door Joris van Duin en Niels Kalkman
Brussel - Op nog geen 500 meter van het gebouw waar de Europese Commissie zit gezeteld trillen om tien over negen gebouwen op hun grondvesten. Chris van den Pas werkt op dat moment in een kantoor waar een deel van de EC gehuisvest zit. Met zijn vrouw bespreekt hij de explosies op het vliegveld Brussel Zaventem, waar slachtoffers zijn gevallen.
,,Opeens voelden we een schok. Ik keek naar buiten en zag mensen rennen. Ze schreeuwden, hadden bloed aan hun armen, benen en gezichten. Ik was geschokt. Dit verwachtte ik echt niet, we keken op televisie naar wat er op Zaventem
gebeurd was. Op het moment dat mensen wegrenden besefte ik: ook hier is het raak.”
Vermoedelijk is één bom afgegaan in het metrotoestel, dat stopte bij station
Maalbeek. Naast twintig doden raakten ook meer dan honderd mensen gewond. Een flink aantal is er heel slecht aan toe.
Wie net aan de bomaanslag in de metro wist te komen, is Yohana Veliz. Ze snelt naar Maalbeek om de metro te halen die haar naar haar werk moet brengen. Een doodnormale dinsdag als schoonmaakster wacht op haar. Ze telefoneert met een vriendin als ze erachter komt dat haar sleutels nog thuisliggen. Ze baalt. Ze vloekt. Zonder te weten dat deze vergissing de meest heuglijke stommiteit uit haar leven is, holt ze weg van de metro.
Dan ontploft de bom.
„De klap was zo hard. Nog nooit heb ik zo veel kabaal gehoord. Zonder te weten wat er gaande was, rende ik naar buiten”, vertelt Veliz na. ,,Ik zag een vrouw neervallen, die waarschijnlijk werd geveld door glasscherven. Het was heel eng. Het enige dat ik wilde was weg. Snel. Heel snel. Achterom gekeken heb ik niet.” Zonder dat ze het ziet rennen velen het metrostation uit. Rook stijgt op uit de
165 in- en uitgangen van Maalbeek. Gewonden liggen buiten tegen muren van
omliggende gebouwen aan waar veel kantoren gehuisvest zijn.
Rodolphe Devilez werkt in een van die panden en stuift bij het zien van de ontstane chaos naar buiten. Ontdaan vertelt de Brusselaar over dat hij zijn trui afstond aan een bebloede vrouw. „Ambulances en politieagenten waren snel ter plaatse. Samen met de hulpdiensten heb ik geholpen met triageren, het
beoordelen van verwondingen van mensen. Rap hebben we de zwaarst gewonden op brancards gelegd en naar ambulances gebracht.”
In de ordeloosheid die ontstaat ziet Deviliz allerlei soorten mensen voorbij
komen. „Zwangere vrouwen, kinderen en verbrande personen renden in het wilde weg. Het was heel schokkend om te zien”, vertelt hij anderhalf uur na de
explosie met een laken over zich heen.
Poetsvrouw Yohana Veliz staat tien meter van Devilez af. Haar man Douglas wijkt niet van haar zijde. Constant huilend kijkt Veliz verdwaasd om zich heen. Wat ze voelt, kan ze niet omschrijven. Douglas is enkel blij dat hij zijn vriendin in de armen sluiten kan. ,,Ik ben zo blij dat ze haar sleutels is vergeten. Ze heeft een enorme engel op haar schouders gehad.”
Geluk en ontreddering liggen dicht bij elkaar. Even verderop loopt een vrouw hysterisch over straat. Een kennis van de dame vertelt dat haar man telefonisch onbereikbaar is en vermoedelijk de 'bommetro' heeft genomen. Als een familielid haar na een half uur oppikt is zijn status nog altijd onbekend.
Gedurende de rest van de dag is de nervositeit rondom het getroffen metrostation voel- en zichtbaar. Om de haverklap sjezen ambulances,
brandweerwagens en snelle wagens van gemaskerde en tot op de tanden bewapende politie-eenheden door de straten van de Belgische hoofdstad. Zo nu en dan
stappen deze beren van mannen met automatische wapens uit om zich vreemd gedragende personen uit het niets klem te zetten en te fouilleren. Na het
doorzoeken van rugzakken of tassen mogen ze, zichtbaar geschrokken, weer gaan. Begrip is er wel. „Juist nu kunnen ze geen steken laten vallen”, mijmert een
166 van de op de grond gesmeten en gefouilleerde mannen.
