Hoofdstuk 6 Noorwegen
6.4 De regeling van de betekening
6.4.2 Regels inzake de uitvoering van de betekening
6.4.2.1 Uitvoerende diensten
De justitiële autoriteiten kunnen voor de uitvoering van de betekening beschikken over de dienst der posterijen. Daarnaast kunnen zij ook andere autoriteiten en ambtenaren inzetten voor de betekening. Als zodanig worden aangewezen: politieambtenaren, ambtenaren in het gevangeniswezen en leden van de militaire politie. Zeker als dat vanwege tijdgebrek nodig is, kan de
autoriteit van wie de opdracht tot betekening van bepaalde stukken uitgaat, aanvullend een bepaalde persoon een bijzondere opdracht geven tot betekening.
6.4.2.2 Waar en aan wie kan worden betekend?
Degenen die de betekening uitvoeren, de ‘process servers’ krijgen in art. 168 CJA de opdracht de betekening zoveel mogelijk in persoon te doen plaatsvinden, bij voorkeur aan zijn woonadres of aan zijn regulier werkadres. Voor rechtspersonen is dat de manager of voorzitter van de raad van bestuur (‘governing board’: art. 191 CJA). Lukt dat, dan is met het aannemen van het stuk de betekening geldig en voltooid. Weigert de persoon voor wie het stuk bestemd is de aanname ervan, dan laat degene die de betekening uitvoert het stuk desondanks bij hem achter of legt het voor hem gereed op de administratie van een gerecht, bij de post of bij enige andere openbare instelling. Degene die betekent, moet de geadresseerde van die plaats verwittigen en hem mededelen dat, ondanks weigering, de betekening door aanbieding rechtsgeldig is. Die procedure is ingevolge art. 176 CJA ook van toepassing als geen andere personen worden aangetroffen aan wie kan worden betekend. In dat geval mag het bericht dat (en waar) een stuk klaarligt ook aan de deur van de woning worden aangeslagen. Ook moet de ‘process server’ buren inlichten en hen verzoeken de geadresseerde op het bericht omtrent de betekening te wijzen (art. 176 lid 2 CJA).
Wordt, door post of server, bijvoorbeeld op het woonadres de geadresseerde niet aangetroffen, dan kan het stuk worden betekend aan een volwassene die tot dezelfde huishouding behoort en op het adres (wel) wordt aangetroffen. Ook is betekening mogelijk aan de huiseigenaar of aan degene die op de woning past, mits deze personen aldaar ook verblijf houden (‘they reside there’). Op het werkadres van de geadresseerde kan het stuk ook worden overhandigd aan de werkgever, aan een leidinggevende of aan een andere persoon die op dezelfde werkplek is aangesteld. Heeft degene aan wie betekend moet worden een bedrijf, dan kan ook hem ook op dat adres, en aldaar ook aan een werknemer, betekend worden, maar alleen als de zaak waarop het stuk betrekking heeft verband houdt met de bedrijfsvoering.
Als iemand binnen het Noorse Koninkrijk geen vast woon-, verblijf-, of werkadres heeft, en pogingen hem desondanks in persoon aan te treffen geen succes hebben gehad, dan kan – naar art. 171 CJA - betekend worden op iedere tijdelijke verblijfplaats van de betrokkene en eventueel aan daar aangetroffen andere volwassenen.
Neemt een ander dan de geadresseerde een aangeboden stuk voor de geadresseerde aan, dan is deze gehouden de geadresseerde in te lichten. Hij is uiteraard ook verplicht het stuk aan de geadresseerde te overhandigen, en wel
zo snel als dat zonder extra kosten of onredelijke inspanning mogelijk is (art. 175 CJA).
Betekening aan een ander dan de geadresseerde, maar met inachtneming van de voorschriften van de CJA, geldt als betekening aan de verdachte, zij het dat deze in de regels van het strafproces beschreven openingen van art. 282 en art. 310 CPA heeft, tot herstel van termijnen en procedures als hij buiten zijn schuld onwetend is gebleven van de inhoud van het betekende. Net als voor art. 159a CJA geldt, ligt ook in art. 169a CJA een relatie met de genoemde artikelen van de CPA.
