Een kabelgram.
In naam van het Hoofdbestuur van de Nederlandsch Zuid-Afrikaansche Vereeniging en van het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond is het navolgend telegram gezonden aan den Eersten Minister (Generaal Louis Botha) van de Unie van Zuid-Afrika:
Prime Minister, Pretoria. For sake South Africa's Future Zuid-Afrikaansche
Vereeniging and Algemeen Nederlandsch Verbond as old and great Friends of South Africa crave magnanimous and broadminded treatment of De Wet cum suis.
MIDDELBERG.
KIEWIET DE JONGE. In vertaling luidt dit:
Eersten Minister, Pretoria. Ter wille van Zuid-Afrika's toekomst dringen de Zuid-Afrikaansche Vereeniging en het Algemeen Nederlandsch Verbond als oude
en oprechte vrienden van Zuid-Afrika met kracht aan op een grootmoedige en vervooruitziende houding tegenover De Wet en de zijnen.
Nation. Tentoonstelling van Kunstwerken.
Te 's-Gravenhage heeft zich gevormd een Commissie voor het bijeenbrengen van een nationale tentoonstelling van kunstwerken, t e n b a t e v a n h e t K o n i n k l i j k N a t i o n a a l S t e u n c o m i t é .
Algem. Voorzitter is Jhr. Mr. W. Röell; Algem. Secretarissen zijn de heeren Mr. F. Donker Curtius en L. Regout; Penningmeester is de heer Mr. C. Ridder van Rappard.
De Sub-Commissie voor Oude Kunst bestaat uit: J.A. Frederiks, Voorzitter; Dr. Jan Kalf, Prof. Dr. M. Martin, mej. Ida Peelen, Dr. M.P. Rooseboom; de
Sub-Commissie voor Nieuwe Kunst uit: Willy Martens, Voorzitter; Fl. Arntzenius, J. Hoynck van Papendrecht, Corn. van der Sluis en R. Yves Browne.
Verschillende plaatselijke commissie zijn gevormd.
H.M. de Koningin, die reeds door zoovele koninklijke giften getoond heeft in nood en gevaar met Haar volk te zijn, heeft het behaagd het beschermvrouwschap te aanvaarden.
Wij bevelen deze Tentoonstelling en de er aan verbonden verloting krachtig aan in de medewerking van alle Nederlanders en stamverwanten.
Aansluiting gevraagd.
Onder dezen titel zullen in Neerlandia de adressen en korte mededeelingen worden opgenomen van vluchtelingen of geïnterneerden - leden van het A.N.V. - die hun verblijf bij stamverwanten willen bekend maken.
Zoo vraagt: Jan Hereng, vroeger Lindestraat 314, Schaerbeek, nu 9 Crescent Road, Wimbledon, Londen S.W., nieuw adres van vrienden en kennissen.
Koning Albert's Boek.
De Engelsche schrijver Hall Caine heeft voor een King Albert's Book bijdragen gevraagd van bekende mannen uit alle landen - die met België in oorlog zijn natuurlijk uitgezonderd - ter huldiging van den heldhaftigen koning van het zwaar beproefde en kordate Belgische volk. Allen zouden schrijven in hun eigen taal, en er zou een vertaling bijgevoegd worden.
Door een misverstand of welke onverklaarde omstandigheid ook zouden Nederlanders echter niet meedoen. Het heette eerst, dat Nederlandsche schrijvers, tot wie Hall Caine zich had gewend, hadden geweigerd met een beroep op hun verplichte onzijdigheid. Indien die reden werkelijk is opgegeven - wij kunnen het nauwelijks aannemen - heeft Hall Caine, een vreemdeling in ons geestelijk leven, zich zeker niet tot de rechte mannen gericht. Want het zou een onzinnige reden zijn. Onze heele dagbladpers heeft nu al maanden lang telkens in de warmste bewoordingen
aan den koning der Belgen, en zijn wakkere gemalin, hulde gebracht. Geen onzijdigheidsbetrachting verbiedt dat in het allerminst.
Hoe het zij, twee Nederlanders van uitmuntenden naam, Couperus en van Eeden, in het buitenland bekend als nog alleen Heyermans - wien dezer dagen bij zijn vijftigsten verjaardag bewonderaars uit ons land en van over de grens rechtmatige eer toebrachten - hebben ten slotte nog in Koning Albert's Boek Nederland kunnen vertegenwoordigen.
Wij zijn er hun dankbaar voor. Bij het huldigen van koning Albert mocht Nederland niet ontbreken.