Wie zich de sfeer slechts laat toekomen, zonder zich er iets van aan te
trekken, is Brusselaar Paul Metagne. Hij zit op nog geen vierhonderd meter van Maalbeek op een terras met een karafje wijn in de zon. Het metrostation is waar hij normaliter de metro naar zijn werk neemt. Maar gisteren niet. Hij was vrij. „Op een vrije dag ga ik wijn drinken op het terras. Dus ook vandaag. Ik laat me niet bang maken door die terroristen.” Zijn telefoon staat uit.
„Ik werd wakker gebeld door een vriend die vroeg of ik nog leefde. Natuurlijk leef ik, en daar ga ik van genieten. Op Facebook kan iedereen zien dat ik veilig ben.” Een stukje verderop rijden brandweerauto's af en aan en houdt de politie de boel hermetisch afgesloten. Metagne: „Arme stakkers. Ik proost op de mensen die vandaag hun leven verloren.”
167
STAP 2 + 3
[event structure: 2]
[spanningsboog: complicatie]
Op nog geen 500 meter van het gebouw waar de Europese Commissie zit gezeteld trillen om tien over negen gebouwen op hun grondvesten.
[event structure: 2A]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Chris van den Pas werkt op dat moment in een kantoor waar een deel van de EC gehuisvest zit. Met zijn vrouw bespreekt hij de explosies op het vliegveld Brussel Zaventem, waar slachtoffers zijn gevallen.
,,Opeens voelden we een schok. Ik keek naar buiten en zag mensen rennen. Ze schreeuwden, hadden bloed aan hun armen, benen en gezichten. Ik was geschokt.
Dit verwachtte ik echt niet, we keken op televisie naar wat er op Zaventem gebeurd was. Op het moment dat mensen wegrenden besefte ik: ook hier is het raak.” = parallel verhaal
[event structure: 2B]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Vermoedelijk is één bom afgegaan in het metrotoestel, dat stopte bij station Maalbeek. Naast twintig doden raakten ook meer dan honderd mensen gewond. Een flink aantal is er heel slecht aan toe. [event structure: 1]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Wie net aan de bomaanslag in de metro wist te komen, is Yohana Veliz. Ze snelt naar Maalbeek om de metro te halen die haar naar haar werk moet brengen. Een doodnormale dinsdag als
schoonmaakster wacht op haar. Ze telefoneert met een vriendin als ze erachter komt dat haar sleutels nog thuisliggen. Ze baalt. Ze vloekt. Zonder te weten dat deze vergissing de meest heuglijke stommiteit uit haar leven is, holt ze weg van de metro. = flashback + parallel verhaal
[event structure: 2C]
[spanningsboog: ontwikkeling] Dan ontploft de bom.
[event structure: 3]
[spanningsboog: ontwikkeling]
„De klap was zo hard. Nog nooit heb ik zo veel kabaal gehoord. Zonder te weten wat er gaande was, rende ik naar buiten”, vertelt Veliz na. ,,Ik zag een vrouw neervallen, die waarschijnlijk werd geveld door glasscherven. Het was heel eng. Het enige dat ik wilde was weg. Snel. Heel snel. Achterom gekeken heb ik niet.” = parallel verhaal
[event structure: 3A]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Zonder dat ze het ziet rennen velen het metrostation uit. = parallel verhaal [event structure: 3B]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Rook stijgt op uit de in- en uitgangen van Maalbeek.= parallel verhaal [event structure: 3C]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Gewonden liggen buiten tegen muren van omliggende gebouwen aan waar veel kantoren gehuisvest zijn. = parallel verhaal
168 [event structure: 4]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Rodolphe Devilez werkt in een van die panden en stuift bij het zien van de ontstane chaos naar buiten. Ontdaan vertelt de Brusselaar over dat hij zijn trui afstond aan een bebloede vrouw.
