Cijfers tonen ruimte voor verbetering

§1. Opleidingsdeelname in Vlaanderen.

Op niveau van de Vlaamse Gemeenschap geven de bestaande cijfers over de opleidingsdeelname van de beroepsactieve bevolking aan dat er werk aan de winkel is. De grafiek van de opleidingsdeelname van de beroepsactieve bevolking731 _{toont hoeveel procent heeft genoten van een opleiding. De}

opleidingsdeelname wordt gemeten enerzijds over korte termijn, tijdens de afgelopen 4 weken, en anderzijds over lange termijn, tijdens afgelopen 12 maanden.

730 _{V. DEKOCKER, SYNTRA Vlaanderen, persoonlijke communicatie, 1 maart 2019.}

731 _{STATISTIEK VLAANDEREN, “Bevolking naar onderwijsniveau (scholingsgraad).”,}

139 Grafiek 1. Opleidingsdeelname van de bevolking van 25 tot 64 jaar.732

Uit de statistische gegevens kunnen een aantal conclusies getrokken worden. In de eerste plaats zijn de cijfers vrij teleurstellend. Het gemiddeld percentage gemeten over een periode van vier weken voorafgaand aan de enquête schommelt tussen de 7 en 9 %. De cijfers geven aan dat er sprake is van stagnatie. In deze periode van twaalf jaar (2006-2018) zijn er geen grote evoluties, in positieve of negatieve zin, merkbaar. Er is wel een positieve noot. Het aantal van de beroepsactieve bevolking dat heeft deelgenomen aan een opleiding in het afgelopen jaar stijgt licht. Tot zo’n 22.4% van alle bevraagden hebben afgelopen jaar genoten van een opleiding.733

Opvallend, er bestaan grote verschillen tussen de participanten van de opleiding naargelang de scholingsgraad in het Vlaams Gewest. Laaggeschoolden scoren bijzonder laag, slechts 2.8% van hen geeft aan dat ze genoten hebben van een opleiding in de vier weken voorafgaand aan de enquête. Bij middengeschoolden ligt dat aantal iets hoger maar voornamelijk hooggeschoolden kiezen ervoor om extra opleidingen te volgen. 13.8% van hen heeft in de afgelopen 4 weken van een opleiding genoten.734

Zowel de grafiek van de opleidingsdeelname als het verschil in deelname naargelang de reeds genoten scholingsgraad geven aan dat duaal leren mogelijk de sleutel is tot levenslang leren. Duaal leren, leren op de werkplek, richt zich in het bijzonder ook tot de laaggeschoolden op de arbeidsmarkt. Het aanleren

732 _{De gegevens zijn gebaseerd op schattingen afgeleid uit een enquête, daarom moet rekening gehouden worden}

met een onzekerheidsmarge. Zoals weergegeven in EAK Statbel, bewerking Steunpunt Werk/ Departement WSE, “Levenslang leren en opleidingsdeelname.”, www.statistiekvlaanderen.be/nl/levenslang-leren- opleidingsdeelname.

733 _{STATISTIEK VLAANDEREN, “Opleidingsdeelname (laatste 4 weken) van de bevolking van 25 tot 64 jaar naar}

achtergrondkenmerken in het Vlaams Gewest.”, www.statistiekvlaanderen.be/nl/levenslang-leren- opleidingsdeelname.

140 van nieuwe competenties kan ervoor zorgen dat zij aantrekkelijk blijven op de arbeidsmarkt en niet in een job terecht komen die na enkele jaren als gedateerd wordt bestempeld.735

§2. Opleidingsdeelname in Europees perspectief.