22
Jammer, dat beiden - naar wij in de bladen lezen - hun stuk in het Fransch hebben ingeleverd. Zoodat in het veeltalige boek de taal ontbreekt van de meerderheid van 's konings onderdanen, en vele Vlamingen zullen denken: daar heb je nu weer die Hollanders...! Maar wij vermoeden, dat Couperus en van Eeden niet hebben geweten, dat zij in het Hollandsch konden schrijven.
Buitengewone propaganda onder de militairen.
Alvorens onze gemachtigde, Jhr. C.M.E.R.C. von Bose, aan zijn door het Hoofdbestuur met instemming ontvangen voornemen gevolg gaf om voor de gemobiliseerde militairen op te treden, vergewiste hij zich van de goedkeuring van den Opperbevelhebber van Zee- en Landmacht, Z.Exc. Generaal Snijders.
Diens rondschrijven aan de Divisie-Commandanten van het veldleger getuigde van veel instemming met het streven van het A.N.V. om in vaderlandschen zin te spreken tot de militairen en daardoor, òòk in die kringen, het algemeen streven van het Verbond bekend te doen worden.
Hierop volgde een persoonlijk bezoek van Jhr. Von Bose aan de Generaals Van Terwisga, Weber en Pop.
Ook deze autoriteiten zegden hunne medewerking toe, die zich uitte in een schrijven aan de Kolonels, Brigade Commandanten, welke ook werden bezocht.
Bij die bezoeken bleek, dat de ernstige strekking van voordrachten in nationalen zin niet altijd werd begrepen.
De nadruk werd erop gelegd dat onze gemachtigde gaarne onder zijn gehoor zou wenschen te zien het intellect in het leger, n.l. officieren, onder-officieren en die militairen - vooral onder de Landweer - die in gewone omstandigheden min of meer gewichtige betrekkingen bekleeden in het burgerlijk leven.
Onze gemachtigde trad op in Eindhoven, Tilburg, Oisterwijk, Goirle, Arnhem, Apeldoorn, Doesburg, Zutfen, Deventer, Ede en Almelo. In eenige plaatsen als Tilburg, Arnhem en Apeldoorn hadden twee lezingen plaats.
De toespraken en voordrachten werden gehouden, in den geest van het A.N.V., waarbij voornamelijk tot leidraad diende de rede van Prof. Dr. Te Winkel: ‘Wat wil het A.N.V.’
Over het algemeen heeft het optreden van onzen gemachtigde op autoriteiten en militairen een zeer goeden indruk gemaakt en de eersten betuigden hem meermalen hun ingenomenheid en verzochten hem het Hoofdbestuur hun dank over te brengen voor het zenden van een afgevaardigde om het mooie nationale streven van het A.N.V. meer bekend te maken.
De Pers uitte zich overal in zeer waardeerenden zin.
Afdeelingen die van de hulp van onzen gemachtigde gebruik wenschen te maken, om het Verbondsleven in haar omgeving te bevorderen, worden verzocht zich rechtstreeks te wenden tot Jhr. C.M.E.R.C. von Bose, Soesterweg 22, Amersfoort.
Een Indisch Nederlandsch dichter.
Dr. Frederik van Eeden, schrijft in De Amsterdammer, weekblad voor Nederland, van 13 Dec.:
Wanneer de jonge Javaan, wiens portret wij hier geeven, met een paar van zijn gedichten - niet zulk een bescheiden mensch ware, dan zou men het gevaarlijk kunnen noemen voor zijn karakter, hem nu reeds in het licht der oopenbaarheid te stellen. Maar wij doen dat om de bizondere beteekenis die zijn persoon en werk voor ons heeft. Hij behoort toch tot dat groote volk van dertig millioen, dat met ons Nederland één rijk vormt, en dat door Nederland tot nog toe te zeer als een ondergeschikt en inferieur volk is behandeld. Daarom wenschen wij te doen uitkoomen dat een persoon van zuiver Javaansch bloed, al is het dan eedel bloed, niet alleen vatbaar is voor de fijnste en hoogste beschaving van het Westen, maar ook onze taal heeft leeren liefhebben en gebruiken tot het uitdrukken van zijn innigst zieleleeven.
Zijn verzen, waarvan enkelen reeds in Nederlandsche tijdschriften verscheenen, en waarvan wij twee
onuitgegeevenen hier afdrukken, zijn niet volmaakt, maar echt en zuiver, en kunnen naast het beste staan wat onze jonge Nederlandsche dichters leeveren.
