In het Jan.nr. 1915 stond een korte opsomming van den Mobilisatiearbeid der Boeken-Commissie. Behalve die dorre data en namen gevoel ik mij gedrongen om den lezers van Neerlandia ook eens op de hoogte te stellen van 't feit hoé zoo'n kist boeken wordt op prijs gesteld.
Stel u voor: de Maas, thans bij en óm ons bivak 3000-4000 M. breed; dwars door die watervlakte steekt de spoordijk uit als een pier in zee. Het dekkingsdetachement van Buggenum heeft als standplaats het Oostelijk bruggehoofd van dien dijk. Als nachtverblijven dienen tot slaapplaats-ingerichte goederenwagons; overdag zitten de militairen in verlaten arbeidersketen, laag, smal, met lagen papier beschermd tegen de waterkoude. Buiten ligt alles ver en verlaten, het water stijgt steeds in de uiterwaarden van den Maasbocht; aan den horizont een blauwe dorpsrand en de grauwe lijn eener stad met torens en hooge huizen. Nu en dan stoomt een trein voorbij of verschijnt een waterrat in 't bivak. Waarlijk hier is de wereld met papier
dichtgespijkerd.
Nu begrijpt u hoé hier boeken en tijdschriften van het A.N.V. bestormd en verslonden worden! Menig soldaat, herkomstig uit Neêrlands binnenlanden, die tot op heden alleen plat-Nederlandsch kende, leert nu al lezende onze zuivere taal, hij vindt 't boek en de taal mooi, hij gevoelt geen verlatenheid. A.N.V. heeft op onze buitenposten dit rijm ten dienste der mobilisatie gesteld:
‘met een boekje in een hoekje.’
Ik wensch Dr. v.E. daarmede geluk en voortgang! Jhr. J. GRAAFLAND.
B u g g e n u m (L.), Januari 1915.
Mededeelingen en allerlei
Columbia University.
Den voorzitter van het A.N.V. is, in diens hoedanigheid van secretaris van het bestuur van het Koningin Wilhelmina Lectoraat, van bevriende zijde de som van f 2500.-toegezegd, om te dienen tot een studiebeurs voor den tijd van een jaar, ten behoeve van den student van Columbia University te Nieuw-York, leerling van Prof. L.Ch. van Noppen, door dezen daartoe aan te wijzen.
De bedoeling is dat deze Amerikaansche student gedurende den cursus 1915-1916 te Leiden zich zal voorbereiden voor het lectoraat in Nederl. geschiedenis, letterkunde, enz. aan een der Universities of Colleges in de Ver. Staten, die het voorbeeld van Columbia University zullen volgen.
Hiermede is de baan voor Amerikaansche studenten te Leiden geopend.
Bekroond.
De inzending van het Nederl. Comité voor de Tentoonstelling te Semarang, waaronder ook die van het Algem. Nederl. Verbond begrepen is, is bekroond met den hoogsten eereprijs.
Steun voor de Antillen.
Er heerscht ten gevolge van den mislukten oogst en de moeilijke tijdsomstandigheden weer veel armoede op de benedenlandsche eilanden.
Tot leniging van den nood heeft zich op aanstichting van Zijne Excellentie den Minister van Koloniën een Centrale Commissie gevormd om den nood te lenigen door versterking van het ‘Ondersteuningsfonds Nederlandsche Antillen’, eenige jaren geleden door het Algem. Nederl. Verbond en Oost en West bijeengebracht.
De heer Jhr. J.O. de Jong van Beek en Donk, oud-Gouverneur van Curaçao treedt als voorzitter op, als onder-voorzitter Prof. Dr. J. Boeke, a gevaardigde van onze Groep Nederl. Antillen in het Hoofdbestuur van het A.N.V.
Secretaris is de heer C. Statius Mulder; penningmeester de heer J.W. van Aalst. H.M. de Koningin heeft het beschermvrouwschap aanvaard en een gift van f 1500.-toegezegd.