„Ambulances en politieagenten waren snel ter plaatse. Samen met de hulpdiensten heb ik geholpen met triageren, het beoordelen van verwondingen van mensen. Rap hebben we de zwaarst gewonden op brancards gelegd en naar ambulances gebracht.” In de ordeloosheid die ontstaat ziet Deviliz allerlei soorten mensen voorbij komen. = parallel verhaal
[event structure: 4A]
[spanningsboog: ontwikkeling]
„Zwangere vrouwen, kinderen en verbrande personen renden in het wilde weg. = parallel verhaal [event structure: 5]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Het was heel schokkend om te zien”, vertelt hij anderhalf uur na de explosie met een laken over zich heen. = parallel verhaal
[event structure: 5A]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Poetsvrouw Yohana Veliz staat tien meter van Devilez af. Haar man Douglas wijkt niet van haar zijde. Constant huilend kijkt Veliz verdwaasd om zich heen. Wat ze voelt, kan ze niet omschrijven. Douglas is enkel blij dat hij zijn vriendin in de armen sluiten kan. Geluk en ontreddering liggen dicht bij elkaar. = parallel verhaal
[event structure: 5B]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Even verderop loopt een vrouw hysterisch over straat. = parallel verhaal [event structure: 5C]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Een kennis van de dame vertelt dat haar man telefonisch onbereikbaar is en vermoedelijk de 'bommetro' heeft genomen. = parallel verhaal
[event structure: 6]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Als een familielid haar na een half uur oppikt is zijn status nog altijd onbekend. = parallel verhaal [event structure: 7]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Gedurende de rest van de dag is de nervositeit rondom het getroffen metrostation voel- en
zichtbaar. Om de haverklap sjezen ambulances, brandweerwagens en snelle wagens van gemaskerde en tot op de tanden bewapende politie-eenheden door de straten van de Belgische hoofdstad. = parallel verhaal
[event structure: 7A]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Zo nu en dan stappen deze beren van mannen met automatische wapens uit om zich vreemd
gedragende personen uit het niets klem te zetten en te fouilleren. Na het doorzoeken van rugzakken of tassen mogen ze, zichtbaar geschrokken, weer gaan. = parallel verhaal
[event structure: 7B]
[spanningsboog: ontwikkeling]
169 Metagne. Hij zit op nog geen vierhonderd meter van Maalbeek op een terras met een karafje wijn in de zon. „Op een vrije dag ga ik wijn drinken op het terras. Dus ook vandaag. Ik laat me niet bang maken door die terroristen.” Zijn telefoon staat uit. = parallel verhaal
[event structure: 4B]
[spanningsboog: ontwikkeling]
„Ik werd wakker gebeld door een vriend die vroeg of ik nog leefde. Natuurlijk leef ik, en daar ga ik van genieten. Op Facebook kan iedereen zien dat ik veilig ben.” = flashback + parallel verhaal [event structure: 7C]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Een stukje verderop rijden brandweerauto's af en aan en houdt de politie de boel hermetisch afgesloten. = parallel verhaal
Chronologie: verhaal is chronologisch, op enkele flashbacks na
Omgekeerde piramidestructuur: niet aanwezig, de kern (aanslag plus situatie er vlak na) staat verspreid over het hele bericht.
Soort Aantal keer
Flashback 2
Flashforward Cliffhanger
Parallel verhaal 18
Soort Aantal keer
Expositie
Complicatie 1
Ontwikkeling 20
170
Reportages de Volkskrant terrorisme
Artikel 36
STAP 1
Barcelona zoekt troost, en een verklaring
HIGHLIGHT: Op de Ramblas, waar donderdag 13 mensen werden doodgereden, groeit de bloemenzee gestaag. Verderop, in migrantenwijk El Raval, voelt men zich in de verdediging gedrongen. 'Hier meneer, gebeurt helemaal niets.'
Reportage - de dag na de aanslag
Op de Rambla de Sant Josep houdt Robin (18) uit Voorhout nauwgezet de meters bij die hij aflegt. 'Het is veel langer dan ik dacht', zegt hij vrijdagochtend over het traject dat de bestuurder van de bestelbus een dag eerder heeft uitgekozen voor zijn dodelijke aanval door het hart van Barcelona. Vrienden Daan (18) en Martijn (19) hoeven niet tegen elkaar uit te spreken wat ze zelf al weten: zij hadden net zo goed onder de wielen van het voertuig kunnen komen.
Op het moment van de aanslag waren ze net een grote sportwinkel ingedoken. Een paar tellen later zagen ze de paniek op straat, waarop ze ook maar begonnen te rennen. Na drie uur schuilen in een ijssalon en een hap eten in een Ierse pub waren ze rond middernacht terug in hun hotel. Op 30 meter van de plek waar de bestelbus een kiosk raakte en tot stilstand kwam.