Raden Mas (een titel die de beteekenis heeft van Vorstenzoon) Noto Soeroto, is in 1888 te Djokjakarta gebooren als een van de veele kinderen van Pangeran Ario
zijn vader de tweede zoon is van wijlen Prins Pakoe Alam V. Hij bezocht van zijn 8ste jaar tot zijn 13de de Europeesche lagere school, eerst in zijn geboortestad,
23
daarna anderhalf jaar te Semarang, waar hij toen op de burgerschool kwam. Na zijn eind-examen ging hij naar Nederland, waar toen reeds zijn oudste broeder vertoefde. In 1909 kwam hij als jur.-stud. aan de Leidsche Hoogeschool en werd in 1911 candidaat in de rechten. Op dit oogenblik dient hij in het Nederlandsche leeger als reserve luitenant bij het derde regiment Huzaren.
Wij hoopen van hem later iets te hooren oover het voor Westerlingen zoo interessante en leerrijke kinderleeven in Oostersche omgeeving.
I.
Ten leste kwam ik op mijn zwerftocht aan een zeeënkust van gouden korenvelden, met dorpen, eiland-groen; mijn oogen telden er vele, rijzende uit het golvend graan.
Ik liet mijn blikken, hoogst verwonderd, gaan, terwijl ik keer op keer de vraag me stelde:
‘O, wáár zag 'k meer dit beeld, dat zóó me ontsteide; kan, kan het zijn in vroeger ziels-bestaan?’
Zoo dwaalde ik éénzaam door veel eeuwen henen tot ééns, mijn liefste, ik u in de oogen keek, en of uw blik me 't schoon dier landen leek, zoo vond mijn ziel, al zoekend naar dien Eenen
een wond're rust... Toen kwam met stil geruisch een zoete zweem van 't vaag-gekend Tehuis.
II.
Zooals een groote liefdesdrang soms doet op 'n breed zitmat, kind'ren, groot en klein, zich schaam'len om des vaders zitplaats heen al luist'rend naar zijn woorden, wijs en goed; en zóó als witte wolkjes in een stoet
zich leeg'ren op 't tapijt van blauwsereen, om vader Maan, die eeuw'g-zwijgend scheen de wolkenschaar' te zeeg'nen met zijn gloed; zoo ook weent, o mijn vader, van verlangen
naar U mijn hart in smart en vreugdezangen, die in de tranendamp van duizende oogen op stijgen gaat tot wolken naar den hoogen,
en dáár, door Uwen liefde-gloed gestild, Uw vaderhart omringen, stil en mild.
Onvoldoende voor Nederlandsch enz.
Een bijvoegsel van de Staatscourant, No. 296, bevat het Verslag der
Staatscommissie, belast met het afnemen van het voorbereidend examen, bedoeld bij het 4e lid van art. 13 der wet op het notaris-ambt over 1914.
Het geeft een overzicht van het examen in de verschillende vakken, dat geen hoog denkbeeld geeft van de kennis der candidaten.
Over het N e d e r l a n d s c h wordt gezegd:
Het examen gaf ditmaal weinig reden tot tevredenheid.
Was het schriftelijk gedeelte over het algemeen niet onvoldoende te noemen, bij het mondeling examen bleek de kennis van onderscheiden candidaten b e n e d e n p e i l .
Niet alleen had de lectuur zich bij velen slechts beperkt tot een paar werken of fragmenten er van, maar met uitzondering van een tweetal, hadden de meesten zoo weinig rekening gehouden met de exameneischen, dat zij van de hoofdtrekken van de geschiedenis der letterkunde weinig of nagenoeg geen kennis droegen.
Ook het oordeel over de vakken Geschiedenis, Aardrijkskunde en Staatsinrichting is ongunstig.
Voor Afdeelingsavonden.
Mevr. W.L. Boldingh-Goemans, Den Helder.
Onderwerp: Albrecht Rodenbach en René de Clercq; voordracht van verzen uit hun werk.
H. Jacobs, cand.-notaris, uit Mechelen, thans Molenberg 11, Rosendaal. Onderwerp: Nederlanders in België en Belgen in Nederland.
Joséhine Lulofs, pianiste, Van Hasseltlaan 18, Apeldoorn. Muziekavond. Treedt op met een zangeres en violiste of celliste. Voor militairen en geïnterneerden tegen zeer geringe vergoeding.
24
Attie Nieboer, Eerbeek.
Onderwerp: Humor uit de Betuwe, uitbeelding van dorpstypen en leven op het platteland.
