768 83 957 f 14 200 300

f 410 077

f 14 610 377

1937 f 2 968 547

48 184 2 014 927 f 3 393 795 4 283 538 3 189 973 142 028 f 24 178 539

f 552 513

f 24 731 052 D e uitgaven voor personeel alsmede kantoorbehoeften bedroegen in 193o f 138 109, in 1936 f 119 345 en in 1937 f 128 735 (voorioopige u i t k o m s t e n ) . H e t percentage van deze kosten vertoonde, vergeleken m e t de totale waarde dei-aanschaffingen, een geleidelijke daling en wel van 1,16 in 1935 t o t 0,82 m 1936, terwijl het op basis van do voorloopigo uitkomsten over 1937 nog slechts 0,52 bedraagt.

Gedurende 1937 hadden 23 inschrijvingen plaats voor den v e r k o o p v a n oude m e t a l e n en andere overtollige goederen; de opbrengst dezer verkoopmgen was f 180 358. Bovendien werd aan particulieren en locale ressorten verkocht voor een bedrag van f 92 802, zoodat door verkoop in totaal f 273 160 in 's L a n d s kas vloeide.

Gedurende 1937 werd door t u s s c h e n k o m s t van h e t I.C.A. tusschen de L a n d s -diensten en bedrijven voor een bedrag van f 92 234 aan overtollige goederen

uitgewisseld. . D e werkelijke waarde van deze onderling uitgewisselde goederen is veel

<n-ooter, aangezien uitwisseling plaats vindt voor gereduceerde prijzen; in daarvoor m aanmerking komende gevallen geschiedde de verstrekking tegen nihil-waarde.

I n 1937 werd door diensten en bedrijven als overtollig goed opgegeven voor-een waarde van f 958 385. I n dit bedrag is niet begrepen de waarde der na inschrijving verkochte oude m e t a l e n e.a.

11

162 DE ECONOMISCHE TOESTAND

I. HANDEL

D e m e t de Nederlandsen e H a n d e l Maatschappij gesloten overeenkomst voor den verkoop in Nederland gedurende h e t tijdvak 1 J a n u a r i — 3 0 J u n i 1937 van de voor Landsrekening in Nederlandsch-Indië gewonnen voortbrengselen v a n den landbouw is opgenomen in B b . n°. 13 822; deze overeenkomst is nader verlengd t o t 31 December 1937.

1. De handelsbalans van Nederlandsch-Indië over 1937

Voor h e t eerst sinds een reeks v a n jaren vertoonde de handelsbalans van Nederlandsch-Indië weer een m e e r opwekkend beeld. D e uitvoer n a m zoowel naar waarde (incl. uitvoerrechten) als gewicht aanzienlijk toe en steeg v a n 9798,1 millioen k g m e t een waarde v a n f 595,0 millioen t o t 11 436,7 millioen kg ter waarde van f 989,7 millioen. Ook d e invoer was belangrijk hooger; vergeleken m e t 1936 stelde deze zich v a n 1609,3 millioen kg op 1995,7 millioen kg, terwijl de waarde v a n f 281,8 millioen k w a m op f 490,6 millioen.

H e t uitvoeroverschot bedroeg f 499,1 millioen of f 185,9 millioen m e e r dan in 1936. I n aanmerking genomen de toeneming van den invoer, k a n dit r e s u l t a a t niet anders dan zeer gunstig genoemd worden.

D e uitvoer ontwikkelde zich ook w a t h e t aantal producten betreft, d a t in h e t accres een belangrijk deel had, alleszins bevredigend. Niet minder d a n vier p r o d u c t e n : hevea-rabber, tapioca-producten, fabriekssuiker en aardolie-producten gaven elk een stijging v a n m e e r d a n 100 millioen kg te zien. D e uitvoer v a n verschillende andere voortbrengselen v a n den landbouw, zooals palmolie, maïs en gepelde rijst, alsmede v a n enkele mineralen o.m. v a n steen-kolen en n. a. g. grondstoffen en halffabrikaten v a n minerale h e r k o m s t was eveneens veel hooger d a n in 1936.

V a n de groote producten, welke hierop een uitzondering vormen, zijn er twee aan restrictie-bepalingen onderworpen, namelijk thee en kinabast. D e teruggang in d e n export v a n copra wordt ruimschoots gecompenseerd door den verhoogden afzet v a n klapperolie. H e t eenige product, waarvan de uitvoer gevoelig daalde, is z w a r t e peper.