Barcelona ontwaakt vrijdag onder een strakblauwe hemel, maar van het zomerweer lijkt niemand te durven genieten. Na een korte nacht - veel toeristen mochten van de politie pas tussen twee en drie uur hun hotel op de Ramblas weer in - nemen ze de schade op van een dag die de stad nooit meer van zich af kan schudden. Veertien doden zijn er gevallen (van wie 1 in Cambrils), 130 mensen raakten gewond.
Op de plaats waar de rit van razernij werd gestuit, wordt vrijdagochtend een voorzichtig plasje van kaarsjes en bloemen aangelegd. Dat plasje is aan het eind van de dag een zee van mooie gebaren geworden. Het Parijse #jesuischarlie heet hier 'Todos somos Barcelona': Barcelona, dat zijn we allemaal. In de ziekenhuizen in de stad worden slachtoffers van tientallen nationaliteiten behandeld, onder wie drie Nederlanders.
Al die nationaliteiten, en nog vele meer, drommen rond het middaguur samen voor een minuut stilte op het Plaça de Catalunya. Er klinken een paar valse noten, als Spaanse nationalisten het niet kunnen hebben dat Catalanen in hun eigen hoofdstad scanderen dat ze niet bang zijn voor terreur. Maar het geduw en getrek wordt al snel vergeten als tientallen moslims uit de stad hun armen spreiden voor een ieder die op deze dag geknuffeld of getroost wil worden.
Sommigen zijn komen lopen uit El Raval, een wijk van immigranten waar het lange tijd niet zo prettig wonen was. De buurt ligt aan de zuidwestkant van de Ramblas, het gotische deel van de oude stad aan de andere zijde van de scheidslijn. Groter kan het contrast tussen twee wijken niet zijn. En dat in het hart van een wereldstad.
Met alle moslims die er wonen buitelen cameraploegen over elkaar heen in het stadsdeel met een stigma. Zo noemde veiligheids- en jihadexpert Joffre Montoto El Raval ooit een broeinest voor jihadiisme. In 2008 pakte de politie er twaalf Pakistanen en twee Indiërs op die van plan zouden zijn zichzelf in de metro op te blazen.
171 'Erg groot, erg kosmopolitisch, met veel immigratie uit landen waar moslims in de meerderheid zijn. Je kunt je er gemakkelijk verstoppen en eenvoudig in contact komen met andere cellen', zei
Montoto. Dagblad La Razón deed er nog een schepje bovenop en vergeleek de wijk, naast twee andere beruchte stadsdelen in het Spaanstalige deel van Marokko, zelfs met Molenbeek in Brussel. Mohamed Afzaal kan zich er jaren later nog over opwinden. 'Molenbeek? Welke aanslag is hier voorbereid dan?' Staand voor het rolluik van de Tariq Bin Ziyad-moskee wacht de Pakistaan het antwoord niet af. 'Hier meneer, gebeurt helemaal niets.' Een link tussen de aanslagen van donderdag en El Raval is er niet - de meeste terroristen groeiden op in andere delen van Catalonië.
Over straat lopen was in El Raval een uitdaging toen de prostitutie en drugshandel er nog volop bloeiden. Nu is de wijk volgens de ANWB nog steeds 'lekker rauw', al hebben de hoeren
plaatsgemaakt voor koffietentjes en kunstzaakjes. 'Er is sinds de Zomerspelen van 1992
in Barcelona een hoop veranderd, ook in deze buurt. Maar de crisis heeft ons juist harder getroffen dan andere delen van de stad', zegt Usman Cheman. De Pakistaan woont al zeventien jaar in de wijk, net als vele van zijn landgenoten. De sociale controle is er volgens hem groot, moslimvaders zijn alert op rare gedachtesprongen bij hun kinderen. En een beetje xenofoob is El Raval op zijn beurt ook, erkent Cheman, hoe veel nationaliteiten hier ook wonen.
'Er komen de laatste tijd steeds meer Bulgaren en Roemenen bij. Breedgeschouderde types, ex-militairen. Niemand weet wie ze zijn en wat ze hier komen doen. Ook de politie niet.' Voor de deur van Turks restaurant Luna de Istanbul wil Nurlai Sachel het nog wat scherper stellen: 'Iedereen zonder papieren en zonder werk kan deze stad maar binnenkomen.'
De Afghaan werkt naar eigen zeggen zestien uur per dag. Als tolk-vertaler en om mensen binnen te hengelen bij het Turkse eethuis dat donderdagmiddag even dienstdeed als eerstehulppost. Zeven gewonden werden van de straat geholpen en verzorgd. 'De eigenaar zei tegen me: doe de oude koelkast open en gebruik al het water dat je daar vindt om de mensen te helpen.'