Leopold Meyer, oud-bestuurder der Nederl. school te Antwerpen, thans tijdelijk te Batenburg (Breedestraat 37).
Onderwerp: Belgische toestanden.
Jaak Opsomer, toonkunstenaar uit Lokeren, thans te Amsterdam. Vlaamsche avonden met medewerking van mevr. Thekla Bruckwilder,
sopraan-zangeres uit Brussel, Jos. M. Orelio, bariton-zanger, Amsterdam en René de Clercq uit Gent.
Aanvulling dezer lijst wordt gaarne ingewacht bij de Administratie van 't A.N.V., Wijnstraat 81, Dordrecht.
Vraag om inlichting.
Wie kan het tegenwoordig adres meedeelen van:
N.J. Dalmeyer, vroeger chef Anglo Saxon Co., Singapore. J. Nooteboom, vroeger Heerengr. 305, Amsterdam.
E.A. Bosschart, adj.-insp. van den Arbeid, vroeger Weltevreden.
P. Bergmeyer, vroeger hoofdonderwijzer aan de Paul Krugerschool, Weltevreden. E. Nittel, chef P.H.D., vroeger Weltevreden.
H.G. Havik, ambt. Dept. van Landbouw, vroeger Buitenzorg. H.C. Mondt, vroeger bestuurder H.A.V.M., Kaapstad.
D.Ch. Brandon, vroeger c/o. Pará Electr. Railway & Lighting Co., Pará (Brazilië).
T.F. Visser, vroeger College Paarl (de Kaap) Z.-Afr. H.C. Greenberg, vroeger P.K. Kinross (Transv.). Mej. Does de Laive, vroeger Hansaring 31 III, Keulen. G.v.d. Molen, vroeger Villalaan 9, Weltevreden (Ned.-Indië). H.L. Vogelsang, vroeger Linde Teves, Semarang.
Mej. W.J. Bosch, onderwijzeres, vroeger Buitenzorg (Ned.-Indië). J.H. Bas, vroeger Willem de Zwijgerlaan 96, Den Haag.
G.J. Flopmers, med. docts. arts, vroeger Wieringerwaard (thans in Indië). Raden Mas Mangkoewinoto, vroeger med. stud., De Genestetstraat 7, Amsterdam (thans in Indië).
A.G.F. van Nieuwenhuyse, vroeger Joh. Verhulststraat 59, Amsterdam (thans in N.-Amerika).
Begrooting van het Hoofdbestuur van het Algem. Nederl. Verbond
voor 1915.
O n t v a n g s t e n .
Memorie. 1. Opbrengst der achterstallige bijdragen over de jaren: 1910, 1911,
1912, 1913 en 1914
2. Bijdragen van de Groepen:
f
11000.-Nederland, saldo van rekening Memorie. België f 1250.-Ned. Indië 1250 × f 1.-Memorie. Suriname f 322.50 Ned. Antillen 215 × f 1.50 f 12572.50 _____ f 1353.50
3. Bijdragen der Zelfstandige Afdeelingen
f
100.-4. Gekweekte rente
f
3600.-5. Steun van Nederlandsche Regeering
f
50.-6. Buitengewone ontvangsten
f
100.-7. Opbrengst uitgaven Alg. Ned. Verbond
f 79.90
8. Rente van het legaat mej. 1. Rikkers
f
100.-9. Bijdragen van nieuwe leden, aangebracht door den gemachtigde van 't Hoofdbestuur _____ f 17955.90 U i t g a v e n . 1. Algemeene onkosten: ½ f 1925.-a. Salarissen ½ f 275.-b. Kantoorhuur en onderhoud f 600.-c. Drukwerk, kantoorbehoeften, porti enz. f 500.-d. Verschotten aan bestuursleden en afgevaardigden f 3300.-_____ f
f
2400.-3. Bijdrage aan de Boeken-Commissie
f
100.-4. Druk en herdruk van uitgaven Algem. Nederl. Verbond
f
300.-5. Lidmaatschappen en kleine bijdragen
f
1000.-6. Propaganda
f
1000.-7. Steun aan de Groepen
f
900.-8. Steun aan de Zelfst. Afdeelingen
f 79.90
9. Bijdrage aan het Studiefonds voor Zuid-Afrikaansche studenten
f
1000.-10. Ondersteuningen en tegemoetkomingen
f
150.-11. Nederl. onderwijs in den vreemde
f
50.-12. Crediet voor de Bestendige Commissie der Congressen
Memorie. 13. Bijdrage aan het Kapitaalfonds
f 176.-14. Onvoorziene uitgaven _____ f 17955.90