Het Dagel. Bestuur van het A.N.V. heeft f 100.- toegezegd.
Liederbundel voor militairen.
Van het onder dezen titel door de Nationale Vereeniging voor den Volkszang uitgegeven boekje is het 11de-15-duizendtal verschenen. Uitgave S.L. van Looy, Amsterdam. Prijs 5 cents.
Nederland den volkeren ten voorbeeld.
In het begin van Januari heeft te Bern het internationaal Vredesbureau, onder voorzitterschap van den Belgischen Senator La Fontaine, een buitengewone vergadering gehouden.
Het betuigde o.m. eenstemmig zijn ingenomenheid met den in Nederland gestichten A n t i -O o r l o g s r a a d en richtte in een schrijven tot de aangesloten
Vredesvereenigingen de opwekking dat in ieder land dit Nederlandsche voorbeeld zou worden gevolgd en dat de aangesloten ver eenigingen krachtige aaneensluiting zouden bevorderen van allen, die naar een duurzame vrede streven, zone ler onderscheid van politieke of godsdienstige richting.
48
Een les voor de Franskiljons.
Het Centrum ontving inzage van een brief van een Vlaamschen leeraar aan de Staats Middelbare School in een Belgisch stadje bij Leuven, waar de landstorm van Schwerin thans in garnizoen ligt.
Deze leeraar schrijft o.m.: ‘Ik ben gelast driemaal per week lessen in het Nederlandsch aan den commandant en twee zijner officieren te geven. Dit is een staaltje van Duitsch doorzicht en tevens een les aan onze Belgische Franskiljons.’
Fransche waardeering van onze mobilisatie.
Het Fransche tijdschrift Le Miroir geeft in zijn nummer van 10 Jan. een reeks fraaie prentjes van het Nederlandsche leger, gelijk het thans klaar staat, gereed om een aanval van buiten af te weren.
Het geheel is wel geschikt om een indruk - zij het dan ook maar een heel
oppervlakkige, te geven van de flinke maatregelen, die in het land genomen zijn ter handhaving van onze neutraliteit.
Verder leest men in den tekst o.m.: ‘Het leger is aan de grens opeengehoopt, vastbesloten om elke poging tot inval, van welke zijde zij ook mocht komen, te keeren. In Limburg, dat ligt tusschen België en Duitschland, is de neutraliteit van Nederland, hoewel het tegenovergestelde beweerd is, nimmer geschonden.’
Dat doet goed na de bekende verdachtmakende teekening in L'Illustration.
Internationale hoffelijkheid.
De heer F.M. Knobel schrijft in De Fakkel:
De Britsche consul-generaal te Rotterdam heeft onlangs, bij ‘kennisgeving’, in de Nederlandsche bladen, afgekondigd, dat allen niet-Engelschen passagiers, die zonder paspoort in Eneland willen landen, naar alle waarschijnlijkheid de toegang zal worden geweigerd.
Gelukkig dat ook vanwege onze Regeering de zaak ter kennis van Nederlandsche belanghebbenden is gebracht.
Want, de bedoelde ‘Notice’ was alleen gesteld in de Engelsche taal. Onwillekeurig rijzen er enkele vragen naar aanleiding hiervan:
1. Wat zou het Engelsche publiek wel denken, als de Japansche consul-generaal in het Vereenigd Koninkrijk, in de Britsche pers, eene mededeeling deed, bestemd voor onderdanen van Z.M. Koning George, in het Japansch?
2. Is het te veel gevraagd van een buitenlandschen ambtenaar, dat hij bij het afkondigen van een verplichting, opgelegd aan de natie, bij welke hij gastvrijheid geniet, de taal dier natie eerbiedige, zij het door eene, het oorspronkelijke stuk vergezellende, vertaling?