Bijzonder groot was d i t m a a l d e toeneming v a n den export van aardolie-producten en t e opvallender, o m d a t deze mineralen in de l a a t s t e jaren reeds in voortdurend grooter hoeveelheden waren uitgevoerd. D e uitvoercijfers voor de 5 l a a t s t e jaren luiden achtereenvolgens 4400 millioen kg, 4913 millioen kg, 5139 millioen kg, 5355 millioen kg en 5972 millioen kg. D e stijging in 1937 b r a c h t n i e t alleen d e n uitvoer van aardolieproducten, doch m e d e dien van geheel Nederlandsch-Indië op een t o t dusver nog niet bereikte hoogte. Bij de waardeering van d i t recordcijfer m a g echter niet over h e t hoofd worden gezien, d a t de export in h e t vergelijkingsjaar 1929 anders was samengesteld d a n t h a n s . D e veranderde s t r u c t u u r k o m t zeer duidelijk in d e volgende opstelling t o t uiting.

Verdeeling v a n d e n uitvoer (in millioenen kg bruto) in 1929 en 1937

1929 1937 1929 1937

Suiker

2 462 1152 240/0 1 0 %

Aardolie-producten

3 831 5 972 3 8 % 520/0

Overige uitvoer 3 892 4 313 3 8 % 38 o/0

Totaal

10185 11437 lOOo/o IOO0/0 D e waarde van den uitvoer was eveneens aanzienlijk hooger dan in 1930.

O m drieërlei redenen m o c h t men een dergelijk r e s u l t a a t v e r w a c h t e n : 1". de depreciatie van den gulden, welke voor verreweg' de m e e s t e producten een

HANDEL

prijsstijging (in guldens) v a n ± 20 % m e t zich b r a c h t ; 2°. de stijging van de wereldmarktprijzen v a n de voornaamste exportproducten m de eerste m a a n d e n van 1937; 3°. de grooter uitvoerhoeveelheden.

D e waarde van vrijwel alle producten, ook van die w a a r v a n de afzet weinig oestegen of zelfs gedaald is, zooals bijv. tin en copra, is d a n ook belangrijk toegenomen. I n h e t bijzonder geldt d i t t e n aanzien v a n hevea-rubber, w a a r v a n de °waarde (incl. r e c h t e n ) m e t f 180,1 millioen vermeerderde, d a t is bijna de helft (45,6 % ) van h e t totale accres. H e t aandeel v a n rubber m de totale waarde van d e n Nederlandsch-Indischen export steeg dientengevolge van 23,7 % t o t 32 5 °/ .

Ook de° waarde der geëxporteerde aardolie n a m toe, namelijk m e t f.68,5 millioen t o t f 165,2 millioen, terwijl tin en tinerts, n a aardolie h e t belangrijkste product der groep mineralen, m e t f 38,1 millioen steeg t o t f 84,1 millioen.

H e t resteerend deel van d e n uitvoer vermeerderde m e t f 108 millioen t o t f 419 3 millioen. D e voornaamste groepen zijn olie- en vethoudende v r u c h t e n en zaden, alsmede plantaardige oliën en v e t t e n m e t een toeneming van f 33 8 millioen ( w a a r v a n f 21,1 millioen op rekening van copra) t o t f 104,7 millioen, fabriekssuiker m e t een vermeerdering van f 16,2 millioen t o t f 49,8 millioen' en koffie m e t een accres van f 10,2 millioen t o t f 26,0 millioen.

W a t den invoer betreft, leidde de opleving in h e t l a a t s t e kwartaal van 1936 en de eerste m a a n d e n van 1937, gevoegd bij de volledige doorvoering van het stelsel der individueele bevolkingsrubberrestrictie op 1 J a n u a r i van dat jaar, t o t een toeneming van bijna alle groepen van goederen.

V a n de drie groepen, welke ( n a a r h e t gewicht) h e t grootste accres vertoonen : chemische voortbrengselen, garens en m a n u f a c t u r e n en metalen, n a m e n de chemische producten vooral t o e door de groote hoeveelheden meststoffen, welke in h e t afgeloopen jaar in verband m e t de grootere producties en hoogere productenprijzen werden ingevoerd.

Zeer belangrijk was de invoer van garens en m a n u f a c t u r e n (excl. goeme-zakken) ; m e t n i e t minder dan 39,5 millioen kg n a m deze toe t o t 125,2 millioen kg D e hieronder afgedrukte tabel wijst uit, d a t in h e t bijzonder de gebleekte en ongebleekte stoffen en de geverfde en gedrukte m a n u f a c t u r e n in zeer groote hoeveelheden werden ingevoerd.

