Wat met een reeds bestaande arbeidsovereenkomst?

§1. Duaal leren 2.0. versus het Vlaams Opleidingsverlof.

Een werknemer heeft met zijn werkgever een arbeidsovereenkomst gesloten. Wanneer hij wenst een duale opleiding te volgen, stelt zich een probleem. Hoe valt een duale opleiding te rijmen met een bestaande arbeidsovereenkomst?

Wanneer men deze problematiek bestudeert, gaat er al meteen een belletje rinkelen en denkt men aan het Vlaams Opleidingsverlof.928 _{Een werknemer in de private sector kan een arbeidsmarktgerichte}

opleiding of een opleiding na loopbaanbegeleiding volgen met behoud van loon. Om hiervan gebruik te maken, wordt de arbeidsovereenkomst geschorst.929

Probleem opgelost. Of toch niet? Duaal leren in het kader van levenslang heeft een breder perspectief voor ogen dan het toepassingsgebied ratione personae in het kader van het Vlaams Opleidingsverlof. Om een duale opleiding te voorzien voor iedere lerende, tast deze masterproef de mogelijkheid om een overeenkomst alternerende opleiding 2.0. te sluiten. Het doelpubliek dat de mogelijkheid om een duale opleiding zou kunnen benutten, gaat verder dan louter de werknemers in een private sector. Een duale opleiding zou passen binnen het Vlaams Opleidingsverlof. Het Vlaams Opleidingsverlof lijkt echter niet de perfecte match voor de ambitieuze doelstelling om duaal leren te kunnen openstellen voor iedereen die gebruik wenst van te maken van deze mogelijkheid.

926 _{De stageovereenkomst alternerende opleiding valt niet onder de federale definitie “alternerende opleiding”.}

Zoals weergegeven in art. 1bis, 3° Koninklijk Besluit van 28 november 1969 tot uitvoering van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders, BS 5 december 1969.

927 _{De taak om levenslang leren uit te werken, ligt bij de sociale partners. Momenteel wordt gezocht naar een}

gemeenschappelijke visie. Zoals weergegeven in SERV, Levenslang leren: visie en partnerschap., www.vlaanderen.be/publicaties/levenslang-leren-visie-en-partnerschap-advies-serv, 2020, 28.

928 _{C. VANROBAYS, Ouderschapsverlof, mantelzorgverlof en het Vlaams opleidingsverlof., Wolters Kluwer,}

Mechelen, 2019, 79-80.

929 _{Art. 27 Besluit van de Vlaamse Regering van 21 december 2018 tot uitvoering van afdeling 6 – toekenning van}

betaald educatief verlof in het kader van voortdurende vorming van de werknemers – van hoofdstuk IV van de herstelwet van 22 januari 1985 houdende sociale bepalingen en tot wijziging van artikel 4 van het besluit van de Vlaamse Regering van 17 mei 2013 betreffende de loopbaanbegeleiding, BS 4 maart 2019.

176 De strikte voorwaarden om van het Vlaams Opleidingsverlof te kunnen genieten sluiten ook veel werknemers uit.930 _{Zo mag een werknemer niet permanent beroep doen op het Vlaamse}

Opleidingsverlof, maar is de opleidingstijd begrensd tot maximaal 125 uur op jaarbasis.931 _{Hoewel dit}

aanzienlijk lijkt, volstaat dit niet om een duale opleiding te volgen. Duaal leren staat voor leren en werken integreren binnen één opleiding waarbij de lerende minimaal 14 uur (in geval van een stageovereenkomst alternerende opleiding) of 20 uur (in geval van een overeenkomst alternerende opleiding) gemiddeld per week op jaarbasis presteert.932 _{125 uur is het maximaal toegekend aantal uren}

binnen het Opleidingsverlof speciaal voor knelpuntberoepen. Dat komt neer op slechts zes weken. Voor een intensieve opleiding binnen het kader van duaal leren, komt een werknemer tijd te kort en kan hij zich niet beroepen op de mogelijkheid tot duaal leren. 933

Ook het contractuele aspect vormt een struikelblok. Bij het volgen van een duale opleiding wordt er een tripartiete opleidingsovereenkomst gesloten tussen de opleidingsverstrekker, de aanbieder van de werkplek en de lerende. Deze overeenkomst kan niet zomaar gecombineerd worden met een arbeidsovereenkomst waar minstens 2 van de drie partijen dezelfde zijn.934 _{Wanneer gebruik wordt}

gemaakt van de mogelijkheid om een opleiding te volgen binnen het Vlaams Opleidingsverlof, dan wordt de arbeidsovereenkomst geschorst (met behoud van loon) maar wordt geen andere overeenkomst gesloten.935

Daarom wordt in het kader van deze masterproef en het uittekenen van juridisch haalbare, ambitieuze ideeën voor de toekomst geen rekening gehouden met het Vlaams Opleidingsverlof. Misschien wordt het volgen van een duale opleiding ooit een mogelijkheid in het kader van het Vlaams

930 _{C. VANROBAYS, Ouderschapsverlof, mantelzorgverlof en het Vlaams opleidingsverlof., Wolters Kluwer,}

Mechelen, 2019, 79-80.

