Wie spijst de leerrekening?

Hoe men de leerrekening zal financieren en wie hiervoor de verantwoordelijkheid draagt, is een keuze van de wetgevende macht. Er kan uitgegaan worden van een bepaald startbedrag dat kan aangroeien door werkgevers- en/of werknemersbijdrages, dankzij een gedeeltelijke som uit de ontslagvergoeding of door een extra som die deel uitmaakt van het cafetariaplan.844 _{De mogelijkheden zijn talrijk, de taak}

is aan de wetgever om hierin een keuze te maken. Naast de mogelijkheid van een variabele leerrekening, kan men ook voorzien in een vaste leerrekening. De leerrekening bestaat in dat geval uit een vast bedrag dat gedurende de volledige loopbaan hetzelfde blijft en kan gebruikt worden tot alles op is. In het kader van deze masterproef wordt uitgegaan van de eerste mogelijkheid, de variabele leerrekening.

Men kan geen geld van de leerrekening halen dat geen opleidingskosten zijn. Het gaat het hier niet over een vast bedrag op het spaarboekje maar over een virtueel openstaand opleidingskrediet.845 _{Dit krediet}

kan bijvoorbeeld gekoppeld worden aan de web-toepassing “mijn loopbaan” op de VDAB-website zodat het ten allen tijde raadpleegbaar is.846 _{Gebruikt iemand het niet, dan kan het bedrag niet geïnd worden}

op het einde van de loopbaan. Het is geen extra spaarpotje.847

841 _{L. SELS, “Heeft Vlaanderen nood aan ‘meer’?. Een evaluatie van instrumenten voor stimulering van}

opleidingsinspanningen.”, Over Werk. Tijdschrift van het Steunpunt WSE, Acco, 2009, 26-53.

842 _{Onder andere Wetsvoorstel (J. SPOREN) tot hervorming van de werkloosheidsreglementering, Parl.St. 2018-}

2019, 12 februari 2019, nr.54-3544/1 en Wetsvoorstel (B. ANSEEUW e.a.) tot hervorming van de werkloosheidsreglementering.”, Parl.St., 2019-2020, nr.55-0760/1.

843 _{M. DE VOS, “Een nieuwe agenda voor het arbeidsmarktbeleid.”, 23 in X., Liber amicorum Willy van Eeckhoutte.} De taal is gans het recht., Wolters Kluwer, Mechelen, 2018, 19-34 j° ITINERA, De leerrekening onder de loep. Discussion paper., www.itinerainstitute.org/wp-content/uploads/2019/10/De-Leerrekening-onder-de-loep- Discussion-paper-1.pdf, 2019, 10.

844 _{ITINERA, De leerrekening onder de loep. Discussion paper., www.itinerainstitute.org/wp-}

content/uploads/2019/10/De-Leerrekening-onder-de-loep-Discussion-paper-1.pdf, 2019, 2.

845 _{CEDEFOP, CVET in Europa, the way ahead., www.cedefop.europa.eu/files/3070_en.pdf, 2015, 108-109.} 846 _{Online toepassing VDAB, te vinden op VDAB, “Mijn loopbaan.”, www.vdab.be/mijnloopbaan.}

847 _{ITINERA, De leerrekening onder de loep. Discussion paper., www.itinerainstitute.org/wp-}

161 Om een variabele leerrekening te spijzen, bestaan er verschillende mogelijkheden.

§1. Overheid

Bij het invullen van de verdeelsleutel wie wat bijdraagt voor de leerrekening, is een hervorming van de publieke en private middelen nodig. In Europees perspectief investeert de overheid vrij weinig in de opleidingskansen voor de beroepsactieve bevolking. Geschat wordt dat slechts 5% van de bruto toegevoegde waarde door de overheid wordt geïnvesteerd in de opleidingen, in schril contrast tot 8.1% in Nederland of 11% in Denemarken.848 _{Dit moet enigszins genuanceerd worden, aangezien het eigen is}

aan België om te beschikken over een vrij complexe financiering waardoor het moeilijk te berekenen valt. De private investeringen begroot op 2.4% van de totale loonmassa, betaald vanuit werkgeverszijde in het kader van levenslang leren, liggen daarentegen vrij hoog. België behaalt hiermee een vierde plaats in Europa.849

Ook de overheid kan alle financiële incentives om een opleiding te volgen kanaliseren en voorzien in een bepaald bedrag ter beschikking gesteld op de leerrekening bijvoorbeeld. De opleidingscheques in Vlaanderen, die dienen om de helft van de inschrijvingskosten te dekken, tonen aan dat ook de overheid wenst te investeren in de opleiding van de werknemers.850 _{Anders dan de opleidingscheques of andere}

steunmaatregelen van de Vlaamse Overheid, kan de jaarlijkse bijdrage op de leerrekening worden opgespaard tot een hoger bedrag. De bestaande steunmaatregelen daarentegen moeten direct gebruikt worden.851

§2. Werknemer

De meeste landen voorzien een bijdrage van de werknemer en de werkgever om de leerrekening te spijzen. Bij een werknemer worden de financiële lasten verdeeld tussen de overheid, de werknemer zelf en zijn werkgever.852 _{Om een werkgever te motiveren om bij te dragen aan de individuele leerrekening,}

kan gebruik gemaakt worden van bepaalde fiscale incentives zoals een verlaging van de werkgeversbijdragen, belastingsverminderingen of extra steun voor KMO’s.853

848 _{VOKA, Voka paper september 2019. Levenslang leren, samen beter presteren!, www.d-teach.com/wp-}

content/uploads/2019/09/VokaPaper-september-2019spages-003.pdf, 2019, 8.