Invoer van garens en m a n u f a c t u r e n (excl. goeniezakken) in Nederlandsch-Indië (in 1000 kg)

Weefgarens Naaigarens Overige garens

Ongebleekte katoenen stoffen Gebleekte katoenen stoffen

Geverfde en gedrukte k a t o e n e n stoffen . . . . Bontgeweven katoenen stoffen

Katoenen sarongs, kains, enz Andere katoenen m a n u f a c t u r e n Overige m a n u f a c t u r e n

D e invoer van m e t a l e n L) bedroeg in 1937 336,3 millioen kg, tegen 214 3 millioen kg in 1936. D e voornaamste m u t a t i e s betreffen artikelen als ijzer

5 336 2 953 791 9 759 13 171 17 320 8 1 9 1 2 348 1955 12 170

11301 3 537 1227 12 918 23 822 26 720 11964

2 146 3 103 13 991

!) Exclusief boorpijpen, welke sinds 1 Januari 1937 onder Statistieknummer 1703 worden gerubriceerd, vóórdien echter onder nummer 877 van de groep machines en werk-tuigen.

164 DE ECONOMISCHE TOESTAND

in p l a t e n en staven, profiel en betonijzer en de, in hoofdzaak voor de aardolie-industrie bestemde, andere dan gegoten buizen, producten d u s , welke tot de kapitaalsgoederen gerekend k u n n e n worden.

Ook machines en werktuigen werden in groofcer hoeveelheden geïmporteerd.

D e grootste stijging valt t e constateeren t e n aanzien van de werktuigen en toestellen t e n behoeve van de mijnontginningen (inch boorpijpen), waarvan de invoer 23,8 millioen kg bedroeg, tegen 13,5 millioen kg in 1936. Verder n a m de invoer toe van werktuigen voor de rubberfabrieken en de textielnijverheid, evenals die van rubbercups van aardewerk en aluminium.

M e t betrekking t o t de overige groepen van den invoer dient nog gewezen te worden op een verhoogden invoer van rij-, voer- en vaartuigen. Zoo steeg de invoer van personenauto's v a n 4426 tot 5945 en die van v r a c h t a u t o ' s van 1539 tot 3379 s t u k s . Zeer belangrijk was ook de i m p o r t van luchtvaartuigen, waarvan 41 stuks w e r d e n ingevoerd, tegen 22 in 1936.

D e eenige groep van artikelen, waarvan de invoer daalde, zijn, afgezien dan van den onbelangrijk en i m p o r t van dieren en p l a n t e n , de eetwaren en genot-middelen. De vermindering is uitsluitend een gevolg van de verder ingekrompen behoefte aan buitenlandsche rijst; de hoogere inheemsche productie b r a c h t deze terug van 232.9 millioen kg t o t 177,7 millioen kg; zonder rijst bedroeg de invoer 298,9 millioen kg of 31,8 millioen kg meor dan in. 1936. I n deze stijging deelden o.m. tarwemeel, sardines in blik en gecondenseerde melk.

Verdeeling van den invoer in consumptie-artikelen en andere goederen, exclusief rijst en exclusief goud en zilver

In millioenen kg In millioenen gld

Consumptie-artikelen 1936

533,1 181.8

1937 673,6 304,5

Overige 1936 843,3

88,5

goederen 1937 1 144,4

174,9 D e gereleveerde verschuivingen geven den indruk, d a t de verbetering in den economischen t o e s t a n d vooral heeft geleid t o t een stijging van den import van kapitaalsgoederen, grond- en hulpstoffen. Deze indruk wordt bevestigd bij een globale verdeeling van den invoer in consumptie-artikelen en andere goederen.

M e n vindt d a n — zoo m e n het artikel rijst, d a t om de reeds genoemde reden in steeds kleinere hoeveelheden wordt ingevoerd, m e t h e t oog op de vergelijk-baarheid der cijfers uitschakelt — d a t van het t o t a l e accres 301 millioen kg op rekening k o m t van de productie-middelen en 140 millioen kg op die van de consumptie-artikelen.

D e vermeerdering van de waarde is echter in de eerste plaats een gevolg van den verhoogden i m p o r t van de consumptie-goederen, welke daarin door h u n hoogere gemiddelde waarde m e t f 123 millioen deolen, terwijl het aandeel van de productie-goederen f 86 millioen bedraagt.

2. Herkomst en bestemming van den Nederlandsch-Indischen in- en uitvoer