931 _{Art. 22 Besluit van de Vlaamse Regering van 21 december 2018 tot uitvoering van afdeling 6 –}

toekenning van betaald educatief verlof in het kader van voortdurende vorming van de werknemers – van hoofdstuk IV van de herstelwet van 22 januari 1985 houdende sociale bepalingen en tot wijziging van artikel 4 van het besluit van de Vlaamse Regering van 17 mei 2013 betreffende de loopbaanbegeleiding, BS 4 maart 2019.

932 _{Art. 3 Decr.Vl. van 10 juni 2016 tot regeling van bepaalde aspecten van alternerende opleidingen, BS 17}

augustus 2016.

933 _{Art. 22 Besluit van de Vlaamse Regering van 21 december 2018 tot uitvoering van afdeling 6 –}

toekenning van betaald educatief verlof in het kader van voortdurende vorming van de werknemers – van hoofdstuk IV van de herstelwet van 22 januari 1985 houdende sociale bepalingen en tot wijziging van artikel 4 van het besluit van de Vlaamse Regering van 17 mei 2013 betreffende de loopbaanbegeleiding, BS 4 maart 2019.

934 _{In het geval dat het bedrijf zelf intern een opleiding aanbiedt naast een werkplek, is slechts sprake van 2}

partijen: de betrokken onderneming en de lerende. Deze veronderstelling is echter toekomstmuziek.

935 _{Art. 27 Besluit van de Vlaamse Regering van 21 december 2018 tot uitvoering van afdeling 6 – toekenning van}

betaald educatief verlof in het kader van voortdurende vorming van de werknemers – van hoofdstuk IV van de herstelwet van 22 januari 1985 houdende sociale bepalingen en tot wijziging van artikel 4 van het besluit van de Vlaamse Regering van 17 mei 2013 betreffende de loopbaanbegeleiding, BS 4 maart 2019.

177 Opleidingsverlof.936 _{Op die manier wordt echter een aanzienlijk deel van het doelpubliek niet}

aangesproken: werknemers die een langer opleiding wensen te volgen, werkzoekenden, zelfstandigen, etc.

Ondanks deze reeds bestaande stimulans van de Vlaamse Overheid wordt er gekozen om te starten met een schone lei. De keuze voor twee hervormingen te beschrijven in het kader van deze masterproef, namelijk de leerrekening en het creëren van een nieuw statuut als “lerende”, is misschien niet de gemakkelijkste weg maar wel de meest inspirerende weg. Ook met de tegemoetkoming van de RVA in geval van loopbaanonderbreking en tijdskrediet wordt geen rekening gehouden. In geval van een toekomstige leerrekening zou deze opleidingssteun mogelijk ook deel uitmaken een leerrekening. Het is immers de bedoeling om alle mogelijkheden, federaal of regionaal, van opleidingssteun te kanaliseren in één vorm: de leerrekening. Wanneer er andere opleidingssteun zou blijven bestaan naast de leerrekening, gaat de kracht van deze hervorming teniet.937

§2. Het antwoord schuilt … in de geschiedenis.

Even terug in de tijd. Sinds het prille begin van de arbeidsovereenkomstenwet, in 1900, werd al nagedacht over een oplossing voor het probleem dat zich stelde wanneer een werknemer tijdelijk niet naar het werk kon komen, bijvoorbeeld omwille van zijn militaire dienstplicht.938 _{Anno 2020 stelt zich}

hetzelfde probleem, weliswaar in een andere tijdsgeest. Wanneer een werknemer niet naar het werk kan komen omdat hij graag een duale opleiding wenst te volgen ondanks de gesloten arbeidsovereenkomst, moet ook hiervoor een oplossing gevonden worden.

Het wettelijk kader rond de arbeidsovereenkomst stond nog maar in zijn prille kinderschoenen toen het begrip “schorsing” werd uitgevonden.939 _{De reden hiervoor was om de vaste dienstbetrekking niet te}

laten beëindigen omdat een werknemer door bijvoorbeeld ziekte tijdelijk niet kon aanwezig zijn. In die tijdsgeest was het immers de gewoonte dat wie niet aanwezig was, werd ontslagen.940

De schorsing is als oplossing uit de bus gekomen voor alle situaties waarin een arbeidsovereenkomst tijdelijk wordt onderbroken. Om de vastheid van de dienstbetrekking niet in gevaar te brengen, zal de

936 _{Onder ander opleidingen in het volwassenonderwijs of opleidingen aangeboden door SYNTRA-centra behoren}

tot de mogelijkheden, zolang als deze arbeidsmarktgericht zijn. Mogelijke proefprojecten om duaal leren uit te breiden naar volwassenonderwijs, zijn al gestart. Zoals weergegeven in VLAAMSE OVERHEID, “Proefprojecten Duaal Leren in Volwassenonderwijs en Hoger Onderwijs.”, https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/proefprojecten- duaal-leren-in-volwassenenonderwijs-en-hoger-onderwijs.