Een aanslag uitsluiten in Barcelona hebben ze in El Raval nooit gedaan. 'De wereld is complex geworden, de politiek zaait zoveel haat', zegt Afzaal.
Toch kan Robin er op de Ramblas nog steeds niet over uit. Barcelona staat voor hem symbool voor feesten, voor vakantievieren en voor vrij zijn. 'Ik ben vaak in het centrum van Amsterdam - dan denk ik eerder aan een aanslag dan hier. Ik zag het gewoon nooit voor me. Barcelona is... toch anders.'
172
STAP 2 + 3
[event structure: 7]
[spanningsboog: expositie]
Op de Rambla de Sant Josep houdt Robin (18) uit Voorhout nauwgezet de meters bij die hij aflegt. 'Het is veel langer dan ik dacht', zegt hij vrijdagochtend over het traject dat de bestuurder van de bestelbus een dag eerder heeft uitgekozen voor zijn dodelijke aanval door het hart van Barcelona. Vrienden Daan (18) en Martijn (19) hoeven niet tegen elkaar uit te spreken wat ze zelf al weten: zij hadden net zo goed onder de wielen van het voertuig kunnen komen.
[event structure: 1]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Op het moment van de aanslag waren ze net een grote sportwinkel ingedoken. = flashback [event structure: 2]
[spanningsboog: complicatie]
Een paar tellen later zagen ze de paniek op straat, waarop ze ook maar begonnen te rennen. = flashback
[event structure: 3]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Na drie uur schuilen in een ijssalon = flashback [event structure:4]
[spanningsboog: ontwikkeling]
en een hap eten in een Ierse pub = flashback [event structure: 5]
[spanningsboog: ontwikkeling]
waren ze rond middernacht terug in hun hotel. Op 30 meter van de plek waar de bestelbus een kiosk raakte en tot stilstand kwam. = flashback
[event structure: 6] [spanningsboog: climax]
Barcelona ontwaakt vrijdag onder een strakblauwe hemel, maar van het zomerweer lijkt niemand te durven genieten. Na een korte nacht - veel toeristen mochten van de politie pas tussen twee en drie uur hun hotel op de Ramblas weer in - nemen ze de schade op van een dag die de stad nooit meer van zich af kan schudden. Veertien doden zijn er gevallen (van wie 1 in Cambrils), 130 mensen raakten gewond. = flashback + parallel verhaal
[event structure: 7A]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Op de plaats waar de rit van razernij werd gestuit, wordt vrijdagochtend een voorzichtig plasje van kaarsjes en bloemen aangelegd. Dat plasje is aan het eind van de dag een zee van mooie gebaren geworden. Het Parijse #jesuischarlie heet hier 'Todos somos Barcelona': Barcelona, dat zijn we allemaal. = parallel verhaal
[event structure: 7B]
[spanningsboog: ontwikkeling]
In de ziekenhuizen in de stad worden slachtoffers van tientallen nationaliteiten behandeld, onder wie drie Nederlanders. = parallel verhaal
173 [event structure: 8]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Al die nationaliteiten, en nog vele meer, drommen rond het middaguur samen voor een minuut stilte op het Plaça de Catalunya. Er klinken een paar valse noten, als Spaanse nationalisten het niet kunnen hebben dat Catalanen in hun eigen hoofdstad scanderen dat ze niet bang zijn voor terreur. = parallel verhaal
[event structure: 9]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Maar het geduw en getrek wordt al snel vergeten als tientallen moslims uit de stad hun armen spreiden voor een ieder die op deze dag geknuffeld of getroost wil worden. = parallel verhaal [event structure: 4A]
[spanningsboog: ontwikkeling]
Zeven gewonden werden van de straat geholpen en verzorgd. = flashback + parallel verhaal [event structure: 4B]
[spanningsboog: ontwikkeling]
'De eigenaar zei tegen me: doe de oude koelkast open en gebruik al het water dat je daar vindt om de mensen te helpen.' = flashback + = parallel verhaal
Chronologie: het verhaal is chronologisch op enkele episodes na.
Omgekeerde piramide: niet aanwezig, kern (dag na aanslag) staat niet alleen in het begin van het verhaal
Soort Aantal keer
Flashback 8
Flashforward Cliffhanger
Parallel verhaal 7
Soort Aantal keer
Expositie 1
Complicatie 1
Ontwikkeling 10
174