Deel II. Duaal leren bekeken door een sociaalrechtelijke bril Een blik op het heden
4. Een blik op twee toekomstige uitdagingen
4.2. Rotatie
4.2.3. Te nemen hindernissen op juridisch vlak
§1. Huidig decreet is niet aangepast aan roteren tussen verschillende werkplekken.
A. Geen twee bedrijven passen in één overeenkomst.
De huidige (stage)overeenkomst alternerende opleiding kan slechts gesloten worden tussen één onderneming, één opleidingsverstrekker en één duaal leren.641
In het decreet van 10 juni 2016 wordt reeds een mogelijkheid voorzien voor bedrijven die onderling willen samenwerken om een bepaalde component aan te bieden van het standaardtraject.642 De
Vlaamse Regering wil hiermee de samenwerking tussen verschillende aanbieders van duaal leren stimuleren.643 De onderneming kan voor een bepaalde termijn en voor onderdelen vastgelegd door het
sectoraal partnerschap of door het Vlaams Partnerschap Duaal Leren samenwerken met andere ondernemingen. Hiervoor wordt een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met een andere onderneming waarbij alle betrokken partijen van de opleidingsovereenkomst zich akkoord verklaren.644
Een samenwerkingsovereenkomst is geen rotatie aangezien alle rechten, verplichtingen en verantwoordelijkheden onveranderd blijven. De andere deelnemende bedrijven maken geen deel uit van de opleidingsovereenkomst.
Wanneer meerdere bedrijven tegelijkertijd wensen deel te nemen aan de duale opleiding, moet iedere keer opnieuw een overeenkomst te worden verbroken.645 Om roteren mogelijk te maken, wordt vanuit
de ondernemingen de vraag gesteld om alvast de definitie aan te passen zodat roteren administratief geen extra belasting vormt.646
B. Non-concurrentiebeding
Eén van de grootste bezorgdheden van de deelnemende ondernemingen is dat bepaalde bedrijfsgeheimen worden meegenomen naar de andere werkplek en dat de jongere deze vervolgens deelt met een (concurrerende) onderneming. Wanneer meerdere concurrerende bedrijven een
641 Art.3 Decr.Vl. 10 juni 2016 tot regeling van bepaalde aspecten van alternerende opleidingen, BS 17 augustus
2016.
642 Art. 6bis Decr.Vl. 10 juni 2016 tot regeling van bepaalde aspecten van alternerende opleidingen, BS 17 augustus
2016.
643 Ontwerp van decreet betreffende duaal leren en de aanloopfase van 9 februari 2018, Parl.St. Vl.Parl. 2017-
2018, nr. 1478/1, 25.
644 Art. 6bis Decr.Vl. 10 juni 2016 tot regeling van bepaalde aspecten van alternerende opleidingen, BS 17 augustus
2016.
645 Supra Titel 3.4.2., §2. “Lacune in de wetgeving leidt tot overbodige administratie.”
646 Op de Conferentie van Duaal Leren haalde één van de sectorverantwoordelijken dit knelpunt aan als grootste
struikelpunt tijdens de presentatie van mevr. S. CABUS en mevr. M. NOUWEN. Zoals weergegeven in S. CABUS en M. NOUWEN, Evaluatie van het decreet van 10 juni 2016 tot regeling van bepaalde aspecten van alternerende
118 werkplek aanbieden aan één duale jongere, zou dat ongeoorloofde concurrentie kunnen veroorzaken.647 Het gevaar om bepaalde bedrijfsgeheimen te delen met een ander bedrijf remt
ondernemingen af om te roteren.648
Om deze hindernis te nemen, moet in de toekomst nagedacht worden over de toevoeging van een concurrentiebeding aan de (stage)overeenkomst alternerende opleiding. Indien er een concurrentiebeding kan opgenomen worden in de overeenkomst, dan moet ook verder nagedacht worden over de beperkingen van het beding in activiteiten, plaatsen en tijd.649
Het is niet gemakkelijk om een concurrentiebeding op te nemen in een opleidingsovereenkomst. Er wordt al voorzien in een geheimhoudingsverplichting in het decreet van 10 juni 2016.650 De leerling
heeft de plicht om geen fabrieksgeheimen, zakengeheimen en geheimen over persoonlijke of vertrouwelijke aangelegenheden bekend te maken maar hierop staat geen sanctie.651 De enige
mogelijkheid die bestaat, is het verbreken van de overeenkomst omdat de leerling zijn verplichtingen niet naleeft.652 Over een eventuele schadevergoeding wordt niet gesproken in het decreet van 10 juni
2016.653 Een opleidingsovereenkomst is niet hetzelfde als een werkgevers-werknemersrelatie. Hoe een
concurrentiebeding kan geïntegreerd worden in een opleidingsovereenkomst, zal nog verder onderzocht moeten worden.