Degene die de betekening uitvoert legt de wijze van betekening naar plaats, datum en persoon in een document vast (art. 177 CJA). Als niet in persoon aan de geadresseerde wordt betekend, wordt vastgelegd dat aan de wettelijke voorwaarden voor betekening aan de betreffende persoon is voldaan. Aan degene die opdracht heeft gegeven tot de betekening wordt verslag gedaan door teruggeleiding van het betreffende document (art. 182 CJA). Als het niet mogelijk is gebleken het stuk te betekenen wordt verslag gedaan van de daartoe ondernomen pogingen en hetgeen in dat kader is geschied en gebleken.
6.4.2.3 (Geen) betekening aan verdediging
In art. 263 CPA wordt aan de vervolgende instanties voorgeschreven de dagvaarding aan de verdachte te betekenen. Daarnaast wordt in art. 264 CPA apart voorgeschreven dat op het moment dat de dagvaarding voor betekening aan de verdachte aan bijvoorbeeld de posterijen wordt verder geleid, aan de raadsman een afschrift ervan wordt toegezonden. Anders dan de aan de verdachte te betekenen dagvaarding omvat die opdracht ook de samenvatting van het bewijs. Wel zo belangrijk is dat uit art. 264 CPA blijkt dat (het adres van) de raadsman niet plaatsvervangend voor de betekening van de dagvaarding aan de verdachte kan worden gebruikt. De regeling van de CJA bouwt daar op voort. Er is weliswaar voorzien in een mogelijkheid te betekenen aan de raadsman (art. 193-196), maar in art. 197 wordt aanvullend bepaald dat deze voorschriften in strafzaken alleen gelden als degene die door het strafbare feit benadeeld is, zelf van zijn, subsidiaire, mogelijkheid gebruik maakt te vervolgen en zich in dat kader van rechtsbijstand voorziet.
6.4.2.4 Betekening door publicatie
Als alle (andere) wijzen van betekening blijken te falen, voorziet art. 181 CJA nog in betekening van het document door het op te hangen bij het bureau van het gerecht, maar deze methode is in deze wetsbepaling voor strafzaken uitgesloten. Er is hier een samenhang met het al genoemde art. 250 CPA dat voor de vervolgende autoriteit een basis biedt de verdere behandeling van de
zaak aan te houden en de strafvervolging te schorsen omdat van de verdachte geen plaats bekend is waar hij eventueel te bereiken zou zijn.
6.4.2.5 Elektronische betekening
Ingevolge art. 179a CJA is de elektronische betekening in Noorwegen als zodanig inmiddels toegelaten. Er wordt, voor zover aan betrokkenen bekend, in strafzaken echter nog geen gebruik van gemaakt.
6.4.2.6 Correctie van de fictie van betekening
Als gezegd geldt de juiste betekening aan een andere, in de wet aangewezen persoon als betekening aan de verdachte. Voor die verdachte staan dan op basis van de de regels van het strafproces de hierboven beschreven openingen van art. 282 en art. 310 CPA ter beschikking, tot herstel van termijnen en procedures als hij buiten zijn schuld onwetend is gebleven van de inhoud van het betekende. Net als voor art. 159a CJA geldt, ligt ook in art. 169a CJA een relatie met de genoemde artikelen van de CPA.
6.4.2.7 Herstel verkeerde betekening
Ook in Noorwegen bestaat de regel dat in alle rechtsgebieden een verkeerde betekening voor hersteld wordt aangenomen als blijkt dat het te betekenen stuk de geadresseerde heeft bereikt. Dit uitgangspunt is niet in de wettelijke regeling van het Noorse strafprocesrecht opgenomen, maar is meer algemeen vastgelegd in (art. 183 van) algemene regels aangaande betekening in de CJA als algemene wet voor de regeling van de betekening in een aantal rechtsgebieden.