849 _{Enkel Frankrijk, Denemarken en Slovenië scoren nog hoger. Ibid., 8-9.}

850 _{CEDEFOP, CVET in Europa, the way ahead., www.cedefop.europa.eu/files/3070_en.pdf, 2015, 111.}

851 _{ITINERA, De leerrekening onder de loep. Discussion paper., www.itinerainstitute.org/wp-}

content/uploads/2019/10/De-Leerrekening-onder-de-loep-Discussion-paper-1.pdf, 2019, 8.

852 _{CEDEFOP, CVET in Europa, the way ahead., www.cedefop.europa.eu/files/3070_en.pdf, 2015, 112.}

853 _{In de publieke sector wordt onder “werkgever” de Vlaamse Overheid verstaan. Ibid, 109 j° ITINERA, De} leerrekening onder de loep. Discussion paper., www.itinerainstitute.org/wp-content/uploads/2019/10/De-

162 Hoe de verdeelsleutel er moet uitzien tussen werkgevers en werknemers, welk percentage van de bijdrages aan levenslang leren kan gewijd worden, …, is voer voor verder overleg tussen de sociale partners.854 _{Het is echter niet de bedoeling dat de leerrekening een extra belasting vormt, maar wel ter}

vervanging komt van de reeds bestaande opleidingsinitiatieven.855

§3. Werkzoekende

Wie werk zoekt, kan niet rekenen op een werkgever om de leerrekening gedeeltelijk te financieren. Voor deze “restcategorie” dient de Vlaamse overheid zelf bij te springen. Zoals eerder aangehaald, kan een gedeelte van de werkloosheidsuitkering net zoals in Frankrijk na enige tijd worden omgezet in krediet op de leerrekening. In Frankrijk wordt na bepaalde tijd een deel van de uitkering niet meer uitgekeerd aan een economisch inactieve persoon, waardoor deze extra gestimuleerd om te genieten van het bedrag op deze leerrekening.856

§4. Zelfstandige

Tot slot rest er nog de zelfstandige. Opnieuw is er geen werkgevers-werknemersrelatie, maar het is ook niet aan de overheid om die rol op zich te nemen aangezien een zelfstandige zijn eigen baas is. Het grootste gedeelte zal daarom vanuit de zelfstandige zelf moeten komen, mogelijk mits ondersteuning van bepaalde fiscale incentives.857 _{Ook de overheid kan zijn steentje bijdragen. Op dit moment kan de}

zelfstandige reeds rekenen op de KMO-portefeuille, wat eigenlijk al een soort van leerrekening avant la lettre is. De subsidiëring van de Vlaamse Overheid zou kunnen omgezet worden naar een bijdrage op de leerrekening van de zelfstandige.858

In het toekomstperspectief dat leren zou moeten openstaan voor iedereen, ongeacht welk iemand heeft, lijkt de leerrekening een oplossing die transparantie en uniformiteit creëert.859 _{Alleen hoe de}

leerrekening zal gespijsd worden, verschilt naargelang het statuut van de persoon. Een werkzoekende

854 _{ITINERA, De leerrekening onder de loep. Discussion paper., www.itinerainstitute.org/wp-}

content/uploads/2019/10/De-Leerrekening-onder-de-loep-Discussion-paper-1.pdf, 2019, 9.

855 _{Wanneer niet alles vervangen wordt door de uniforme leerrekening, gaat het nut hiervan verloren. Infra Titel}

4.2.4. “Valkuilen van de leerrekening.”, §2. “De inmenging van de overheid moet beperkt blijven, anders heeft de leerrekening haar nut verloren.”

856 _{M. DE VOS, “Een nieuwe agenda voor het arbeidsmarktbeleid.”, 23 in X., Liber amicorum Willy van Eeckhoutte.} De taal is gans het recht., Wolters Kluwer, Mechelen, 2018, 19-34, j° ITINERA, “De leerrekening onder de loep.

Discussion paper.”, 2019, 10, www.itinerainstitute.org/wp-content/uploads/2019/10/De-Leerrekening-onder-de- loep-Discussion-paper-1.pdf.

857 _{In Frankrijk kan een zelfstandige geniet van de leerrekening wanneer hij bijdrages betaalt aan het fonds. Zoals}

weergegeven in X., “Mon Compte Formation.”, www.moncompteformation.gouv.fr/espace-prive/html/#/.

858 _{VLAAMSE OVERHEID, “Subsidies voor opleiding en advies voor KMO’s en zelfstandigen. KMO-portefeuille.”,}

www.vlaanderen.be/subsidie-voor-opleiding-en-advies-voor-kmos-en-zelfstandigen-kmo-portefeuille.

859 _{ITINERA, De leerrekening onder de loep. Discussion paper., www.itinerainstitute.org/wp-}

163 heeft niet dezelfde rechten en verplichtingen als een zelfstandige en dat zal zich ook reflecteren in de manier van financiering. Ook in andere landen is dat het geval.860