Een andere reeds aangehaalde mogelijkheid is om cross-sectorale samenwerkingen op te zetten. In dat geval zijn de deelnemende bedrijven geen rechtstreekse concurrentie van elkaar waardoor de angst voor het delen van bedrijfsgeheimen minder groot is.654 Zo gebeurt het ook in KOGEKA Geel, waar zowel
een voedselverwerkingsbedrijf als een energiebedrijf worden betrokken binnen één opleiding.655
647 D. KIMPS , Werkplek delen: buitenlandse en Vlaamse voorbeelden met hun voor- en nadelen.,
odin.syntravlaanderen.be/sites/default/files/2020-02/lezing_3_werkplekken_delen.pdf, 2020, 12.
648 Supra Titel 4.2.2. “Belangrijkste voor- en nadelen op een rij.”, §2 “Nadelen”.
649 Art. 65 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, B.S. 22 augustus 1978.
650 Art. 12, 8° Decr.Vl. 10 juni 2016 tot regeling van bepaalde aspecten van alternerende opleidingen, BS 17
augustus 2016.
651 Ibid.
652 Art. 26, §1 Decr.Vl. 10 juni 2016 tot regeling van bepaalde aspecten van alternerende opleidingen, BS 17
augustus 2016.
653 Enkel het betalen van één maand leervergoeding wanneer de onderneming de overeenkomst onrechtmatig
beëindigd heeft. Art. 17, §4 Decr.Vl. 10 juni 2016 tot regeling van bepaalde aspecten van alternerende opleidingen,
BS 17 augustus 2016.
654 D. KIMPS , Werkplek delen: buitenlandse en Vlaamse voorbeelden met hun voor- en nadelen.,
odin.syntravlaanderen.be/sites/default/files/2020-02/lezing_3_werkplekken_delen.pdf, 2020, 12.
655 CROUX P., Rotatie tussen werkplekken in de praktijk. Het verhaal van KOGEKA Geel,
119 §2. De tripartiete overeenkomst leent zich niet tot rotatie.
Vlaanderen heeft met zijn tripartiete overeenkomst een vrij unieke positie in Europa. In Vlaanderen sluiten de opleidingsverstrekker, de ondernemer en de duale leerling samen een overeenkomst voor de duur van de opleiding.656 Enkel in Nederland kiest men ook voor een tripartiete overeenkomst. Het
verschil is echter dat zij geen gebruik wensen te maken van rotatie en in Vlaanderen die mogelijkheid voorlopig nog niet uitgesloten wordt.657
Eigen aan duaal leren in Vlaanderen is dat de opleidingsovereenkomst de enige gesloten overeenkomst is.658 In andere landen worden sommige overeenkomsten opgesplitst: onderneming-school
onderneming-leerling en een overeenkomst tussen alle deelnemende ondernemingen in het kader van roteren tussen verschillende werkplekken.659 In Duitsland bijvoorbeeld, worden naast de gesloten
opleidingsovereenkomsten ook overeenkomsten gesloten tussen bedrijven onderling samen te werken.660
Gezien Duitsland vrij veel multinationale ondernemingen kent, in tegenstelling tot België, wordt ook binnen één onderneming vaak geroteerd op verschillende werkplekken.661 Dat is een eerste
mogelijkheid en vormt een te overwegen mogelijkheid voor de grotere bedrijven in Vlaanderen. Deze manier van roteren wordt reeds gesuggereerd door bepaalde ondernemingen in Vlaanderen die een werkplek aanbieden in het kader van de duale opleiding chemische procestechnieken.662
Roteren binnen één onderneming is enkel voor de grotere ondernemingen weggelegd. Rekening houdend met het feit dat 95% van de ondernemingen in België KMO’s zijn, moet er gezocht worden naar andere mogelijkheden.663 Opnieuw biedt Duitsland inspiratie. Zij beschikken over een wettelijk
656 Art. 3 Decr.Vl. 10 juni 2016 tot regeling van bepaalde aspecten van alternerende opleidingen, BS 17 augustus
2016.
657 EUROPESE COMMISSIE, Apprenticeship supply in the Member States of the European Union. Final report.,
www.ab.gov.tr/files/ardb/evt/1_avrupa_birligi/1_6_raporlar/1_3_diger/Apprenticeship_supply_in_ember_State s_of_EU.pdf, 2012, 70 -73.