A. Cijfers tonen aan dat Vlaanderen een slechte leerling is in de Europese klas.

De cijfers van de opleidingsdeelname op Europees niveau tonen aan dat Vlaanderen nog een lange weg te gaan heeft. Niet alleen Vlaanderen kampt met dit probleem, België als land scoort sterk onder het Europese gemiddelde wat betreft levenslang leren door de beroepsactieve bevolking. 8.5% is ver onder het Europese gemiddelde van 11.7%. De cijfers in opleidingsdeelname verschillen echter naargelang het bevoegde gewest. Er zijn duidelijke regionale verschillen zoals blijkt uit onderstaande grafiek.736

Grafiek 2. Opleidingsdeelname in Europees perspectief.737

In 2018 heeft in het Vlaamse Gewest 8.7% van de beroepsactieve bevolking genoten van een opleiding gemeten over een periode van 4 weken. Dat is beter dan het Waals Gewest waar slechts 7.2% interesse toonde in het volgen een opleiding. Enkel het Brussels Hoofdstedelijk Gewest scoort met 11.7% boven het Europese gemiddelde. Het Vlaams Gewest heeft met een opleidingsdeelname van 8.7% nog een lange weg te gaan om het Europees gemiddelde van 11.1.% te bereiken.738

735 _{Infra Titel 2.3. “Toekomstige uitdagingen vragen om vernieuwing.” j° VLAAMSE REGERING, Leven, leren en} werken in 2050., www.vlaanderen.be/sites/default/files/documents/transitierapport-leven-leren-en-werken-in-

2050.pdf, 2018,40p.

736 _{VDAB, “Arbeidsmarktinformatie. Vlaanderen binnen Europa.”, europa.vdab.be/europa.html.} 737 _{VDAB, “Arbeidsmarktinformatie. Vlaanderen binnen Europa.”, europa.vdab.be/europa.html.} 738 _Ibid.

141 Andere landen, met een bijzondere vermelding voor onze buurlanden, scoren beter in de huidige statistieken. Infra titel 3 “Levenslang leren in het buitenland. Een reflectie.” gaat hier dieper op in.

B. Evaluatierapport OESO

Recent heeft de OESO739 _{een evaluatierapport opgesteld waarbij ze de Skills Strategy in Vlaanderen}

heeft onderzocht.740 _{In dit rapport wordt aangemoedigd om in Vlaanderen meer in te zetten op het}

kweken van een gewoonte om levenslang te leren. Het aanleren van sterke basiscompetenties moet ervoor zorgen dat de beroepsactieve bevolking beter inspeelt op de vraag van de arbeidsmarkt. De gedachte dat iemand 40 jaar lang hetzelfde beroep kan uitoefenen, is gedateerd. De steeds veranderende arbeidsmarkt laat dat niet meer toe dus moet er maximaal ingezet worden op levenslang leren. Enkele soft skills, eigen aan de 21ste _{eeuw, moeten meer en intensiever worden aangeleerd:}

kritisch denken, leren communiceren, verantwoordelijkheden, zich flexibel kunnen opstellen…741

De OESO geeft verschillende aanbevelingen in het kader van levenslang leren. Naast het aanleren van een leercultuur, gaat het ook over competenties beter te matchen met de arbeidsmarkt, deze competenties beter in te zetten op de werkvloer, de organisatie van levenslang leren voor volwassenen te versterken en de financiering in het kader levenslang leren te verbeteren.742 _{In het bijzonder moet}

meer aandacht geschonken worden aan kwetsbare groepen. Onder deze categorieën vallen personen met een migratieachtergrond, kortgeschoolden, oudere werknemers of personen in flexibele tewerkstellingsvormen.743

Een mogelijk antwoord op deze aanbevelingen van de OESO aan Vlaanderen is de reeds bestaande duale leerweg. Duaal leren kan de sleutel vormen tot levenslang leren. Het voldoet aan vele vereisten voor de toekomstige opleidingen: competenties beter matchen met de arbeidsmarkt, werken aan de soft skills en deze aangeleerde competenties beter inzetten op de werkvloer. Het aftasten van de mogelijkheid om één juridisch kader te creëren waaraan een uniforme financiering vasthangt, is zeker verder onderzoek waard.

739 _{Voluit geschreven als de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling.}

740 _{OECD, OECD Skills Strategy Flanders: Assessment and Recommendations, OECD Skills Studies, OECD Publishing,}

Paris, doi.org/10.1787/9789264309791-en, 2019, 209p.

741 _{Ibid, 23.} 742 _{Ibid, 21-32.}

743 _{SERV, Akkoord Iedereen aan boord.,}

142