3. Ware, in casu, eene dergelijke eerbiediging der taal van het stamland van Zuid-Afrika niet te noemen geweest: bijna een gebod der heuschheid, der hoffelijkheid, vooral met het oog op ‘de rechten’, verleend bij artikel 137 der ‘Zuid-Afrikawet 1909’ luidende: ‘De Engelsche alsmede de Hollandsche talen zijn officieele talen van de Unie. Zij worden op een voet van gelijkheid behandeld en bezitten en genieten gelijke vrijheid, rechten en voorrechten. Alle akten, verslagen en verrichtingen van 't Parlement worden in beide talen gehouden en alle
wetsontwerpen, wetten en kennisgevingen van algemeen publiek gewicht of belang door de Regeering van de Unie uitgegeven, zijn en geschieden in beide talen.’ Ziedaar slechts een trits van vragen in alle bescheidenheid gedaan.
Eindelijk.
Het Nederlandsche volk moet wel gebrek aan uationaal gevoel hebben gehad, of zich een volslagen bewijs van onvermogen op taalgebied hebben toegekend, dat het 100 jaar een vreemden indringer heeft geduld, afkomstig uit een tijd van diepe vernedering toen een vreemde overweldiger in het land der Bataven baas was. Het boekwerk waarin de orders voor het leger werden opgenomen, heette tot 1 Jan. 1915 ‘Receuil Militair’. Dat voor de meeste van de Nederlandsche soldaten dit klanken waren zooals de papagaai ze leert, behoeft geen betoog, Hulde aan den tegenwoordigen Minister van Oorlog, die bij beschikking van 7-12-'14 Ie Afd., No. 562, gelast heeft dat de orders voor het leger zullen verschijnen onder het voor elken soldaat begrijpelijke hoofd ‘Leger-orders’.
‘Jaarwende’.
De Antwerpsche correspondent van de Nieuwe Rotterdamsche Courant schrijft: ‘De jaarwende (ik riskeer maar een nieuw woord, vermits daar vraag naar is bij taalvrienden!) heeft hier het gemis van een ding van dagelijksch nut scherper laten voelen: wij hebben geen scheurkalenders in onze taal.’
Het A.N.V. verspreidt reeds jaren den bekenden scheurkalender ‘Neerlandia’ ook in Vlaanderen, maar ditmaal ging het niet. Dit terloops, want we halen het bericht aan om bezwaar te maken tegen ‘jaarwende’. Jahreswende is goed Duitsch - ondergaat de correspondent al den invloed van de vreemde bezetting? - maar wij zouden van jaar(s)wending moeten spreken. Wij hebben echter reeds jaarsverwisseling, of zouden in dit verband eenvoudig van nieuwjaar kunnen spreken. Misschien is er bij
‘taalvrienden’ vraag naar een nieuw woord, maar ‘jaarwende’ kan niet dienen.
Voor Afdeelingsavonden.
Mevr. J. Flothuis van Dommelen, 1e Middelandstr. 48b, Rotterdam. Voordracht van dramatische, lyrische en gewijde kunst van alle tijden.
Aug, van der Looven, van de muziekschool te Brugge (viool), G. Paelinck van de muziekschool te Brussel (piano) en Van Eeghen, baritonzanger. Adres: A.v.d. Looven, p./a. den heer Brunswijk, Brouwersstraat, Oostburg.
Sonaten- en Vlaamsche zangavond.
Mr. Alb. de Swarte, advocaat bij het Gerechtshof te Brussel, Heerengracht 113, Amsterdam.
Voordracht over de Vlaamsche historische steden, opgeluisterd door lichtbeelden.
Aansluiting gevraagd.
Onder dezen titel worden in Neerlandia de adressen en korte mededeelingen opgenomen van vluchtelingen of geïnterneerden - leden van het A.N.V. - die hun verblijf bij stamverwanten willen bekend maken.
Jan Hereng, vroeger Lindestraat 314, Schaerbeek, nu 9 Crescent Road, Wimbledon, Londen S.W.
Aug. Woulff, onder-officier bij de Belgische Genie, legerplaats bij Zeist.
Wegens plaatsgebrek moeten andermaal eenige stukken en de lijst der Nieuwe Leden tot een volgend nummer uitvallen.
49