658 Tenzij er een samenwerkingsovereenkomst wordt gesloten tussen verschillende bedrijven. Art. 6bis Decr.Vl. 10
juni 2016 tot regeling van bepaalde aspecten van alternerende opleidingen, BS 17 augustus 2016.
659 EUROPESE COMMISSIE, Apprenticeship supply in the Member States of the European Union. Final report.,
www.ab.gov.tr/files/ardb/evt/1_avrupa_birligi/1_6_raporlar/1_3_diger/Apprenticeship_supply_in_ember_State s_of_EU.pdf, 2012, 70.
660 In Duitsland wordt bijvoorbeeld ook een overeenkomst gesloten tussen iedere onderneming en de duale
leerling over onder andere de leervergoeding. CEDEFOP, Vocational education and training in Europe. Germany., cumulus.cedefop.europa.eu/files/vetelib/2019/Vocational_Education_Training_Europe_Germany_2018_Cedefo p_ReferNet.pdf, 2018, 18.
661 Ibid.
662 N. CLYCQ, W. NOUWEN e.a., Duaal Leren op Proef. Evaluatiestudie van de proeftuinen ‘Schoolbank op de Werkplek’. Tussentijds rapport schooljaar 2016-2017, CeMis Antwerpen, 2019, 21.
663 D. KIMPS, “Werkplek delen: buitenlandse en Vlaamse voorbeelden met hun voor- en nadelen.”,
120 kader dat vier verschillende mogelijkheden tot samenwerking aanreikt. Afhankelijk van de grootte van het bedrijf en de gewenste intensiteit kiezen de ondernemingen voor een bepaald type samenwerkingsovereenkomst. 664
De eerste mogelijkheid legt de verantwoordelijkheid bij één onderneming. De onderneming kan zelf kiezen om de leiding te nemen en enkele bedrijven te betrekken. Zij sluit met andere ondernemingen een partnerschap voor de vaardigheden die zij zelf niet kan aanleren. 665 Dat is sterk gelijkend op de
bestaande mogelijkheid om in Vlaanderen samenwerkingsovereenkomsten af te sluiten.666 Daarnaast
bestaat een tweede samenwerkingsvorm waarbij de onderneming de leiding neemt. Bij gebruik van deze samenwerkingsovereenkomst, gaan leerlingen een workshop volgen in een ander bedrijf die hiervoor een vergoeding ontvangt van het verantwoordelijke bedrijf voor de gemaakte kosten.667
Wie intensief wenst samen te werken met andere ondernemingen, heeft twee mogelijkheden: de Ausbildungskonsortium en de Ausbildungsverein. Bij deze twee samenwerkingsvormen gaat men effectief roteren tussen verschillende ondernemingen en niet enkel samenwerken voor bepaalde delen van de opleiding. In het geval van een Ausbildungskonsortium gaan KMO’s samenwerken op gelijke voet met elkaar. Zij geven onafhankelijk van elkaar opleiding aan de duale leerlingen. Indien een onderneming bepaalde vaardigheden niet kan toepassen of aanleren, dan verhuist de ene leerling naar een andere werkplek.668
Een nauwere samenwerking bestaat in het geval van een Ausbildingsverein. De ondernemingen gaan zich bij deze samenwerkingsvorm verenigen in een overkoepelende organisatie en zij stellen samen statuten op. De statuten regelen de rechten en verplichtingen van alle partijen en een overkoepelende organisatie neemt de administratieve taken op zich zoals het afsluiten van de contracten. Binnen deze organisatie bestaat er een algemene vergadering en een dagelijks bestuur.669
Vooral deze laatste twee opties zijn interessant ter inspiratie voor de verdere uitwerking van rotatie in Vlaanderen. Eén van de belangrijkste bekommernissen bij de betrokken ondernemingen, is de
664 D. KIMPS , Werkplek delen: buitenlandse en Vlaamse voorbeelden met hun voor- en nadelen.,
odin.syntravlaanderen.be/sites/default/files/2020-02/lezing_3_werkplekken_delen.pdf, 2020, 12.
665 CEDEFOP, Vocational education and training in Europe. Germany.,
cumulus.cedefop.europa.eu/files/vetelib/2019/Vocational_Education_Training_Europe_Germany_2018_Cedefo p_ReferNet.pdf, 2018, 18.
666 6 bis Decr.Vl. 10 juni 2016 tot regeling van bepaalde aspecten van alternerende opleidingen, BS 17 augustus
2016.
667 CEDEFOP, Vocational education and training in Europe. Germany.,
cumulus.cedefop.europa.eu/files/vetelib/2019/Vocational_Education_Training_Europe_Germany_2018_Cedefo p_ReferNet.pdf, 2018, 18.