937 _{Supra Titel 4.2.4. “Valkuilen van een leerrekening”.}

938 _{K. VAN DEN LANDENBERGH, Schorsing van de arbeidsovereenkomst en het recht op arbeid, Mortsel, Intersentia,}

209, 319-327.

939 _{K. VAN DEN LANDENBERGH, Schorsing van de arbeidsovereenkomst en het recht op arbeid, Mortsel, Intersentia,}

209, 319-320.

178 dienstbetrekking niet beëindigd worden wanneer deze onderbreking slechts tijdelijk is.941 _De

mogelijkheid tot schorsen legt op die manier de basis voor de stabiliteit van de dienstbetrekking.

Anno 2020 lijkt de schorsing van de bestaande arbeidsovereenkomst dé ideale oplossing om duaal leren te rijmen met een bestaande arbeidsovereenkomst. De tijdelijke onderbreking van de arbeidsovereenkomst, zonder behoud van het loon, zorgt ervoor dat de werknemer als lerende een opleidingsovereenkomst kan sluiten met een aanbiedende werkplek. Een wijziging van de bestaande arbeidsovereenkomstenwetgeving lijkt een noodzakelijke voorwaarde om een zo flexibel mogelijke duale opleiding te kunnen aanbieden.

Een schorsing van de arbeidsovereenkomstenwet omwille van het volgen van een opleiding is niet nieuw. Een werknemer kan zijn arbeidsovereenkomst reeds schorsen in geval van tijdskrediet of loopbaanonderbreking. Het lijkt logisch om het toepassingsgebied ratione materiae van de wet uit te breiden en ook voor duaal leren in een mogelijkheid tot schorsen te voorzien.942 _{Duaal leren heeft echter}

een andere insteek dan een loopbaanonderbreking of tijdskrediet. Wanneer een werknemer een schorsing van de arbeidsovereenkomst vraagt omwille van het volgen van een duale opleiding, is het de bedoeling om zijn positie op de arbeidsmarkt te versterken door het aanleren van nieuwe technische vaardigheden. In het beste geval wordt zijn bestaande werkgever betrokken, die een werkplek kan aanbieden. Op die manier geniet de werkgever rechtstreeks van de productiviteitswinst van zijn werknemer die tijdelijk van statuut wisselt en “lerende” wordt. Werknemer en werkgever blijven dus verbonden tijdens de duale opleiding, in tegenstelling tot de loopbaanonderbreking of het tijdskrediet.

Hoe het schorsingsbeding wordt ingevuld, hangt af van de uitgewerkte standaardtrajecten voor duaal leren binnen het kader van levenslang leren. De meeste landen kiezen ervoor om trajecten van één à twee jaar te voorzien.943 _{Kortere trajecten passen eerder in het kader van de bestaande mogelijkheden}

binnen het Vlaams Opleidingsverlof.944 _{Sommige landen kiezen ervoor, in het belang van de werkgever,}

om enkel degenen met een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur de kans te geven tot duaal leren. Wie een overeenkomst heeft gesloten voor bepaalde duur en een opleiding volgt, is in de ogen van de werkgever minder de investering waard dan een werknemer met een overeenkomst van onbepaalde duur.945

941 _{K. VAN DEN LANDENBERGH, Schorsing van de arbeidsovereenkomst en het recht op arbeid, Mortsel, Intersentia,}

209, 324-325.

942 _{Art. 28 Wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, BS 22 augustus 1978.} 943 _{CEDEFOP, CVET in Europa, the way ahead., www.cedefop.europa.eu/files/3070_en.pdf, 2015, 40.}

944 _{C. VANROBAYS, Ouderschapsverlof, mantelzorgverlof en het Vlaams opleidingsverlof., Wolters Kluwer,}

Mechelen, 2019, 79-80.

945 _{OECD, OECD Employment Outlook 2019. The Future of Work., www.oecd.org/employment/Employment-}

179 Wanneer een werknemer zich beroept op de schorsing van de arbeidsovereenkomst, wordt deze overeenkomst tijdelijk onderbroken zonder behoud van het loon. De onderbreking in het kader van het Vlaams Opleidingsverlof is wel met behoud van loon maar dit gaat over opleidingen van slechts korte duur.946 _{De financiële last voor een onderneming is mogelijk te zwaar wanneer de lerende een traject}

van 1 à 2 jaar wenst te volgen. Daarnaast zou het behoud van loon de uitgewerkte visie van het ontwerp van de overeenkomst alternerende opleiding 2.0. in de weg staan. Deze opleidingsovereenkomst heeft als doel een overeenkomst te voorzien voor iedere lerende, waarbij er geen onderscheid wordt gemaakt naargelang het statuut van de lerende alvorens hij/zij aan een duale opleiding begonnen is.

4.4.3. Op zoek naar een overeenkomst alternerende opleiding 2.0. Een blik op de vier