Geluidshinder wordt reeds lang erkend als een probleem voor de kwaliteit van leven en welzijn, maar ook steeds meer als een probleem voor de volksgezondheid. Het wegverkeer is de grootste boosdoener als het gaat om geluidshinder in Europa. Hoewel het potentieel van de schadelijke gevolgen voor zich spreekt, is de aanpak van geluidshinder een uitdaging, daar het een direct gevolg is van de maatschappelijke vraag naar en behoefte aan mobiliteit en productiviteit.
De Richtlijn omgevingslawaai (EU, 2002) verplicht de EU-lidstaten ertoe om geluidsbelasting in kaart te brengen (dat moet leiden tot gemeenschappelijke
indicatoren) en om actieplannen op basis van deze geluidsbelastingkaarten op te stellen. Trends en verkenning: geluidshinder (vooral in stedelijke gebieden)
Trends voor de komende 5–10 jaar: blootstelling aan geluidshinder in geselecteerde stedelijke agglomeraties is tussen 2006 en 2011 grotendeels constant gebleven volgens twee belangrijke indicatoren voor geluidshinder.
N.V.T. Verkenning voor de komende 20 jaar en daarna: er zijn nog geen gegevens beschikbaar op grond waarvan een beoordeling van langetermijntrends kan worden gemaakt. ¨ Voortgang met betrekking tot de verwezenlijking van beleidsdoelstellingen: geen duidelijke streefdoelen, maar het zevende Milieuactieprogramma heeft tot doel de blootstelling
aan geluidshinder aanzienlijk te verminderen tegen 2020 en dichter bij de aanbevolen niveaus van het WHO te komen.
Bescherming van de mens tegen milieurisico's voor de gezondheid
Deze actieplannen hebben tevens tot doel om stille stedelijke gebieden te beschermen tegen een toename van geluidshinder.
In 2011 werden naar schatting ten minste 125 miljoen mensen blootgesteld aan hoge niveaus van geluidshinder door wegverkeer die boven de geluidsindicator
Lden (9) van 55 dB uitkwamen (EEA, 2014p). Bovendien werden veel mensen ook
blootgesteld aan geluidshinder door het spoor, vliegtuigen en industrielawaai, met name in steden (Afbeelding 5.3). De gemiddelde blootstelling aan geluidshinder (dat wil zeggen Afbeelding 5�3 Blootstelling aan omgevingslawaai in Europa binnen en buiten
stedelijke agglomeraties in 2011
Opmerking: Op basis van de gegevens die voor 28 augustus 2013 door de landen zijn verstrekt. Geluidsbelastingkaarten en evaluatiemethoden kunnen per land verschillen. Hiaten in de gerapporteerde informatie zijn, waar nodig, aangevuld met schattingen van deskundigen.
* Binnen stedelijke agglomeraties; ** Buiten stedelijke agglomeraties Bron: EMA (EEA, 2014p).
Wegen * Spoorwegen * Luchthavens * Industrie * Wegen ** Spoo rwege n ** Luchthavens ** 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Aantal personen (in miljoen)
Lden boven 55 dB Lnight boven 50 dB
(9) L
den – Geluidsindicator Richtlijn omgevingslawaai – gelijkwaardig niveau voor dag, avond en nacht.
Samenvatting | Deel 2 Europese trends beoordelen Bescherming van de mens tegen milieurisico's voor de gezondheid
Het milieu in Europa | Toestand en verkenningen 2015 130
Lden boven 55 dB en Lnight boven 50 dB) in geselecteerde stedelijke agglomeraties is in grote lijnen gelijk gebleven tussen 2006 en 2011, zoals blijkt uit vergelijkbare gegevens die door de landen voor deze twee jaren zijn verstrekt.
Omgevingslawaai is niet alleen een bron van ergernis; het wordt tevens in verband gebracht met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, zoals bijvoorbeeld een hartaanval en een beroerte (WHO, 2009b; JRC, 2013). De Europese milieulast van ziekten door geluidshinder wordt geschat op jaarlijks minstens 1 miljoen verloren levensjaren, op basis van eerdere gegevens over de blootstelling aan geluidshinder alleen door wegverkeer in 2006 (WHO/JRC, 2011). Een recentere inschatting is dat de blootstelling aan omgevingslawaai resulteert in ongeveer 10.000 voortijdige sterfgevallen als gevolg van coronaire hartziekten en beroertes elk jaar. Hiervan wordt bijna 90% met geluidshinder door wegverkeer samenhangende gezondheidseffecten in verband gebracht (EEA, 2014p). Deze cijfers zijn waarschijnlijk echter grotendeels een een onderschatting, aangezien veel landen geen volledige gegevensoverzichten verstrekken. Dit zorgt ervoor dat er geen solide trend- en blootstellingsanalyse kan worden gemaakt. Een verminderde blootstelling aan geluidshinder is een belangrijke maatregel ter bescherming van de volksgezondheid die door zowel Europese als lokale maatregelen moet worden gerealiseerd. Voorbeelden van lokale maatregelen zijn onder meer de installatie van geluidswallen langs de weg of het spoor, of het managen van vliegbewegingen rondom luchthavens. Het meest doeltreffend zijn echter maatregelen die geluidshinder bij de bron aanpakken, bijvoorbeeld door de geluidsemissies van voertuigen te verlagen door de invoer van stillere banden.
Groene gebieden kunnen ook een bijdrage leveren aan lagere geluidsniveaus in steden. Er bestaan mogelijkheden om stedenbouw, architectuur en vervoer op een andere manier te bekijken met als doel een minder stedelijke geluidshinder. Een onlangs uitgegeven gids voor goede praktijken in stille gebieden (EEA, 2014j) is bedoeld om steden en landen te ondersteunen in hun inspanningen. Daarnaast zou het nuttig zijn om de kansen met betrekking tot het vergroten van het publieke bewustzijn en de betrokkenheid van burgers verder te versterken (e.g. EEA, 2011c, 2011e).
Er zijn ook steeds meer aanwijzingen dat omgevingslawaai een wisselwerking heeft met luchtvervuiling, hetgeen grotere effecten op de volksgezondheid tot gevolg heeft (Selander et al., 2009; JRC, 2013). Hieruit blijkt hoe belangrijk het is om geïntegreerde mitigatiebenaderingen in overweging te nemen die gemeenschappelijke bronnen van zowel de luchtvervuiling als geluidshinder, zoals het wegverkeer, aanpakken.
Bescherming van de mens tegen milieurisico's voor de gezondheid
Verdere inspanningen om de geluidshinder in Europa tegen 2020 te verminderen, vereisen niet alleen een geactualiseerd beleid inzake geluidshinder dat op één lijn wordt gebracht met de laatste wetenschappelijke kennis, maar ook verbeteringen in het ontwerp van de stad en maatregelen om de geluidshinder bij de bron aan te pakken (EU, 2013).