668 Ibid.
669 CEDEFOP, Vocational education and training in Europe. Germany.,
cumulus.cedefop.europa.eu/files/vetelib/2019/Vocational_Education_Training_Europe_Germany_2018_Cedefo p_ReferNet.pdf, 2018, 19.
121 administratieve planlast. Mocht die gedelegeerd worden aan de overkoepelende organisatie, dan wordt de druk op de schouders van de onderneming verlicht.670
§3. Wie coördineert?
Rotatie zal niet lukken zonder dat iemand de coördinatie op zich neemt. De verschillende types van rotatie leiden tot verschillende mogelijke actoren die kunnen instaan voor de coördinatie van de duale opleiding.
SYNTRA Vlaanderen is alvast geen optie. Het Regeerakkoord 2019-2024 voorziet in een ontbinding van SYNTRA Vlaanderen waardoor zij reeds afvallen als potentiële coördinatoren.671 Andere mogelijkheden
zijn de volgende: de onderneming zelf, de opleidingsverstrekker of een volledig nieuw overkoepelend orgaan.
De opleidingsverstrekker staat buiten de relatie leerling-werkplek, maar kan wel een oogje in het zeil houden en de coördinatie op zich nemen tussen de verschillende werkplekken. In Vlaanderen vindt dergelijke vorm van coördinatie al plaats bij de HEAT-case.672 De HEAT-case is een proefproject waarbij
men de wegen onderzoekt hoe men een duale opleiding kan aanbieden aan werknemers. Betrokken actoren bij de HEAT-CASE zijn master (na master) studenten, ondernemingen en het onderwijs. De duale opleiding is ontstaan door een partnerschap tussen onderwijs en het bedrijfsleven.673 Binnen deze
opleiding wordt reeds geroteerd tussen verschillende werkplekken waarbij de opleidingsverstrekker de taak kan hebben om op te treden als coördinator.674
Een andere mogelijkheid om te coördineren, is te vinden in Duitsland. Duitsland kiest niet voor één bepaalde “soort” coördinatie maar legt de verantwoordelijkheid wel bij de ondernemingen. Afhankelijk van het type samenwerkingsovereenkomst dat de ondernemingen sluiten, wordt de administratieve rol
670 D. KIMPS , Werkplek delen: buitenlandse en Vlaamse voorbeelden met hun voor- en nadelen.,
odin.syntravlaanderen.be/sites/default/files/2020-02/lezing_3_werkplekken_delen.pdf, 2020, 2020, 12.
671 VLAAMSE REGERING, Regeerakkoord 2019-2024, 60, www.vlaanderen.be/publicaties/regeerakkoord-van-de-
vlaamse-regering-2019-2024.
672 Voluit geschreven als “Hands-on Enterprise Architecture Training”. Zoals weergegeven in SYNTRA
VLAANDEREN, Duaal leren en levenslang leren in het hoger onderwijs: de HEAT-case,
www.syntravlaanderen.be/sites/default/files/atoms/files/Duaal%20leren%20en%20levenslang%20leren%20in% 20het%20hoger%20onderwijs_de%20HEAT-case_BrunoTindemans.pdf, 2018, 2.
673 Ibid, 1.
674 SYNTRA VLAANDEREN, Duaal leren en levenslang leren in het hoger onderwijs: de HEAT-case,
www.syntravlaanderen.be/sites/default/files/atoms/files/Duaal%20leren%20en%20levenslang%20leren%20in% 20het%20hoger%20onderwijs_de%20HEAT-case_BrunoTindemans.pdf, 2018, 2 j° D. KIMPS , Werkplek delen:
buitenlandse en Vlaamse voorbeelden met hun voor- en nadelen.,
odin.syntravlaanderen.be/sites/default/files/2020-02/lezing_3_werkplekken_delen.pdf. Hiernaast zijn er nog andere mogelijkheden tot coördineren opgenomen, 2020, 12.
122 toebedeeld aan één onderneming of aan alle ondernemingen met een gedeelde verantwoordelijkheid.675
Out of the box denkend is het opzetten van een nieuwe overkoepelend organisatie ook een mogelijkheid. Eigenlijk kan men deze mogelijkheid voorstellen als een vereniging van mede-eigenaars waarbij er een bestuur wordt aangesteld die de administratieve taken op zich neemt.676 Het grootste
voordeel van deze samenwerkingsvorm is dat de administratieve last overgeheveld kan worden naar het overkoepelend orgaan die deze taken op zich neemt.677